Nf. 2 4 ii Wąbrzeźno, sobota 23 lutego 1929 r y Rc
NMLKJIHGFEDCBAP r o to k d rii< m k . .g k i.
Zwycięstwo stanowiska rządu polskiego.
K ilk a d n i te m u p o d p is a n y z o s ta ł w s a lo n a c h N a rk o m in d ie łu w M o s k w ie , p rz e z p rz e d sta w ic ie li P o ls k i, R u m u n ji, E s to n ji, Ł o tw y i Z . S . R . R ,, z z w . p ro to k ó ł L itw in o w a , w p ro w a d z a ją c y w ż y c ie p o m ię d z y p o - w y ż s z e m i p a ń s tw a m i p a k t K e llo g a , p rz e d te rm in e m p rz e w id z ia n y m w a rt. 3 te g o p a k tu , a u z a le ż n io n y m o d ra ty fik a c ji p rz e z w s z y s tk ic h je g o s y g n a ta rju s z y . S o b o tn ia m o s k ie w s k a c e re m o n ja z a m y k a k ilk u ty g o d n io w y o k re s u c ią ż liw y c h p e rtra k ta c y j i to w s p o só b , ja k s ię w y d a je , z u p e łn ie p rz e z in ic ja to ró w te g o p rę to k ó łu , to je s t p rz e z rz ą d s o w ie c k i, n ie o c z e k iw a n y .
J a k w ia d o m o , rz ą d s o w ie c k i z w ró c ił s ię p ie r
w o tn ie , w n o c ie z d n ia 2 9 g ru d n ia r. u b ., z p ro p o z y c ją p o d p is a n ia p o w y ż s z e g o p ro to k ó łu je d y n ie d o P o ls k i, z p o m in ię c ie m w s z y stk ic h in n y c h s w y c h s ą s ia d ó w z a c h o d n ic h , w y ró ż n ia ją c n a to m ia st ta k ą ż p ro p o z y c ją L itw ę z k tó rą Z w ią z e k S o w ie c k i n ie g ra n ic z y . C h o c ia ż in te n c je s o w ie c k ie p rz y w y s u n ię c iu p o w y ż s z e j p ro p o z y c ji m o g ą s ię w y d a w a ć d o ś ć s k o m p lik o w a n e i u z a le ż n io n e o d c a łe g o s z e re g u m o m e n tó w p o lity c z n y c h i g o s p o d a rc z y c h , to je d n a k ż e m o ż n a b e z o b a w y p o p e łn ie ę ia o m y łk i, o k re ś lić je w s k ró c ie s y n te ty c z n y m je d n e m ty lk o s ło w e m — ty m c o n a z y w a m y w s to s u n k a c h p ry w a tn y c h r e k la m ą — w s to su n k a c h z a ś m ię d z y p a ń s tw o w y c h — p ro p a g a n d ą . C h o d z iło tu o w y k a z a n ie w s p o s ó b ja s k ra w y a rc y -p o k o jo w y c h te n d e n c y j Z . S . R . R . i o w y z y s k a n ie te g o e fe k tu d la d w o ja k ie g o u ż y t
k u : p rz e k o n a n ia k a p ita łu a m e ry k a ń s k ie g o , ż e w p a c y fis ty c z n e j R o s ji S o w ie c k ie j p ie n ią d z e m o g ą b y ć lo k o w a n e z c a ły m s p o k o je m — p o z y s k a n ie u ltra p a - c y fis ty c z n y c h lu b b o ls z e w iz u ją c y c h k ó ł m ię d z y n a ro d o w y c h d la d a ls z e g o p o p a rc ia in te re s ó w Z w . S o w ie c k ie g o , ja k o c z o ło w e g o p ro p a g a to ra u g ru n to
wania p o k o ju ś w ia to w e g o .
W y d a je s ię rz e c z ą p e w n ą , ż e rz ą d s o w ie c k i li
c z y ł n a to , ż e p ro p o z y c ja je g o s p o tk a s ię z e s tro n y P o lsk i z o d m o w ą . Ś w ia d c z y o te rn w y m o w n ie d z iw
» e w y ró ż n ie n ie w p ro p o z y c ji s o w ie c k ie j L itw y , p a ń s łw a , k tó re , ja k d o ty c h c z a s, o d m a w ia p o d ję c ia z P o ls k ą n o rm a ln y c h s to s u n k ó w , c o m o g ło m ie ć je d e n ty lk o c e l — u tru d n ie n ie P o lsc e p rz y ję c ia p ro p o z y c ji s o w ie c k ie j. P o p o ls k ie j o d m o w ie — ta k a b o w ie m p o n ę tn a p e rs p e k ty w a p rz y ś w ie c a ła in ic ja to ro m p ro to k ó łu — rz ą d s o w ie c k i m ia ł s ię z n a le ź ć w a u re o li n ie z ro z u m ia n e g o a n io ła p o k o ju n a w s c h o d z ie E u ro p y , w o to c z e n iu c z y h a ją c y c h n a ń z g ło d n ia ły c h w ilk ó w — - s ą sia d ó w .
R z ą d p o ls k i je d n a k n ie d a ł s ię z m y lić w s w e j c z u jn o ś c i. Z k ilk u ty g o d n io w y c h ż m u d n y c h p e r tr a k ta c y j d y p lo m a ty c z n y c h w y s z e d ł o n c a łk o w ic ie z w y c ię s k o , o s ię g a ją c te rn n ie w ą tp liw y s u k c e s , ż e n a p o d s ta w ie d o ś ć p o d e jrz a n e j p ie rw o tn ie p ro p o z y c ji s o w ie c k ie j p o tra fił d o p ro w a d z ić d o is to tn ie p o w s z e c h n e j d la E u ro p y w s c h o d n ie j m a n ife s ta c ji p o k o jo w e j k tó re j z n a c z e n ie je s t w rę c z o d w ro tn e o d te g o , c o s o b ie rz ą d s o w ie c k i o b ie c y w a ł.
