R O C Z N I K I G L E B O Z N A W C Z E , T . X V I I I z. 1. W A R S Z A W A 1967
ELŻ B IE T A M A ŁY SO W A , JERZY BO R S, LESZ E K SZ ER SZEŃ
PROFILOWE ROZMIESZCZENIE Sr-90 W NIEKTÓRYCH GLEBACH ORNYCH DOLNEGO ŚLĄSKA1. CZĘŚĆ I
K ated ra C hem ii R olnej W SR W rocław . K iero w n ik — prof. dr K. B o ra ty ń sk i
I n s ty tu t U p ra w y , N a w o żen ia , G leb o zn a w stw a — L a sk o w ice O ław sk ie. K iero w n ik — prof. dr B. Ś w ię to c h o w sk i
K ated ra G leb o zn a w stw a W SR W rocław . K iero w n ik — prof. dr S. K o w a liń sk i
W ST Ę P
S tront-90 dostaje się do gleby w raz z opadami atm osferycznymi. Stąd większe jego ilości z reguły w ystępują w górnych poziomach profilu gle bowego. Świadczą o tym badania nad przemieszczaniem Sr-90 w glebach nie użytkowanych rolniczo. Jak wynika z tych badań, przemieszczanie Sr-90 w głąb profilu glebowego jest bardzo małe. T i u r j u k a n o w a [8] badając przemieszczanie tego składnika w nie upraw ianych glebach rosyjskich ustaliła, że cały stront-90 gromadzi się w poziomie powierzch niowym (0—5 cm), a pierw sza w arstw a próchniczna o miąższości 0—2 cm zatrzym uje ok. 90% całej jego ilości.
B o c z k a r i e w [2] badał to zagadnienie w glebach o różnym skła dzie m echanicznym i stw ierdził, że przemieszczanie Sr-90 w glebach lżejszych jest większe niż w glebach zwięźlej szych.
A leksander (cyt. za 7) znalazł zależność przem ieszczania Sr-90 w głąb gleby od pH. Stw ierdza on, że w glebie ciężkiej, lecz kw aśnej przem iesz czanie jest m niejsze niż w glebie lekkiej, o pH bliskim 7.
Z podanych badań w ynika, że przemieszczanie Sr-90 w glebach nie użytkowanych rolniczo uw arunkow ane je st procesam i
fizyko-chemicz-1 B ad an ia d o to w a n e b y ły p rzez R o ln iczą K o m isję Izotop ow ą P A N .
3 4 E. M ałysow a, J. B ors, L. S zerszeń
nymi, jakie mogą mieć miejsce w istniejącym układzie gleba—roztw ór glebowy. Nie w yjaśniono jednak przebiegu procesu przemieszczania Sr-90 w glebach różnie użytkowanych, zwłaszcza w glebach ornych.
Prowadzone przez nas badania [1, 4, 5] nad zawartością Sr-90 w gór nych poziomach gleb różnie użytkowanych rolniczo w ykazują, że nagro madzenie strontu w glebie uzależnione jest od kategorii użytków.
Sr-90 po dostaniu się do gleby zachowuje się podobnie jak w apń w y mienny. Wiadomo, że w apń w ym ienny jest silnie w ym yw any z poziomów górnych do głębszych i że proces ten przebiega intensyw niej w glebach upraw nych. Podobnie jak w apń w ym ienny może zachowywać się Sr-90.
Poznanie tego procesu jest niezm iernie ważne z tego względu, że przemieszczanie się Sr-90 do głębszych w arstw gleby może odgrywać du żą rolę przy pobieraniu tego składnika przez rośliny upraw ne, a tym samym wpływać na radioaktyw ne skażenie produktów rolnych.
Niniejsze badania m ają na celu w stępne określenie rozm iaru tego procesu w niektórych glebach ornych Dolnego Śląska.
