JÓZEF PISZCZEK, FRANCISZEK BIAŁOUS
BADANIA NAD METODYKĄ OZNACZANIA MAGNEZU ŁATWO DOSTĘPNEGO DLA ROŚLIN
K ated ra G leb o zn a w stw a i K atedra M ik rob iologii R olnej W SR S zczecin
W poszukiw aniu najodpow iedniejszej m etody oznaczania w glebach lekkich m agnezu łatw o dostępnego dla roślin przeprow adzono badania, w k tó ry ch porów nyw ano m iędzy sobą m etody biologiczne (bądź ich m odyfikację) oznaczania m agnezu dostępnego dla Aspergillus niger, a m ianow icie:
— m etodę N i c h o l a s a w m odyfikacji N o w o s i e l s k i e g o [1], — m etodę N i c h o l a s a w m odyfikacji autorów ,
— m etodę N i k l a s a [4],
z m etodą chem iczną oznaczania m agnezu łatw o dostępnego dla roślin w edług S c h a c h t s c h a b e l a [2].
W edług w ielu autorów m etody biologiczne N i c h o l a s a i N i k ł a - s a w yk azu ją w ielką zgodność z m etodą chem iczną S c h a c h t s c h a b e l a . Opisy ty ch m etod znane są z lite ra tu ry . Różnice m iędzy m etodą
N i c h o l a s a i N i k l a s a nie są duże i polegają głów nie na użyciu do pożyw ki w pierw szym przy p ad k u kw asu taninow ego i stosow aniu 40 m l pożyw ki na 2 g gleby, w d rugim zaś droższego kw asu c y try n o wego i stosow aniu 30 m l pożyw ki na 2,5 g gleby. M odyfikacja przez autorów m etody N i c h o l a s a polegała jedy n ie na zastosow aniu 30 m l pożyw ki na 2,5 g badanej gleby, a nie 40 m l na 2 g. Sam a pożyw ka nie była zm ieniana. Poza ty m w szystkie inne w^arunki by ły p rzy pierw szych trzech m etodach identyczne (czas hodow li 4 dni, te m p e ra tu ra 31° С itd.).
Za pom ocą w ym ienionych 4 m etod zbadano dotychczas 36 profili gleb lekkich w ytw orzonych z piasków i 7 profili gleb lekkich w ytw orzo nych z gliny zw ałow ej. Odczyn w szystkich badanych gleb był kw aśn y (pH w KC1 w ahało się w g ranicach 4,30— 5,71). P rzy m etodach biologicz nych zrobiono próbę zastosow ania w yceny zasobności gleb w m agnez łatw o dostępny dla roślin, używ anej w m etodzie N i k l a s a , tj. za gleby ubogie w m agnez uw ażano takie gleby, k tóre daw ały plon grzybni
Oznaczanie Mg łatwo dostępnego dla roślin 671
Wycena zaso b n o ści g le b w magnez łatwo dostępny d la r o ś l i n
Metoda b io lo g ic z n a z A s p e rg illu s n ig e r Metoda
лКагп i П7 П A Gleba Głębo kość wg Nieb Nowosie! o la s a skiego wg N icholasa
w modyf.autorów wg N ik lasa S ch ach tsch ab ela"g
cm waga g rzybni mg wycena zasob ności waga grzybni mg wycena zasob no śc i waga grzybni mg wycena zasob n o śc i Mg mg/100 g gleby wycena zasob no śc i
P iase k sła b o - 0-20 0 z ła 0 z ła 110 z ła 20 z ła
g l i n i e s t y
30-50 0 z ła 0 z ła ś la d z ła 0 ,6 z ła
70-80 0 z ła 0 z ła śla d z ła 0,4 z ła
0-20 280 z ła 321 z ła 360 z ła 2,7 śred n .
