Wąbrzeźno, wtorek 12 lutego 1929 r Nr. 19
Dziesięciolecie SejmuLKJIHGFEDCBA
polskiego.
Pierwszy Sejm polski przed dziesięciu laty.
Wybory do Sejmu Konstytucyjnego odbyły się
! — jak wiadomo — dnia 26 stycznia 1919 roku.
^Przebieg wyborów cechował niezwykły spokój w I całym kraju i powagę. Nie doszły jedynie do skut I ku wbrew, przewidywaniom wybory na Śląsku Cie szyńskim, bo tam kilka dni wcześniej urządzili Cze si zbójecki napad na tę prastarą Ziemię Piastowską
Dnia 9 lutego w prastarej katedrze św. Jana I w Warszawie, tej świątyni koronacyjnej królów i polskich, zebrał się pierwszy po stu kilkudziesię- i ciu latach Sejm odrodzonej i zmartwychwstałej Polski. Przybyli wybrańcy narodu ze wszystkich dzielnic zjednoczonej Ojczyzny, nawet z tych dziel nic, które wówczas były jeszcze w mocy wrogów, aby wobec Stwórcy zfożyć uroczyście korne dzię
ki za ten nadzwyczajny dar niebios, za wolność i niepodległość, przywróconą nam po przeszło stu
letniej okrutnej niewoli.
Posłowie polscy razem z żarliwym kaznodzie ją ks. Arcybiskupem Teodorowiczem złożyli wów czas następujące ślubowanie:
„W obliczu Boźem, w obliczu sumienia skła
damy przed Tobą, Panie, my posłowie pierwszego wielkiego sejmu na wolnej polskiej ziemi, ślubowa
nie poselskie.
„Przyrzekamy przed Tobą, że do pierwszej narady sejmowej i do wszystkich narad przycho dzić będziemy z czystemi rękoma i z czystem su
mieniem, jak do sprawy świętej. I uciszymy nasze namiętności i oczyścimy nasze dusze, byśmy tern lepsze wydawali prawa, im głębiej w siebie wej
dziemy.
„My nie chcemy szukać naszych własnych ko
rzyści, a chcemy i pragniemy tylko dobra naszej ukochanej i drogiej Ojczyzny. Nie chcemy w niej królować, ale chcemy, jak dzieci najlepsze, Tobie, Ojczyzno droga służyć. Twojego tylko głosu, Two
jego wołania chcemy słuchać. I nic nas więcej od Twojej miłości nie oderwie.
„I przyrzekamy przed Tobą, o Panie nasz, przyrzekamy w znak Twój święty, że nie spocznie- my tak długo, aż ku chwale naszego narodu, aż ku świadectwu szczytnemu historji, powtórzymy za Zbawicielem naszym słowa: Consumatum est do
konało się dzieło wielkie. Amen“.
Nazajutrz nastąpiło uroczyste otwarcie Sej
mu przez ówczesnego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, który w pięknem przemówieniu o- kreślił zadania nowego Sejmu.
„Obdarzeni dziś zaufaniem narodu, — powie
dział m. i. Piłsudski — dać mu macie podstawy dla jego niepodległego życia w postaci prawa konsty
tucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej. Na tej pod stawie utworzycie rząd oparty o prawa, przez wy
brańców narodu ustanowione. Prawa, przez was uchwalone ,będą początkiem nowego życia wolnej i zjednoczonej Ojczyzny.
„Polska, otoczona zewsząd przez wrogów, mu
si posiadać armję, któraby mogła sprostać swoim ciężkim zadaniom. Macie poprzeć i rozwinąć roz
poczętą budowę wojska tak, aby Ojczyzna, zasło- niona piersiami żołnierza, mogła się czuć bezpiecz
ną i przeświadczoną, że honoru jej i praw broni silna i dobrze wyposażona arm ja".
Naczelnik Państwa Piłsudski życząc posłom powodzenia w ich trudnej i odpowiedzialnej pracy, ogłosił pierwszy Sejm w wolnej i zjednoczonej Rzeczypospolitej Polskiej za otwarty i powołał najstarszego posła Ferdynanda Radziwiłła do ob
jęcia tymczasowego przewodnictwa.
Przemówienie p. Piłsudskiego, a zwłaszcza u- stępy w obronie granic i przyjaźni z państwami koalicji przyjęli posłowie i licznie zgromadzona publiczność hucznemi oklaskami. Burzę oklasków wywołała również podana następnie radosna wia-
Utworzenie państwa kościelnego zwycięstwo polityki Piusa XI.