O B IE K T I M ETO D Y K A B A D A Ń
Badaniam i objęto 10 profilów glebowych, z których próbki zostały pobrane wiosną 1964 r. z terenu województwa wrocławskiego. W ybrano gleby różniące się pod względem typologicznym, gatunkowym i rodza jowym. Starano się jednak, aby wszystkie profile pochodziły z pól, które w ciągu ostatniego roku miały podobny lub zbliżony charakter upraw y
i użytkowania.
W szystkie badane profile, z w yjątkiem jednego (gleba darniowa), pochodzą z gleb ornych terenów rów ninnych, na których były upraw ia ne zboża ozime lub rośliny m otylkowe jedno- lub dw uletnie.
Pod względem opadów atm osferycznych poszczególne regiony w yka zują pewne zróżnicowanie, a mianowicie: w powiecie oławskim średnia roczna opadów wynosi 512 mm, a w pow iatach trzebnickim i południo wej części wrocławskiego — odpowiednio 597 i 620 mm 2.
Na podstawie cech morfologicznych i innych właściwości badane gle by należą do następujących typów: bielicowego i pseudobielicowego, brunatnego i czarnych ziem o różnym składzie mechanicznym w ytw o rzonych z różnych skał m acierzystych, oraz do typu bagiennego.
Z każdego profilu do badań laboratoryjnych pobrano próbki glebowe z w szystkich poziomów genetycznych, przy czym z poziomu próchnicz- nego pobierano je co najm niej z dwóch głębokości, poczynając zawsze od powierzchni do 10 cm.
2 D ane z K ated ry M eteo ro lo g ii i K lim a to lo g ii W yższej S zk o ły R oln iczej w e W rocław iu.
T a b e l a 1
Rozm ieszczenie S r-90 « p r o f i l u glebowym - S r-90 d i s t r i b u t i o n in th e s o i l p r o f i l e
Nr p ro f i l u Pro f i l e Nr.
Uiejscow ość i nazwa gleby L o c a lity and s o i l type
R ośliny upraw ia ne P la n t Głębo kość Depth cm Skład mechaniczny U echanical com position
mm С o rg . Org. С % PH w In KC1 PH in In KC1 S orp. b ł ę k i t . m etv l. m .e ./lo o g gleby U eth. blue s o r p t. m .e ./lo o g s o i l Ca wym. w mg/100 g gleby Exchang. Ca mg/100 g e o il Aktywność Sr-90 Sr-90 a c t i v i t y P C /l kg gleby pC/1 kg 80 i l pc/i g Ca P C /l g Ca > 1 0 ,5 -0 ,1 0 ,1 - . 0,02 C O , 02 1 2 3. 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
I Laskówic e . pow. Oława
Gleba bielico w a uprawna wytworzo na z p ia sk u g lin ia s te g o lekkiego na g l i n i e le k k ie j p o d śc ielo n a piaskiem luźnym
Laekowice. d i s t r . Oława A rable poclsol from medium sand (10-15% f lo a t a b l e p a r ts ) over l i g h t sandy loam u n d e rla in by lo o se sand p sz en ica ozima w in te r wheat 0-10 15-25 35-45 60-70 115-125 2,6 2.3 2,6 2.3 0 ,0 59.9 55.9 63,3 40,6 85,2 25.1 29.1 22,7 23,4 9,8 15 15 13 26 5 0,80 0 ,70 0 ,22 0,20 0,15 5,00 5,35 4.55 5.55 6,05 2,50 2 ,4 0 1,55 9,60 3,70 192 198 95 154 0 107 116 52 124 0 56 58 54 80
I I U iło sz y ce, pow. Oława
Gleba uprawna brunatna wytworzo na z p ia sk u s ła b o g lin ia s te g o na p ia sk u luźnym
U iło sz y c e , d i s t r . Oława A rable brown s o i l from coarse sand over lo o se sand
żyto rye 0-10 10-20 21-31 50-60 80-90 0 ,0 0 ,7 0,5 1,1 0 ,0 8 2,2 77.3 76,9 89.3 82,2 10,8 17.7 19,1 6 ,7 14.8 7 5 4 4 3 0,95 0,32 0,20 0,17 0,15 6.30 6.30 4 ,1 0 4,60 4,6 9 1,20 1,20 1,00 1,00 1,00 134 115 92 94 124 55 0 0 70 108 59
I I I U iło sz y c e , pow. Oława