P ie rw s z y m n ie w ą tp liw y m s u k c e s e m p o ls k im b y ło u z y s k a n ie z g o d y s o w ie c k ie j n a p o d p is a n ie p ro to k ó łu p rz e z R u m u n ję , z k tó r ą rz ą d s o w ie c k i n ie u trz y m u je ż a d n y c h s to s u n k ó w i d o k tó re j o d s z e re g u la t w y s tę p u je z p re te n sja m i te ry to rja ln e m i o p o s ia d a n ie B e s a ra b ji. C h o c ia ż p o d p is a n ie p ro to k ó łu L itw in o w a p rz e z R u m u n ję i Z . S . R . R . n ie o z n a c z a w y rz e c z e n ia s ię p re te n s ji p rz e z te n o s ta tn i, to je d n a k ż e z n a c z n ie je o s ła b ia i s ta n o w i z o b o w ią z a n ie ic h w d ro d z e w o jn y . W d a ls z y m c ią g u p o d k re ś lić n a le ż y , ż e u d z ia ł E s to n ji i Ł o tw y w a k c ie m o s k ie w s k im n a s tą p ił je d y n ie d z ię k i in ic ja ty w ie i p o d n a c i
s k ie m P o ls k i, k tó r a z tru d n o ś c ią w y m o g ła z g o d ę s o w ie c k ą w te j s p ra w ie . N a jb a rd z ie j je d n a k g o d n y m u w a g i je s t fa k t, ż e w w y n ik u u s iln y c h s ta ra ń rz ą d u p o ls k ie g o p o d p is a n ie p ro to k ó łu n a s tą p iło je d n o c z e śn ie p rz e z w s z y s tk ic h z a c h o d n ic h s ą s ia d ó w ’
N o w y p ro je k t K o n s ty tu c ji je s t p o s u n ię c ie m o w ie lk le m
O p in ja w s p ó łtw ó rc y p ro je k tu n a p ra w y K o n s ty tu c ji, p . p o s ła A . P ia se c k ie g o .
* P o o m ó w ie n iu n a jg łó w n ie js z y c h z a s a d n o w e g o p ro je k tu n a p ra w y K o n s ty tu c ji z w ró c iliś m y s ię d o je d n e g o z w s p ó łtw ó rc ó w te g o , p . p o s ła P ia se c k ie g o z p ro ś b ą o w y p o w ie d z e n ie s ię c o d o s a m e g o z n a c z e n ia p o d ję te j p rz e z B e z p a rty jn y B lo k in ic ja ty w y ta k w ie lk ie j m ia ry , ja k ą je s t n a p ra w ę K o n s ty tu c ji,
Z g ło s z e n ie p rz e z B lo k B e z p a rty jn y p ro je k tu n a p ra w y K o n sty tu c ji. O ś w ia d c z a n a m p . p o s e ł P ia se c k i — je s t n ie w ą tp liw ie is to tn y m n a jw a ż n ie j
s z y m m o m e n te m w ż y c iu B lo k u , o ra z p o s u n ię c ie m o w ie lk ie m z n a c z e n iu p a ń s tw o w e m . B lo k d a ł p rz e z to d o w ó d w ie lk ie g o p o c z u c ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i w o b e c n a ro d u , k tó ry o b d a rz y ł g o im p o n u ją c y m z w y c ię s tw e m w o k re s ie w y b o ró w d o S e jm u i S e n a tu In ic ja ty w a B lo k u s ta n o w i ró w n o c z e ś n ie - o d p ra w ę w s z y stk im ty m m a ło stk o w y m lu d z io m , k tó rz y n ie m o g li s ię d o p a trz e ć w d z ia ła ln o ś c i B lo k u je g o p ro g ra m u . D z iś s ta je p ro g ra m te n w c a łe j s w e j w y ra z is to ś c i p rz e d o p in ją k ra ju . S tre s z c z a s ię o n d o d w u p u n k tó w : 1 . u trw a le n ie w P o ls c e n o rm y m o ra ln e j ż y c ia p u b lic z n e g o , z a w a rte j w s ło w a c h : „ d o b ro P a ń s tw a “ , w s z c z e g ó ln o ś c i w p rz e jś c io w y m o k re s ie u - ‘
W n io s e k p . p o s ła R z ą s y w s p ra w ie z W a rm ii
w p ły n ą ł d o P re z e s a R v d y S T n -W ć
P o s e ł p o w . w ą b rz e s k ie g o p . F r. R z ą sa w n ió s ł in te rp e la c ję d o p . P re z e s a R a d y M in istró w , tre śc i n a s tę p u ją c e j.
„ J e d n y m z w y s iłk ó w n a ro d o w y c h , n ie s te ty , z w y n ik ie m u je m n y m , b y ła a k c ja p le b is c y to w a n a W a rm ji i M a z u ra c h . N a s tę p stw e m te jż e b y ło to , ż e w s z y s c y w y b itn ie jsi ta m te js i d z ia ła c z e , p o s tra d a w s z y p o s a d y im a ją tk i, z ż y c ie m ty lk o u z li p rz e d m ś c iw ą r ę k ą p ru s a k ó w . G ro s ty c h d z ia ła c z y z a m ie s z k a ło w w o je w ó d z tw a c h p o m o rs k ie m i p o z n a ń - s k ie m b e z ja k ic h k o lw ie k ś ro d k ó w d o ż y c ia , z n a d z ie ją ty lk o , ż e w O jc z y ź n ie s w e j, d la k tó re j w s z y s tk o p o ś w ię c ili, z n a jd ą o p ie k ę i p o m o c . B e z s p rz e - c z n e m je st, ż e s ą to lu d z ie w y p ró b o w a n i o s iln y c h c h a ra k te ra c h , n a jle p s i s y n o w ie n a ro d u , n a k tó ry c h P a ń s tw o m o ż e z a w s z e lic z y ć i b u d o w a ć . W ie lu z n ic h je d n a k , — z w ła s z c z a ro ln ik ó w , n ie g d y ś lu d z i z a m o ż n y c h , d o d z is ia j n ie m a z a b e z p ie c z o n e j
P o s e ł R a u s fh e r u M a rs z a lk a P iłs u d sk ie g o .