DZIŚ NASTĄPI ZAŁATWIENIE SPRAWY RZYMSKIEJ.
Uroczysty akt podpisany będzie w kościele św.
Jana na Lateranem.
Rzym. 10, 2. Data załatwienia sprawy rzym
skiej została prawdopodobnie wyznaczona na dzień 11 lutego. Dnia tego spotkają się w kościele św Jana na Lateranie premjer rządu włoskiego.
MUSSOLINI Z KARDYNAŁEM GASPARRIM.
W świątyni tej nastąpi uroczyste podpisanie aktu, mocą którego rząd włoski uznaje władzę świecką Papieża, oraz konkordat.
Podpisanie nastąpi z wykluczeniem świad
ków.
Tekst obu aktów do chwili podpisania trzy
many będzie w ścisłej tajemnicy. Dopiero po pod
pisaniu pisma włoskie wydadzą kwydania nad
zwyczajne, podając ogółowi treść obu dokumen
tów.
W kołach dyplomatycznych czynią domysły kto będzie przedstawicielem rządu włoskiego w Watykanie, a kto przedstawicielem Watykanu przy rządzie włoskiem.
ęodeiip dnpeay arzso.PoLeqc
Między Watykanem a rządem włoskim został za warty konkordat. W ten sposób długoletni spór między Watykanem i rządem włoskim zosta ł ostatecznie zlikwidowany.
j Uznanie świeckiej władzy Papieża.
! Rząd włoski uznał świecką władzę Papieża
! nad terytorium, wyznaczonem poprzednio w ro-
• domość, że wojska polskie zajęły twierdzę Brześć Litewski, w której przed rokiem właśnie odwiecz
ni nasi wrogowie knuli spisek czwartego podziału Polski przez zamach na Chełmszczyźnę i Podlasie.
To były najważniejsze momenty uroczystego otwarcia pierwszego Sejmu na wolnej polskiej zie mi przed dziesięciu laty.
Można powiedzieć, że z dniem 9 lutego 1919 roku Polska wkroczyła na drogę demokratycznej praworządności i ładu konstytucyjnego.
Rok IX
kowaniach. Przy Watykanie zostanie mianowany Ambasador Królestwa Włoch, zaś przy Kwirynale Nuncjusz Apostolski Kardynał Gaspari podkreślił olbrzymie znaczenie tej umowy dla Kościoła Ka- ' tolickiego. Kładzie ona kres pięćdziesięcioletnie
mu więzieniu Papieża.
Państwo Kościelne ubiega się o przyjęcie do Ligi Narodów.
Papież w najbliższym czasie zamierza zgłosić
przystąpienie nowoutworzonego Państwa Kościel
nego do Ligi Narodów. Możliwe jest, iż już w mar
cu zbierze się Liga Narodów na sesję nadzwyczaj
ną, celem przyjęcia zgłoszenia Państwa Kościelne
go i przyznania mu stałego miejsca w Radzie Li
gi Narodów.
Prasa paryska omawia fakt zawarcia porozu
mienia między Watykanem i Kwirynałem, jako fakt o wielkiem znaczeniu dziejowem, Poszczegól
ne pisma wyrażają przypuszczenie, iż w czasie najbliższym Papież mianuje kilku nowych Kardy
nałów. Krążą pgołoski iż nominacje te będą głów
nie dotyczyły nie Włochów. Papież zechce w ten i sposób zadokumentować, iż wszystkie narody win J ny wziąć udział w pracy, dotyczącej spraw Kościo I ła Katolickiego.
j Papież z balkonu Bazyliki św. Piotra i Pawła za-
; wiadomi oficjalnie o zawarciu ugody z Kwirynałem We wtorek dnia 12 bm. Papież wygłosi z bal- J konu Bazyliki Św. Piotra i Pawła mowę do ludu rzymskiego, w której zawiadomi go oficjalnie o zawarciu ugody z Kwirynałem.
Jakkolwiek stworzona później konstytucja w ciągu następnych lat wykazała pewne braki, które dzisiaj są przedmiotem narad sejmowych, — to je
dnak konstytucja ta dała podwaliny do zorganizo
wania państwa polskiego, zapewniając obywatelom ochronę życia i mienia i dając im prawa, każdemu wielkiemu narodowi przynależne. I to jest niewąt-
! pliwie największem dziełem owego pierwszego
I Sejmu polskiego. L. Ł.