Gleba D ielicowa uprawna wytwo rzona z piask u g lin ia s te g o moc nego p y la s te g o na wkładkach g l i ny le k k ie j i c ię ż k ie j p y la s te j p o d śc ie lo n e j piaskiem luźnym U iło sz y ce. d i s t r . Oława A rable p o aso l from s i l t y medium sand (15-20% f l o a t a b l e p a r ts ) over in c lu s io n s o f l i g h t and medium heavy s i l t y loam underlain by lo o se sand żyto rye 0-10 10-20 25-35 60-70 80-90 100-110 2,3 2,0 2,9 0,9 0,1 0 ,0 4 3 ,6 46.8 42.1 36.8 11,4 89.1 38,4 3 6,2 37,9 29,2 35,6 6 ,2 18 17 20 33 53 4 0,85 0,75 0,35 0,17 0 ,20 0,10 6,05 6,40 4 .35 6,10 6,00 6.35 3,3 0 3,25 1,20 9,6o 9,75 3,50 137 160 118 180 183 201 65 138 0 0 133 195 55 76 CO С-П S r-90 w glebac h or ny ch Do ln eg o Ś lą s k a
с . d .ta b e li 1 - 2
-1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
IV Pawłowice, pow. Trzebnica Gleba bielicow a uprawna wytwo rzona z g lin y lek k iej na g l i n i e średniej pszenica ozima winter wheat 0-10 10-20 1 .9 1 .9 54,1 56,4 20,9 18,6 25 • 25 0,90 0,90 6,95 7,05 7,00 7,10 188 212 94 162 50 76 Pawłowice, d is t r . Trzebnica Arabie brown s o i l from sandy
loam over medium heavy loam 27-37 5 ,4 55,8 20,2 24 0 ,35 6,90 5,20 182 55 30
40-50 2, 0 4 0 ,0 19,0 41 0,07 6,65 9,75 - 0
75-85 3 ,5 45,4 15,6 39 0,05 7,05 9,75 - 0
V Pawłowice, pow. Trzebnica Gleba brunatna uprawna wytwo rzona z g lin y średniej na g l i n ie c ię ż k ie j
Pawłowice, d is t r . Trzebnica Arable brown s o i l from medium Heavy loam over clay loam
mieszan ka m otyl- kowo-tra- w iasta dwuletnia 2-y?er p a p ilio - naceae-0-10 10-20 25-35 3,5 7,8 6,7 50.3 49.4 4 7 ,2 12.7 14,6 10.8 37 36 42 1,30 1,20 0 ,60 7.00 7.00 6,60 9.70 9.70 9,75 200 220 168 52 35 26 15 grass mixture 40-50 0,8 15,2 15,8 69 0,32 6,50 9,75 - 0
VI Dobrzeń, pow. Oleśnica Gleba D6eudobielicowa wytworzo na z g lin k i (le ss u ) Dobrzeń, d is t r . O leśnice Pseudo-podsol from lo e ss lucerna dwuletnia 2-year lucerne 0-10 15-25 0, 0 0 , 0 5,3 5 ,2 56,7 .54,8 38 40 1,20 0,95 7,00 6,75 9,20 9,00 228 206 120 114 52 55 27-37 0, 0 17,5 53,5 29 0,30 6,35 9,75 - 0 0 50-60 0, 0 7,4 62,6 31 0,2 0 6,60 8,20 - 0 0 80-90 0 , 0 7,8 58,2 34 0,15 6,65 7,40 - 0 0
VII Laskowice, pow. Oława Gleba t>agienna-mursz śred nio- głęb ok i na piasku luźnym Laskowice, d i s t r . Oława Bog-mursh so i l of medium depth over lo o se sand łąka meadow 0-10 10-20 20-30 ~ -- - 12,50 12,40 11,80 7,00 6,25 5,80 9.75 9.75 9.75 1033 1081 323 29 0 31 2 0 30-40 1,6 94,4 3 ,6 2 0,60 6,90 3 ,0 0 - 0 0 E . M a ły so w a , J. B o r s, L . S z e r s z e ń
c .d . t a b e l i 1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
V III U agnice, pow. Wrocław
Czarna ziem ia uprawna wytworzo na z utworu pyłowego ila s te g o na g l i n i e le k k ie j lu cern a dw uletnia 2-y e a r lu c e rn e 0-10 10-20 0,3 0 ,2 9,3 0,5 49,7 45,5 42 47 1,40 1,35 7.00 7.00 9.50 9.50 320 326 193 195 60 59 Magnice. d i s t r . Wrocław
A rable b lack e a r th from s i l t loam (35-50$ f lo a ta b le p a r ts ) over l i g h t loam 35-45 50-60 0 ,1 1,0 5 ,7 6 ,2 43,3 4 6,8 51 47 0,95 0,60 6,95 6,90 9,50 9,60 320 118 0 36 0 • 75-85 3 ,2 4 9,3 20,7 24 0,25 6,90 7,75 - 0 0 115-125 2 ,6 5 1,0 28,0 21 0,20 6,50 7,50 - 0 0
IX Borek, pow. Sroda S i.