P e w n ą s e n s a c ję w y w o ła ła 1 9 lu te g o w w a rsz a w - ; s k ic h k o ła c h p o lity c z n y c h d w u g o d z in n a k o n te re n - ’ c ja , ja k ą te g o d n ia w p o łu d n ie o d b y ł M a rs z a łe k P iłs u d s k i z p o s łe m R z e s z y n ie m ie c k ie j R a u s c h e - re m . N ie m o g ła się o d n o s ić d o s p ra w y a re s z to w a n ia b . p o s ła U litz a , b o b y ła z a p o w ie d z ia n a je s z c z e p rz e d ro z w ią z a n ie m s e jm u n a G ó rn y m Ś lą s k u . R o z c h o d z iło s ię z a te m o in n e p ra w d o p o d o b n ie d a le k o w a ż n ie js z e rz e c z y . O ile s ły c h a ć , to o m a w ia n o n a n ie j c a ło k s z ta łt n ie m ie c k o - p o ls k ic h s to su n k ó w z e s z c z e g ó ło w e m u w z g lę d n ie n ie m tr a k ta tu h a n d lo w e - w e g o o ra z lik w id a c ji n ie m ie c k ic h m a ją tk ó w w P o l
s c e .
Z w ią z k u S o w ie c k ie g o d o c z e g o p o c z ą tk o w o M o s k w a n ie c h c ia ła w ż a d e n s p o s ó b d o p u ś c ić , a c o p rz y c z y n i s ię p o w a ż n ie d o w y ja śn ie n ia s y tu a c ji n a w s c h o d z ie E u ro p y .
O p rz y s tą p ie n ie E s to n ji i Ł o tw y d o je d n o c z e s n e g o z P o lsk ą i R u m u n ją p o d p is a n ia p ro to k ó łu to c z y ła s ię d o o s ta tn ie j c h w ili p o w a ż n a ro z g ry w k a ; in try g a , k tó re j n ic i n a le ż y s z u k a ć w M o s k w ie , B e r
lin ie i K o w n ie , a k tó re j c e le m b y ło o d ro c z e n ie lu b ] n a w e t u n ie m o ż liw ie n ie a k c e su ty c h p a ń s tw , z o s ta
ła u d a re m n io n a , z p o c z ą tk u w T a llin ie , w o s ta tn ie j z a ś c h w ili p rz e d z ło ż e n ie m p o d p is ó w — w R y d z e . ;
s tro jo w y m , 2 . w p ro w a d z e n ie u s tro ju , k tó ry h a rm o n iz u je n o rm y p u b lic z n e g o p ra w a p is a n e g o z w y m ie n io n ą n o rm ą m o ra ln ą . Z g ru p o w a n ie d o ś ć ró ż n o ro d n y c h c z y n n ik ó w s p o łe c z n y c h p o d s z ta n d a re m M a r
s z a łk a P iłs u d sk ie g o , d o k o n a n e z im ą u b ie g łe g o r o k u n a p a w a ło s e jm u ją c y c h p a rty jn ik ó w p r z e s tr a c h e m . P rz e p o w ia d a n o z d n ia n a d z ie ń B lo k o w i, ż e s ię ro z p a d n ie , tw ie rd z o n o z c a łą s ta n o w c z o śc ią , ż e B lo k p ro je k tu n a p ra w y K o n s ty tu c ji n ie m a - i m ie ć g o n ie b ę d z ie . D z isia j g d y k u p rz e ra ż e n iu o p o z y c ji te „ ro ź n o ro d n e c z y n n ik i , w y c h o d z ą c z z a ło ż e n ia li ty lk o d o b ra P a ń s tw a , p o g lą d y s w e u z g o d n iły i je d n o m y ś ln ą u c h w a łą z ło ż y ły p ro je k tu n a p ra w y K o n s ty tu c ji, w c h o d z im y w o k re s n o w e g o a ta k u o p o z y c ji, u b ra n e j w to g ę o b ro ń c ó w d e m o k ra c ji. Z c a ły m s p o k o je m p rz y jm u je m y i te n a ta k , z a b ie ra ją c s ię d o re a ln e j p ra c y n a d ro z b u d o w ą P a ń s tw a , o p a rte g o n a n o w y c h , z d ro w y c h z a s a d a c h u s tro jo w y c h . W ś c isłe j w s p ó łp ra c y z c a le m s p o łe c z e ń s tw e m B e z p a rty jn y B lo k w -y jd z ie z w y c ię s k o , m a ją c p o sw o je j s tro n ie o p in ję w ię k sz o ś c i n a ro d u , ja k ją m ia ł id ą c d o w y b o ró w z h a s łe m n a p ra w y P a ń s t v a , w s z c z e g ó ln o ś c i je g o u s tro ju .
e g z y s te n c ji, n ie m a w ła s n e g o d a c h u n a d g ło w ą , n ie m a p ra c y i w s k u te k te g o p o z o s ta je w s k ra jn e j n ę d z y . C h ę tn ie p ra g n ę lib y s k o rz y sta ć z d o b ro d z ie js tw u s ta w y o w y k o n a n iu re fo rm y ro ln e j, a te m o g ą s ię ic h je d n a k d o c z e k a ć .
W o b e c te g o n iż e j p o d p isa n i z a p y tu ją
1. C z y z n a n e m je s t P a n u P re z e s o w i R a d y M i n is tró w c ię ż k ie p o ło ż e n ie m a te rja ln e w y m ie n i© - n y c h u c h o d ź c ó w ?
2 . C z y P a n P re z e s R a d y M in is tró w s k ło n n y je s t s p o w o d o w a ć z a ję c ie s ię p rz e z W y s o k i R z ą d n ie s z c z ę śliw ą d o lą ty c h u c h o d ź c ó w a w s z c z e g ó l
n o ś c i ta k ż e u ła tw ie n ie u c h o d ź c o m ro ln ik o m n a b y c ie g o s p o d a rs tw z p a rc e la c ji p a ń s tw o w e j i u d z ie le n ie im n a jd a le j id ą c y c h u lg k re d y to w y c h ?