ło s
S ą d
S Z Y M A ! ^ S K I — L A U R E A T E M . II. W d n iu d z isie jsz y m o d b y - m u z y cz n e j M , W . i O . P , J u ry ę K a ro lo w i S z y m a n o w sk ie m u , z a tw ie rd z e n iu p rz e z ? 4 in istra
p ły w a c k i, m e tro w e j
T e m p e ra ! w y n o s ić
2 K 1 E P R Z Y 3 0 M R O Z U . . D z iś o d b y ły się z a w o d y
W y c ię to m ie jsc e w lo d z ie s ta rto w a ło 1 2 z a w o d n ik ó w .
3 0 ° C .
W B O M B A JU S T A N O B L Ę Ż E N IA . B e rlin , D o n o sz ą z B o m b a ju iż o g ło szo n o s ta n o b lę ż e n ia n a 1 4 d n i.
ta m
Z S A N K A M I R A K IE T O W E M I.
1 0 . II. W B a w a rji o d b y ły się p ró b y z k ie to w e m i. S a n k i o się g n ęły p o c z w ó r- : p o c ią g u p o sp ie sz n eg o . W p e w n y m n c ie sa n k i w y p a d ły z to ru i d ą ż y ły w p rz y p a tru ją c ą . się p u b lic z n o ść . S a n k i n ie u c z y n iły n i
k o m u n ic z łeg o , u tk n ę ły w śn ieg u .
r* K C
s a n k a m i n ą sz y b m o m
P o d p isa n ie p a k tu K e llo g g a
P o ls k a p o d p isa ła w ra z z R o sją , R u m u u ją , E sto n ją i Ł o tw ą.
S E JM R A T Y F IK O W A Ł P A K T K E L L O G G A . Z W a rsz a w y d o n o sz ą: N a p o sied z e n iu S e jm u u c h w a lo n o ra ty fik a c ję p a k tu K e llo g a.
P o d p is a n ie p ro to k ó łu d o p a k tu K e llo g a n a s tą p iło
w R o sji.
W d n iu 9 b m . o g o d z in ie 7 ,2 0 w sa li k o n fe re n c y jn ej N a rk o m in d ie łu o d b y ło się p o d p isan ie p ro to k ó łu L itw in o w a p rz e z p rz e d s ta w ic ie li P o lsk i, Z . S . S . R . R u m u n ii, E sto n ji i Ł o tw y .
1
P a ry ż , 1 0 . II. „ L e M a tin " d o n o si, iż T ro c k i w n ió sł p o d a n ie d o rz ą d u fra n c u s k ie g o o z e z w o le n ie n a p o b y t w F ra n c ji p o łu d n io w e j.
W e d łu g p ism w ło sk ic h T ro c k i z n a jd u je się r A n g o rz e , in n e jis m a p o d a ją , iż T ro c k i z n a jd u - : się je sz c z e w S o w ieta ch .
N ie k tó re p ism a p o d a ją , iż T ro c k i c h c ę się o - e d iić w A u strji. S p ra w ą tą m a się z a ją ć rz ą d
)C
Z a g a ja ją c p o sie d z e n ie z a stę p c a k o m isa rz a lu d o w eg o s p ra w z a g ra n ic z n y c h L itw in o w w y g ło sił d łu g ie p rz e m ó w ie n ie , n a k tó re o d p o w ie d z ia ł m im s te r P a te k . P o d p isy z ło ż o n e z o s ta ły p rz e z p rz e d sta w ic ie li p a ń s tw w n a s tę p u ją c e j k o le jn o śc i: 0 - z o ls (Ł o tw a ). S e lim ja m a a (E sto n ja ). P a te k (P o lsk a ) D a iv ila (R u m u n ia , C e re m o n ja p o d p isu trw a ła 3 0 m in u t.
—X X —
S /e T ro c k i? ?
a u s trja c k i
(T ro c k i w ra z z L e n in em n a leż e li d o p ie rw sz y c h tw ó rc ó w p a ń s tw a S o w ietó w . D z iś, g d y o - p o z y c ja d o sz ła , d o rz ą d ó w — sz u k a ć m u si p rz y tu łk u w ró ż n y c h p a ń s tw a c h . C z y T ro c k i s p o d z ie
w a ł się , iż n a s ta re la ta tu ła ć się b ę d z ie p o ś w ię c ie ?)
