LUCJAN KRÓLIKOWSKI, RYSZARD BARAŃSKI
W PŁYW KW ASOW OŚCI GLEBY NA W ZROST TOPOLI
PO PULU S H Y B R Y D 277 Z akład G leb o zn a w stw a IBL
B adania w p ły w u kwasowości gleby na w zrost topoli podjęto dla po tw ierd zen ia ogólnie p rzyjętego w śród hodowców stanow iska, że topola rośnie przede w szystkim na glebach zasobnych w w ęglan w apnia, a więc na glebach obojętnych lub alkalicznych, a nie na kw aśnych.
W latach 1959 i 1960 przeprow adzono dośw iadczenia lab o ra to ry jn e dla w y jaśn ienia kw estii zachow ania się topoli na glebie piaszczystej o różnym
pH, a m ianow icie: przy pH 3,0, 4,5, 6,0, 8,0.
D ośw iadczenie założono w w azonach (w iadra zw ykłe ocynkow ane) o po jem ności około 8 1, w y p arafino w an ych i zaopatrzonych we w kładkę na wzór m itscherlichow skiej, z ru rk ą w ychodzącą ponad górny poziom w iad ra dla u trzy m an ia odpow iedniej przew iew ności gleby i zaop atryw ania topoli w wodę od spodu. Na dnie w azonu um ieszczono rów nież w arstw ę w yp a- rafin cw an eg o grubego żw iru o średnicy około 3— 5 cm.
W azony w ypełniono piaskiem kw arcow ym , zaw ierającym przew ażnie frak cje drobne i średnie oraz ślady w apnia. Przed posadzeniem zrzezów każdy w azon otrzym ał pożyw kę P rian iszn ik ow a (dla k u ltu r piaskow ych) w ilości 2,5 1 na wazon.
W ciągu okresu w egetacyjnego podaw ano jeszcze pożyw kę dw u kro tnie w ilości po jed ny m litrze na wazon. W ilgotność utrzym y w ano na pozio m ie 60— 70% całkow itej pojem ności w odnej.
Dośw iadczenie przeprow adzono w czterech pow tórzeniach dla każdej w artości pH, a więc w 16 wazonach.
W ym aganą kwasowość u trzy m yw an o przez cały czas dośw iadczenia, kon tro lu jąc co 7 dni pH p otencjom etrycznie w próbkach gleby, po b iera nych z wazonów. pH w glebie regulow ano kw asem siarkow ym o odpo w iednim stężeniu dla pH 3,0, 4,5 i 6,0 lub nasyconym roztw orem wody w apiennej (dla pH 8,0 ew en tu aln ie 6,0).
Do dośw iadczenia użyto zrzezów topoli szybkorosnącej Populus h y b r y d 277 (Populus M axim ow iczii x Populus berolinensis). Zrzezy o w yrów nanej
W pływ pH gleby na w zrost topoli 715 długości i m niej w ięcej jednakow ej m asie (od 14 do 16 g każdy) posadzono 14.IV.1959 r. W azony w pierw szym ro k u dośw iadczenia trzy m an o w p ra cowni p rzy oknie od stro n y południow ej, zm ieniając co jakiś czas ich po łożenie. Pielęgnow anie gleby polegało n a sp u lch nian iu w ierzchniej w a r stw y gleby i podlew aniu w odą wodociągow ą co drugi dzień dla u trz y m a nia ustalonej w ilgotności w glebie.
D ośw iadczenie to pow tórzono w n astęp n y m rok u w iden tyczn y sposób, n a ty m sam ym piasku, lecz w nieco odm iennych w aru n k ach otoczenia.
Rys. 1. K rzyw e w ysck cści pędów
P o p u l u s h y b r y d 277 przy różnym
p H gleby
70
-Okresy G bserw acji ►
Rys. 2. Krzyw e w ysokości pędów
P o p u l u s h y b r y d 277 w różnych okresach w egetacji w zależności od
p H gleby (1959 r.)
Początkow o w azony znajdow ały się w pracow ni jak w roku ubiegłym , a po m iesiącu przeniesione zostały do prow izorycznej hali w egetacyjnej, postaw ionej na dziedzińcu In sty tu tu Badawczego Leśnictw a.
O bserw acje prow adzono uw zględniając rozwój pączków, liści i pędów cd chw ili ich rozw ijania się. Początkow o obserw acje prow adzono codzien nie, w późniejszym okresie rozw oju w odstępach tygodniow ych i m ie sięcznych.
W yniki w zrostu pędów przedstaw iono na rys. 1, gdzie na osi odciętych podane są w artości pH, a n a osi rzęd ny ch wysokości pędów w cm.
Z przebiegu krzyw ej dośw iadczenia pierw szego (1959 r.) widać, źe n a j w yższy stosunkow o w zrost osiągnęły pędy topoli przy pH 6,0, a w do św iadczeniu drugim (1960 r.) p rzy pH 8,0.
P rz y pH 3,0 topole w ogóle nie rozw inęły pączków. W yjęte zrzezy oka zały się zbutw iałe, zczerniałe, a górna część z pączkam i zupełnie spleśniała.
L. Królikowski, R. Barański
W celu spraw dzenia toksyczności niskiego pH (3,0) dla topoli zastąpio no zrzezy obum arłe zrzezam i zdrow ym i o ro zw iniętych już korzeniach i pędach (przygotow ano je w k u ltu ra c h czystych w odnych o pH 6,0 w tym sam ym czasie).
Okazało się, że toksyczność gleby była tak silna, że nie pozwoliła roz w ijać się dalej pędom i topole zaczęły gw ałtow nie obum ierać. Po 2 tygod niach doszły do takiego samego sta n u jak topole poprzednie.
P rzy pH 4,5 pączki, a n astępn ie pędy topoli rozw ijały się bardzo w ol no i do końca okresu w egetacyjnego d o trw ały tylko 2 zrzezy, k tó re znacz nie w cześniej zakończyły okres w eg etacyjn y niż topole przy w yższym
pH. Rozwój topoli przy pH 6,0 i 8,0 przebiegał praw idłow o i m niej więcej
jednakow o, lecz ze zw iększonym przyro stem na wysokość przy pH 6,0. Przebieg krzyw ej drugiego dośw iadczenia jest znacznie niższy, co praw dopodobnie spow odow ane zostało zm ianą w aru nk ów otoczenia, a n
a-R ys. 3. W p ły w różn ego od czyn u g le b y na w zro st P o p u l u s h y b r y d 277
stępnie opanow aniem topoli przez pajęczaka, k tó ry w y b itn ie w p ły n ął na zaham ow anie rozw oju pędów topoli. R eakcja gleby jed n ak w yraźn ie i po dobnie w p łyn ęła na rozwój topoli ja k w dośw iadczeniu pierw szym , z tym że wyższe p rzy ro sty osiągnęły topole p rzy pH 8,0.
Rys. 2 i 3 p rzed staw ia przebieg w zrostu topoli w obserw ow anych okre sach w egetacji w zależności od pH.
Z obu dośw iadczeń m ożna w yciągnąć w niosek, że topola ta przy u sta lonej zaw artości wilgoci w glebie (około 60— 70%) rośnie najlepiej przy pH 6,0— 8,0.