W a rs z a w a , d n ia 11 lu te g o 1 9 2 9 r.
In te rp e la n c i.
N ie d a le k a p rz y sz ło ść o k a ź e , c z y s p ra w d z ą s ię te g ło sy z k ó ł z b liż o n y c h d o p o s e ls tw a n ie m ie c k ie g o w W a rs z a w ie , k tó re p rz y w ią z u ją d o k o n fe re © c ji n a d z w y c z a jn e z n a c z e n ie i u p a tru ją w n ie j jw ż z a p o w ie d ź z w ro tn e g o m o m e n tu w d o ty c h c z a s o w y c h p o ls k o - n ie m ie c k ic h s to su n k a c h . N a ta k i m o m e n t n ie w s k a z u je w k a ż d y m ra z ie ro z w y d rz ę n a o p in ja p u b lic z n a w N ie m c z e c h , n ie u s ta ją c a a a i n a c h w ilę w n ie u s p ra w ie d liw io n y c h n a p a ś c ia c h » a P o ls k ę !
— o =
P a ń s tw a b a łty c k ie z ro z u m ia ły , ż e s o lid a ry z u ją c s ię z P o lsk ą , u g ru n to w u ją s w ó j n ie p o d le g ły b y t p a ń s tw o w y i n e u tra liz u ją z g u b n e d la n ic h w p ły w y . J e d n o c z e ś n ie u ja w n iło s ię p o n o w n ie ,n a tle w s p ó ln e j a k c ji s y g n a ta rju s z y p ro to k ó łu , c a łk o w ite o d o s o b n ie n ie L itw y . T a k o to , d z ię k i w y s iłk o m P o lsk i d o s z ło d o s k u tk u p ie rw sz e s o lid a rn e w y s tą p ie n ie z a c h o d n ic h s ą s ia d ó w Z . S . R . R ., p o d k re ś la ją c e w s p ó l
n o ś ć ic h in te re s ó w i k tó re p o c ią g n ie n ie w ą tp liw ie z a s o b ą p o w a ż n e o d p rę ż e n ie p o lity c z n e w E u ro p ie w s c h o d n ie j.
Starcze spoleereństaro
a HireerstffO.
aZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAD n ia 6 s ty c zn ia b r. b y liśm y ś w ia d k a m i m a łej u ro c zy s to śc i h a rc e rsk ie j w III. M . D r. H r., le cz ty c h ś w iad k ó w ' b y ło m a ło . P rz y c z y n y te g o , ró ż n ie m o ż n a s ię d o p a try w a ć , a le to je d y n ie p e w n e , ż e m a ło je s t o só b w ś ró d n a s ze g o m ie js c o w e g o s p o łe c z e ń s tw a , k tó rz y b y n a p ra w d ę b y li p ra w d z iw y m i
’y m p a ty k a m i, c z y p rz y ja c ió łm i h a rc e rstw a , a p rz y c z y n ą te g o , je s t z n o w u b ra k z ro z u m ie n ia u w ię k s z o śc i s ta rs z e g o s p o łe c z e ń s tw a id e i h a rc e rs k ie j.
W a rto b y tu ta j się z a sta n o w ić , c z y w o g ó le s ta rs z e s p o łe c z e ń stw o p o trz e b u je ro z u m ie ć i in te re s o w a ć się h a rc e rs tw e m . N a to o d p o w ie d z ieć m o ż n a , ż e n ie ty lk o p o trz e b u je się in te re s o w a ć , a le p o w in n o się tą s p ra w ą z a jąć , c h o c ia ż ty lk o p e w ie n o d -
?am s p o łe c z e ń s tw a ; b o p rz e c ie ż h a rc e rs tw o to je d e n z n a jn o w sz y c h ś ro d k ó w p e d a g o g ic z n y c h , w y s n u ty z n a jn o w s z y c h k ie ru n k ó w n a u c z a n ia i w y c h o w a n ia , g d z ie n a c z e ln e z a s a d y b rz m ią : ra d o ś ć, s a m o d z ie ln o ść i tw ó rc z o ść , a c o z te rn id z ie : h a rt d u c h a i c ia ła . J a k ie w ła śc iw ie z a d a n ie m a h a rc e r s tw o z a ilu s tro w a ł n a jle p ie j m o ż e je d e n z p rz y ja c ió ł tw ó rc y s k a u tin g u a n g ie lsk ie g o B a d e n - P o w e lla , k tó ry , g d y z a p y ta n y ja k p rz e d s ta w ia łb y s o b ie id e a ln ą o jc z y z n ę — to o d p o w ie d z ia ł: „ N a jb a rd z ie j d o s k o n a le s k o n s tru o w a n e m p a ń stw e m w id z ia łb y m w ó w c z a s o jc zy z n ę n a s z ą , g d y b y w s z y sc y je j o b y w a te le b y li p ra w d z iw y m i s k a u ta m i, z c z y n ó w c h o c ia ż b y ty lk o , c o z a g w a ra n tu je p a ń s tw u s iln e p o d s ta w y p rz e d e w s z s y tk ie m m o ra ln ie , a z a te m je g o b y t“ . W id z im y z te g o , ż e c e l te j o rg a n iz a c ji je s t b a rd z o w z n io s ły . U n a s w P o ls c e n ie m a m y w p ra w d z ie s k a u tin g u , a le n a w z ó r te g o s k o n s tru o w a n y Z w ią z e k H a rc e rs tw a P o ls k ie g o d o s to s o w a n y d o in d y w id u a ln y c h p o trz e b P o la k ó w , a p rz e d e w s z y s t- k ie m m ło d z ie ż y n a s z e j; je st je d n a k d o p ie ro w z a ra n iu ro z w o ju h a rc e rs tw o to , a p rz e d e w s z y s tk ie m u n a s n a P o m o rz u , i d la te g o w ła ś n ie s ta rs i z ta k ą re z e rw ą n ie ra z s ię o d n o s z ą — c h o c ia ż ju ż n ie w s z ę d z ie , b o tw o rz ą s ię m ie js co w e K o ła P rz y ja c ió ł H a rc e rs tw a ,
Z ro z u m ie ć je d n a k m u sim y , ż e je ż eli m ło d z ie ż id e ję h a rc e rs k ą m a k o n ty n u o w a ć i ją k o n ty n u u je to k o n ie c z n ie p o trz e b u je o n a te j z a k ra s y c z y li o s to i s ta rsz e g o s p o łe c z e ń s tw a , k tó re b y w ja k ib ą d ź s p o só b p o m a g a ło w p ra c y h a rc e rsk ie j i n ią się o p ie k o w a ło — a ju ż s a m a o p ie k a b ę d z ie d la te j m ło d z ie ż y b o d ź c e m s iln y m d o in te n s y w n ie js z e j p ra c y h a rc e rs k ie j. P ra c a ta je s t o b e c n ie s k u p io n a o k o ło o rg a n iz o w a n ia z lo tu n a ro d o w e g o m a ją c e g o się o d b y ć w lip c u b r. w P o z n a n iu k u c z ci 1 0 c io le c ia
’s tn ie n ia Z w ią zk u H a rc e rstw a P o ls k ie g o — p o trz e b a d o te g o d u ż o w y s iłk u ta k d u c h o w e g o ,a k i m a - te rja ln e g o .