H o d o w c o
Z J A Z D P O M O R S K IC H H O D O W C Ó W D R O B IU W T O R U N IU .
W e w to re k d n ia 2 6 -g o lu te g o b r, o g o d z , 1 1 -ej o d b ę d z ie się w T o ru n iu w sa li k s ią ż ę c e j „ D w o ru d z a cy jn e z e b ra n ie P o m o rsk ie g o Z w , o b iu (u c h w a le n ie s ta tu tu , w y b ó r z a - sz y sc y h o d o w c y d ro b iu n a P o m o rz u y z w ią z a n e z tą g a łę z ią h o d o w li są n ie w ą tp liw ie p rz y b ę d ą n a Z e b ra n ie :tan ą w y g ło szo n e k ró tk ie re fe ra ty o z a s a d a c h ra c jo n a ln e j h o d o w li d ro b iu , je j k a lk u la cji i e k sp o rc ie b iteg o d ro b iu .
Z a m ie jsc o w i u c z e stn ic y Z ja z d u k o rz y s ta ją z e z n iż e k k o le jo w ę c h w d ro d z e p o w ro tn e j z T o ru n ia d o m ie jsc z a m ie s z k a n ia . Z n iż k i w y n o sz ą 6 6 p ro c , b ile tu n o rm a ln e g o .
P o m o rs k a Iz b a R o ln ic z a.
k tó ry m sp re b lisk ie se rc , n a k tó re m 2
JĘ Z Y K P R Z Y M A R Z Ł D O Ż E L A Z N E G O Ł A Ń C U C H A , W T y łź y z a sz e d ł n ie z w y k ły w y p a d ek n a tle o stry c h m ro z ó w . S z e śc io le tn ia d z iew c z y n k a p o d c z as p rz e c h a d z k i w z d łu ż b rz e g u N ie m n a z ż a rtó w p rz y ło ż y ła ję z y k d o b ia łe g o o d m ro z u ż e la z n e g o ła ń c u c h a m o stu , W o k a m g n ie n iu ję z y k p rz y m a rz ł d o ż e la za . W sz elk ie u siło w a n ia m a tk i, b y u w o ln ić Iz ie c k o o d st. a sz n e j sy tu a c ji sp e łz ły n a n ic z e m . D o k o n a H te g o d o p ie ro p rz e c h o d n ie , le c z k a w a łe k ję z y k a p o z o sta ł a ła ń c u c h u . O k a lec z o n e d z ie ck o m u sia n o o d d a ć p o d o p ie k ę le k a rz y .
D O C Z Y T E L N IK Ó W .
Z k ilk a r .e jsc o w o ści d o c h o d z ą d o n a s w ia d o m o ść’ o d C z y te ln ik ó w , ż e „ G lo s W ą b rz e sk i" n ie d o c h o d z i d o n ic h w o z n a c z o n y m c z a sie a z d a rz a się c z ęsto , ż e a b o n e n c i w c a le
„ G ło su n ie o trz y m u ją " .
O św ia d c z a m y , ż e w te j sp ra w ie p o c z y n iliśm y o d p o w ie d n ie k ro k i. Gdyby C z y te ln icy n ie o trz y m a li ja k ie g o n u m e ru , p ro sim y n a sz y c h C z y te ln ik ó w , b y n a ty c h m ia st sp ra w d z ili u listo n o sz a lu b v / o d p o w .c d n im u rz ę d z ie z ja k ie g o p o w o d u g a z e ta n ie n a d e sz ła , O ile n ie p o sk u tk u je in te rw e n c ja u listo n o sz a lu b u rz ę d z ie p o c zto w y m , p ro sim y n a m d o n ie ść a m y sp ra w ę n a le ż y c ie z a ła tw im y .
A D M IN IS T R A C JA „ G Ł O S U W Ą B R Z E S K IE G O ".
N ie b y w a łe m ro z y w c a łe ,' E u ro p ie . — M ró z ta k i sro ż y ł z a c z a só w N a p o le o n a . — M ró ż z ry w a d ru ty te le fo n ic z n e . — S z y n y p ę k a ją o d m ro zu . — M ró z u tru d n ia p ra c ę p rz e ła d u n k o w ą w G d y n i. — L u d ;d e p ta k i i z w ie rz ę ta z a m a rz a ją n a śm ie rć . J a k d łu g o p o trw a m ró z .?
