Prawo Unii Europejskiej kształtujące INSPIRE

PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ

KSZTA£TUJ¥CE INSPIRE

EUROPEAN UNION LAW SHAPING INSPIRE

Jerzy GaŸdzicki

Rada Infrastruktury Informacji Przestrzennej

S³owa kluczowe: INSPIRE, prawo Unii Europejskiej, dyrektywa, rozporz¹dzenie, informacja przestrzenna

Keywords: INSPIRE, European Union law, directive, regulation, spatial information

Wstêp

Koncepcja Europejskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej, powszechnie znanej pod nazw¹ INSPIRE stanowi¹c¹ akronim nazwy angielskiej tej infrastruktury, powsta³a w wyni-ku jednoczesnego i zgodnego oddzia³ywania:

m Komisji Europejskiej (KE) zainteresowanej dostêpem do jednorodnej i wiarygodnej

informacji o przestrzeni okreœlonej unijnymi granicami, zw³aszcza w zakresie niezbêd-nym dla prowadzenie polityk i dzia³añ dotycz¹cych œrodowiska,

m rz¹dów pañstw cz³onkowskich zainteresowanych usprawnieniem gospodarowania

danymi przestrzennymi oraz ich u¿ytkowania na swoich terytoriach dla szeroko pojê-tego zrównowa¿onego rozwoju,

m œrodowisk producentów, administratorów i u¿ytkowników danych przestrzennych

d¹¿¹cych do zastosowania wspó³czesnych metod i technologii informacyjnych i tele-komunikacyjnych zgodnie z tendencjami œwiatowymi.

W rezultacie powsta³a dyrektywa 2007/2/WE ustanawiaj¹ca INSPIRE i nawi¹zuj¹ca w swej treœci do innych aktów prawa unijnego, a w szczególnoœci do:

m dyrektywy 2003/4/WE w sprawie publicznego dostêpu do informacji dotycz¹cych

œrodowiska,

m dyrektywy 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora

publicznego,

m dyrektywy 1995/46/WE w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie

przetwarza-nia danych osobowych i swobodnego przep³ywu tych danych,

m dyrektywy 1998/34/WE ustanawiaj¹cej procedurê udzielania informacji w zakresie

norm i przepisów technicznych oraz zasad dotycz¹cych us³ug spo³eczeñstwa infor-macyjnego,

m dyrektywy 2000/60/WE ustanawiaj¹cej ramy wspólnotowego dzia³ania w dziedzinie

polityki wodnej,

m dyrektywy 1996/61/WE dotycz¹cej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom

i ich kontroli,

(z ich póŸniejszymi zmianami) oraz odwo³uj¹ca siê do inicjatyw wspólnotowych, takich jak programy GMES i Galileo (rys. 1).

Rys. 1. Dyrektywa INSPIRE powi¹zana jest z innymi aktami i dokumentami unijnymi, a wynikaj¹cym z niej rozporz¹dzeniom i decyzjom towarzysz¹ wytyczne i inne dokumenty uzupe³niaj¹ce Miêdzynarodowe zespo³y ekspertów, wy³onionych spoœród kandydatów zg³oszonych przez poszczególne pañstwa i organizacje, zajê³y siê opracowaniem przepisów implementacyjnych (wykonawczych) okreœlonych w rozdzia³ach dyrektywy dotycz¹cych:

m metadanych,

m interoperacyjnoœci zbiorów i us³ug danych przestrzennych, m us³ug sieciowych,

m wspólnego korzystania z danych, m monitorowania i sprawozdawczoœci.

Prace te s¹ prowadzone realizuj¹c proces zwany procesem INSPIRE, w którym dzia³ania odgórne (top-down) przeplataj¹ siê z oddolnymi (bottom-up), celem zapewnienia w nim na-le¿ytego udzia³u pañstw cz³onkowskich, zainteresowanych organizacji i osób. Wynikami s¹:

m rozporz¹dzenia i decyzje KE maj¹ce moc obowi¹zuj¹c¹ w pañstwach cz³onkowskich, m wytyczne (guidelines) objaœniaj¹ce przepisy zawarte w rozporz¹dzeniach i decyzjach, m inne dokumenty uzupe³niaj¹ce, w tym wyniki analiz, modele i warunki techniczne.

Z punktu widzenia Polski, jako pañstwa cz³onkowskiego zobowi¹zanego do utworzenia polskiej czêœci INSPIRE, istotne s¹ relacje miêdzy wymaganiami (wyra¿onymi przez szczegó-³owe specyfikacje) INSPIRE a aktualnym i projektowanym stanem Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (PIIP) w jej pe³nym zakresie odpowiadaj¹cym krajowym potrzebom. Porównanie wymagañ INSPIRE ze stanem aktualnym posiadanych zbiorów i us³ug da-nych przestrzenda-nych jest podstaw¹ harmonizacji w sensie doprowadzenia tych zbiorów i us³ug do zgodnoœci z przepisami INSPIRE.

Natomiast porównywanie wymagañ INSPIRE ze stanem projektowanym zbiorów i us³ug PIIP (G³ówny Geodeta Kraju, 2009) – zgodnie z opracowywanymi polskimi przepisami wykonawczymi ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej – umo¿liwia optymaliza-cjê tych przepisów w sensie zapewnienia sprawnej realizacji wymagañ INSPIRE w przy-sz³oœci.