D a lsz y m e ta p e m p ra c y m ło d z ie ż y p o ls k ie j je st p rz y g o to w a n ie się d o z lo tu m ię d z y n a ro d o w e g o m a ią c e g o s ię o d b y ć w J a m b o re e k o ło L o n d y n u k u c z ci p e łn o le c ia s k a u tin g u a n g ie ls k ie g o w s ie rp n iu b r. W a rto b y w ię c s y m p a ty z u ją c e m u h a rc e rs tw u s p o łe c z e ń stw u m ia sta n a s z e g o d o p o m ó d z d o w y s ła n ia c h o ć k ilk u z e s w ej m ło d z i h a rc e rsk ie j ja k o p rz e d s ta w ic ie li n a je d e n z ty c h z lo tó w , a b y te rn z a s z c z e p ić w tę m ło d z ie ż p ra w d z iw e g o d u c h a h a r
c e rs k ie g o . N a jw ię k s z ą je d n a k b o lą c z k ą d o ty c h c z as u m ie js c o w e g o h a rc e rstw a b y ło b ra k te j sy m -
Przestrogi przed heretyekiemi pismami i książkami.
c h ę tn ie W a m w s k a ż ą o d p o w ie d n ie lu b s a m i W a m z a m ó w ią . H e re ty c k ie p is m a i k s ią ż k i n a le ż y s p a lić , a c z y ta ć ic h n ie w o ln o , a n i p rz e c h o w y w a ć .
R ó w n ie ż z a u w a ż a m y , ż e je ż d ż ą łu b c h o d zą p o w s ia c h — z o b ra z a m i, k tó re te ż o d d a ją n a ra ty . O b ra z y te są n ie s z c z eg ó ln e — , n a w e t w p ro s t lich e , m a rn e fa b ry k a ty , — m o ż e w y k o n a n e w ja k iejś ' ż y d o w s k iej d ru k a rn i, A c e n y s ą w e d le m e g o z d a n ia I o g ro m n ie w y s o k ie, d a le k o z a d ro g ie .
P o c ó ż to k u p u je c ie ta n d e tę d ro g ą ? C z y n ie I m a w k a ż d e m m ie śc ie p o rz ą d n e g o s k ła d u k a to lic - j k ie g o , w k tó ry m z n a jd zie c ie w y b ó r p ię k n y c h i g o d
n y c h o b ra z ó w ?
A . p o c ó ż to o b w ie sz a ć w s z y s tk ie ś c ia n y n ie g o - d n e m i b o h o m a z a m i, z a m ia st m ie ć d w a lu b trz y p ra
; w d z iw ie p ię k n e o b ra z y , p o b u d z a ją c e d o p o b o ź n o -
। ś c i?
P re c z z ta n d e tą ż y d o w s k ą i s z k a ra d n e m i p s tro i k a c iz n a m i, n ie ra z o b ra ż a ją c e m i k a to lic k ie u c z u c ia c zc i d la P . J e z u s a i ś w ię ty c h . Z a s a d ą się tu k ie ru j
m y : M a ło , a le d o b re i p ię k n e ! D e w o c jo n a lja , to je st o b ra z v , fig u ry , k rz y ż e i t. p . — ty lk o z k a to lic
k ic h z a k ła d ó v z k u p o w a ć n a le ż y . K s. Ł .
___________=X=_________________
Z SALI SĄDOWEJ.
N a w o k a n d z ie z ś ro d y d n ia 2 0 lu te g o b r., fig u ro w a ło 1 3 s p ra w k a rn y c h , z k tó ry c h 4 u le g ły o d ro c z e n iu . M iejs ce d la p u b lic z n o ś c i b y ło z a p e łn io n e s z c z e ln ie , p rz e w a ż n ie m ę ż
c z y zn a m i, k tó rz y z c ie k a w o ś c ią p rz e z k ilk a g o d z in przysłu
c h iw ali s ię ro z p ra w o m . K ilk u z n ic h , to s ta li b y w a lc y w s a li i u jrze ć ic h m o ż n a n a k a ż d e j ja w n e j ro z p ra w ie .
S p ra w y p rz e c iw E rn e s to w i G o h ritz o w i, z W ą b rz e ź n a o n ie z a s to s o w a n ie się d o p rz e p is ó w o S z k o le D o k s z ta łc a ją
c ej u m o rz o n o .
