Koncepcja jednolitego modelu danych georeferencyjnych jako podstawy Publicznego Rejestru Danych Przestrzennych w Polsce

ROCZNIKI GEOMATYKI 2006 m TOM IV m ZESZYT 2

KONCEPCJA JEDNOLITEGO MODELU

DANYCH GEOREFERENCYJNYCH

JAKO PODSTAWY PUBLICZNEGO REJESTRU

DANYCH PRZESTRZENNYCH W POLSCE

THE CONCEPT OF A HOMOGENEOUS

GEOREFERENCE DATA MODEL AS A BASIS

FOR PUBLIC SPATIAL DATA REGISTER IN POLAND

Piotr Pachó³, Jerzy Zieliñski

Wojewódzki Oœrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach S³owa kluczowe: model danych georeferencyjnych, baza danych przestrzennych, rejestr publiczny, standard techniczny, infrastruktura danych przestrzennych, generalizacja, wizualizacja

Keywords: georeference data model, spatial database, public register, technical standard, spatial data infrastructure, generalization, visualization

Wprowadzenie

Na podstawie analizy stanu istniej¹cego w Polsce w zakresie standardów technicznych dotycz¹cych prowadzenia baz danych przestrzennych (Pachó³, Zieliñski 2006), w artykule niniejszym autorzy przedstawiaj¹ i pragn¹ poddaæ pod publiczn¹ dyskusjê swoj¹ propozycjê integracji i harmonizacji danych przestrzennych w Polsce poprzez utworzenie jednolitego modelu danych georeferencyjnych. Model ten by³by obowi¹zuj¹cy dla ca³ego zasobu zyjnego i kartograficznego prowadzonego przez ponad 400 oœrodków dokumentacji geode-zyjnej i kartograficznej. Na jego podstawie móg³by zostaæ utworzony publiczny rejestr da-nych przestrzenda-nych (PRDP) bêd¹cy urzêdow¹ referencyjn¹ baz¹ dada-nych przestrzenda-nych w Polsce.

Dlaczego proponujemy utworzenie jednolitego modelu danych georeferencyjnych (jed-nolitego modelu referencyjnych danych przestrzennych) w skali ca³ego kraju? Dlatego, ¿e oparty na nim proponowany urzêdowy PRDP powinien spe³niaæ nastêpuj¹ce funkcje (Oleñ-ski 2005):

m informacyjn¹, polegaj¹c¹ na udostêpnianiu kompletnych informacji o obiektach, w

zakresie potrzebnym u¿ytkownikom do wykonywania czynnoœci, dla których rejestr zosta³ powo³any,

m stanowi¹c¹, która stanowi o tym, ¿e dany obiekt staje siê obiektem w³¹czonym do

m identyfikuj¹c¹, która przez nadanie ka¿demu obiektowi niepowtarzalnego identyfika-tora zapewnia jednoznaczn¹ identyfikacjê wszystkich obiektów i odró¿nienie danego obiektu od innych obiektów na obszarze ca³ego kraju,

m klasyfikuj¹c¹, która polega na tym, ¿e obiekt zostaje przyporz¹dkowany do jednej z

obowi¹zuj¹cych klas,

m integruj¹c¹, umo¿liwiaj¹c¹ wymienianie danych o obiektach miêdzy rejestrami

pañ-stwowymi, co w szczególnoœci przyczynia siê do znacznego zmniejszenia zbêdnej redundancji danych przestrzennych, poprawy jakoœci danych i do obni¿enia kosztów pozyskiwania danych przez u¿ytkowników,

m standaryzuj¹c¹, realizowan¹ poprzez wprowadzenie zasad identyfikacji, klasyfikacji,

nomenklatury, kodów, ustanawiaj¹c¹ normy informacyjne dla innych rejestrów i sys-temów prowadzonych w Polsce,

m kontroln¹ (weryfikuj¹c¹), zapewniaj¹c¹ odpowiedni¹, okreœlon¹ standardami jakoœæ

danych, tak aby rejestr zapewnia³ rêkojmiê wiary publicznej, za któr¹ bierze odpowie-dzialnoœæ pañstwo.

PRDP jako ogólnokrajowy rejestr referencyjny powinien byæ w zakresie identyfikacji przestrzennej rejestrem nadrzêdnym w stosunku do innych rejestrów prowadzonych przez s³u¿by administracji publicznej. Powinien on w szczególnoœci:

m posiadaæ powi¹zania (przez odpowiednie identyfikatory) do innych rejestrów

publicz-nych,

m byæ baz¹ wykorzystywan¹ do produkcji kartograficznej map urzêdowych oraz

szere-gu opracowañ tematycznych i systemów geoinformacyjnych. Oprócz tego PRDP powinien:

m pozwalaæ na ³atwy sposób wizualizacji danych przestrzennych na ekranie komputera

i wykonywanie czytelnych wydruków przez u¿ytkowników tego rejestru,

m u³atwiæ publikowanie i udostêpnianie pewnych warstw danych (klas obiektów) w

serwisach internetowych (geoportalach),

m po³o¿yæ kres „pozorowanemu” przekazywaniu danych pomiêdzy poszczególnymi

poziomami pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (PZGiK) i dopro-wadziæ do faktycznego ci¹g³ego transferu danych w trybie on-line w obrêbie jednego zasobu,

m zdecydowanie podnieϾ jakoϾ i wiarygodnoϾ danych z PZGiK,

m u³atwiæ wprowadzanie i kontrolê danych,

m u³atwiæ publikowanie metadanych,

m wzbudziæ szerokie zainteresowanie u¿ytkowników urzêdow¹ baz¹ danych

przestrzen-nych prowadzon¹ w formie rejestru w jasno okreœlonym cyklu aktualizacyjnym, ró¿-nym dla ró¿nych klas obiektów poddanych klasyfikacji ze wzglêdu na ich wa¿noœæ,

m uporz¹dkowaæ rynek zamówieñ publicznych na dostawê œciœle okreœlonych danych

do pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

m u³atwiæ bezp³atny dostêp administracji publicznej do PRDP na podstawie ustawy o

informatyzacji dzia³alnoœci podmiotów realizuj¹cych zadania publiczne.

Koncepcja rejestru danych przestrzennych czy te¿ jednej wspólnej bazy danych prze-strzennych nie jest koncepcj¹ now¹. Omawiaj¹ j¹ ró¿ni autorzy równie¿ w Polsce (m.in.: Gotlib, Olszewski, 2005). W publikacji (Gotlib, Iwaniak, Olszewski, 2006) autorzy pytaj¹: „Czy w obecnej sytuacji jest mo¿liwe mówienie o jednej, spójnej pojêciowo bazie danych referencyjnych dla ca³ego kraju, czy mo¿e byæ ona dostêpna w mo¿liwie krótkim czasie i jakie

warunki musi ona spe³niæ, aby byæ zaakceptowan¹ przez wszystkich?” Nawi¹zuj¹c do takiego stwierdzenia mo¿na postawiæ przekorne pytanie. Jeœli nie teraz, to kiedy?

Koncepcja tych¿e autorów skupia siê jednak tylko na bazach danych topograficznych poczynaj¹c od skali 1:10 000, a na skali 1:200 000 koñcz¹c, pomijaj¹c w zasadzie wykorzy-stanie danych z mapy zasadniczej, geodezyjnej sieci uzbrojkenia terenu oraz ewidencji grun-tów i budynków.

Podobna koncepcja, równie¿ z pominiêciem danych wielkoskalowych, omawiana jest w literaturze niemieckiej (Grünreich, 2006).

Realizacja projektu dotycz¹ca innowacyjnych metod intergracji danych katastralnych, mapy zasadniczej i bazy danych topograficznych planowane jest w województwie mazo-wieckim.

Dotychczasowe realizacje prac przy budowie baz danych przestrzennych w Polsce (g³ów-nie w ramach projektów celowych) opiera³y siê m.in. na:

m za³o¿eniu istnienia wielu standardów o rozbie¿nej liczbie klas obiektów i atrybutów,

ich nazw, geometrii, reprezentacji przestrzennej, definicji itp.,

m harmonizacji modeli pojêciowych danych poprzez dokonanie pewnych zmian w

stan-dardach, aby mo¿na by³o ³atwiej wymieniaæ dane pomiêdzy tymi bazami danych (przy wymianie danych konieczne jednak by³yby mniejsze lub wiêksze przekszta³cenia),

m harmonizacji s³owników, polegaj¹cej na mo¿liwoœci wykorzystania wspólnych

wyka-zów danych (s³owników cieków, jezior, kana³ów, szlaków komunikacyjnych, miej-scowoœci) dla ró¿nych obecnie istniej¹cych baz danych,

m zastosowaniu koncepcji wielorozdzielczych baz danych opartych na kilku poziomach

(modelach) pojêciowych.

W prezentowanej koncepcji jednolity model danych georeferencyjnych stanowi³by nu-meryczny model krajobrazu, który reprezentuj¹ okreœlone klasy obiektów wybrane ze wzglêdu na swoje znaczenie referencyjne. Oparty na tym modelu PRDP by³by z za³o¿enia rozdzielony od jego wizualizacji tzn. metod tworzenia numerycznego modelu kartograficznego.

Dla potrzeb utworzenia PRDP i metod jego wizualizacji nale¿a³oby wprowadziæ tylko 2 standardy techniczne zamiast dotychczasowych kilku instrukcji technicznych: K-1, K-2, K-3, G-5, G-7, Wytycznych technicznych TBD, Instrukcji do tworzenia obiektów wraz z atrybutami w VMap L2 oraz Struktury atrybutów i systemu kodowania Bazy Danych Ogól-nogeograficznych (BDO):

m jeden standard opisuj¹cy ca³y katalog referencyjnych klas obiektów przestrzennych i

ich atrybutów,

m drugi standard opisuj¹cy wizualizacjê poszczególnych klas obiektów we wszystkich

skalach u¿ywanych w pañstwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Dziêki takiemu rozwi¹zaniu nie by³oby potrzeby dokonywania harmonizacji danych i pra-coch³onnych przekszta³ceñ zawsze stwarzaj¹cych mo¿liwoœci utraty pewnych danych.