W dalszych rozdzia³ach artyku³u przedstawiane s¹ dotychczasowe rezultaty prac nad przepisami wykonawczymi okreœlaj¹cymi INSPIRE i stanowi¹cymi podstawê dalszych prac, które bêd¹ prowadzone przez pañstwa cz³onkowskie. W zamieszczonych tabelach kolejno zaprezentowano akty prawne i zwi¹zane z nimi dokumenty w podziale wynikaj¹cym z uk³a-du i treœci dyrektywy. Tytu³y aktów, których teksty opublikowano oficjalnie w Dzienniku Urzêdowym UE równie¿ w polskiej wersji jêzykowej, podawane s¹ w jêzyku polskim, tytu³y wytycznych i innych dokumentów, które nie s¹ dostêpne oficjalnie w jêzyku polskim, poda-wane s¹ w jêzyku angielskim razem z do³¹czonym w nawiasie t³umaczeniem na jêzyk polski. W podanych ni¿ej tabelach, zawieraj¹cych rozporz¹dzenia, decyzje oraz najwa¿niejsze spo-œród dokumentów INSPIRE, wystêpuj¹ nastêpuj¹ce akronimy:

KE – Komisja Europejska

Dz. U.– Dziennik Urzêdowy Unii Europejskiej WE – Wspólnota Europejska

EC – European Community EN – norma europejska JRC – Joint Research Centre

Dostêp do pe³nych tekstów uzyskuje siê poprzez witrynê INSPIRE prowadzon¹ przez JRC: http://inspire.jrc.ec.europa.eu/.

1. Metadane

W zakresie metadanych podstawowe znaczenie ma rozporz¹dzenie wymienione w tabeli 1 pod pozycj¹ 1.1. Rozporz¹dzenie to ustanawia wymagania w zakresie tworzenia i przecho-wywania metadanych dla zbiorów danych przestrzennych, serii zbiorów danych przestrzen-nych i us³ug daprzestrzen-nych przestrzenprzestrzen-nych dotycz¹cych tematów wymienioprzestrzen-nych w za³¹cznikach I, II i III do dyrektywy INSPIRE.

r N ród³o Ak/tdokument Liczba n o r t s 1 . 1 KE . U .z D Rwoszpproarwz¹eidzweynkeioKnaonmaisidijy(reWkEty)wNyr21020075/2/2/W00E8Pzadrnalmaie3ngturuEdunroaip2e0sj0k8eig.ro h c y n a d a t e m ei s e r k a z w y d a R i 0 2 2 . 1 KE . U .z D Cofo3rirDgeencdeummbetro2C0o0m8mimsipsielomneRneitgnugalDitorinec(EitvCe)2N00o71/22/0E5C/2008 a t a d a t e m s d r a g e r s a li c n u o C e h t f o d n a t n e m ai lr a P n a e p o r u E e h t f o 9 0 0 2 2 1 . 5 1 ,) 1 . 1 ai n e z d ¹ z r o p z o r a t k e r o K ( 1 3 . 1 DrafitngTeam C R J d n a a t a d a t e M IoNnSEPNIRIESOM1e9ta1d1a5taanImdpEelNmeISn0itn1g9R1u19el,s:VTeercsihonnci1a.l2G,uideilnesbased : h c y n a d a t e m ei s e r k a z w E R I P S N I e z c w a n o k y w y si p e z r P ( ,) 2 . 1 a j s r e w , 9 1 1 9 1 O S I N E i 5 1 1 9 1 O S I N E a n e tr a p o e n z c y t y W 0 1 0 2 . 6 0 . 6 1 5 7

Korekta 1.2 tego rozporz¹dzenia obejmuje wy³¹cznie kilka ma³o znacz¹cych zmian. Wytyczne 1.3 okreœlaj¹ sposób wdra¿ania rozporz¹dzenie 1.1 przy zastosowaniu norm EN ISO 19115 oraz EN ISO 19119. Przewiduje siê doskonalenie tego dokumentu we wspó³-pracy z jego u¿ytkownikami i odpowiednimi organizacjami normalizacyjnymi.

Zgodnie z dyrektyw¹, data przyjêcia rozporz¹dzenia 1.1 wyznacza terminy utworzenia metadanych dla zbiorów danych przestrzennych w tematach:

m I i II za³¹cznika – dwa lata od daty przyjêcia rozporz¹dzenia, m III za³¹cznika – piêæ lat od daty przyjêcia rozporz¹dzenia.

2. Specyfikacje danych

Obszerny jest wykaz aktów i istotnych dokumentów dotycz¹cych specyfikacji danych (tabela 2).

Opublikowane rozporz¹dzenie KE w zakresie interoperacyjnoœci zbiorów i us³ug danych przestrzennych (pozycja 2.1) ustanawia podstawowe wymagania dotycz¹ce rozwi¹zañ tech-nicznych w tym zakresie, koncentruj¹c siê na:

m typach danych i obiektów wspólnych dla tematów w za³¹cznikach I, II i III

dyrekty-wy INSPIRE,

m specyfikacjach danych przestrzennych dla 9 tematów wymienionych w za³¹czniku I

tej dyrektywy.

W ka¿dym z tych tematów okreœlono typy obiektów przestrzennych oraz ich atrybuty, role asocjacji i ograniczenia, a tak¿e typy danych. Rozporz¹dzenie to zosta³o uzupe³nione rozporz¹dzeniem (pozycja 2.2), które okreœla listy kodowe, tj. listy dozwolonych wartoœci, stosowane dla atrybutów lub ról asocjacji typów obiektów przestrzennych lub typów da-nych. W ten sposób umo¿liwione zosta³o w pe³ni praktyczne stosowanie rozporz¹dzenia 2.1, maj¹cego istotne znaczenie dla prac nad specyfikacjami danych za³¹cznika II i III, a w Polsce wp³ywaj¹cego na rozporz¹dzenia dotycz¹ce baz danych tworzonych zgodnie z ustaw¹ o infrastrukturze informacji przestrzennej.