Gleba brunatne uprawna wytworzo na z utworu ila s te g o na g l i n i e ś r e d n ie j p o d śc ie lo n e j g lin ą lekką z wkładką piasKu g l i n i a s tego lek k ieg o
Borek, d i s t r . èroda Ś l.
Arable brown s o i l from c la y over medium-weight loam u n d e rla in by sandy loam w ith in te r la y e r s of medium sand (10-15% f lo a ta b le p a r ts ) lu c e rn a d w uletnia 2 -y ear lu cern e 0-10 20-30 42-52 70-80 115-125 2 ,0 2,1 16,4 0 ,8 0 ,4 19,5 18.7 33,9 76.7 39,4 41,7 42,3 26,1 13,1 30,6 39 39 40 11 30 0,90 0,70 0,25 0 ,20 0 ,20 7,05 7,20 7.00 7.00 7.00 7.75 7,25 9.75 5,80 7,60 349 329 336 185 318 124 97 43 0 91 37 29 23 0
X Czechnica, pow. Wrocław
Mada bardzo ciężk a na p ia sk u lekkim g lin ia s ty m
Czechnica, d i s t r . Wrocław Very heavy mada s o i l over very l i g n t loamy sand m ieszan ka t r a - w ia s to - moty łk o wa dwu l e t n i a 2 -y e a r p a p i l i o - n a c e a l g ra s s m ixture 0-10 15-25 35-45 60-70 0 ,4 0 ,0 0 ,0 10,5 15,7 15,3 4 ,9 45,1 17,3 15,7 19,1 5 ,9 67 69 76 13 2.40 2.40 0,70 0,20 7,00 6,50 5,10 6,40 9.75 9.75 9.75 4,80 656 697 668 147 69 31 0 22 9 4 0 оэ Sr -9 0 w glebach or nyc h Do ln eg o Ś lą s k a
3 8 E. M ały so w a , J. B ors, L. S zerszeń
W celu oznaczenia zawartości Sr-90 pobrano .próbki o w ym iarach 20 X 20 X 10 cm.
W próbkach laboratoryjnych oznaczono: — skład mechaniczny m etodą aerom etryczną, — pH w ln KC1 potencjom etrycznie,
— pojemność sorpcyjną błękitem m etylow ym wg P etera i M arketta, — С organiczny m etodą W esterhoffa,
— Ca wym ienny m etodą Jensena i Henriksona, — zawartość Sr-90 wg Reissiga metodą itrow ą [6].
OM ÓW IENIE W Y NIK Ó W
Gleby bielicowe w ytworzone z piasków gliniastych fluw ioglacjalnych na glinach (profile I i III) m iały najniższe pH w poziomie aluwialnym . Wynosiło ono 4,5. W poziomach niżej i wyżej położonych pH w zrastało do 5,0—6,4. Zawartość С organicznego w poziomie próchniczym tych gleb była praw ie jednakowa i wynosiła 0,8%.