Etapy budowy generalizacji

i wizualizacji baz danych przestrzennych

Opracowywanie metod automatycznej generalizacji i wizualizacji baz danych przestrzen-nych w ró¿przestrzen-nych skalach docelowych mo¿na podzieliæ na 4 etapy (Stoter, 2005a):

1. Restrukturyzacja (modernizacja) istniej¹cych modeli danych tak, aby spe³nia³y wy-magania wspó³czesnej geomatyki. Nale¿y dokonaæ przegl¹du istniej¹cych modeli danych przestrzennych, a nastêpnie dokonaæ takiej ich rekonstrukcji, aby:

m bazy by³y zorientowane obiektowo,

m by³o mo¿liwe utworzenie relacji miêdzy klasami obiektów w ró¿nych bazach,

m ka¿dy obiekt posiada³ unikalny identyfikator,

m bazy danych stanowi³y ci¹g³¹ bazê danych bez podzia³u na arkusze (sekcje),

m by³a mo¿liwoœæ przechowywania i zarz¹dzania histori¹ obiektów.

2. Projektowanie architektury pojêciowej baz danych. Nale¿y ustaliæ:

m jakie zastosowaæ podejœcie przy tworzeniu i aktualizacji baz danych (zagadnienie

zo-sta³o omówione poni¿ej),

m w jaki sposób dokonujemy generalizacji: generalizacja modelu danych i/lub

generaliza-cja kartograficzna,

m czy generalizujemy ca³oœæ bazy danych czy tylko uaktualnienie.

3. Implementacja tworzenia i aktualizacji baz danych przestrzennych metodami auto-matycznej generalizacji i wizualizacji. Etap ten polega na:

m okreœleniu w³aœciwej organizacji instytucji tworz¹cych i aktualizuj¹cych bazy danych

przestrzennych,

m w³aœciwym transferze danych (bezstratny format wymiany danych),

m zastosowaniu odpowiedniego oprogramowania.

4. Utworzenie œciœle okreœlonych zwi¹zków miêdzy modelami danych, klasami obiek-tów i samymi obiektami w ró¿nych skalach a nastêpnie zarz¹dzanie tymi zwi¹zkami.

Modele architektury budowy baz danych przestrzennych

W literaturze (Stoter, 2005a i b; Grünreich, 2006) wyró¿nia siê nastêpuj¹ce podejœcia stosowane przy budowie baz danych:

m Podejœcie wg metody gwiazdy – zak³ada generalizacjê i wizualizacjê kartograficzn¹ na

podstawie tylko jednej, pierwotnej (g³ównej) bazy numerycznego modelu krajobrazu o wysokiej dok³adnoœci po³o¿enia danych (rys. 1).

m Podejœcie wg metody drabinkowej – zak³ada stopniow¹ generalizacjê najczêœciej

mo-delu danych DLM i na ich podstawie wizualizacjê kartograficzn¹. Podejœcie to stoso-wane jest np. w Niemczech i Belgii (rys. 2).

m Podejœcie wg metody mieszanej (podwójnej gwiazdy) – zak³ada wspó³istnienie dwóch

baz: pierwotnej i wtórnej, a nastêpnie generalizacjê i wizualizacjê kartograficzn¹ pro-duktów kartograficznych o odpowiedniej dok³adnoœci i skali. Podejœcie to stosowane jest np.: we Francji, Danii, Szwajcarii, Katalonii (rys. 3).

W wielu krajach m.in. w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Holandii, Szwecji, a tak¿e w Polsce jeszcze nie podjêto decyzji jakie podejœcie zastosowaæ przy budowie, wizualizacji i generali-zacji baz danych przestrzennych.

Rys. 3. Podejœcie wg metody mieszanej (podwójnej gwiazdy) D C M 1 :1 0 0 0 0 D C M 1 :5 0 0 0 0 D C M 1 :2 5 0 0 0 0 P ie rw o tn a b a z a D L M D C M 1 :1 0 0 0 0 0 0 W tó rn a b a z a D L M In n e p ro d u k ty, z d e fin io w a n e

przez u¿ytkownika In n e p ro d u k ty, z d e fin io w a n e przez u¿ytkownika

D C M 1 :2 5 0 0 0

Rys. 2. Podejœcie wed³ug metody drabinkowej

P ie rw o tn a b a z a D L M D L M 1 :5 0 0 0 0 D C M 1 :5 0 0 0 0 D C M 1 :2 5 0 0 0 0 D C M 1 :1 0 0 0 0 0 0 D C M 1 :1 0 0 0 0 D L M 1 :2 5 0 0 0 0 D L M 1 :1 0 0 0 0 0 0

Rys. 1. Podejœcie wed³ug metody gwiazdy D L M – N um ery cz n y M o d el K ra jo b raz u

D C M – N um ery cz n y M o d el K a rto g raficz ny

Pierwotna (g³ówna) b a z a D L M D C M 1 :2 5 0 0 0 In n e p ro d u k ty, z d e f in io w a n e przez u¿ytkownika D C M 1 :1 0 0 0 0 0 0 D C M 1 :1 0 0 0 0 D C M 1 :2 5 0 0 0 0 D C M 1 :5 0 0 0 0

Wstêpne za³o¿enia techniczne do utworzenia jednolitego

modelu danych georeferencyjnych

Przy tworzeniu koncepcji jednolitego modelu danych georeferencyjnych (numerycznego modelu krajobrazu) przyjêto nastêpuj¹ce za³o¿enia:

1. Zgodnie z omówionym wczeœniej etapem 1 prac przy budowie, generalizacji i wizuali-zacji baz danych przestrzennych, nale¿a³o dokonaæ restrukturywizuali-zacji istniej¹cych modeli da-nych, w ramach której dokonano przegl¹du i wykonano analizê istniej¹cego stanu – zagad-nienie to omówiono w opracowaniu (Pachó³, Zieliñski 2006).

2. Powinien zostaæ opracowany standard definiuj¹cy bazê danych stanowi¹c¹ Publiczny Rejestr Danych Przestrzennych opart¹ na jednolitym modelu danych georeferencyjnych.

Wzoruj¹c siê na projekcie normy ISO 19110 Informacja geograficzna – Metodologia katalogowania obiektów schemat bazy danych powinien dostarczyæ nastêpuj¹cych informacji: 2.1. Dla katalogu klas obiektów: jego nazwê, zakres, numer wersji, datê wersji, oraz nazwê, adres i dane kontaktowe osoby lub organizacji bior¹cych odpowiedzialnoœæ za za-wartoœæ katalogu obiektów. Dodatkowo mo¿na wprowadziæ informacjê w jakich dziedzi-nach katalog obiektów móg³by byæ zastosowany.

2.2. Dla ka¿dej z klas obiektów: jej nazwê, definicjê, kod, okreœlenie nazw atrybutów dla poszczególnych klas obiektów, okreœlenie nazw relacji (powi¹zañ) miêdzy klasami obiektów, okreœlenie nazw operacji, które mo¿e wykonaæ poszczególna klasa obiektu (przyk³ad jednej klasy obiektu Jezdnia lub droga z katalogu klas obiektów zawiera za³¹cznik 1).

2.3. Dla ka¿dego z atrybutów: jego nazwê, definicjê, kod, typ wartoœci atrybutu i listê wartoœci atrybutu danej klasy obiektu.

2.4. Dla ka¿dej wartoœci atrybutu: jej etykietê jednoznacznie identyfikuj¹c¹ jej wartoœæ, kod i definicjê wartoœci atrybutu.

2.5. Dla ka¿dej relacji miêdzy klasami obiektów: jej nazwê, definicjê, kod, nazwy klas obiektów powi¹zanych, typ relacji (jeden do jeden, jeden do wielu itp.)

2.6. Dla ka¿dej operacji, które mo¿e wykonaæ klasa obiektu: jej nazwê, definicjê, nazwy atrybutów klasy obiektów uczestnicz¹cych w operacji.

3. Ka¿da klasa obiektu musi mieæ okreœlon¹ co najmniej jedn¹ geometriê.

4. Ka¿da klasa obiektu mo¿e posiadaæ jedn¹ lub wiêcej reprezentacji przestrzennych w PRDP.

5. Powinny zostaæ okreœlone metadane zbierane dla wszystkich klas obiektów.

6. Wszystkie klasy obiektów i atrybuty wystêpuj¹ce w PRDP opartym na jednolitym modelu danych georeferencyjnych s¹ obligatoryjne.

7. Ka¿dej klasie obiektów w PRDP nadaje siê priorytet okreœlaj¹cy wymagan¹ aktual-noœæ danych:

Priorytet 1 – klasa obiektów charakteryzuj¹ca siê aktualnoœci¹ danych nie gorsz¹ ni¿ 3 miesi¹ce,

Priorytet 2 – klasa obiektów charakteryzuj¹ca siê aktualnoœci¹ danych nie gorsz¹ ni¿ 1 rok, Priorytet 3 – klasa obiektów charakteryzuj¹ca siê aktualnoœci¹ danych nie gorsz¹ ni¿ 3 lata. 8. PRDP powinnien posiadaæ mo¿liwoœæ przechowywania historii zmian po³o¿enia (geo-metrii) i atrybutów obiektów.