Jeœli pañstwo cz³onkowskie nie dysponuje kompletnymi danymi, a uzupe³nienie braków wi¹¿e siê z nadmiernymi kosztami, to – zgodnie z rozporz¹dzeniem o interoperacyjnoœci – pañstwo ma prawo zastosowaæ mechanizm voidable dla tych – stosunkowo licznych – atrybutów i ról asocjacji, gdzie jest to dopuszczalne. Wówczas, nieznan¹ wartoœæ mo¿na zast¹piæ wartoœci¹ void. W ten sposób pañstwa cz³onkowskie uzyskuj¹ mo¿liwoœci dosto-sowania – w okreœlonym zakresie – wymogów INSPIRE do swoich zasobów w zakresie danych przestrzennych. Zakres ten jest szeroki, poniewa¿ ponad 60% spoœród 365 atrybu-tów i ról asocjacji wystêpuj¹cych w rozporz¹dzeniu zosta³o okreœlonych jako voidable. W ujêciu procentowym jest ich najwiêcej w temacie nazwy geograficzne, (oko³o 80%), a naj-mniej w temacie adresy (oko³o 50%).

Wœród zastosowanych rozwi¹zañ na uwagê zas³uguje m.in. ogólny model sieci wystêpu-j¹cych w ró¿nych tematach INSPIRE.

Ka¿dy z 9 tematów za³¹cznika I by³ przedmiotem prac oddzielnego zespo³u ekspertów (Drafting Team). W wyniku prac tych zespo³ów powsta³y wytyczne (pozycje 2.3 – 2.11) stanowi¹ce obszerny i wartoœciowy materia³ stanowi¹cy podstawê do przygotowania rozpo-rz¹dzenia w zakresie interoperacyjnoœci, a obecnie u³atwiaj¹cy jego wdra¿anie. Zespo³y te stosowa³y wspóln¹ metodykê (rys. 2) opracowania specyfikacji danych INSPIRE (poz. 2.12), przyjmuj¹c za punkt wyjœcia materia³y i opinie dostarczone przez wspó³dzia³aj¹ce organizacje miêdzynarodowe i krajowe ze wszystkich pañstw cz³onkowskich UE (obecnie oko³o 400 organizacji typu Spatial Data Interest Community o akronimie SDIC oraz oko³o 200 typu Legally Mandated Organization o akronimie LMO), jak te¿ normy i specyfikacje

