Zenon Grocholewski
Trzecie Sympozjum Prawa
Kanonicznego w Słowacji : (Spišské
Podhradie, 24-27 sierpnia 1993)
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 36/3-4, 218-221
[6] Vaticanum II do współczesności; 3. posłannictwo osób konsekrowanych: przede wszystkim podkreśla się potrzebę daw ania odpowiedzi na wyzwania nowej ewan gelizacji. Referent omówił kolejno istotne treści związane z poszczególnymi punktam i, podkreślając potrzebę włączenia się także Zakonów Polskich w wypracowanie dokum entu, który później będzie stanowił oparcie dla debaty synodalnej Biskupów. W podsum owaniu dwudniowych obrad Ks. Dziekan wskazał na najważniejsze elementy treściowe wszystkich referatów, podziękował również prelegentom , a także uczestnikom. Z kolei Ojciec Bartoszewski wyraził słowa uznania dla Ks. D ziekana Kałowskiego i Wydziału Praw a K anonicznego A TK za zorganizowanie tego sympoz jum . Niektórzy uczestnicy postulowali potrzebę organizowania dalszych spotkań związanych tematycznie z życiem konsekrowanym .
Ks. H enryk Stawniak SD B
TRZECIE SYM POZJUM PRAWA KANONICZNEGO W SŁOWACJI (SPlSSKÉ PODHRADIE, 24 - 27 SIERPNIA 1993)
1. Trzecie Sympozjum Praw a K anonicznego w Słowacji było kontynuacją po przednich, opisanych ju ż w Prawie Kanonicznym 35 (1992) I I I - I V , 2 5 9 -2 6 3 , oraz 36 (1993) III,***.
Różniło się ono od poprzednich przede wszystkim tym , iż - mimo że było przeznaczone głównie dla pracow ników sądów kościelnych - naczelnym jego tem atem nie były kwestie małżeńskie ani procesowe, lecz pozycja różnych osób w Kościele (papieża, biskupów, kapłanów , zakonników , ludzi świeckich).
O rganizatorem Sympozjum był Trybunał M etropolitalny w Tm aw ie wraz z In stytutem Teologicznym w Spiśska K apituła - Spiśskć Podhradie, afiliowanym do W ydziału Teologicznego U niwersytetu w Bratysławie. Uczestniczyło w nim około 130 osób ze Słowacji, Czech i M oraw. G odnym podkreślenia jest fakt, że w teczce uczestnika Sympozjum każdy znalazł między innymi opublikowane już ak ta poprze dniego (odbytego przed rokiem) sympozjum, Zbornik z II. sympózia kanonického
pràva, wydane przez Międzydiecezjalne Seminarium Duchowne w Spiśska K apituła
(zob. recenzję tychże akt w numerze III —IV/1993 czasopisma Apollinaris).
Podczas sesji inauguracyjnej Sympozjum, uczestników przywitał gospodarz miejs ca, biskup d r Franciszek T o n d r a . Przemawiali także: arcybiskup Jan S o k o l z Trnawy, m etropolita Słowacji, oraz prof. Juraj § v e c , rektor Uniwersytetu w Bratysławie. Następnie niżej podpisany sekretarz Najwyższego Trybunału Syg natury Apostolskiej w dwudziestominutowym wystąpieniu, w języku łacińskim, mówił o związku między prawem kanonicznym i miłością, cytując na ten tem at wypowie dzi papieży P i u s a X II, P a w ł a VI oraz J a n a P a w ł a II, ze szczególnym uwzględnieniem tych tekstów, które dotyczą działalności sądowniczej-Kościoła.
Choć miała ona miejsce ju ż po pierwszym referacie, niemniej do części inauguracyj nej należy zaliczyć też uroczystą Mszę świętą, odpraw ianą wspólnie przez uczestników Sympozjum, w znanym sanktuarium m aryjnym na „M ariańska h o ra” w Levoca, pod przewodnictwem kard. Jan a K oreca z N itry. N a tle przesłanek eklozjologicznych, K ardynał uwypuklił, w homili, znaczenie studium praw a kanonicznego w perspek tywie pastoralnej.
[7]
2. Podczas Sympozjum zostało wygłoszonych sześć referatów, po których miały miejsce ożywione dyskusje, zarów no gdy chodzi o podłoże doktrynalne ja k też aspekty praktyczne. Każdej sesji przewodniczył któryś z obecnych biskupów.
Tem atem pierwszego referatu był prym at i kolegialność. Wygłosił go Ojciec Emil К r a p k a S.J., profesor teologii w Bratysławie. Najpierw zakreślił On aspekt biblijny problem u, uważając go za bardzo istotny. Potem omówił świadectwa tradycji na tem at, zwłaszcza Ojców Kościoła. N astępnie doktrynę Soboru W atykańskiego I oraz Soboru W atykańskiego II, ja k również inne wypowiedzi magisterium Kościoła. W końcu krótko zajął się problem em prym atu i kolegialność w Kodeksie Praw a K anonicznego.