9. W ramach ka¿dej gminy dla ka¿dej klasy obiektów powinna byæ przydzielona i zarezer-wowana pewna pula identyfikatorów, których numeracja powinna pochodziæ od

identyfika-tora TERYT. Ka¿dy obiekt w momencie za³o¿enia otrzymuje unikalny identyfikator, który wraz z jego histori¹ (datami modyfikacji) oraz wskaŸnikiem czy obiekt jest aktualny (istnie-j¹cy), powinien byæ stale przechowywany w PRDP.

10. Nale¿y wprowadziæ jednolite dla ca³ego kraju: urzêdowe rejestry miejscowoœci, ulic, adresów, nazewnictwa obiektów fizjograficznych (w tym nazewnictwa rzek), szlaków dro-gowych i kolejowych, itd., do których mia³by relacjê urzêdowy PRDP.

11. Cechy jakie powinny mieæ dane w ramach bazy danych opartej na jednolitym modelu danych georeferencyjnych:

11.1. dok³adnoœæ: 0,1–10 m. Baza charakteryzowa³aby siê „wielodok³adnoœci¹” w odró¿-nieniu od koncepcji wielorozdzielczych baz danych, gdzie dla ró¿nych obszarów jest ró¿ny poziom szczegó³owoœci a czêsto i dok³adnoœci, w bazie „wielodok³adnoœciowej” poziom szczegó³owoœci i dok³adnoœci dla poszczególnych klas obiektów jest taki sam dla ca³ego terytorium, natomiast dok³adnoœci tworzenia obiektów poszczególnych klas by³yby ró¿ne i zale¿ne od charakteru klasy obiektu, jego reprezentacji przestrzennej i Ÿród³a pochodzenia (szerzej opisana w dalszej czêœci opracowania).

11.2. precyzja zapisu danych: 0,01 m (do centymetra),

11.3. rozdzielczoœæ ortofotomapy lub obrazu satelitarnego jako materia³u Ÿród³owego do pozyskania niektórych obiektów w PRDP – co najmniej 0,5 m,

11.4. aktualnoϾ i aktualizacja:

11.4.1. na poziomie powiatowym aktualizacja ci¹g³a, a aktualnoœæ zale¿na jest od:

m dostarczenia operatu pomiarowego z wprowadzonymi zmianami dotycz¹cymi obiektów,

m wprowadzenia zmiany do systemu i jej zatwierdzenia; czas tych operacji nie powinien

byæ d³u¿szy ni¿ termin okreslony w za³o¿ony priorytet aktualnoœci, 11.4.2. na poziomie wojewódzkim:

m aktualizacja ci¹g³a lub okresowa – na podstawie danych z poziomu powiatowego lub

dodatkowych zleconych pomiarów; aktualnoœæ równie¿ nie gorsza od za³o¿onego priorytetu aktualnoœci,

m aktualizacja okresowa (kontrolna) piêcioletnia (przy za³o¿eniu 5 letniego cyklu

wyko-nywania ortofotomap) gdzie aktualnoœæ zale¿na jest od aktualnoœci wykonania zdjêcia (czas od momentu wykonania zdjêcia do jego wykorzystania w postaci ortofotomapy nie powinien byæ d³u¿szy ni¿ pó³ roku),

11.5. dostêpnoœæ: wizualizacja zgeneralizowanych i uproszczonych danych powinna byæ nieograniczenie dostêpna przez internet, natomiast okreœlone klasy obiektów z PRDP lub poœwiadczone urzêdowe wyrysy i wypisy mo¿na by zamawiaæ bezpoœrednio w ka¿dym oœrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej lub przez infrastrukturê oœrodków doku-mentacji geodezyjnej i kartograficznej (geoportale: poziomu centralnego, wojewódzkiego i powiatowego). Dostêp do danych osobowych by³by ograniczony np. przez system logowa-nia siê i has³o dostêpowe.

11.6. kompletnoœæ: dla obszaru ca³ego kraju powinno byæ zachowane pokrycie danymi z wszystkich klas obiektów bazy.

Pozosta³e cechy danych, takie jak wiarygodnoœæ, odpowiednioœæ, wartoœæ danych zale¿¹ bezpoœrednio od cech wy¿ej wymienionych. Wiarygodnoœæ bêdzie wystarczaj¹ca przy za-chowaniu odpowiedniej dok³adnoœci i aktualnoœci danych, odpowiednioœæ – zgodna z po-trzebami u¿ytkowników – bêdzie zaspokojona przy zapewnieniu kompletnoœci, dok³adnoœci i aktualnoœci danych. Wartoœæ danych przestrzennych jest wielkoœci¹ trudno mierzaln¹ i nie³atw¹ do oszacowania.

12. Zgodnie z omówionym wczeœniej 2. etapem prac przy budowie, generalizacji i wizu-alizacji baz danych przestrzennych, nale¿y zaprojektowaæ architekturê pojêciow¹ baz da-nych. Przy tworzeniu i aktualizacji baz danych proponujemy zastosowanie podejœcia metod¹ gwiazdy (lub metod¹ podwójnej gwiazdy). Proponujemy równie¿, aby nie stosowaæ genera-lizacji modelu lecz tylko stosowaæ generalizacjê kartograficzn¹ przy wizuagenera-lizacji na ekranie monitora czy wydruku na ploterze.

13. Zgodnie z omówionym wczeœniej 3. etapem prac przy budowie, generalizacji i wizu-alizacji baz danych przestrzennych, nale¿y okreœliæ w³aœciw¹ organizacjê instytucji tworz¹-cych i aktualizuj¹tworz¹-cych bazy danych przestrzennych. PRDP winien byæ budowany jednocze-œnie na trzech poziomach: powiatowym, wojewódzkim i centralnym, jednak tak, aby ka¿dy ze wspó³tworz¹cych rejestr by³ odpowiedzialny za tworzenie i aktualizacjê œciœle okreœlo-nych klas obiektów, co zapobiegnie redundancji tworzenia daokreœlo-nych.

Opracowanie schematu klas jednolitego modelu

danych georeferencyjnych

Analizuj¹c klasy obiektów wystêpuj¹ce w poszczególnych dotychczasowych standar-dach zaproponowano klasy obiektów dla jednolitego modelu danych georeferencyjnych. Nie-które dotychczasowe klasy obiektów stanowi¹ nadal klasy obiektów w proponowanym no-wym modelu, natomiast zdecydowana wiêkszoœæ jest wyodrêbniona tylko w postaci atrybu-tów. W wyniku analiz utworzono katalog sk³adaj¹cy siê z 41 klas obiektów jednolitego mode-lu danych georeferencyjnych, sklasyfikowanych w 11 grupach tematycznych. Klasy obiek-tów wraz z ich cechami przedstawia tabela 1.

Niektóre aspekty utworzenia klas obiektów i ich atrybutów w proponowanym jednolitym modelu danych georeferencyjnych wymagaj¹ dodatkowego wyjaœnienia:

1. Pewne grupy dotychczasowych klas obiektów, nie zosta³y w³¹czone do jednolitego modelu danych georeferencyjnych nawet w postaci atrybutów klas obiektów np.: obiekty klasy Fotopunkt F-punkt (TBD), Wrak (VMap L3) czy te¿ obiekty klasy Kompleksy u¿ytko-wania terenu (TBD) m.in.: Teren hotelu, motelu, który wydaje siê byæ czêœciowym powtó-rzeniem obiektu klasy Budynek z atrybutem szczegó³owym Ih (hotel, zajazd lub motel).

2. Obiekty podklas Miasto i Wieœ klasy Miejscowoœci (TBD) zosta³y zaliczone do propo-nowanej klasy Granica. Wysuwa siê postulat o tak¹ zmianê przepisów prawnych aby grani-ce wsi, zosta³y okreœlone na podstawie granic obrêbu lub obrêbów. Dziêki temu jasno zo-stan¹ okreœlone powierzchniowo wszystkie miejscowoœci, które s¹ podstaw¹ systemu adre-sacji i posiadaj¹ nadany identyfikator zgodny z systemem SIM99 rejestru TERYT. Umo¿liwi-³oby to utworzenie ci¹g³ej, topologicznej bazy miejscowoœci. Dotychczasowe bazy miejsco-woœci prowadzone przez GUS:

m posiadaj¹ w ramach rejestru TERYT system identyfikatorów i nazw miejscowoœci

(SIMC99) nie bêd¹cy rozwiniêciem systemu identyfikatorów i nazw jednostek po-dzia³u administracyjnego (TERC99),

m posiadaj¹ miejscowoœci nie bêd¹ce podstaw¹ do systemu adresacji.