r N ród³o Ak/tdokument Liczba n o r t s 1 . 2 KED.zU. Rozporz¹dzeneiKomsiij(UE)Nr1089/2010zdnai23iltsopada2010 .r o g ei k sj e p o r u E u t n e m al r a P E W / 2 / 7 0 0 2 y w y t k e r y d ai n a n o k y w ei w a r p s w h c y n n e z rt s e z r p h c y n a d g u ³s u i w ó r o i b z i c œ o n j y c a r e p o r e t n i ei s e r k a z w y d a R i 2 9 2 . 2 KED.zU. Rozporz¹dzeneiKomsiij(UE)Nr102/2011zdnai4lutego2011 .r ai n d z 0 1 0 2 / 9 8 0 1 r N ) E U ( ij si m o K ei n e z d ¹ z r o p z o r e c ¹ j ai n ei m z E W / 2 / 7 0 0 2 y w y t k e r y d ai n a n o k y w ei w a r p s w .r 0 1 0 2 a d a p o t si l 3 2 w ó r o i b z i c œ o n j y c a r e p o r e t n i ei s e r k a z w y d a R i o g ei k sj e p o r u E u t n e m al r a P h c y n n e z rt s e z r p h c y n a d g u ³ s u i 2 2 3 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G s e s s e r d d A 1 . 0 . 3 .v s e n il e d i u G – s e s s e r d d A n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( Adresy–Wytyczne, 0 1 0 2 . 4 0 . 6 2 ) 1 . 0 . 3 a j s r e w 7 7 1 4 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G st i n U e v it a rt si n i m d A s e n il e d i u G – st i n U e v it a rt si n i m d A n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( 1 . 0 . 3 .v Jednostki e n j y c a r t si n i m d a –Wytyczne,wersja3.0.1).26.04.2010 8 5 5 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G sl e c r a P l a rt s a d a C 1 . 0 . 3 .v s e n il e d i u G – sl e c r a P l a rt s a d a C n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( Dzia³kikatastralne– 0 1 0 2 . 4 0 . 6 2 ) 1 . 0 . 3 a j s r e w , e n z c y t y W 4 2 1 6 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G s m e ts y S e c n e r e f e R e t a n i d r o o C -e d i u G – m e t s y S e c n e r e f e R e t a n i d r o o C n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( 1 . 0 . 3 .v s e n il Systemyodnie -h c y n d ê z r³ ó p s w ¹ c o m o p a z a i n e is –Wytyczne,werjsa3.0.1)26.04.2010 2 2 7 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G s m e t s y S d ir G l a ci h p a r g o e G – s m e t s y S d ir G l a ci h p a r g o e G n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( 1 . 0 . 3 .v s e n il e d i u G Systemy h c y n z c if a r g o e g k e t a i s –Wytyczne,wersja3.0.1)26.04.2010 6 1 8 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G s e m a N l a ci h p a r g o e G 1 . 0 . 3 .v s e n il e d i u G – s e m a N l a ci h p a r g o e G n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( Nazwygeograifczne– 0 1 0 2 . 4 0 . 6 2 ) 1 . 0 . 3 a j s r e w , e n z c y t y W 6 7 9 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G y h p a r g o r d y H 1 . 0 . 3 .v s e n il e d i u G – y h p a r g o r d y H n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( Hydrograifa–Wytyczne, 0 1 0 2 . 4 0 . 6 2 ) 1 . 0 . 3 a j s r e w 5 7 1 0 1 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G s e ti S d e t c e t o r P 1 . 0 . 3 .v s e n il e d i u G – s e ti S d e t c e t o r P n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( Obszarychronione– 0 1 0 2 . 4 0 . 6 2 ) 1 . 0 . 3 a j s r e w , e n z c y t y W 9 0 1 1 1 . 2 INSPIREThematciWorking p u o r G s k r o w t e N tr o p s n a r T 1 . 0 . 3 .v s e n il e d i u G – s k r o w t e N tr o p s n a r T n o n o it a ci fi c e p S a t a D E R I P S N I ei c a m e t w E R I P S N I h c y n a d e j c a k if y c e p S ( Siecitransportowe– 0 1 0 2 . 4 0 . 6 2 ) 1 . 0 . 3 a j s r e w , e n z c y t y W 3 0 2 2 1 . 2 INSPIREDataSpecficiaitons m a e T g n it f a r D (MMeethtooddyokloagoypfroarcothweadneaiveslpoepcmyeifnktacofijddaatnaycsphe,cDfi2ci.a6itwonesrDjsa23.6.0,).v230.0.06.2008 123 3 1 . 2 INSPIREDataSpecficiaitons m a e T g n it f a r D (GWuiydtyecilnznesefkoordthoewEanncaioddainngycohfpSrpzaetsairtlzeDnantyac,hD,2w.7ers.vja3.32.2)19.05.2010 38 4 1 . 2 INSPIREDataSpecficiaitons m a e T g n it f a r D (INOgSóPlnIRyEmGodeenlerpciojêCcoionwcep,ytDua2l.5MwoderesljDa32..53)1.v38..306.2010 137 5 1 . 2 INSPIREDataSpecficiaitons m a e T g n it f a r D (DOekifrneiœitoelnnoeifteAmnanetóxwTihzeamkersesaun,dDS2c.3opweeDrs2ja.33.0.v3).108.03.2008 132 6 1 . 2 INSPIRE m a e T n o it a d il o s n o C TteecrhmnscioalfaRerrafengreenmceenfostrfdorevinetloerpoipngerIambplitielymaennditnhgarRmuoelnsziaalyitoinngodfoswpantail s e m e h t II I d n a II x e n n A f o st e s a t a d -¹ j al œ e r k o h c y z c w a n o k y w w ó si p e z r p ai n a w o c a r p o al d ñ a g a m y w s e r k a Z ( w ó r o i b z ij c a zi n o m r a h i i c œ o n j y c a r e p o r e t n i al d e n z ci n h c e t ai n a z ¹i w z o r h c y c 0 1 0 2 . 1 1 . 5 )I II I II h c a k i n z c ¹³ a z w w ó t a m e t h c y n n e z rt s e z r p h c y n a d 0 2 Tabela 2

o miêdzynarodowym znaczeniu. Podstawowe znaczenie mia³y dokumenty ramowe dotycz¹-ce wszystkich tematów, a zw³aszcza zamieszczone w tabeli 2 dokumenty 2.13, 2.14 i 2.15. Zgodnie z dyrektyw¹ data przyjêcia rozporz¹dzenia 2.1 uzupe³nionego rozporz¹dzeniem 2.2 wyznacza terminy zapewnienia dostêpnoœci zbiorów danych przestrzennych w tematach za³¹cznika I, jak nastêpuje:

m dla zbiorów nowych i gruntownie przeorganizowanych – dwa lata od daty przyjêcia

rozporz¹dzenia,

m dla pozosta³ych ci¹gle u¿ytkowanych zbiorów – piêæ lat od daty przyjêcia

rozporz¹-dzenia.

W roku 2010 podjêto opracowanie specyfikacji danych dla tematów za³¹cznika II i III. Jak wynika z przyjêtych wymagañ (pozycja 2.16), utworzone zosta³y Tematyczne Grupy Robocze (Thematic Working Groups), z których ka¿da odpowiedzialna jest za jeden temat lub kilka powi¹zanych tematów i obejmuje:

m koordynatora (facilitator), m redaktora (editor),

m ekspertów w dziedzinie zainteresowania danej grupy.

Ogó³em utworzono 19 grup tego rodzaju.

W procesie opracowania specyfikacji bior¹ ponadto udzia³:

m organizacje SDIC i LMO,

m powo³ane wczeœniej zespo³y projektowe INSPIRE, m zespó³ konsolidacyjny INSPIRE.