F a la m ro z ó w w c a łe n ie m in ę ła , m ró z z u p e łn ie ■ n ie z e lż a ł, a o o d w ilż y a n i s ły c h a ć .,,
P o tę żn y sy b e ry jsk i, trz a s k a ją c y m ró z n a d o - | b re z a d o m o w ił się w P o lsc e i a n i m y śli u s tę p o w a ć . ■
W z d łu ż u lic p o k ry ty c h w y n io słe m ! k o p a m i j śn ieg u i n a w o z u k o ń sk ie g o w p a n ic zn y m p o p ło c h u ‘ p ę d z ą g n a n i w ic h re m i z im n e m n ie lic zn i p rz e c h o d n ie.
U sz y c z e rw o n e , k o łn ie rz e n a sz to rc u s ta w io n e , p o licz k i i n o sy b ły s z c z ą w sz y sfk ie m i k o lo ra m i tę c z y .
O b śliz g łe , z a m ro ż o n e c h o d n ik .', są je d n ą p la t
fo rm ą to rtu r, N ic z e m n ie w strz y m a n e m p ę d e m s u n ą p o n ic h ro z śliz g a n e p o d e s z w y p rz e c h o d n i, p ra g n ą c y c h b e z s k u te c z n ie u trz y m a ć ró w n o w a g ę . R o z m ro ż o n e rę c e b e z s iln ie sz a m o c ą się w p o w ietrz u .
P o tę g a m ro z u ,
O p o tę ż n o ś c i m ro z u ś w ia d c z y ia k t, ż e je z io ro
i B o d e ń s k ie p o k ry ło się w c a ło śc i g ru b ą w a rs tw ą lo j d u . O s ta tn i ra z K iia ło to m ie js c e vz ro k u 1 8 1 2 p a - j d u . — O s ta tn i ra z m iało to m iejsc e w ro k u 1 8 1 2 j w p a m ię tn y m ro k u k lę s k i N a p o le o n a w R o sji.
N ie d o m a g a n ia 'łą cz n o śc i te le fo n ic z n e j.
S ia rc z y s ty m ro ź c z y n i c o ra z w ię k sz e sp u sto - j sz e n ia n a lin ja c h te le fo n ic z n y c h . D z iś z a c h o d n ia j c z ę ść P o lsk i z u p e łn ie o d c ię ta je st o d sto lic y . B ra k i
; p o łą c z e n ia te le fo n ic z n e g o z K ra k o w e m , Z a k o p a - >
■ n e m , P o z n a n ie m , C z ę sto c h o w ą , G ru d z ią d z e m , S o - i i sn o w ce m , G d a ń s k ie m itd . Z m ia s t z a g ra n ic zn y c h ;
; c z y n n y je st ty lk o p rz e w ó d b e rliń s k i, p o d c z as g d y ■ p o łą c z e n ia z W ie d n ie m b ra k . M ró z z ry w a d ru ty ■ : te le fo n ic z n e , w y ry w a h a k i z e słu p ó w te le fo n ic z - . n y c h , p ę k a ją iz o la to ry , c z y n ią c w ie k ie s z k o d y i ; u n iem o ż liw ia ją c n o rm a ln y to k p ra c y .
Ś m ie rć w s k u te k m ro z ó w
Z p o w o d u w ie lk ie g o m ro zu , d ro b n e p ta c tw o le ż y m a sam i w n ie k tó ry c h m iejsc a ch z a m a rz n ię te . L u d z io m m ró z d a je się d o tk liw ie w e z n a k i. N ie u o - s ia tec z n ie z a b ez p iec z o n e o d m ro z u c z ę śc i c ia ła , ja k n o s, u sz y i rę c e z u p e łn ie n ie k tó ry m lu d z io m o d m a rz a ją. W ty c h d n ia ch w p o lu p o d W ie lk ie m K a c k ie m 4 0 -ie tn i a n o rm a ln y u m y sło w o A u g u sty n W y rd y c h , p rz e b y w a ją c y o s ta tn io w p rz y tu łk u d la u b o g ic h w W e jh e ro w ie z m a rz ł, •
P ra c a w p o rc ie g d y ń sk im trw a n ie p rz e rw a n ie . M im o trw ają c y ch u p o rc z y w ie siln y c h m ro z ó w p o rt g d y ń sk i n ie z a m a rz ł d o ty c h c z a s i ru c h tra n s p o rto w y o d b y w a się n o rm a ln ie .