Przyk³adem problemów z adresacj¹ w województwie œl¹skim jest wystêpowanie 5151 przypadków powtórzeñ tych samych nazw ulic w ramach jednej gminy; np.: ulica Górska w

. h c y n j y c n e r e f e r o e g h c y n a d u l e d o m o g e ti l o n d e j w ó t k e i b o s a l k z a k y W . 1 a l e b a T y p u r g a w z a N w ó t k ei b o j e n z c y t a m e t u t k ei b o y s al k a w z a n y s al k ai rt e m o e G u t k ei b o Reprezoebnteiakctjuakalsy aPktuiroarlnyoteœtci u t k ei b o y s al k æ œ o n l ai z d ei w o p d O ei n e z r o w t a z I OSNOWAGEODEZYJNA . 1 Punktosnowy j e n j y z e d o e g obeiktpunktowy œgreoodmeekrtyczny 1 CPOENZITORMALNY y w o n s o w ó t k n u p al d – j e w o w a ts d o p M O I Z O P Y W O T A I W O P h c y ³ a ts o z o p al d – w ó t k n u p I I NAZWYGEOGRAFICZNE . 2 Nazwageografcizna obeiktpunktowy umownypunkt 2 POZIOM Y N L A R T N E C I I I PODZIA£ADMINISTRACYJNYITERYTORIALNYKRAJU . 3 Grancia obeikt ,y w o i n h c z r ei w o p y w o i n il t k ei b o y n w o m u g êi s a z 1 POZIOMPOWIATOWY, ,I K Z D Ó W E J O W M O I Z O P Y N L A R T N E C M O I Z O P . 4 Punktadresowy obeiktpunktowy umownypunkt 1 POZIOMPOWIATOWY V I DZIA£KIiGRUNTY . 5 Dzai³ka a n j y c n e d i w e opboweikeitrzchniowy zasêigumowny 1 PPOOZWIOIAMTOWY . 6 Punktgrancizny obeiktpunktowy œrodek y n z c y rt e m o e g 1 PPOOZWIOIAMTOWY . 7 U¿ytekgruntowy obeikt y w o i n h c z r ei w o p zasêigumowny 2 PPOOZWIIOAMTOWY . 8 Kontur y n j y c a k if y s al k opboweikeitrzchniowy zasêigumowny 2 PPOOZWIOIAMTOWY V BUDYNKIiZABUDOWA . 9 Budynek obeikt y w o i n h c z r ei w o p mzaarkyssypmoadlntsyawzayslêiugb 1 PPOOZWIOIAMTOWY . 0 1 Budowal obeikt ,y w o i n h c z r ei w o p y w o t k n u p t k ei b o b u l y w a ts d o p s y r a z g êi s a z y n l a m y s k a m 1 PPOOZWIOIAMTOWY . 1 1 Terenzabudowy obeikt y w o i n h c z r ei w o p zasêigumowny 3 PWOOZJIEOWMÓDZKI I V KOMUNIKACJAITRANSPORT . 2 1 Lotnsiko obeikt y w o i n h c z r ei w o p zasêigumowny 2 PWOOZJIEOWMÓDZKI . 3 1 Jezdnailubdroga obeikt ,y w o i n h c z r ei w o p y w o i n il t k ei b o , a n z c y rt e m o e g œ o 1 POZIOM I K Z D Ó W E J O W Ÿ d ê w a r k 2 POZIOM Y W O T A I W O P

1 il e b a t . d c y p u r g a w z a N w ó t k ei b o j e n z c y t a m e t u t k ei b o y s al k a w z a n y s al k ai rt e m o e G u t k ei b o Reprezoebnteiakctjuakalsy aPktuiroarlnyoteœtci u t k ei b o y s al k æ œ o n l ai z d ei w o p d O ei n e z r o w t a z . 4 1 Budowalmostowa obeiktpoweirzchnio -y w o i n il t k ei b o ,y w oœgeomertyczna, 1 PWOOZJIEOWMÓDZKI Ÿ d ê w a r k 2 POZIOM Y W O T A I W O P . 5 1 Koelj obeikt ilniowy oœgeomertyczna 1 POZIOM I K Z D Ó W E J O W . 6 1 Obeikt y n j y c a k i n u m o k oobbeieikkttpilnuinokwto,ywy œgreoodmeekrtyczn,y a n z c y rt e m o e g œ o 3 POZIOM Y W O T A I W O P . 7 1 Teren y n j y c a k i n u m o k opboweikeitrzchniowy krawêdŸ 3 PPOOZWIOIAMTOWY I I V HYDROGRAFIA . 8 1 Wodastoj¹ca obeikt y w o i n h c z r ei w o p krawêdŸ 2 PPOOWZIIOATMOWY . 9 1 Wodap³yn¹ca obeikt ,y w o i n h c z r ei w o p y w o i n il t k ei b o , a n z c y rt e m o e g œ o 2 POZIOM I K Z D Ó W E J O W Ÿ d ê w a r k 3 POZIOM Y W O T A I W O P . 0 2 Obeikt y n z ci f a r g o r d y h oobbeieikkttpilnuinokwto,ywy œgreoodmeekrtyczn,y a n z c y rt e m o e g œ o 2 POZIOM Y W O T A I W O P . 1 2 Obeikt y n z ci n h c e t o r d y h opboweikeitrzchniow,y ,y w o i n il t k ei b o y w o t k n u p t k ei b o -z c y rt e m o e g k e d o r œ ,Ÿ d ê w a r k ,y n ai n il a n w o m u u t k ei b o z rt ¹ n w e w 2 POZIOM Y W O T A I W O P I I I V UZBROJENIETERENUIOBIEKTYPRZEMYS£OWE . 2 2 Przewóduzbrojenai u n e r e t obeikt ilniowy okœragweoêdmŸertyczna, 2 PPOOZWIOIAMTOWY . 3 2 Komorapodzeimna obeikt ,y w o i n h c z r ei w o p y w o t k n u p t k ei b o k e d o r œ ,y n z c y rt e m o e g Ÿ d ê w a r k 2 POZIOM Y W O T A I W O P . 4 2 Urz¹dzenei e w o tr o p s n a rt oobbeieikkttpilnuinokwto,ywy ozaœrygseopmoedsrttyacwznya, 2 PPOOZWIOIAMTOWY . 5 2 Obeikts³upowy obeiktpunktowy œrodek y n z c y rt e m o e g 2 PPOOZWIOIAMTOWY . 6 2 Armaturanazeimna obeiktpunktowy œrodek y n z c y rt e m o e g 2 PPOOZWIOIAMTOWY . 7 2 Zbiorniktechncizny obeikt ,y w o i n h c z r ei w o p y w o t k n u p t k ei b o k e d o r œ ,y n z c y rt e m o e g y w a t s d o p s y r a z 2 POZIOM Y W O T A I W O P . 8 2 Punktprzewodu u n e r e t ai n e j o r b z u obeiktpunktowy cmhaeirsjacketerystyczne 2 PPOOWZIOIAMTOWY

Szczegó³owe zestawienie klas obiektów wraz z atrybutami, relacjami i atrybutami wizu-alizacji (ATR_WIZ – opisano w dalszej czêœci opracowania) dostêpne jest w formie pliku pdf na stronie internetowej www.wodgik.katowice.pl.

1 il e b a t . d c y p u r g a w z a N w ó t k ei b o j e n z c y t a m e t u t k ei b o y s al k a w z a n y s al k ai rt e m o e G u t k ei b o Reprezoebnteiakctjuakalsy aPktuiroarlnytoeœtci u t k ei b o y s al k æ œ o n l ai z d ei w o p d O ei n e z r o w t a z . 9 2 Terenprzemys³owy obeikt y w o i n h c z r ei w o p zasêigumowny 3 PWOOZJIEOWMÓDZKI X I ZAGOSPODAROWANIETERENU . 0 3 Murlubogrodzenei obeikt ilniowy oœgeomertyczna 3 POZIOM Y W O T A I W O P . 1 3 Las obeikt ,y w o i n h c z r ei w o p y w o i n il t k ei b o ,Ÿ d ê w a r k a n z c y rt e m o e g œ o 3 PWOOZJIEOWMÓDZKI . 2 3 Drzewo obeiktpunktowy œrodek y n z c y rt e m o e g 3 PPOOZWIOIAMTOWY . 3 3 Cmentarz obeikt y w o i n h c z r ei w o p zasêigumowny 2 PPOOZWIIOAMTOWY . 4 3 Pozosta³yteren y n o l ei z opobweikeitrzchniow,y y w o i n il t k ei b o ,Ÿ d ê w a r k ,y n w o m u g êi s a z a n z c y rt e m o e g œ o 3 POZIOM I K Z D Ó W E J O W . 5 3 Obeiktoreintacyjny obeiktpunktowy œrodek y n z c y rt e m o e g 3 PPOOZWIOIAMTOWY . 6 3 Obeiktspotrowy y n l a r u tl u k b u l opobweikeitrzchniow,y y w o i n il t k ei b o ,y w a t s d o p s y r a z a n z c y rt e m o e g œ o 3 PPOOZWIOIAMTOWY . 7 3 Terengruntów h c y t êi n o ³ s d o opboweikeitrzchniowy krawêdŸ 3 PWOOZJIEOWMÓDZKI X TERENCHRONIONY . 8 3 Terenchroniony obeikt y w o i n h c z r ei w o p zasêigumowny 2 PWOOZJIEOWMÓDZKI I X RZEBATERENU . 9 3 Punkt y w o i c œ o k o s y w obeiktpunktowy cmheiarsjacketerystyczne 3 PPOOWZIOIAMTOWY . 0 4 Poziomcia obeikt ilniowy ilnaiinterpolowana 3 POZIOM I K Z D Ó W E J O W . 1 4 Forma ai n a w o t³ a t z s k u u n e r e t y b Ÿ e z r t k ei b o ,y w o i n h c z r ei w o p ,y w o i n il t k ei b o y w o t k n u p t k ei b o ,Ÿ d ê w a r k k e d o r œ y n z c y rt e m o e g 3 POZIOM Y W O T A I W O P

Uwagi dotycz¹ce klas obiektów jednolitego modelu danych georeferencyjnych:

– Wystêpuje 8 klas obiektów o priorytecie aktualnoœci 1 (3 miesi¹ce), 16 klas obiektów o priorytecie aktualnoœci 2 (1 rok), 14 klas obiektów o priorytecie aktualnoœci 3 (3 lata) i 3 klasy obiektów (w powy¿szej tabeli pogrubione), które w zale¿noœci od reprezentacji przestrzennej obiektu s¹ zbierane dla 2 priorytetów aktualnoœci,

– Wystêpuje 1 klasa obiektu tworzona tylko na poziomie centralnym, 9 klas obiektów tworzonych tylko na poziomie wojewódzkim, 26 klas obiektów tworzonych tylko na poziomie powiatowym, 1 klasa obiektu wspó³tworzona na poziomie centralnym, wojewódzkim i powiatowym (w powy¿szej tabeli indeks CWP_{), 1} klasa obiektu wspó³tworzona na poziomie centralnym i powiatowym (indeks CP_{) i 3 klasy obiektów} wspó³tworzone na poziomie wojewódzkim i powiatowym (indeks WP_),