Rys. 2. Etapy procesu opracowania specyfikacji danych INSPIRE wed³ug przyjêtej metodyki (2.12) $1$/,=$3275=(% ,235$&2:$1,( 35=<3$'.2:8 <&,$ $1$/,=$67$18 ,671,(- &(*2 325Ï:1$1,(67$18 ,671,(- &(*2= :<0$*$1,$0, 2.5( /(1,(:<0$*$  8 <7.2:1,.Ï: ,7<3Ï:2%,(.7Ï: 35=(675=(11<&+ 235$&2:$1,( 63(&<),.$&-,'$1<&+ :'5$ $1,( 7(672:$1,(,2&(1$ $1$/,=$ .26=7Ï:,.25=< &, (:(178$/1< 32:5Ï7'2 -('1(*2=(7$3Ï: :&=( 1,(-6=<&+

3. Us³ugi sieciowe

Tabela 3 r N ród³o Ak/tdokument Liczba n o r t s 1 . 3 KE . U .z D R20o0z9por.rzw¹dszpernaeiwKeiowmyksioijn(aWnEai)dNyrrek97ty6w/2y020090z7/d2n/WaiE19PparaŸaldmzeeinrtnuika h c y w o i c ei s g u ³s u ei s e r k a z w y d a R i o g ei k sj e p o r u E 0 1 2 . 3 KE . U .z D Rzmozeipnoairjz¹¹cdezernozeipKorozm¹dsizeijn(UeiEK)oNmrsi10ij8(W8/2E0)1N0rz9d7n6ai/220309iltswopzaadkare2s0ei10 .r ai n a c³ a tz s k e z r p g u ³s u i ai n a r ei b o p g u ³s u 0 1 3 . 3 IntiailOperaitng e c r o F k s a T y til i b a p a C T(WecshknazcióalwGkuiitdeacnhcnecifzonreIdNalSPuI³sRugEpVrzeiewg¹lSdearnvaicieIN,sS.vP3I.R0E,werjsa 3.0) 1 1 0 2 . 3 0 . 1 2 4 7 4 . 3 IntiailOperaitng e c r o F k s a T y til i b a p a C TTeecchhnnciciaznleGduialdaunc³suegfowryIsNzuSkPiwIRaEnaiDINsicSoPveIrRyES,ewrverciejsa,s3.v.30.)01(W8.0sk3a.2z0ów11ki 26 5 . 3 NetworkServcies m a e T g n it f a r D DSerarvtfciTeec,shn.v2ci.1alGuidanceforINSPIRECoordinateTransformaiton h c y n d ê z r³ ó p s w ij c a m r o f s n a rt g u ³s u al d h c y n z ci n h c e T k e w ó z a k s W t k e j o r P ( 0 1 0 2 . 3 0 . 5 1 ) 1 . 2 a js r e w , E R I P S N I 8 1 6 . 3 NetworkServcies m a e T g n it f a r D D(PrraojtfeTketcWhnskciaalzóGwueidkanTceechfonrciIzNnyScPhIdREaluDo³suwgnplooabdeirSaenrvaiciINeS,sP.vIR2.E1, 9 0 0 2 . 9 0 . 5 2 ) 0 . 2 a js r e w 2 2 7 . 3 RSWGeomatci,s1Spatail r e k l a W b o R d n a y c n a tl u s n o C k r o w t e N n o it a m r o f s n a r T a m e h c S E R I P S N I e h t r o f e c n a d i u G l a ci n h c e T 0 . 3 .v e ci v r e S , w ó t a m e h c s ai n a c³ a tz s k e z r p j e w o i c ei s i g u ³s u al d e n z ci n h c e t i k w ó z a k s W ( 0 1 0 2 . 2 1 . 5 1 ) 0 . 3 a js r e w 2 9 8 . 3 JRC TechncialRepor:tINSPIRENetworkServcies–SOAPFramework, , P A O S y m a R – R I P S N I e w o i c ei s i g u ³s U : y n z ci n h c e t tr o p a R ( 0 . 3 .v 8 0 0 2 . 2 1 . 6 1 ) 0 . 3 a js r e w 1 6 9 . 3 NetworkServcies m a e T g n it f a r D (NAertcwhotierkktSurearvuci³seusgAsreicchiotiewcytcuhre,w.ve3r.0jsa3.0)19.07.2008 29 0 1 . 3 JRC INSPIRENetworkServciesPefrormanceGuideilnes ) E R I P S N I h c y w o i c ei s g u ³s u i c œ o n j a d y w ei s e r k a z w e n z c y t y W ( 7 0 0 2 . 2 1 . 3 1 2 2

Rozporz¹dzenia 3.1 i 3.2 dotycz¹ us³ug sieciowych enumeratywnie okreœlonych w art. 11 dyrektywy INSPIRE jako nastêpuj¹ce typy us³ug w zakresie opisanych metadanymi zbio-rów danych przestrzennych i zwi¹zanych z nimi us³ug:

1) wyszukiwania, 2) przegl¹dania, 3) pobierania, 4) przekszta³cania,

5) umo¿liwiaj¹ce uruchamianie innych us³ug.

Rozporz¹dzenie 3.1 zawiera przepisy dotycz¹ce:

1) us³ug sieciowych i okreœlaj¹ce wymagania w zakresie jakoœci, przyjmuj¹c nastêpuj¹ce definicje:

– pocz¹tkowa zdolnoœæ operacyjna – mo¿liwoœæ wykonania us³ugi w pe³nym

zakre-sie jej funkcjonalnoœci bez zapewnienia wymaganej jakoœci oraz dostêpnoœci,

– wydajnoœæ – czas wykonania us³ugi przy minimalnym poziomie funkcjonowania

zapewniaj¹cym osi¹gniêcie celu u¿ycia us³ugi,

– przepustowoœæ – minimalna liczba jednoczeœnie wykonywanych poleceñ przy

za-danej wydajnoœci,

– dostêpnoœæ – prawdopodobieñstwo ¿e us³uga jest dostêpna,

2) kryteriów wyszukiwania i operacji w zakresie us³ug wyszukiwania, 3) operacji i innych w³aœciwoœci us³ug przegl¹dania,

4) ustalenia terminów:

– uruchomienia us³ug wyszukiwania i przegl¹dania w zakresie pocz¹tkowej

zdolno-œci operacyjnej do 9 maja 2011 r.,

– uruchomienia us³ug wyszukiwania i przegl¹dania zgodnie z rozporz¹dzeniem 3.1

do 9 listopada 2011 r.