N a ła w ie o s k a rż o n y c h z a s ie d li C zo p S ta n is ła w i R e d - g o s z cz S ta n is ła w , o b o je z Ł o p a te k , z a to , ż e d n ia 9 . 1 . 2 8 w s p ó ln ie z p rz e b y w a ją c y m o b e c n ie w K a n a d z ie C z o p e m W ła d y s ła w e m w ta rg n ę li d o s a li o b e rż y S z u lc z e w s k ie g o w Ł o p a tk a c h w c z a s ie , p o d c z a s k tó re g o d z ie c i ta m te js z e o d g ry w a ły „ J a s e łk a " . C h a łaś liw e m i b u rd a m i, w y b ija n ie m s z y b i g ro ź b a m i p rz y c z y n ili s ię d o z e rw a n ia p rz e d s ta w ie n ia a lic z n ie z g ro m a d z o n a p u b lic z n o ś ć w p o p ło c h u z m u s z o n a b y ła o - p u ś c ić s a lę . O s k a rż en i b ro n ili s ię p ija ń s tw e m . P a n P ro k u ra to r w n ió s ł o u k a ra n ie o s k a rż o n y c h d z ie się c io d n io w e m w ię z ie n ie m k a ż d e g o , c o te ż p a n s ę d z ia z a w y ro k o w a ł n a k ła d a ją c p o z a te m p o n o s z e n ie k o s z tó w ro z p ra w y . N a m o c y a m n e stji k a ra w ię z ie n ia z o s ta ła im je d n a k o w o ż p o d a ro w a n a .
R o ln ik A u g u s t S c h re ib e r z J a w -o rz a z a p rz e k ro c z e n ie p rz ep is ó w’ u s ta w y p o ln o - le ś n e j o trz y m a ł g rz y w n ę w w y s o k o ś c i 1 0 ,— z ł.
M a k o w s k i L u d w ik z T o ru n ia o trz y m a ł s w eg o c z as u m a n d a t k a rn y n a z ł. 1 5 ,— z a to , ż e je c h a ł n a ś c ie ż c e p rz y s z o s ie C h e łm iń s k ie j o b o k je z io ra ro w e re m . W n ió s ł o d w o ła n ie d o s ą d u , a te n ż e u w z g lę d n ia ją c, ż e M . n ie z n a tu te js z y c h s to s u n k ó w , s k a z a ł g o n a z ł. 5 ,—
Z a to s a m o p rz e w in ie n ie tj, z a ja z d ę ro w e re m n a c h o d n ik u u lic y K o le jo w e j o trz y m a ł n ie ja k i P a w e ł S z c z e rb a ta k ż e 5 ,— z ł. g rz y w n y .
W z a je m n ie s k a rż y li s ię o u s tn ą i c z y n n ą z n iew a g ę m ie s z k a ń c y N ie d ź w ie d z ia i s ą s ie d z i ro ln ic y T o k a rs k i Ig n a ca R a c ła w sk i W in c e n ty o ra z ż o n a te g o ż Z o fja R a c ła w s k a . U - s iło w a n ia p . s ę d z ie g o o ra z a d w o k a tó w p . B a lc e rs k ie g o i p - C z y p ic k ie g o , b y p o w a ś n io n y c h p o g o d z ić , n ie o d n io s ły s k u - P o d c z a s k o lę d y d o w ie d z iałe m się, ż e o b c h o
d z ą n a s z e w io s k i k o lp o rte rz y h e re ty c k ic h w y d a w n ic tw b y d g o s k ie j d ru k a rn i — g łó w n ie tz w . ,,B a d a c z y P ism a ś w .“ . J e st to s e k ta a m e ry k a ń s k a , p o p ie ra n a , p o d o b n ie ja k in n e , p rz e z m a s o n e rję . D o b ie ra ją d la s w y c h p ism i k s ią ż e k b a rd z o p o b o ż n ie
— i p o k a to lic k u b rz m ią c e ty tu ły , a b y n ie św ia d o m y c h o tu m a n ia ć .
Z e w n ę trz n a fo rm a i u k ła d p is m w y g lą d ają p o b o ż n ie i p o k a to lic k u , le cz w te rn s p ry tn ie i p o d s tę p n ie u k ry ty je st ja d h e re zji. W y s ła ń c y w c isk a li lu d z io m ta k ie h e re ty c k ie k s ią ż k i p o b . w y s o k ie j c e n ie , — a ty m , k tó rz y p ie n ię d z y n ie m ie li, d a w a li n a ra to w e s p ła ty . J a k ż e to n ie o p a trz n i b y w a ją n ie ra z n a s i k a to lic y !
P rz e c ie ż n ie ra z tłó m a c z y m y , ż e k a t. p is m o lu b k s ią ż k a m u s z ą m ie ć tz w . ..im p rim a tu r" b is k u p ie , p o z w o len ie b is k u p ie n a d ru k o w a n ie ; g d z ie te g ę n ie m a , k s ią ż k ę o d rz u cić trz e b a . A p o c ó ż to k u p u je c ie o d ta k ic h ła z ik ó w , k tó rz y n ie m a ją p o z w o le n ia n a s p rz e d a ż — w y ra ź n ie w y m ie n io n y c h k s ią ż e k lu b p ism o d W ła d z y B is k u p ie j i p ro b o sz c z a ? J e ż e li c h c e c ie s o b ie n a b y ć d o b re i p o u c z a ją c e d z ie ła , z a p y ta jc ie się i p o ra d ź c ie się k s ię ż y , k tó rz y p a tji u s ta rsz e g o s p o łe c z e ń s tw a , a je że li b y ła sy m -
> p a tja to z n o w u b ra k jej o rg a n iz a c ji.
P o ż ą d a n e m w ię c b y ło b y , a b y ta d a w n a sy m - p a tja h a rc e rstw a m ie js co w e g o w z ro sła , c z y li z o r-
‘ g a n iz o w a ło się n a n o w o K o ło P rz y ja c ió ł H a rc e rs tw a k tó re n ie ty lk o z n a ć b ę d z ie id e ję h a rc e rsk ą , a le z c a łą s iła b ę d z ie p o m a g ało d o je j re a liz o w a n ia . •
-xx-
> NIE WOLNO PODWYŻSZAĆ CEN WĘGLA!