– Wystêpuje 12 klas obiektów powierzchniowych, 4 klasy obiektów liniowych, 10 klas obiektów punkto-wych, 2 klasy obiektów powierzchniowych lub liniowych lub punktopunkto-wych, 7 klas obiektów powierzchnio-wych lub liniopowierzchnio-wych, 3 klasy obiektów powierzchniopowierzchnio-wych lub punktopowierzchnio-wych, 3 klasy obiektów liniopowierzchnio-wych lub punktowych,

– Klasy obiektów mog¹ posiadaæ reprezentacjê przestrzenn¹ w postaci: zasiêgu umownego, zarysu podstawy, maksymalnego zasiêgu, osi geometrycznej, krawêdzi, linii interpolowanej, umownej linii wewn¹trz obiek-tu, sztucznego ³¹cznika, œrodka geometrycznego, miejsca charakterystycznego, punktu umownego.

i c œ o n l a u t k a w ó t e t y r o i r p h c i g u ³ d e w e n a w o t r o s o p w ó t k e i b o y s a l K . 2 a l e b a T e i n e z d a w o r p h c i a z i c œ o n l a i z d e i w o p d o u m o i z o p i -l ai z d ei w o p d O æ œ o n ei n e z r o w t a z w ó t k ei b o s al k i c œ o n l a u t k a w ó t e t y r o ir p g u ³ d e w w ó t k ei b o y s al K 1 t e t y r o ir p pirorytet2 pirorytet3 m o i z o P y n l a rt n e c s al k a b z ci l 3 : w ó t k ei b o 2 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K j e n j y z e d o e g y w o n s o t k n u P CP a ci n a r G CWP 1 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K a n z ci f a r g o e g a w z a N 0 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L m o i z o P i k z d ó w e j o w s al k a b z ci l 3 1 : w ó t k ei b o 4 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K a ci n a r G CWP a g o r d b u l a i n d z e J WP_Budowla a w o t s o m WP_Koelj 3 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K a c ¹ n y ³ p a d o W WP y n o i n o r h c n e r e T o k si n t o L 6 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K y w o d u b a z n e r e T y w o ³ s y m e z r p n e r e T s a L y n o l ei z n e r e t y ³ a t s o z o P h c y t êi n o ³ s d o w ó t n u r g n e r e T a ci m o i z o P m o i z o P y w o t ai w o p s al k a b z ci l 1 3 : w ó t k ei b o 7 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K j e n j y z e d o e g y w o n s o t k n u P CP a ci n a r G CWP y w o s e r d a t k n u P a n j y c n e d i w e a k ³ ai z D y n z ci n a r g t k n u P k e n y d u B al w o d u B 5 1 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K a g o r d b u l a i n d z e J WP a w o t s o m a l w o d u B WP y w o t n u r g k e t y ¿ U y n j y c a k if y s al k r u t n o K a c ¹ j o t s a d o W y n z ci f a r g o r d y h t k ei b O y n z ci n h c e t o r d y h t k ei b O u n e r e t ai n e j o r b z u d ó w e z r P a n m ei z d o p a r o m o K y w o p u ³ s t k ei b O a n m ei z a n a r u t a m r A e w o tr o p s n a rt ei n e z d ¹ z r U y n z ci n h c e t k i n r o i b Z u n e r e t ai n e j o r b z u u d o w e z r p t k n u P z r a t n e m C 9 : w ó t k ei b o s al k a b z ci L : w ó t k ei b o y s al K y n j y c a k i n u m o k t k ei b O y n j y c a k i n u m o k n e r e T a c ¹ n y ³ p a d o W WP ei n e z d o r g o b u l r u M o w e z r D y n j y c a t n ei r o t k ei b O y n l a r u tl u k b u l y w o tr o p s t k ei b O y w o i c œ o k o s y w t k n u P y b Ÿ e z r ai n a w o t³ a t z s k u a m r o F u n e r e t

gminie Czernichów wystêpuje w 4 miejscowoœciach: Czernichów, Miêdzybrodzie Bialskie, Miêdzybrodzie ¯ywieckie i Tresna.

3. Dotychczasowe klasy obiektów tekstowych, a zw³aszcza skróty kartograficzne nale-¿y generowaæ bezpoœrednio z nazw klas obiektów lub ich atrybutów.

4. Nowe klasy obiektów Dzia³ka ewidencyjna, Punkt graniczny, U¿ytek gruntowy, Kon-tur klasyfikacyjny, Budynek posiadaj¹ relacjê do informacji o tym obiekcie w systemie (reje-strze) prowadz¹cym ewidencjê gruntów i budynków.

5. Dla obiektu Budynek atrybut Funkcja ogólna jest obligatoryjny. Dopuszcza siê wa-runkowo stosowanie atrybutu Funkcja szczegó³owa dla budynków u¿ytecznoœci publicznej o sta³ym charakterze swojej funkcji.

6. W obiekcie Jezdnia lub droga, dla dróg i ulic dwujezdniowych atrybut wizualizacji ATR_WIZ (problem wizualizacji opisany w dalszej czêœci opracowania) dla jednej z dwóch jezdni przyjmuje wartoœæ co najwy¿ej 127, co powoduje, ¿e drogi dwujezdniowe w skalach mniejszych od skali 1:50 000 mog¹ byæ przedstawiane jako pojedyncza oœ (jednej z osi jezdni).

7. Wiêkszoœæ klas obiektów powinna posiadaæ relacje do danych zawartych w reje-strach pañstwowych prowadzonych przez odpowiednie s³u¿by:

7.1. klasa Punkt osnowy geodezyjnej powinna posiadaæ relacjê do nieistniej¹cego obecnie Rejestru Osnów Pañstwowych zmodyfikowanego odpowiednika dotychczasowego Cen-tralnego Banku Osnów Podstawowych prowadzonego przez CODGiK,

7.2. klasa Nazwa geograficzna powinna posiadaæ relacjê do nieistniej¹cego obecnie Reje-stru Nazw Geograficznych, zmodyfikowanego i zaktualizowanego odpowiednika dotych-czasowego Gazetera polskiego pt.: „Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej” wyda-nego w 1991 roku i zatwierdzowyda-nego przez Komisjê Ustalania Nazw Miejscowoœci i Obiektów Fizjograficznych,

7.3. klasy Granica i Punkt adresowy powinny posiadaæ relacje do Rejestru TERYT (Kra-jowy Rejestr Urzêdowy Podzia³u Terytorialnego Kraju) prowadzonego przez G³ówny Urz¹d Statystyczny, który w przysz³oœci powinien zostaæ zmodyfikowany i uwzglêdniaæ podzia³ na miejscowoœci (miasta i wsie) – poprzez zdefiniowanie granic wsi na podstawie istniej¹cych granic obrêbów (wiêcej szczegó³ów powy¿ej w punkcie 2); dodatkowo klasa Granica po-winna przej¹æ funkcjonalnoœæ obecnie prowadzonego Pañstwowego Rejestru Granic (PRG), 7.4. klasy Dzia³ka ewidencyjna, Punkt graniczny, U¿ytek Gruntowy, Kontur klasyfikacyj-ny oraz Budynek i Budowla powinklasyfikacyj-ny posiadaæ relacjê do nieistniej¹cego obecnie Rejestru Katastralnego – zmodyfikowanej dotychczasowej Ewidencji Gruntów i Budynków prowa-dzonej przez starostów,

7.5. klasa Lotnisko powinna posiadaæ relacjê do Rejestru Lotnisk i L¹dowisk, który by³by zmodyfikowan¹ form¹ obecnego Rejestru Lotnisk Cywilnych i wykazu l¹dowisk, prowa-dzonych przez Urz¹d Lotnictwa Cywilnego,

7.6. klasy Jezdnia lub droga i Budowla mostowa powinny posiadaæ relacjê do nieistniej¹-cego obecnie Rejestru Dróg i Mostów odpowiednika dotychczasowej Ewidencji dróg i mo-stów prowadzonej przez odpowiednie zarz¹dy dróg publicznych,

7.7. klasa Kolej powinna posiadaæ relacjê do nieistniej¹cego obecnie Rejestru Linii Kolejo-wych odpowiednika dotychczasowego „Wykazu linii kolejoKolejo-wych zarz¹dzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.” (Instrukcja Id-12 [D-29]) zmodyfikowanego i uzupe³nionego o pozosta³e linie kolejowe nie zarz¹dzane przez PKP,

7.8. klasy Woda stoj¹ca, Woda p³yn¹ca powinny posiadaæ relacjê do nieistniej¹cego obec-nie Rejestru Wód – zmodyfikowanej dotychczasowej ewidencji wód urz¹dzeñ melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów prowadzonej przez marsza³ków województw,

7.9. klasy Przewód uzbrojenia terenu, Komora podziemna, Urz¹dzenie transportowe, Obiekt s³upowy, Armatura naziemna, Zbiornik techniczny, Punkt przewodu uzbrojenia terenu po-winny posiadaæ relacjê do nieistniej¹cego obecnie Rejestru Uzbrojenia Terenu – zmodyfiko-wanej dotychczasowej Geodezyjnej Ewidencji Sieci Uzbrojenia Terenu (GESUT) prowadzo-nej przez starostów,

7.10. klasa Cmentarz powinna posiadaæ relacjê do Rejestru Cmentarzy prowadzonego przez gminy,

7.11. klasa Teren chroniony powinna posiadaæ relacjê do Rejestru Terenów Chronionych, który by³by zmodyfikowan¹ form¹ Rejestru Parków Narodowych prowadzonego przez Mi-nistra w³aœciwego do spraw œrodowiska i Rejestru Rezerwatów Przyrody prowadzonego przez wojewodów.