Rozporz¹dzenie 3.2 zawiera analogiczne przepisy odnosz¹ce siê do us³ug pobierania i przekszta³cania, okreœlaj¹c:

m kryteria jakoœci us³ug zwi¹zane z wydajnoœci¹, przepustowoœci¹ i dostêpnoœci¹, m operacje pobierania w zakresie metadanych us³ug, zbiorów danych przestrzennych,

opisów zbiorów danych przestrzennych oraz operacje pobierania przy dostêpie bez-poœrednim umo¿liwiaj¹ce dostêp do obiektów przestrzennych w zbiorach danych prze-strzennych wed³ug przyjêtych kryteriów wyszukiwania tych obiektów,

m operacje przekszta³cania w zakresie uzyskiwania metadanych us³ugi przekszta³cania,

wykonywania us³ugi przekszta³cania oraz zg³aszania dostêpnoœci us³ug przekszta³cania,

m terminy uruchomienia us³ug pobierania i przekszta³cania w zakresie pocz¹tkowej

zdol-noœci operacyjnej do 28 czerwca 2012 r. oraz zgodnie z rozporz¹dzeniem 3.2 do 28 grudnia 2012 r.

Wskazówki techniczne opracowane przez odpowiednie zespo³y ekspertów zawieraj¹ za-lecenia i wytyczne maj¹ce na celu realizacjê dyrektywy INSPIRE, przy uwzglêdnieniu:

m europejskich i miêdzynarodowych standardów, m osi¹gniêtego poziomu wiedzy i technologii,

m zaleceñ KE dotycz¹cych elektronicznej administracji oraz interoperacyjnoœci us³ug.

Na uwagê zas³uguj¹ wskazówki techniczne (3.7) dla us³ugi sieciowej przekszta³cania schematów, stanowi¹ce rezultat projektu wykonanego przez trzy firmy: RSW Geomatics, 1Spatial i Rob Walker Consultancy. Zaleca siê, aby:

m dla zapisu niezbêdnych przekszta³ceñ schematu danych istniej¹cych do schematu

INSPIRE stosowany by³ otwarty standard RIF (W3C Rule Interchange Format),

m schematy danych istniej¹cych by³y przedstawiane jako schematy aplikacyjne ISO GML.

Do tego dokumentu s¹ dwa obszerne za³¹czniki:

m Prototype Report for the INSPIRE Transformation Network Service (Sprawozdanie

prototypowe dla us³ugi sieciowej przekszta³cania schematów INSPIRE),

m Development of Technical Guidance for the INSPIRE Transformation Network

Servi-ce: State of the Art Analysis (Opracowanie wskazówek dla us³ugi sieciowej INSPIRE w zakresie przekszta³cania: Analiza stanu aktualnego).

Tabela 4 r N ród³o Ak/tdokument Liczba n o r t s 1 . 4 KE . U .z D Rwoykzpoonruzj¹¹dcezednyeireKktoymwsiêij2(0U0E7/)2N/Wr2E6P8a/2r0al1m0enztudnEaiur2o9pemsjakrceiago20i1R0ad.ry w ó r o i b z o d y t o n l ó p s W w ó n a g r o i ij c u t y t s n i u p ê t s o d o d u i n ei s ei n d o w ei n d o g z h ci k s w o k n o ³ z c w t s ñ a p h c y n n e z rt s e z r p h c y n a d g u ³ s u i i m a k n u r a w i m y n a w o zi n o m r a h z e z 2 2 . 4 DataandServcieShairng m a e T g n it f a r D GseuridvaicnecseoofnththeeMReemgublearitoSntaotensabcyceCsosmtomsupnatiyitailndsatttiausiteontssaanndd s n o it i d n o c d e si n o m r a h r e d n u s e i d o b e c ¹ z c y t o d i k w ó z a k s W ( Rozporz¹dzeniaodostêpiedozbiorówius³ug i e j c u t y t s n i z e z r p h c i k s w o k n o ³ z c w t s ñ a p h c y n n e z r t s e z r p h c y n a d )i m a k n u r a w i m y n a w o zi n o m r a h z e z e i n d o g z y t o n l ó p s W y n a g r o 0 1 0 2 . 4 0 . 6 2 4 3 Podjêto równie¿ wstêpne prace nad przepisami dotycz¹cymi us³ug danych przestrzen-nych nie objêtych nazw¹ us³ugi sieciowe. Prace te maj¹ na celu okreœlenie:

m definicji i zakresu us³ug danych przestrzennych,

m zakresu i priorytetów przepisów implementacyjnych w tym zakresie, m procesu tworzenia tych przepisów.

4. Wspólne korzystanie z danych

Rozporz¹dzenie 4.1 wymienione w tabeli 4 okreœla zasady udostêpniania wspólnotowym instytucjom i organom danych i us³ug pañstw cz³onkowskich. Udostêpnianie powinno byæ dokonywane w terminie 20 dni od daty otrzymania stosownej proœby, z wyj¹tkiem przypad-ków wzajemnie uzgodnionych. Ewentualne ograniczenia zakresu udostêpnienia powinny byæ na ¿¹danie uzasadnione. Zawarte w rozporz¹dzeniu przepisy zaczn¹ obowi¹zywaæ pod ko-niec wrzeœnia roku 2011.