K to ż ą d a n a d m ie rn y c h c e n lu b ś w ia d c z e ń
| w z a je m n y c h , lu b o b ie tn ic e ty c h ż e p rz y jm u je , u le - ' g a k a rz e p o z b a w ie n ia w o ln o śc i d o b m ie się c y i
g rz y w n ie d o 1 0 ,0 0 0 z ł. lu b je d n e j z ty c h k a r.
K to w c e lu s p o w o d o w a n ia z w y ż k i c e n lu b p rz y s p o rz e n ia n a d m ie rn e g o z y s k u s k u p u je , g ro m a d z i lu b u k ry w a z a p a s y to w a ró w lu b o g ra n icz a ic h h a n - I d e l, lu b b ie rz e u d z ia ł w h a n d lu ła ń c u sz k o w y m lu b j in n y c h d o te g o n a k ła n ia lu b d o p u s z c z a się c z y -
■ n ó w lic h w ia rs k ic h , u le g a k a rz z e a z b ro d n ię c ię ż k ie g o w ię z ie n ia o d 1 ro k u d o la t 1 5 , i g rz y w n ie d o 2 0 .0 0 0 z ł;
U s iło w a n ie p o p e łn ie n ia lic h w y u le g a k a rz e n a ró w n i z p o p e łn ie n ie m , a ta k ż e d o p u s z c z e n ie d o p o p e łn ie n ia lic h w y w s k u te k n ie d b a lstw a lu b z b ra <
k u d o z o ru , u le g a k a rz e p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i d o ; 3 -c h m ie się cy i g rz y w n ie d o 1 .0 0 0 z ło ty c h .
Z p o w y ż sz y c h p rz y c z y n p rz e strz e g a się w s z y st
k ic h ty c h , k tó rz y o b e c n ie h a n d lu ją w ę g lem , p rz e d p o d w y ż sz a n ie m c e n i ja k im k o lw ie k m a c h in a c ja m i.
aciamK■ mi ■imw—» in»uhm—iuQEssarxRnomnr&XB
D O C Z Y T E L N IK Ó W .
Z k ilk u m ie jsc o w o śc i d o c h o d z ą d o n as w ia d o m o śc i o d C z y te ln ik ó w , ż e „ C io s W ąb rzesk i* * n ie d o c h o d z i d o n ich w o z n a c z o n y m c z a sie a z d a rz a się c z ę sto , ż e a b o n e n c i w c a le
„ G ło su n ie o trzy m u ją* * .
O św iad czam y , ż e w te j sp ra w ie p o c z y n iliśm y o d p o w ie d n ie k ro k i. G d y b y C z y teln ic y n ie o trz y m a li ja k ie g o n u m e ru , p ro sim y n a sz y c h C z y te ln ik ó w , b y n a ty c h m ia st sp ra w d z ili ’ u listo n o sz a lu b w o d p o w ie d n im u rz ę d z ie z ja k ie g o p o w o d u g a z e ta n ie n a d e sz ła . O ile n ie p o sk u tk u je in te rw e n c ja u listo n o sz a lu b u rz ę d z ie p o c z to w y m , p ro sim y n a m d o n ie ść
a m y sp ra w ę n a le ż y c ie z a ła tw im y .
P A U L IN A Z L . W IL K O N S K A .
nzważH i Kość
O B R A Z E K H IS T O R Y C Z N Y Z R O K U 1 7 8 9 .
—o— (Ciąg d ’szy).
W y szli z o g ro d u , a p rz e ch o d z ąc y z n o w u z a n im i sp o jrz eli.
N a z a ju trz tk liw a u p a n i p o d k o m o rz y r.y o d b y ła się sc e n a. R u d n ic k i sło w a d o trz y m a ł i w p o łu d n ie z ja
w ił się u n iej. P o p ro sił o w id z en ie się z n ią sa m n a sa m i p rz y jac ie la o św ia d c z y ł.
P o u k o m o rz y n a m a tk a p o c z c iw a , ju ż w sz y stk o o d p a ru o d g a d ła ty g o d n i, b o Z o sia u k o c h a n a, n ieu m ie-
jąca u k ry w a ć, co w jej d zieje się se rd u sz k u , z w ła sz c z a p rz e d m atk ą, ja w n ą b y ła jej w sk a zó w k ą , zatem i czek ata w y jaw ien ia d z iejó w se rc a zak lętej so b ie p ra cy . U śm ie c h n ę ła się p rz y p ie rw szy c h w y ra z ac h k a p i
ta n a R u d n ic k ie g o , a p o te m i łz ę m iała n a źren icy . Ś cisn ęła m u ręk ę. O b ja w iła p rz y c h y ln o ść sw o ją d la k a p ita n a N a p ió rk o w sk ie g o i k a za ła Z o się p rz y w o ła ć .
D z ie w c z ę n a d b ie g ło . Z o b a c z y w sz y S ta n isła w a p o b la d ła n ie c o , a le p o w ita ła g o p rz y jaź n ie.
M atk a p o w tó rz y ła jej w y ra zy je g o , p rz e m ó w iła za p rz y ja c ie le m , a p a n n a o b ie d w ie k u n ie m u w y c ią g n ęła rę c e .
— O c h , p a n ie S ta n isław ie! — p o sz ep n ę ła w z ru sz o - 4 ^ __ P rz y ja c ie lu !... m am o ! — rz u c iła się m atce d o
stó p i d o jej p rz y tu liła się k o lan .
K a p ita n z cich a n a b a lk o n w b ie g ł. S ta n ą ł p o z a d rz e w k iem p o m a ra ń cz o w e m , a ja sn y p ro m ie ń p o łu d n io w e g o sło ń ca w k o sz to w n ej p e rle o k a je g o z a m i
g o ta ł.
P o d w ie cz ó r u d a li się o b a d w a j k a p ita n o w ie d o p a n i ;K )d k o m o rzy n y . Z a sta li ją sa m ą ty lk o w sa lo n ie.
Je rz y k lęcząc p rz y sz łe j te śc io w e j u c a ło w a ł ręce. Ma
tk a Z o się p rz y z w a ła , k tó ra n a d o ie g ła b ie lu tk a jak li
ii jk a .