Zawartość Ca wymiennego w kompleksie sorpcyjnym jest tego sam e go rzędu, przy czym najniższe w artości w ystępują w poziomie elu- wialnym.
C harakterystyczną cechą tych gleb jest to, że ilość Sr-90 jest n a j wyższa w poziomie próchnicznym oraz w poziomie iluw ialnym zwięźlej- szym, w ystępującym na głębokości 60—70 cm. O bserwuje się tu w yraźną wędrówkę strontu, gdyż w poziomie eluw ialnym w ystępuje on w ilo
ściach śladowych. Rozmieszczenie w profilu Sr-90 i Ca wymiennego jest zbliżone.
W glebach bielicowych i pseudobielicowych w ytw orzonych z glin zwałowych i lessów (profil IV i VI) odczyn kształtuje się w całym profilu między słabo kw aśnym i obojętnym. Zawartość węgla organicznego jest
wyższa w glebie w ytw orzonej z lessu.
Rozmieszczenie Ca wymiennego nie w ykazuje większego zróżnicowa nia w poszczególnych poziomach. S tront w tych glebach gromadzi się przede w szystkim w poziomie próchnicznym do głębokości ok. 25 cm. W głębszych poziomach w ystępuje w ilościach śladowych lub w ogóle go nie stwierdzono.
Gleby brunatne (profile II, V, IX) zostały w ytworzone z utw orów różnego pochodzenia i różnego składu mechanicznego, a mianowicie: z piasku słabo gliniastego fluwioglacjalnego, z gliny średniej zwałowej i utw oru pyłowego ilastego pochodzenia wodnego. Pod względem odczy nu wyróżnia się gleba w ytw orzona z piasku, w której w górnym pozio mie pH wynosi 6,3. W raz z głębokością m aleje pH. Pozostałe gleby w całym profilu posiadają odczyn zbliżony do obojętnego. W poziomach
Sr-90 w g leb a ch orn ych D o ln eg o Ś lą sk a 39
próchnicznych tych gleb zawartość С organicznego jest podobna i kształ tuje się ok. 0,9%, a jedynie w glebie w ytw orzonej z gliny jest w yraźnie większa i wynosi 1,3%. Największa w artość Ca wymiennego w ystępuje w glebie o składzie m echanicznym utw oru pyłowo-ilastego. Pozostałe dwa profile m ają w artości niższe i zbliżone do siebie.
Zawartość Sr-90 jest w tych glebach największa w poziomie próch- nicznym, przy czym w yraźnie w yróżnia się gleba w ytw orzona z utw oru
pyłowego, która zawiera najw ięcej strontu. Z głębokością ilość tego
składnika m aleje aż do całkowitego zaniku przy 40—50 cm.
Zbadana czarna ziemia (profil VII) ma zbliżony skład mechaniczny i pH do gleby brunatnej w ytworzonej z utw oru pyłowo-ilastego (pro fil IX). Różni się morfologią i wyższą zawartością węgla organicznego. Zaw artość Ca wymiennego w tej glebie jest stosunkowo duża i równo
m iernie rozmieszczona w całym profilu. Zawartość Sr-90 w czarnej
ziemi jest wysoka w całym poziomie próchnicznym do głębokości 45 cm. Na większych głębokościach składnika tego brak.
Stosunkowo duża ilość Sr-90 w tych dwóch glebach w porów naniu z pozostałymi spowodowana jest prawdopodobnie w pew nym stopniu wyższymi opadami atmosferycznymi.
Zbadana m ada bardzo ciężka (profil X) zawiera 2,4% С organicznego, a więc stosunkowo dużo. W poziomach górnych odczyn jest zbliżony do obojętnego. Gleba ta charakteryzuje się bardzo dużą zaw artością Ca wymiennego, rów nom iernie rozmieszczonego w profilu glebowym. Mimo dużej zawartości części spław ialnych i Ca wymiennego zawartość Sr-90 jest stosunkowo niska. Gromadzi się on głównie w w arstw ie powierzch niowej.