Wskazówki opracowane przez zajmuj¹cy siê tym rozporz¹dzeniem zespó³ ekspertów maj¹ na celu pomóc obydwóm stronom w realizacji wspólnego korzystania z danych zgodnie z dyrektyw¹ INSPIRE, zawieraj¹c w szczególnoœci dwa rodzaje wzorów licencji dotycz¹cych odpowiednio udostêpniania:

m bez znacz¹cych ograniczeñ lub warunków oraz bezp³atnie,

m z narzuceniem pewnych warunków u¿ytkowania w trybie licencji i/lub op³at.

5. Monitorowanie i sprawozdawczoϾ

Decyzja 5.1 ( tabela 5) sk³ada siê z dwóch czêœci: pierwsza dotyczy monitorowania, a druga sprawozdawczoœci.

W ka¿dym z pañstw cz³onkowskich monitorowaniem obejmuje siê zbiory i us³ugi danych przestrzennych, które zosta³y zakwalifikowane jako zasoby krajowej infrastruktury tego pañstwa stanowi¹cej czêœæ INSPIRE, niezale¿nie od tego w jakim stopniu zbiory te i us³ugi odpowiadaj¹ wymaganiom INSPIRE. Listy zakwalifikowanych zbiorów i us³ug stano-wi¹ podstawê monitorowania i s³u¿¹ do obliczenia wskaŸników dla oceny:

m istnienia metadanych,

m zgodnoœci metadanych z rozporz¹dzeniem o metadanych, m geograficznego zasiêgu zbiorów danych przestrzennych,

m zgodnoœci zbiorów danych przestrzennych ze specyfikacjami rozporz¹dzenia o

inte-roperacyjnoœci,

m dostêpnoœci metadanych przez us³ugi wyszukiwania,

m dostêpnoœci zbiorów danych przestrzennych przez us³ugi przegl¹dania i pobierania, m u¿ytkowania us³ug sieciowych,

m zgodnoœci us³ug sieciowych z rozporz¹dzeniem o us³ugach sieciowych.

Monitorowanie wykonuje siê corocznie, a jego wyniki s¹ publikowane do dnia 15 maja roku nastêpnego.

Sprawozdania s¹ sporz¹dzane oraz publikowane co 3 lata i maj¹ charakter opisowy, przed-stawiaj¹c:

m koordynacjê i zapewnianie jakoœci,

m wk³ad poszczególnych podmiotów w tworzenie, funkcjonowanie i koordynowanie

infrastruktury,

m rozwi¹zania s³u¿¹ce wspólnemu korzystaniu z danych i us³ug, m ponoszone koszty i uzyskiwane korzyœci.

Wytyczne 5.2 naœwietlaj¹ przepisy decyzji 5.1, stanowi¹c materia³ pomocniczy opraco-wany z myœl¹ o jego u¿ytkownikach w pañstwach cz³onkowskich. Dokument ten zosta³ uzupe³niony oddzielnie opublikowanymi wzorami i formularzami.

6. Wnioski

1. Dyrektywa INSPIRE, jej opublikowane ju¿ najwa¿niejsze przepisy wykonawcze i dokumenty uzupe³niaj¹ce stanowi¹ spójne rezultaty prac o znaczeniu:

m politycznym, przyczyniaj¹c siê do integracji europejskiej i rozwoju wspó³pracy

miê-dzy pañstwami cz³onkowskimi, a tak¿e do usprawnienia dzia³ania administracji na poziomie unijnym i krajowym,

m spo³eczno-ekonomicznym, wnosz¹c swój wk³ad do inteligentnego i

zrównowa¿one-go rozwoju sprzyjaj¹cezrównowa¿one-go w³¹czeniu spo³ecznemu (Komisja Europejska, 2010),

m naukowo-technicznym, kompleksowo stosuj¹c wspó³czesne osi¹gniêcia informatyki

i geomatyki, a w szczególnoœci twórczo uwzglêdniaj¹c doœwiadczenia œwiatowe w zakresie tworzenia i funkcjonowania infrastruktur geoinformacyjnych.

Tabela 5 r N ród³o Ak/tdokument Liczba n o r t s 1 . 5 KED.zU. DecyzjaKomsiij zdnai5czerwca2009 .rwspraweiwykonanai ei s e r k a z w y d a R i o g ei k sj e p o r u E u t n e m al r a P E W / 2 / 7 0 0 2 y w y t k e r y d ) C E / 2 4 4 / 9 0 0 2 ( i c œ o z c w a d z o w a r p s i ai n a w o r o ti n o m 9 2 . 5 MontioirngandReporitng m a e T g n it f a r D t a t s o r u E C E d n a 0 . 5 .v ,t n e m u c o D s e n il e d i u G – s r o t a ci d n I g n ir o ti n o M E R I P S N I ) 0 . 5 a j s r e w , e n z c y t y W – E R I P S N I ai n a w o r o ti n o m i k i n Ÿ a k s W ( 1 1 0 2 . 1 0 . 8 1 5 3

2. Przedstawione w artykule przepisy wykonawcze, ³¹cznie z uzupe³niaj¹cymi je doku-mentami w postaci wytycznych i opracowañ o charakterze metodycznym i technologicz-nym, osi¹gnê³y stopieñ kompletnoœci i szczegó³owoœci umo¿liwiaj¹cy wdra¿anie dyrektywy INSPIRE w szerokim zakresie przez wszystkie pañstwa cz³onkowskie Unii Europejskiej, w tym przez Polskê. Zgodnie z przyjêtym harmonogramem pilne s¹ obecnie prace dotycz¹ce tematów za³¹cznika I, ale prace w zakresie tematów okreœlonych w za³¹cznikach II i III powinny byæ równie¿ prowadzone na podstawie ju¿ opublikowanych przepisów wykonaw-czych. Przepisy okreœlaj¹ce specyfikacje danych w tematach tych dwóch za³¹czników s¹ ju¿ w fazie przygotowania, z uwzglêdnieniem rozwi¹zañ i wzorców wypracowanych wcze-œniej dla tematów za³¹cznika I.