8. Przy tworzeniu katalogu klas obiektów PRDP brano pod uwagê fakt, aby wszystkie klasy obiektów by³y mo¿liwe do utworzenia i aktualizacji przez s³u¿bê geodezyjn¹ i kartogra-ficzn¹ w okreœlonym czasie (3 miesi¹ce, 1 rok, 3 lata), byæ mo¿e nale¿a³oby jeszcze ograni-czyæ prezentowany katalog 41 klas obiektów tylko do tych klas, które posiadaj¹ relacje do danych zawartych w rejestrach pañstwowych prowadzonych przez odpowiednie s³u¿by publiczne.

Za³o¿enia organizacyjno-techniczne urzêdowego PRDP

Przy opracowaniu koncepcji urzêdowego PRDP, przyjeto nastêpujæe za³o¿enia organiza-cyjno-techniczne:

1. Obligatoryjn¹ odpowiedzialnoœæ poszczególnych poziomów: powiatowego, wojewódz-kiego i centralnego za tworzenie lub wspó³tworzenie poszczególnych klas obiektów urzêdo-wego PRDP.

2. Ka¿da klasa obiektu winna mieæ okreœlon¹ dok³adnoœæ pozyskania i czêstotliwoœæ aktualizacji.

3. Generalizacja w rejestrze mo¿liwa jest tylko przez eliminacjê obiektów i atrybutów. Inne metody generalizacji (w szczególnoœci upraszczanie i zmiana geometrii obiektów) s¹ mo¿-liwe podczas wizualizacji bazy danych. Generalizacja zale¿na by³aby od skali wizualizacji. Do-puszcza siê jednak generalizacjê dla utworzenia nowej klasy obiektów na podstawie innej klasy lub klas (np.: klasa obiektu Teren zabudowy utworzona z klas Budynek i Budowla).

4. PRDP winien byæ tworzony w 3 wersjach:

m pe³nej-podstawowej w uk³adzie 2000 w odpowiednich 4 strefach,

m pe³nej-przetransformowanej do uk³adu 1992,

m uproszczonej, w uk³adzie 1992 (usuniêcie niektórych klas obiektów i atrybutów)

5. Klasy obiektów PRDP tworzone na poziomie powiatowym winny byæ aktualizowane w sposób ci¹g³y w wersji pe³nej-podstawowej. Proponowana aktualizacja obejmuje 31 klas obiektów (w tym 5 klas obiektów wspólnie z poziomem wojewódzkim i centralnym). Do-k³adnoœæ pozyskania ka¿dego obiektu musi byæ zgodna z §33 Instrukcj¹ techniczn¹ O-1/O-2 z 2001 r. Co trzy miesi¹ce lub czêœciej klasy obiektów z poziomu powiatowego winny byæ

przekazywane na poziom wojewódzki. W dalszej perspektywie, np. 5 lat – w zale¿noœci od tempa wdra¿ania postêpu technologicznego w oœrodkach dokumentacji geodezyjnej i karto-graficznej, zak³ada siê dostêp on-line do bazy danych z poziomu powiatowego (bazy podda-nej weryfikacji co do jakoœci i wiarygodnoœci).

6. Klasy obiektów PRDP tworzone na poziomie wojewódzkim winny byæ aktualizowane w sposób ci¹g³y w wersji pe³nej-podstawowej. Na poziomie wojewódzkim winno byæ pro-wadzone uzgadnianie styków, miêdzy powiatami dla tych obiektów prowadzonych na pozio-mie powiatowym, które takiego uzgodnienia wymagaj¹ i aktualizacja 13 klas obiektów (w tym 4 klasy obiektów wspólnie z poziomem powiatowym i centralnym). Szczególne znacze-nie posiadaj¹ klasy obiektów o priorytecie aktualnoœci równym 1 takie jak: Granica, Jezdnia lub droga, Kolej. Rejestr powinien byæ tworzony na podstawie :

6.1. danych powiatowych. W zakresie danych aktualizowanych na poziomie powiato-wym powinny byæ uzgadniane granice poszczególnych powiatów (klasy obiektów: Granica, Dzia³ka ewidencyjna), i styki klas obiektów tworzonych na poziomie powiatowym na grani-cach powiatów zw³aszcza dla klas obiektów z priorytetem 1 i 2 (takich jak: Woda stoj¹ca, U¿ytek gruntowy, Kontur klasyfikacyjny, Przewód uzbrojenia terenu). Zak³ada siê mo¿liwoœæ wyjaœniania niezgodnoœci z nowymi ortofotomapami wykonywanymi wed³ug przyjêtego dla ca³ego kraju wieloletniego harmonogramu. W szczególnych przypadkach zak³ada siê zleca-nie pomiaru w ramach przetargu na aktualizacjê rejestru w miejscach gdzie zachodz¹ du¿e rozbie¿noœci miêdzy stanem obiektów poszczególnych klas przekazanych z powiatu, a sta-nem faktycznym wystêpuj¹cym w terenie. Po uzgodnieniach ewentualne korekty powinny byæ przekazywane na poziom powiatowy celem ich weryfikacji.

Klasy obiektów Budynek i Budowla utworzone na poziomie powiatowym mog¹ pos³u¿yæ do utworzenia klasy obiektu Teren zabudowy tworzonego na poziomie wojewódzkim. Proces ten powinien byæ wykonywany automatycznie lub pó³automatycznie poprzez algorytmy ge-neralizacji. Klasy obiektów z poziomu powiatowego mog¹ równie¿ pos³u¿yæ do aktualizacji obiektów z nastêpuj¹cych klas tworzonych na poziomie wojewódzkim: Jezdnia lub droga, Woda p³yn¹ca, Budowla mostowa.

6.2. wektoryzacji ortofotomap o rozdzielczoœci co najmniej 0,5 m. Tym trybem winna byæ prowadzona aktualizacja obiektów, których nie mo¿na utworzyæ na podstawie danych z poziomu powiatowego. Tym trybem mo¿na by wykonywaæ obiekty z nastêpuj¹cych klas: Jezdnia drogi lub ulicy, Kolej, Woda p³yn¹ca, Budowla mostowa, Las,

6.3. numerycznego modelu terenu. Tym trybem mo¿na by w sposób automatyczny utwo-rzyæ klasê obiektu: Poziomica.

W ten sposób z trzech wymienionych Ÿróde³, uwzglêdniaj¹c ewentualne uwagi z poziomu powiatowego powstanie ostateczny produkt w postaci rejestru w wersji pe³nej-podstawo-wej, którego aktualnoœæ wyznaczaj¹ priorytety aktualnoœci ró¿ne dla poszczególnych klas obiektów. Co pó³ roku rejestr ten winien byæ transformowany do uk³adu 1992 i w takiej formie co najmniej raz w roku przekazywany na poziom centralny.

7. Klasy obiektów PRDP tworzone na poziomie centralnym powinny byæ aktualizowane w sposób ci¹g³y w wersji pe³nej podstawowej jak i przetransformowanej. W zakresie danych aktualizowanych na poziomie powiatowym powinny byæ uzgadniane granice poszczegól-nych województw (klasa obiektu: Granica, Dzia³ka ewidencyjna) i styki obiektów tworzo-nych na poziomie województw i powiatów na granicach województw zw³aszcza dla klas obiektów z priorytetem 1 i 2 (takich jak: Woda stoj¹ca, Woda p³yn¹ca, Jezdnia drogi lub

ulicy, Kolej, Teren chroniony). Po uzgodnieniach styków ewentualne korekty powinny byæ przekazywane na poziom wojewódzki celem ich weryfikacji.

Dodatkowo w bazie centralnej powinna byæ prowadzona aktualizacja nastêpuj¹cych klas obiektów: Nazwa geograficzna i Punkt osnowy geodezyjnej (w zakresie osnowy podstawo-wej).

W ten sposób uwzglêdniaj¹c ewentualne uwagi z poziomu województw powstanie uzupe³-nienie rejestru w wersjach pe³nej-podstawowej i pe³nej-przetransformowanej aktualnej na okreœlony rok.

Taki rejestr móg³by byæ przekszta³cony do wersji uproszczonej przez usuniêcie niektórych klas obiektów (Dzia³ka ewidencyjna, Punkt graniczny, U¿ytek gruntowy, Kontur klasyfika-cyjny), klas obiektów zwi¹zanych z uzbrojeniem terenu i klas obiektów z priorytetem 3, usuniêcie lub uszczuplenie niektórych atrybutów z klas obiektów, które pozosta³y. Forma uproszczona rejestru bêdzie mo¿liwa do wizualizacji uwzglêdniaj¹cej operacje generalizacji (eliminacja obiektów ma³ych, uproszczenie szczegó³ów geometrycznych bez naruszenia kszta³-tu) poprzez portal krajowy, gdzie dostêpna bêdzie do przegl¹dania bezp³atnie dla ka¿dego u¿ytkownika.

8. Dla okreœlonego obszaru poszczególne obiekty z rejestru w wersji pe³nej-podstawo-wej lub w wersji pe³nej-przetransformowanej powinny byæ dostêpne odp³atnie.