Wielkość kompleksu sorpcyjnego opisanych gleb w yraźnie zależy od zaw artości części spławialnych: im więcej części spławialnych, tym po
jemność sorpcyjna gleb wyższa.
Analizowano również glebę bagienną-darniow ą, tj. m ursz średnio głę boki na piasku (profil VII). Ma on 12,5% węgla organicznego w poziomie darniow ym . Odczyn w aha się od słabo kwaśnego do obojętnego. Wśród omówionych gleb zawartość Ca wymiennego w poziomie darniow ym jest tu największa. Jest to spowodowane niedawno przeprowadzonym w apno w aniem łąki. Sr-90 w tej glebie gromadzi się przede w szystkim w pozio mie darniow ym od 0 do 10 cm, a na głębokości poniżej 20 cm zupełnie b rak tego, składnika.
Duże zróżnicowanie pod względem zawartości Sr-90 w poziomie próchnicznym w różnych typach i gatunkach gleb spowodowane jest zapewne wieloma czynnikami. Należy tu wymienić przede wszystkim lokalne odchylenia w skażeniu związane z w arunkam i bioekologicznymi lub intensywnością opadów atmosferycznych.
40 E. M ały so w a , J. B ors, L. S zerszeń
W N IO SK I
1. W glebach bielicowych upraw nych lekkich niecałkow itych obser w uje się w yraźne przemieszczanie Sr-90 do poziomów głębszych
(60—70 cm) o zwięźlejszym składzie mechanicznym.
2. W glebach ornych o zwięźlejszym składzie mechanicznym nie stwierdzono wyraźnego przemieszczania Sr-90 do głębszych poziomów. Gromadzi się on przede w szystkim w poziomie próchnicznym (od 0 do 20—25 cm).
3. W glebie organicznej darniow ej (mursz) Sr-90 gromadzi się przede w szystkim w górnej części poziomu darniowego od 0 do 10 cm.
4. O bserwuje się dość w yraźnie zróżnicowanie pod względem ilościo wym w zawartości Sr-90 w górnych poziomach gleb. To zróżnicowanie jest zapewne związane z lokalnym i w arunkam i w ystępow ania gleb, jak również z ilością i natężeniem opadów.
5. Zaobserwowane rozmieszczenie Sr-90 w profilach m ineralnych gleb upraw nych wywołane jest w głównej m ierze mechaniczną upraw ą, która powoduje praw ie rów nom ierne rozmieszczenie Sr-90 w całym po ziomie próchnicznym. Przemieszczanie Sr-90 pod wpływ em w ym yw ania jest niewielkie i można je zaobserwować tylko w glebach lekkich.
L IT ER A TU R A
[1] B a r a n o w s k i R., B o r s J., P r z e s t a l s k i S.: S k a żen ie gleb Z. D. L a sk o w ic e stron tem -90. Z eszy ty N a u k o w e W SR W rocław , R o ln ictw o X IX , 1965, s. 109— 116.
[2] B o c z k a r i e w W. M. , A n t r o p o w a Z. G., B i e ł o w a E. M.: M igracja stron cja-90 i cerja 144 w p oczw ach rozliczn ogo m ech a n iczesk o g o za sta w a . P o czw o w ied ien ., 9, 1964, s. 54— 59.
[3] J e n s e n H. , H e r n i k s o n A.: M icrobiological and ch em ica l d eterm in ation of m a g n esiu m in so ils. A cta A gric. S cand., 5, 1955, s. 98— 112.
[4] M a ł y s o w a E.: S to p ień sk a żen ia stro n tem ra d io a k ty w n y m n iek tó ry ch g leb o rnych p a stw isk i gleb n ie u ż y tk o w a n y c h roln iczo na te r e n ie G osp od arstw a S zk oln ego w B u k ow cu . R oczn. G lebozn., d od atek do t. X III, 1963, s. 258— 261. [5] M a ł y s o w a E., B o r s J.: Sr-90 w n iek tó ry ch gleb a ch u p ra w n y ch D o ln eg o
Ś ląska.