N iesz c ze g ó ln ie n a to m ia s t p rz e d s ta w ia się sp ra w a tra n s p o rtu w ę g la . W e d łu g in fo rm a c ji, z e b ra n y c h p rz e z k o re sp o n d e n ta „ G a z e ty H a n d lo w e j ‘ w U rz ę d z ie M o rsk im w G d y n i, n a re d z ie i w ” p o rc ie sto i o b e c n ie 2 5 s ta tk ó w o c z e k u ją c y c h n a w ę g ie l.
T y m c za se m to ry p rz e ła d u n k o w e ś w ie c ą p u stk a m i. W id o k i n a z m ia n ę te g o s ta n u rz e c z y są n ik łe , g d y ż w ie lk ie z a sp y śn ie ż n e b , p o w a ż n ie u - tru d n ia ją d o w ó z w ę g la , p rz e z n a c z o n e g o n a e k s p o rt W s trz y m a n ie w y s y łe k w ę g lo w y c h , w ra z z w ie ścią m i o z a ta rg u w g ó rn ic tw ie g ó rn o ślą sk ie m i g ro ż ą c y m s tra jk u p o w o d u ją d o ść siln e z d e n e rw o w a n ie w to w a rz y s tw a c h o k rę to w y c h .
„ W iln o 14 w o k o w a ch lo d u .
W s k u te k n ie b y w a ły c h m ro z ó w s z e ro k i p a s w o d y u w y b rz e ż a B a łty k u z a m a rz ł. S z c z e g ó ln ie w ie lk ie z w a ły lo d u n a g ro m a d z iły się w z a to k a c h d u ń sk ic h o ra z k o ło S z c z e c in a , W ' p o b liż u H a m b u r
g a u g rz ą z ł w lo d a ch p a ro w ie c p o lsk i „ W iln o ". P ra c e n a d u w o ln ie n iem g o z lo d u ju ż ro z p o c z ę to , je d n a k ż e trz e b a k ilk a d n i, b y „ W iln o ” m ó g ł ru sz y ć w d a lsz ą d ro g ę .
P n e m y M In d o w y
Z p rz y k ro ś c ią z a u w a ża m y , ż e w k a ż d e j p ra w ie d z ie d z in ie ż y c ia z a p a n o w a ła śz a b lo n o w o sć , ż e z n ik a c o ra z w ię c e j in d y w id u a ln o ść n a ro d o w a , ż e z a n ik a sw o jsk i u m y sł p ię k n a , b a b ry c z n o ś ć i m a so w a p ro d u k c ja w e d le p e w n eg o s z a b lo n u to sm u tn e c e c h y n a s z y c h c z a só w
u s tą p ić m u sia ły i sz a b lo n o w o śc i m ię d z y n a ro d o w e j p rz e p ię k n e s tro je n a ro d o w e , p ra k ty c z n e i d o s to s o w a n e d o ty p u sz c ze p o w e g o i d o o ta c z a ją c e j p rz y ro d y ; d z iś s z a b lo n o w y stró j w e d le m o d y p rz e m ie n ia n a sz y ch w ie ś n ia k ó w a z w ła s z c z a w ie ś n ia cz k i w k a ry k a tu ry , n ie ra z śm iesz n e i o ś m ie s z a
ją c e. D a w n ie j u rz ą d z e n ie m ie s z k a ń w iejsk ich b y ło sw o jsk ie i p ri y o z d o n ie n ie b y ło sw o jsk ie , n ie m a l k a ż d a rz e c z n o s iła sw o jsk i c h a ra k te r w y ra ż a ła s w o js k ą m y śl. D z iś z a p y c h a się w ie js k ie d o m y b e z m y ś ln e m i fa b ry k a ta m i, z k tó re m i n a sz w ie ś n ia k n ie ra z n ie w ie , c o p o c z ą ć . D a w n ie j to sw o ja k ro b ił m e b le w e d le sw o ic h p o ję ć sw o jsk ic h i ż y c z eń z a m a w ia ją c e g o , w iejs k i g a rn c a rz w y tw a rz a ł n a c z y n ia w e d le p o trz e b i ż y c z e ń i w y s ila ł się n a n o w e m o ty w y o z d c b n ic z e . b y c o ś p ię k n ie jsz e g o stw o rz y ć n iż je g o k o n k