R u d n ic k i w tejże sam ej p o ż e g n a ł się c h w ili, b o w ła śn ie n a tę g o d z in ę d o je n e ra ła słu ż b o w y g o p o w o łał in te re s.
T e cich e z a rę c z y n y m ło d ej p a ry m iały d la w sz y stk ic h , a ż d o p rz y jaz d u m atk i Je rz eg o , ta je m n ic ą p o z o sta ć . B o w ted y d o p ie ro , p o c e rem o n ialn y c h o św iad c z y n ac h p a n i p o d sto lin y N a p ió rk o w sk ie j, z a m ie rz y ła m a tk i Z o fii o k a za le z a rę c z y n y c ó rk i o b c h o d z ić .
IV.
D ru g ie g o lip c a z ra n a, Z o fia w p o k o ju o b o k sa lo n u p rz y k ro sien k a c h u sia d ła . H a fto w a ła a tła se m ró że i fio łk i n a b iałe j ra c y m o rz e p u g ila res d la n a rz e
c z o n eg o , k tó re g o m a tk i sp o d z ie w a n o się z a d n i p a rę . B y ła tę sk n ą tro c h ę ; n ie w id z ia ła lu b e g o w c z o ra j w ie
c z o re m , b o m iał w a rtę p rz y u w ię z io n y m P o n iń sk im . P o d k o m o rz y n a o d b y ła n a b a lk o n ie tro sk liw y p rz e
g lą d ro ślin e g z o ty c z n y c h , p o c ze m k rz ą ta ła się p o p o ; k o ju , w k ła d a ją c św ie ż e w e w a z o n y b u k iety , g d y w b ieg ł n a g le z a d y sz a n y sz am b e lan ic .
— E x c u s e z , m a d a m e ! — z a w o ła ł. — Ś cie
lę się d o sto p e k je jm o ść p a n i p o d k o m o rzy n y i p rz e
p ra sz a m a u s u p r e m e , że w p a d a m ja k b o m b a . A le b o w ielk a n o w in a całe w z b u rz y ła m ia sto . A — rz u c ił się n a k rz e sło i w io n ą ł p rz e w o n io n y m b a ty ste m .
— T o i ja k aż to n o w in a ? — z a p y tała p a n i d o m u d o ść o b o ję tn ie , o d sta w ia jąc w a z o n a la b a stro w y n a p o z łac a n ą k o n so lk ę .
— W ielk a!... I m a g in ę z , m a d a m e : P o n in - sk i u ciek ł tej n o cy z w ięzien ia!
— C o sz am b e lan ie c m ó w isz ? — p o rw a ła się m atk a Z o fii, p rz e stra szo n a n a g le .
— P a r o l e d ’h o n n e u r ! A ła d n y k a p ita n N a p ió rk o w sk i, k tó ry w a rtę m ia ł p rz y n im , w łań cu -
S żkacT i, o d d n iry są ó w o je n n y , a tu k u lx u p ach n ie.
P o d k o m o rz y n a stru c h la ła , g ło su w y d o b y ć n ien rj g ła . A b ie d n a Z o fia w d ru g im p o k o ju p o b lad ła śm ierte ln ie i n aw p ó ł o m d la ła n a k rz e śle o b w isła .
— U ciek ł, u ciekł sz cz ę śliw ie — m ó w ił szam b elan ii d alej, n ie z w a ża ją c n a n iem e o słu p ie n ie p a n i d o n it
— n ib y g o to sz u k a ją, ale o n ju ż h et, h e t, w ie jego św ięty p a tro n , g a z ie się o b ra c a ! H e tm an w ielk i lite w sk i, O g iń sk i, p re ze s k o m isy i w o jsk o w e j, zaalarm o w a n y a u s u p r e m e , W a rsz a w a c a ła w p o ru s z n ih . F a m ilia m a rsz a łk a sz cz ę śliw a !... S z k o d a jed n ak że N a p ió rk o w sk ie g o . Ś liczn y ch ło p ak ! O z d o b a na sz y c h sa lo n ó w !... I ż o łn ie rz e w w ię z ie n iu , w łań cu sz k ac h , o d d a n y p o d są d w o je n n y , a tu k u lk ą p ach stem z d e sp e ro w a n y ! M a is q u e f a ire ? ! S ą d w o je n n y !... F a m ilia P o n iń sk ie g o p rz e p ła c iła zap ew n e S y n p o c z c iw y !... A le, k o m u w d ro g ę ... — sp o jrzą n a z e g a rek — b ie g n ę d o sta ro śc ica ja śk a , p o tem <k k a szte la n o w e j. Z a p ła c ze d a m u lk a ślic z n e g o o ficerk a A ch , ach ! i p a n i M o d esta m n ie c z ek a ... P a n n ie Z o li p o k ło n u n iż o n y , h o l o c a u s t e z fe rw o re m i su h m isy ą. Ś cielę się d o sto p ek ! — p o c a ło w a ł w ręk p o cik o m o rzy n ę i w y b ieg ł.
Z d ru g ie g o p o k o ju u k a z a ła się Z o fia , b la d a ja w id m o , z z a łam a n e m i ręk o m a.
— M am o ! — jęk ła i rz u c iła się m atce n a szy ję - ach to o k ro p n ie ! o k ro p n ie !
— U sp o k ó j się, d zieck o ! — p rz y tu liła ją m atk a i o b jęc iu . M iej u fn o ść w B o g u ! W M atce n a jśw ię tsz e lito ściw ej!
— W k ajd an ach ! S ą d w o jen n y !... S k a za n y n a ro i strz e la n ie ! — z a d rż ała k o n w u lsy jn ie .
— A le ż n ie! N ie, n ie! T o ty lk o te n n iezn o śn w ierc ip ię ta p o g a d a ł. R zecz m a się p e w n o in aczej.
— Je rz y tak i sz lac h e tn y , p ra w y ... tak i d o b ry ! I m a tk o m o ja !... Ś ^ ia t o k ru tn y ! U m rz e ć , o B o że, m i
rz eć! (C ią g d a lsz y n a stą p i