[6] R e i s s i g H.: E in B eitra g zur B estim m u n g des Sr-90 in B öden. K er n e n e r gie 4, 1961, s. 440— 444.
[7] S c h u f e i e n A. C.: On th e ra d io a ctiv e con tam in ation of so ils and crops. A g r ic u ltu r a l and p u b lic h e a lth asp ects of ra d io a ctiv e co n ta m in a tio n s in n orm al
and em erg en cy situ a tio n s F.A.O ., A t. En., S eries N r 5, 1964, s. 68— 91.
[8] T i u r j u k a n o w a E. B., P a w ł o c k a j a F. J., T i u r j u k a n o w A. N. , B a r a n ó w : R o zp ried ielen ije stron cja-90 w p o w ierch n o stn y ch gorizon tach p oczw w z a w ie sim o sti od tip a i la n d sza fta . P o c z w o w ie d ie n ., 8, 1964, s. 88— 95.
Sr-90 w g leb a ch orn ych D o ln eg o Ś lą sk a 41 3. МАЛЫСОВА, Ю. БОРС, Л. ШЕРШЕНЬ ПРОФИЛЬНОЕ РАЗМ ЕЩ ЕНИЕ Sr-90 В НЕКОТОРЫХ ПАХОТНЫХ ПОЧВАХ НИЖ НЕЙ СИЛЕЗИИ Кафедра Агрохимии Высшей Сельскохозяйственной Школы г. Вроцлав Институт Агротехники, Удобрения и Почвоведения Лясковице Олавске Кафедра Почвоведения, Высшей Сельскохозяйственной Школы г. Вроцлав Ре з юме Исследовали размещение Sr-90 в образцах отобранных в 1964 г. из десяти поч венных разрезов на территории Вроцлавского воеводства. Среди исследуемых почв находились подзолистые почвы, буроземные почвы, чер ные почвы различного механического состава, а также болотно-дерновая почва. В отобранных образцах почв определяли Sr-90 по итровому методу Рейссига, обмен ные Са по Иенсену и Генриксену, а также проводили полный почвенный анализ согласно общепринятым методам. Из проведенных исследований видно, что выщелачивание Sr-90 вниз почвенного профиля невелико и наблюдается только в легких почвах. Размещение Sr-90 в профиле исследованных пахотных почв это результат прежде всего механической обработки почвы. Е . M A Ł Y S O W A . J . B O R S , L . S Z E R S Z E Ń
Sr-90 D IS T R IB U T IO N IN THE P R O FIL E S OF SOM E A R A B L E SO IL S OF LOWER S IL E S IA
D e p a r t m e n t o f A g r o c h e m i s t r y , C o lle g e o f A g r i c u l t u r e , W r o c ła w
I n s t i t u t e o f S o il S c ie n c e a n d P l a n t C u l t i v a t i o n — L a s k o w i c e O ła w s k i e D e p a r t m e n t o f S o il S c ie n c e , C o lle g e o f A g r i c u l t u r e , W r o c ł a w
S u m m a r y
D isp ersa l of S r-90 w a s te ste d in sa m p les o f ten so il p ro files, ta k en in 1964 from fie ld s of W rocław v o iv o d sh ip . T h ey in clu d ed p od zols, p seu d op od zols, b row n and b la ck earth s o f v a rio u s m ech a n ica l com p osition and b o ggy tu r f soil. Sr-90 c o n ten t w a s d eterm in ed w ith th e y ttriu m m eth od a fter R eissig , ex ch a n g e a b le Ca a fter J e n se n and Henrikso»n, and a co m p lete p ed ologie a n a ly sis w a s p erform ed w ith stan d ard m eth od s.
It w a s fo u n d th a t d o w n w a rd é lu v ia tio n of Sr-90 in th e p ro file is in c o n sid e rab le and is ob served in lig h t so ils only. T he d istrib u tio n of Sr-90 in th e p ro files o f th e te ste d arab le so ils is p rim a rily cau sed b y th e m ech a n ica l so il cu ltiv a tio n .