u re n t, a b ra ł m o ty w y z o ta c z a ją c e j p rz y ro d y ; d z iś fa b ry k a w y tw a rz a k ilk a w z o ró w i m a so w o je ro z p o w s z e ch n ia . D a w n ie j to g o sp o d y n i i d o ra s ta ją c a p a n n a w ie jsk a w te rn s z u k a ły p o c h w a ły , ż e u m iały u p rz ą ść d e lik a tn ą n ić i u tk a ć tk a n in y w c o ra z p ię k n ie js z e i s w o is te w z o ry . A ile to k ła d ły w a g i n a w y k o n a n ie p ię k n y c h , w z o rz y s ty c h h a ftó w i k o ro n e k o z d o b n y c h P ię k n e i s w o iste b ; ły m a lo w a n ia s p rz ę tó w , p ię k n ie i b a rw n e w y c in a n k i o z d o b n ic ze . G o s p o d a rz e i m ło d z ie ń c y p rz e ś c ig a li się we w y ro b ie p ra k ty c z n y c h n a rz ę d z i i s p rz ę tó w , k tó re n ie ra z o z d o b iali rz e ź b ia m i sw e g o p o m y słu , a z d o ln ie jsi b ra li się d o rz e ź b ie n ia z a b a w e k , k a p lic z e k , a n a w e t fig u r ś w ię ty c h , ?
D o d a jm y d o te g o w y ró b d o m o w y p o ń c z o c h , rę k a w ic , c h u ste k i o d z ież y ro b o c z e j, a z ro z u m ie m y , ż e w ie ś p o ls k a n ie p ró ż n o w a ła , ż e m im o rih d e r lic h y c h c e n z a p ro d u k ty ro ln e , n ie b y ło b ied y , ż e licz n e je d n o stk i się w y b ija ły i z b ie rały o s z c z ę d n o śc i z a k tó re k u p o w a ły g o s p o d a rs tw a .
G d y p rz e m y s ł d o m o w y k w itł, p a n o w a ło n a w si sw o jsk ie i s z c z e rz e w e s o łe ż y c ie, a s ą s ie d z i ż y li w z a ż y ły c h p rz y jaz n y c h s to s u n k a c h . P rz e ś c ig a n o się w p ra c y — i c i p ry m v o d z ili, k tó rz y u m ieli n a j
sz y b c ie j, a a k u ra tn ie i o z d o b n ie ro b ó tk i w y k o n a ć . N ie b y ło n a w si - - te j p o n u ro ś c i a lb o ro z p a s a n ia i ro z w y d rz e n ia , ja k ie n a s z e c z a sy c e ch u ją le c z p a n o w a ła ra d o ś ć ż y c ia c z y s ta i u m iark o w a n a . S ą s ie d n ie ro d z in y sc h o d z iły się w ie c z o ra m i, s ta rs i m a j
s tru ją c o p o w ia d ali c ie k a w e z d a rz e n ia , s ta re d z ie je , w ła s n e p rz e ż y c ia , ra d z ili so b ie w sw o ic h tro s k a c h i k ło p o ta c h ; k o b ie ty p rz y k ą d z ie li lu b k ro s n a c h a lb o p rz y d z ia n iu lu b in n y c h ro b ó tk a c h , c h ło p c y w y ra b ia li n a rz ę d z ia , trz o n k i, k o s z e i k o sz y k i, R o sz
k i d la p sz cz ó ł. N ie w in n e ż a rty i a n e g d o tk i o p o -
•w iad a n o so b ie , n u c o n o w e s o łe i re lig ijn e śp ie w k i.
C z y ju ż z a m a rła d u s z a p o lsk a , c z y sw o jsk o ść ju ż z u p e łn ie z a n ik ła ? O n ie , u fa jm y ż e ź y je , ż e je st ty lk o p y łe m o b c y c h n a le c ia ło śc i p rz y w a lo n a ta d u sz a p o lsk a , że p o d p o p io ła m i tli się je sz c z e is k ra sw o jsk o śc i, k tó rą ty lk o o d g rz e b a ć i ro z d m u c h a ć ’ trz e b a , b y z n ó w sw o jsk ie , p ra w d z iw ie p o ls k ie w ró - c iło ż y c ie .