9. Przy wymianie danych przestrzennych z PRDP powinien obowi¹zywaæ format .gml, a przy wizualizacji zak³ada siê stosowanie formatu .svg ze wzglêdu na:

m coraz powszechniejsze stosowanie tych formatów na œwiecie oraz ich pe³n¹

wza-jemn¹ kompatybilnoœæ równie¿ z istniej¹cymi technologiami HTML, XML, XSL, CSS,

m stosowanie standardów œwiatowych (standard ISO19136 – Geography Markup

Lan-guage – GML),

m stosowanie Rozporz¹dzenia Rady Ministrów z dnia 11 paŸdziernika 2005 w sprawie

minimalnych wymagañ dla systemów teleinformatycznych (formaty: .gml i .svg),

m mo¿liwoœæ uniezale¿nienia siê od oprogramowania b¹dŸ aplikacji, w której tworzone

s¹ bazy danych,

m mo¿liwoœæ wczytania danych przez wiele programów, w tym darmowe wolne

opro-gramowanie (maj¹c schemat aplikacyjny bazy danych i dane w postaci pliku .gml),

m mo¿liwoœæ wizualizacji formatu .svg w ka¿dej przegl¹darce internetowej,

m mo¿liwoœæ wyszukiwania okreœlonych obiektów podczas wizualizacji w formacie .svg,

m skalowalnoœæ i niezale¿noœæ od rozdzielczoœci przy wizualizacji w wektorowym

for-macie .svg (mapy mog¹ byæ powiêkszane bez pogorszenia jakoœci),

m mo¿liwoœæ bezpoœredniej transformacji formatu .gml, przechowuj¹cego bazê danych

do formatu .svg umo¿liwiaj¹cego wizualizacjê obiektów bazy danych np. przez zasto-sowanie jêzyka XSLT.

10. Na stronie internetowej poziomu centralnego powinny byæ dostêpne bezp³atnie sche-maty .gml oraz programy do sprawdzania syntaktycznego i semantycznego plików .gml.

11. Wymiana danych z innymi rejestrami pañstwowymi polegaj¹ca na uzgodnieniu liczby obiektów w poszczególnych klasach PRDP powinna byæ dokonywana conajmniej raz w roku. Dane opisowe z innych rejestrów pañstwowych mog³yby byæ przekazywane za po-moc¹ plików .xml. Po dokonaniu odpowiednich korekt w PRDP dane przestrzenne dotycz¹-ce pojedynczej klasy obiektów by³yby przekazywane do s³u¿b odpowiedzialnych za dany rejestr pañstwowy za pomoc¹ plików .gml.

12. Przy tworzeniu klas obiektów w PRDP mo¿na by korzystaæ z dotychczasowych programów funkcjonuj¹cych w oœrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, po

doprowadzeniu ich do zgodnoœci z przedstawion¹ propozycj¹ standardu i mo¿liwoœci wyge-nerowania formatu .gml.

13. Wprowadzenie kilkuletniego okresu przejœciowego, w którym ca³oœæ danych zosta-nie z dotychczasowych baz przekszta³cona do nowej struktury bazy opartej na jednolitym modelu danych georeferencyjnych.

Wstêpne za³o¿enia techniczne wizualizacji obiektów z PRDP

Dane z PRDP, jako bazy pierwotnej opartej na jednolitym modelu danych georeferencyj-nych, powinny byæ wykorzystane z jednej strony do produkcji kartograficznej urzêdowych map w okreœlonych skalach, a z drugiej strony do rozwijaj¹cych siê w bardzo szybkim tempie geoportali urzêdowych, które winny stanowiæ Ÿród³o informacji dla tworzonych sys-temów informacji geograficznej, geoportali komercyjnych, u¿ytkowników indywidualnych i wykonawców prac geodezyjno-kartograficznych.

W zakresie metod wizualizacji rejestru w geoportalach urzêdowych i w produkcji karto-graficznej map urzêdowych (tworzenia numerycznego modelu kartograficznego) opartych na jednolitym modelu danych georeferencyjnych przyjêto nastêpuj¹ce za³o¿enia:

1. Powinien zostaæ opracowany standard obejmuj¹cy metody wizualizacji.

2. Przyjmuje siê nastêpuj¹ce skale do wizualizacji map: 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000, 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000, 1:500 000, 1:1 000 000. W dalszej perspektywie czasu nale¿y rozwa¿yæ rezygnacjê z wizualizacji baz danych w skalach: 1:1000, 1:5000, 1:25 000, 1:100 000 i 1:500 000. Takie s¹ trendy œwiatowe, które wynikaj¹ z

mo¿li-Rys. 4. Ogólny schemat u¿ytkowania PRDP Dla produkcji kartograficznej map urzêdowych:

M a p w ie lk o sk a lo w y c h

(w ty m w y ry sy z rejestru k atas tra ln eg o ), sk a le : 1 :5 0 0 , 1 :2 0 0 0 , 1 :1 0 0 0 0

M a p top og r a fic zn y ch

sk a le : 1:1 0 0 0 0 , 1 :5 0 0 0 0

M a p top og r a fic zn y c h i o g ó ln o g e og r a fic zn y c h

sk a le : 1:2 0 0 0 0 0, 1 :1 0 0 0 0 0 0 P R D P - P u b lic zn y R ejestr D a n y ch P rz estr ze n n y ch (p ierw otn a b a z a g eo refere n c y jn a ) G e op o rtale urzêdowe i k o m e rc y jn e Urzêdowe reje stry p u b licz n e

woœci technicznych szybkiej, automatycznej generalizacji przez uproszczenia i eliminacjê obiektów na poziomie bazy danych przestrzennych. Dzisiaj istotn¹ spraw¹ jest fakt z jak¹ dok³adnoœci¹ dane pozyskujemy, a nie w jakiej skali dane te wizualizujemy na ekranie moni-tora czy na papierze.

3. Ka¿dej klasie obiektu nadaje siê w bazie atrybut wizualizacji (ATR_WIZ) okreœlaj¹cy w jakich standardowych skalach ma byæ poszczególna klasa obiektu zwizualizowana. Ka¿da skala wizualizacji otrzymuje wartoœæ liczbow¹, odpowiednio.

skala 1:500 – 1 skala 1:50 000 – 64 skala 1:1000 – 2 skala 1:100 000 – 128 skala 1:2000 – 4 skala 1:200 000 – 256 skala 1:5000 – 8 skala 1:500 000 – 512 skala 1:10 000 – 16 skala 1:1 000 000 – 1024 skala 1:25 000 – 32

Wartoœæ atrybutu wizualizacji obiektu powstaje przez zsumowanie wartoœci liczbowych skal w jakich obiekt ma zostaæ zwizualizowany. (Np. obiekt, który ma zostaæ zwizualizowa-ny w skalach 1:500, 1:1000, 1:2000 i 1:5000 otrzymuje wartoœæ ATR_WIZ=15). W tym rozumieniu atrybut wizualizacji stanowi podstawowy operator generalizacji kartograficznej, jakim jest selekcja (eliminacja) obiektów przy wizualizacji w okreœlonej skali. Standardowa wartoœæ atrybutu wizualizacji mo¿e zostaæ zmieniona dla pojedynczych obiektów, które maj¹ szczególne znaczenie topograficzne lub orientacyjne, dziêki czemu obiekty mog¹ zostaæ zwizualizowane w skalach odmiennych od standardowych, przewidzianych dla ca³ych klas obiektów.

4. Wizualizacja obiektu jest zale¿na od skali (np.: obiekty powierzchniowe w bazie mog¹ byæ wizualizowane w postaci punktów w skalach ma³ych).

5. Przyjmuje siê bibliotekê symboli, stylów linii, czcionek i tablicê kolorów, jakich nale¿y u¿ywaæ dla wizualizacji obiektów i atrybutów w poszczególnych skalach. Jednolity zbiór: biblioteki symboli, stylów linii, czcionek i tablicy kolorów powinien zostaæ poddany szczegó-³owym testom i analizom w zakresie poprawnoœci prezentacji kartograficznej danych z PRDP w poszczególnych skalach.

6. Wizualizacja tekstów i skrótów kartograficznych winna siê generowaæ bezpoœrednio z samych nazw obiektów lub ich atrybutów.

Podsumowanie

Autorzy maj¹ œwiadomoœæ, ¿e przedstawiona powy¿ej koncepcja modelu danych geore-ferencyjnych nie jest doskona³a i wymaga szereg uzupe³nieñ, zmian i poprawek. Dodatkowo nale¿a³oby dokonaæ wielu gruntownych analiz, w tym prawnych i ekonomicznych. Analiza ekonomiczna powinna byæ oparta przede wszystkim na starannej ocenie korzyœci i strat, jakie mo¿e daæ pañstwu i jego obywatelom funkcjonowanie systemu opartego na jednolitym urzêdowym modelu danych georeferencyjnych.

Uwa¿amy, ¿e nale¿y jednak rozpocz¹æ ogóln¹ debatê, wszystkich zainteresowanych ze strony s³u¿by geodezyjnej i kartograficznej, œrodowisk naukowych, wykonawstwa geode-zyjnego i kartograficznego oraz u¿ytkowników korzystaj¹cych z geodanych. Jest ona ju¿ dziœ koniecznie potrzebna w drodze do budowy spo³eczeñstwa informacyjnego.

Przedstawiona koncepcja wymaga wprowadzenia zmian technologicznych o charakterze innowacyjnym. Dla jej realizacji potrzebne s¹ zmiany w przepisach prawnych, w szczegól-noœci dotycz¹cych organizacji s³u¿by geodezyjnej i kartograficznej tak, aby pañstwowy za-sób geodezyjny i kartograficzny teraz podzielony na 3 zasoby, sta³ siê jednym systemem z zarz¹dzaniem merytorycznym i finansowym skupionym w jednych rêkach. System ten po-winien stanowiæ formalny zbiór jednostek tworz¹cych ca³oœæ organizacyjn¹, dzia³aj¹cych w sposób celowy i skoordynowany, wspó³przyczyniaj¹cych siê do powodzenia ca³oœci po-przez wzajemne oddzia³ywanie na siebie okreœlonych procedur i zasobów, do których w³a-œciciel (Skarb Pañstwa) ma prawo w³asnoœci.

Opracowanie i wdro¿enie prezentowanego wy¿ej podejœcia mo¿e byæ kamieniem milo-wym w budowie polskiej infrastruktury danych przestrzennych.