0-20 0 z ła 0 z ła 100 z ła 2,1 z ła
P iase k g l i n i a 5-15 266 z ła 156 z ła 543 śre d n . 2 ,8 śred n .
s ty le k k i
50-65 0 z ła 106 z ła śla d z ła 1.4 z ła
100-110 0 z ła ś la d z ła 0,76 z ła 1.7 z ła
0-20 176 zła 183 z ła 733 śre d n . 3 ,9 śred n .
30-40 0 z ła 0 z ła 666 śred n . 1,5 z ła
P iase k g l i n i a 0-20 210 z ła 243 z ła 663 średn. 3 ,9 śred n .
sty le k k i
p y la s ty 35-45 0 z łe 0 z ła 618 śrecifi. 2 ,0 z łe
110-130 286 z ła 210 z ła 766 dobra 5 ,9 dobra
P iase k g l i n i a 5-15 _ _ 513 z ła 360 z ła 4 ,5 śred n .
s ty mocny
p y la s ty 30-40 - - 334 z ła 443 z ła 7 ,9 dobra
65-75 - - 334 z ła 443 z ła -3 ,2 dobra
Wytw.z g lin y ,
lekka 5-15 - - 316
z ła 953 dobra 12,7 dobra
Wytw.z g lin y 5-15 223 z ła 270 z ła 416 z ła 5 .5 śred n .
z w a ł., lekka
5-15 346 z ła 246 z ła 610 średn. 7,2 dobra
30-40 340 z ła 266 z ła 860 dobra 14,9 dobra
672 J. P iszczek , F. B iałou s
w granicach 0— 500 mg, za średnio zasobne 500— 750 m g i zasobne po w yżej 750 mg. Część najtypow szych w yników analiz podano w tablicy. P rzedstaw ione w tab licy w y n ik i badań dla m etod biologicznych p rze m aw iają n ajbard ziej na korzyść m etody N i k l a s a . W yniki tej m etody są najb ard ziej „rów noległe” do w yników pracochłonnej i w ym agającej dużej precyzji m etody chem icznej S c h a c h t s c h a b e l a , a i w ycena zasobności gleby w m agnez w edług obu ty ch m etod jest najbard ziej zgodna. Obie m odyfikacje m etody N i c h o l a s a dają w yniki odm ienne
i znacznie niższe. U stalona przez nie zasobność gleb w m agnez okazała się zła. Być może, że p otrzebna by tu była inn a w ycena zasobności. D ru gim arg u m en tem przem aw iającym przeciw m etodzie N i c h o l a s a jest fakt, że grzybnia w y ra sta jąc a na pożywce stosow anej w tej m etodzie zawsze bardzo silnie owocuje i w każdym p rzy padku zarów no przy śla dach grzybni, jak i przy dużej jej ilości plon grzybni jest czarny od grubej w arstw y zarodników A. niger. Łączy się z ty m niebezpieczeństw o zagrzybienia pracow ni i możliwość w yw ołania u pracow ników p rzy k re j choroby o zbliżonych objaw ach do gruźlicy, tzw. aspergillozy. Zm usza to do bardzo uw ażnego obchodzenia się z m ateriałem dośw iadczalnym i do staran n ego sterylizow ania naczyń z grzybnią przed płukaniem , su szeniem , w ażeniem grzybni. P rzy m etodzie N i k l a s a grzybnia owo cuje ty lko w yjątkow o. Rys. 1 p rzed staw ia grzybnię o trzym aną m etodą N i k l a s a , a rys. 2 grzybnię p o k ry tą czarnym i zarodnikam i, otrzym aną przy m etodzie N i c h o l a s a .
A uto rzy uważają,, że do sery jn y c h analiz (np. w stacjach chem iczno- rolniczych) najlepiej nadaw ać się będzie m etoda N i k l a s a .
R ys. 1. N ie ow ocu jąca grzyb n ia u z y sk a na przy m etod zie N ik la sa
R ys. 2. P ok ryta czarnym i zarod n ik am i grzyb n ia u zy sk iw a n a przy m etod zie