3. Niezbêdne jest, aby wymienione wy¿ej przepisy i dokumenty traktowane by³y w Pol-sce jako Ÿród³o wzorcowych rozwi¹zañ, stosowanych szeroko przez organy i organizacje zajmuj¹ce siê infrastrukturami i systemami informacji przestrzennej o ró¿nym zakresie ob-szarowym i tematycznym. Odniesione zostan¹ w ten sposób korzyœci wynikaj¹ce z wp³ywu INSPIRE prowadz¹cego do standaryzacji, interoperacyjnoœci oraz rozwoju wspó³pracy miê-dzy tymi organami i organizacjami.

4. Powsta³e i jeszcze uzupe³niane przepisy i dokumenty INSPIRE bêd¹ stanowiæ bogate Ÿród³o wiedzy o informacji przestrzennej i jej wszechstronnym znaczeniu we wspó³czesnym pañstwie, o bazach, us³ugach, systemach i infrastrukturach geoinformacyjnych, wreszcie o konkretnych rozwi¹zaniach metodycznych i technologicznych uwzglêdniaj¹cych rozwój te-leinformatyki i geomatyki. Wiedza z tego Ÿród³a powinna byæ szeroko wykorzystywana w procesach kszta³cenia i dokszta³cania na kierunkach powi¹zanych z geomatyk¹.

Literatura

Komisja Europejska (2010): Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowa¿onego rozwoju sprzyjaj¹cego w³¹czeniu spo³ecznemu. Komunikat Komisji Europejskiej KOM 2010.

G³ówny Geodeta Kraju (2009): Ramowy program tworzenia infrastruktury informacji przestrzennej w latach 2009-2010. GUGiK.

Surma E., 2010: Obowi¹zuj¹ce w Polsce akty prawa wspólnotowego dotycz¹ce INSPIRE. Roczniki Geoma-tyki, Zeszyt specjalny, t. 8, z.8 (44). PTIP, Warszawa.

ród³a internetowe

Dyrektywy: http://eur-lex.europa.eu/

Materia³y INSPIRE: http://inspire.jrc.ec.europa.eu/

Streszczenie

Europejska Infrastruktura Informacji Przestrzennej (INSPIRE) obejmuje terytoria wszystkich pañstw cz³onkowskich Unii Europejskiej i jest przez te pañstwa wspólnie tworzona. Dla zapewnienia spójno-œci INSPIRE zachodzi potrzeba stosowania w ka¿dym pañstwie unijnych, a wiêc wspólnych i jednoli-tych przepisów i standardów uwzglêdniaj¹cych zasady subsydiarnoœci i proporcjonalnoœci. Przepisy odrêbne, wynikaj¹ce z warunków istniej¹cych w danym pañstwie, ale nie naruszaj¹ce przepisów prawa unijnego, ujmowane s¹ w odpowiednich aktach prawa krajowego.

Budowa INSPIRE jest w swoim rodzaju przedsiêwziêciem bezprecedensowym, niezwykle z³o¿onym pod wzglêdem organizacyjnym, technicznym, naukowym i ekonomicznym. Warunkiem jego powodze-nia jest opracowanie i wdro¿enie odpowiednich aktów prawnych na poziomie unijnym. Szczególnie wa¿ne s¹ rozporz¹dzenia i decyzje Komisji Europejskiej oraz zwi¹zane z nimi dokumenty uzupe³nia-j¹ce, zw³aszcza wytyczne. Stanowi¹ one razem bogaty ju¿ dorobek europejskich œrodowisk twórców, u¿ytkowników i administratorów informacji przestrzennej (Surma, 2010).

W artykule niniejszym dokonywany jest przegl¹d aktów prawa unijnego i dokumentów uzupe³niaj¹cych w zakresie INSPIRE, które opublikowane zosta³y do koñca marca 2011 roku. Dotycz¹ one metadanych, specyfikacji danych przestrzennych, us³ug sieciowych, wspólnego korzystania z danych i us³ug oraz monitorowania i sprawozdawczoœci. Podawane s¹ charakterystyki wprowadzanych koncepcji, przepi-sów i standardów, zwracaj¹c uwagê na aspekty ich stosowania w polskich warunkach.

Abstract

The European Spatial Information Infrastructure (INSPIRE) covers the territory of all Member States of the European Union and is jointly created by them. To ensure coherence of INSPIRE, there is a need to apply in each Member State common and uniform provisions and standards taking into account the principles of subsidiarity and proportionality. Separate provisions arising from the conditions existing in a given country, but not infringing provisions of the European law, are contained in the legal acts of the national law.

Construction of INSPIRE is an unprecedented undertaking of this kind, extremely complex from organizational, technical, scientific and economic point of view. Its success is subject to elaboration and implementation of relevant legal acts at the Community level. Resolutions and decisions of the European Commission as well as supplementary documents, especially guidelines, are of particular importance. They have jointly constituted an already significant aquis communautaire of the commu-nity of creators, users and administrators of spatial information.

The paper provides a revue of legal acts of the European law and supplementary documents with regard to INSPIRE published by the end of March 2011. They refer to metadata, spatial data specifi-cations, network services, data sharing as well as monitoring and reporting. Characteristics of concepts, provisions and standards are presented with particular attention paid to the application aspects under Polish conditions.

prof. dr hab. in¿. Jerzy GaŸdzicki gazdzicki@post.pl