Literatura

Diccionario de datos de la Base Topográfica 1:50 000 V3.0 (BT-50M) oraz Diccionario de datos de la Base Topográfica 1:5 000 V2.0 (BT-5M), Institut Cartogràfic de Catalunya 2001.

GaŸdzicki J., 1990: Systemy Informacji Przestrzennej, PPWK, Warszawa-Wroc³aw.

Gotlib D., Iwaniak A., Olszewski R., 2006: Budowa krajowej infrastruktury danych przestrzennych w Polsce – Harmonizacja baz danych referencyjnych, Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wroc³awiu, Wroc³aw.

Gotlib D., Olszewski R., 2005: Procesy generalizacji w ramach systemu informacji topograficznej – zarys koncepcji – opracowanie w ramach monografii pt. „System informacji topograficznej kraju – teoretyczne i metodyczne opracowanie koncepcyjne” pod redakcj¹ Andrzeja Makowskiego, Warszawa.

Grünreich D., 2006: Aufgabe der topographischen Kartographie im Rahmen von Geodateninfrastrukturen, Kartographische Nachrichten 3/2006.

Instrukcje obiektów wraz atrybutami VMap Level2, Wojskowe Centrum Geograficzne 2004. Instrukcja techniczna G-5 Ewidencja gruntów i budynków, G³ówny Geodeta Kraju, Warszawa 2003. Instrukcja techniczna G-7 Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu GESUT, G³ówny Geodeta Kraju.

Warszawa 1998.

Instrukcja techniczna K-1 – Mapa zasadnicza, G³ówny Geodeta Kraju, Warszawa 1998, Instrukcja techniczna K-2 – Mapy topograficzne dla celów gospodarczych, Warszawa 1980.

Oleñski J., 2005: Rejestry administracyjne i systemy katastralne w infrastrukturze informacyjnej pañstwa, Konferencja pt.: Wspó³praca wykonawców prac geodezyjnych i kartograficznych z administracj¹ pu-bliczn¹, Wis³a-Malinka.

Pachó³ P., Zieliñski J., 2006: Analiza istniej¹cych standardów technicznych w aspekcie przysz³ego zarz¹dza-nia danymi georeferencyjnymi w Polsce, Roczniki Geomatyki, tom IV, z. 2, Warszawa.

Projekt standardu ISO19110 – Geographic information – Methodology for feature cataloguing, 2001. Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 11 paŸdziernika 2005 w sprawie minimalnych wymagañ dla

syste-mów teleinformatycznych (Dz.U. Nr 212, poz. 1766)

Stoter J.E. 2005a: Generalisation: the Gap between research and practice, 8th _{ICA Workshop on}

Generalisa-tion and Multiple RepresentaGeneralisa-tion, A Coruña.

Stoter J.E. 2005b: Generalization within NMA’s in the 21st _{century, International Cartographic Conference, A}

Coruña.

Struktura atrybutów i system kodowania Bazy Danych Ogólnogeograficznych – wrzesieñ 2003.

Warunki techniczne aktualizacji mapy wektorowej poziomu 2 (VMap L2), G³ówny Urz¹d Geodezji i Karto-grafii 2005.

Wytyczne techniczne Baza Danych Topograficznych (TBD), G³ówny Urz¹d Geodezji i Kartografii, Warsza-wa 2003.

Summary

In this study the authors present a proposal of spatial data integration in Poland through creation of a homogeneous georeference data model for all state geodetic and cartographic resources managed by geodetic and cartographic offices. On the basis of this model a public spatial data register (PRDP) might be created, which should be the official reference spatial database in Poland.

The presented concept assumes that the PRDP database would be a digital landscape model represen-ted by definite object classes selecrepresen-ted because of their reference significance. The PRDP database based on this model would be separated from its visualization, i.e. from the methods of digital cartographic model creation.

The concept of a homogeneous georeference data model assumes substitution of several hitherto existing technical standards with two new ones:

m a standard describing the whole catalogue of spatial object classes and their attributes, m a standard describing visualization of particular object classes in all scales used in the state

geodetic and cartographic resources.

Detailed analysis of the present state of technical standards allowed to formulate technical and organizational assumptions for creation of a homogeneous georeference data model, which is based on 41 object classes (with their attributes and relations to other official registers) and preliminary assumptions for their visualization.

mgr in¿. Piotr Pachó³

piotr.pachol@wodgik.katowice.pl mgr Jerzy Zieliñski

jerzy.zielinski@wodgik.katowice.pl tel.: (032) 209 19 66, 209 19 86 www.wodgik.katowice.pl

. 1 r n k i n z c ¹ ³ a Z Przyk³adjednejklasyobiektuJEZDNIALUBDROGA: zkataloguklasobiektów U T K E I B O Y S A L K A W Z A N JEZDNIALUBDROGA A W Z A N A N O C Ó R K S U T K E I B O Y S A L K DROGA A J C I N I F E D przesrtzeñprzeznaczonadalruchupojazdówiludzi A I R T E M O E G ilnai,poweirzchnai A J C A T N E Z E R P E R A N Z C Y R T E M O E G okrœagweoêdmŸe(grtyecozmnae(rtgaieopmowerteiairzcilhnnioiwowaa)) I C Œ O N L A U T K A T E T Y R O I R P 1–dalobeiktówilniowychwpostaciosigeomertycznej i m ai z d ê w a r k i m y n o l œ e r k o z h c y w o i n h c z r ei w o p w ó t k ei b o al d – 2 E I N E Z R O W T osei–poziomwojewódzk,ikrawêdzei–poziompowaitowy Y T U B Y R T A UWAGA:Wszytskiepon¿iszeatrybutys¹warunkowe;wprowadza isêje y r o t a g il b o jniedlaobiektów ilniowychwpostaciosigeometryczne.j i g o r d ai n a z d ¹ z r a z ai r o g e t a K R D _ Z R A Z _ T A K : F E D Funkcjadrogiw isecidrogowejokrelœonawUtsawieodrogach h c y n z c il b u p œ o tr a W ciartybutu: , a w o j a r k – K – W wojewódzka, , a w o t ai w o p – P , a n n i m g – G ) e n z rt ê n w e w ( e n n i – I i g o r d a s al K R D _ A S A L K : F E D Klasadrogicharakteryzujewymaganiatechniczneiu¿ytkowedrog;i i k r a d o p s o G i u t r o p s n a r T a r t si n i M u i n e z d ¹ z r o p z o R w a n o l œ e r k o y n n i w o p m i k a j , h c y n z c i n h c e t w ó k n u r a w e i w a r p s w j e i k s r o M . e i n a w o u t y s u h c i i e n z c il b u p i g o r d æ a d a i w o p d o : u t u b y rt a i c œ o tr a W , a d a rt s o t u a – A , a w o s e r p s k e a ci l u b u l a g o r d – S , o g e n o z s ei p s y z r p u h c u r a n w ó ³ g a ci l u b u l a g o r d – P G , a n w ó ³ g a ci l u b u l a g o r d – G , a z c r o i b z a ci l u b u l a g o r d – Z , a n l a k o l a ci l u b u l a g o r d – L , a n o z d r a w t u b u l a d r a w t a ci l u , a g o r d a n n i – I . a w o t n u r g a g o r d -– W . h c a rt e m y c e d w h c y n a d u si p a z a j z y c e r P . h c a rt e m w i g o r d æ œ o k o r e z S R D _ R E Z S E J C A L E R Jezdnailubdroga wieledojeden TablciaSzalkówdrogowych a g o r d b u l ai n d z e J wieledojeden TablciaUlci w ó t s o M i g ó r D u rt s e j e R z ¹ z d o h c o p ci l U i h c y w o g o r d w ó k al z S : e ci l b a T E I N A K S Y Z O P Æ Œ O N D A £ K O D I DWlapgrzeyopmadektruiidrilónigowweeijl:ojezdniowychpozyskujesêioseijezdniwpozosta³ych .i g o r d œ o h c a k d a p y z r p h ci n d e r œ o p z e b e c ¹ z d o h c o p e n a d ¹ s i c œ o n j el o k j e z s w r ei p w ai n a k s y z o p m e³ d ó r  . S P G d o t e m m ei c y ¿ u z ¿ ei n w ó r , h c y n j y z e d o e g w ó r ai m o p i c œ o z cl ei z d z o r o e w o rf y c y p a m o t o f o tr o ¹ s i c œ o n j el o k j ei g u r d w ai n a k s y z o p m e³ d ó r  . m 5 , 2 j ei n m j a n o c ii rt e m o e g ai n a k s y z o p æ œ o n d a³ k o D . m 5 , 0 j ei n m j a n o c :j e w o i n h c z r e i w o p ii r t e m o e g a l D ê w a r k z e z r p e n o z c a n z y w g ó r d i i n d z e j ei n h c z r ei w o p êi s e j u k s y z o P ¿nikiikrawêdzei. w ó r ai m o p h ci n d e r œ o p z e b z e c ¹ z d o h c o p e n a d o k l y t ¹ s ai n a k s y z o p m e³ d ó r  ii rt e m o e g ai n a k s y z o p æ œ o n d a³ k o D . S P G d o t e m m ei c y ¿ u z ¿ ei n w ó r , h c y n j y z e d o e g .) i c œ o n d a³ k o d y p u r g I t k ei b o ( 0 1 , 0 j ei n m j a n o c A J C A Z I L A U Z I W StandardowyartybutwziualziacijATR_WIZprzyjmujenastêpuj¹cewatroœc:i j e n z c y rt e m o e g i s o i c a t s o p w , h c y w o i n il w ó t k ei b o al d – 7 4 0 2 i m ai z d ê w a r k i m y n o l œ e r k o z , h c y w o i n h c z r ei w o p w ó t k ei b o al d – 5 1 I G A W U