O b u d z ić d u sz ę p o lsk ą , ro z d m u c h a ć is k ie rk ę i sw o jsk ą , ro z b u d zić i s p o tę g o w a ć ż y c ic p ra w d z iw ie 1 p o ls k ie , o tw o rz y ć z n ó w tę s k a rb n ic ę p o lsk ie j m y śli, p o lsk ie g o c z y n u , p o lsk ie g o u c z u c ia i sw o iste g o ® d - 1 c z u c ia , p ra w d z iw e g o p ię k n a i d o b ra , tę s k a rb n ic ę , j z k tó re j c z e rp a li m y śli i m o ty w y n a si w ie lc y p ie - ! ś n ia rz e i a rty ś c i, o tó ż w ie lk ie i p o n ę tn e z a d a n ie ;
T e m u w ie lk ie m u z a d a n iu c h o ć c z ę śc io w o c h c ę słu ż y ć n o w o z ało ż o n e „ T o w a rz y s tw o P o p ie ra n ia P rz e m y s łu L u d o w eg o " w T o ru n iu z k tó re g o c e le m i d ą ż n o ścią p ra g n ę c z y te ln ik ó w n ie c o z a z n a jo m ić .
P a trz ą c z s e rd ec z n y m sm u tk ie m n a c o ra z to w ię k sz e z a n ik a n ie p rz e m y s łu lu d o w e g o i sz tu k i lu d o w e j, z n a n i lu d z ie n a P o m o rz u p o w z ięli s z la
c h e tn e p o s ta n o w ie n ie ra to w a n ia o d z a g ła d y re s z te k p rz e m y s łu i a rty z m u lu d o w e g o n a K a sz u b a c h , w s k rz e s z e n ia i ro z w in ię c ia g o .
P a ń s tw o G u lg o w sc y z W d z y d z p ie rw s i a z n ie m i i in n i p ra c ę p o d ję li, a b y ra to w a ć re s z tk i p rz e m y słu lu d o w e g o o d z a g ła d y , b y ro z w ija ć g o w e d le m y śli i d u c h a ro d z im e g o , a p rz e z z b ie ra n ie s ta ry c h z a b y tk ó w * z a c h o w a ć m y śl ro d z im ą i p rz e z s ta re w z o ry w sk i-ze sza ć n o w e p o m y sły c z y sto ro d z im e i sw o jsk a m y śl tw ó rc z ą ro z b u d z ić i ro z w in ą ć . P ia s z c z y s ta g le b a K a s z u b s k a s k ą p e i b ie d n e d a je u -
trz y m a n ie lic zn y m ro d z in o m . B ie d a w y p ę d z a ła lic z n e je d n o stk i w s z e ro k i św iat, g d z ie m ło d z ie ż — z w ła s z c z a ż e ń sk a, n a ra ż o n a b y w a n a lic z n e n ie b e z p ie c z e ń s tw a , a b ra k z a ję c ia w z im ie ła c n o p ro w a d z i m ło d z ie ż n a b e z d ro ż a . R o z b u d z e n ie i ro z b u d o v z a- n ie p rz e m y s łu lu d o w e g o m a ją s tw o rz y ć n o w ą g a łą ź z a ro b k o w o śc i i z y sk u m a te rja ln e g o , a u c h ro n ić m ło d z ie ż o d sz k ó d m o ra ln y ch , Ź e w y s iłk i i o fia rn a p ra c a s p o łe c z e ń s tw a P o lsk ie g o w y d a ć m u s z ą o w o c e , p rz y z n a k a ż d y , je śli o g ó ł z ro z u m ie z n a c ze n ie i w ie lk ą w a rto ś ć p rz e m y s łu lu d o w e g o .
P o m o rs k ie T o w a rz y s tw o P o p ie ra n ia P rz e m y słu L u d o w e g o , k tó re g o sied z ib a je s t T o ru ń , m a z a z a d a n ie : o p ie k o w a ć się P o m o rsk im p rz e m y s łe m lu d o w y m , k tó ry ju ż is tn ie je i się ro z w ija lu b m a m o ż n o ść ro z w o ju , a s ta ra ć się o je g o ro z ro s t.
N a te re n ie P o m o rsk im z a c h o w a ły się tu i o w d z ie i ro z w ija się h e fc ia rstw o i k ilim k a rs tw o , tk a - 1 c tw o i k o ro n k a rs tw o , g a rn c ars tw o , k o s z y k a rs tw o i o k ru c h y rz e ź b a irstw a . (C iąg d a lsz y n a stą p i.)