N astępny referat wygłosił ks. prał. d r Daniel F a 11 i n, audytor R oty Rzymskiej (Słowak), na tem at pozycji oraz misji biskupa w Kościele powszechnym a zwłaszcza
w Kościele partykularnym . Po zakreśleniu podstawowych pryncypiów teologicz-
no-kanonicznych, Prelegent omówił problem y związane z władzą i misją biskupów: nauczania, uświęcania i rządzenia. W części końcowej referatu zajął się pozycją i zadaniem biskupów koadiutorów i pomocniczych.
W yjątkowo długim był referat W łodzimierza F i l o , biskupa pomocniczego i zarazem w ikariusza sądowego T rybunału M etropolitalnego w Trnawie. Rozpraw iał O n o kapłanach i ich udziale w misji biskupa, dotyczącej nauczania, uświęcania
i rządzenia ludem Bożym. Podkreślił, że fundam entem tego udziału jest jedyne
kapłaństw o C hrystusa i jego potrójny wymiar. Powołując się na naukę Soboru W atykańskiego II - według którego „w osobach biskupów, których pom ocnikam i są kapłani, obecny jest wśród wiernych Pan Jezus Chrystus, Najwyższy K apłan” (LG 21a) - zaznaczyKże kapłani pom agają biskupowi jak o członkowie jego „presbyterium ” , oraz zakreślił przede wszystkim zależność kapłanów , w spełnianiu ich posłannictwa, od biskupa, a także konieczność, by biskup uważał kapłanów za swoich braci i przyjaciół, oraz zasięgał ich rady.
Biskup d r Dominik H r u s o v s k ÿ , wikariusz generalny z siedzibą w Bratysławie należącej do archidiecezji Tmaw skiej, omówił kwestię zakonników i ich udziału w życiu
Kościoła. K olejno przedstawił: a) rolę ja k ą zakonnicy spełniali w historii Kościoła
powszechnego oraz w Słowacji, zwłaszcza w okresie komunizmu; b) znaczenie życia zakonnego w Kościele, pow ołując się na różne dokum enty na ten tem at; c) życie i aktyw ność osób zakonnych w Kościele lokalnym (w tym punkcie były kom entowane odnośnie kanony K odeksu Praw a K anonicznego oraz M utuae relationes z roku 1978); d) niektóre problem y pastoralne życia zakonnego w Słowacji (włączenie zakonników do duszpasterstw a parafialnego, reorganizacja nowicjatu, problem y naczelne w sytua cji powstałej na skutek upadku kom unizm u, uczestnictwo wszystkich w nowej ewangelizacji).
Powinności i prawa ludzi świeckich w Kościele przedstawił właśnie przedstawiciel
laikatu, prof, d r Franciszek K o ć i ś z Bratysławy. Po naw iązaniu do konstytucji soborowej Lumen gentium, przystąpił do analizy odpow iednich norm K odeksu Praw a K anonicznego. W skazał na różne wyrażenia K odeksu, którym i zostało zasyg nalizowane co laicy pow inni zachowywać lub respektować. N astępnie omówił kolejno: a) powinności i praw a ludzi świeckich jak o wiernych (kann. 2 0 8-233); b) specyficzne obow iązki i praw a laików (kann. 2 2 4 -2 3 1 ), w yodrębniając powinności, praw a oraz
[8] powinności które są zarazem praw ami, a także sygnalizując możliwość spełnienia przez laików różnych funkcji w Kościele; c) obowiązki, praw a oraz możliwości spełnienia przez laików różnych funkcji według ksiąg I I I - V I I K odeksu Prawa Kanonicznego. W zakończeniu Prelegent podkreślił konieczność, by ludzie świeccy znali swe praw a, obowiązki oraz możliwości realizowania się w Kościele, co wymaga od nich pogłębionego ż; „ia duchowego, etycznego oraz pogłębionej wiedzy.
O statni referat dotyczył w prost pracow ników sądów kościelnych. Wygłosił go niżej podpisany sekretarz Sygnatury Apostolskiej na tem at Apelacji, ze szczególnym
uwzględnieniem spraw nieważności małżeństwa. Referat składał się ^ trz e c h części.
Pierwsza z nich dotyczyła przepisów praw a na tem at apelacji (wskazanie praw a apelacji, decyzje od których nie m ożna apelować, podm ioty którym przysługuje to praw o, przedm iot apelacji, jej mechanizm, terminy, kwestie co do praw a apelacji, apelacja wniesiona do dwóch różnych trybunałów , skutki apelacji, jej zaniechanie oraz zrzeczenie się, apelacja z równoczesnym zaskarżeniem nieważności wyroku). Następnie omów iono przypadki, które są podobne do apelacji lecz apelacją nie są. W trzeciej części poruszono kwestie dotyczące postępow ania w stopniu apelacyjnym (tzn. zarów no postępow ania specjalnego ja k też zwyczajnego rozpatryw ania sprawy). Ze względów czasowych Prelegent pom inął dwie dalsze części, mianowicie dotyczące apelacji w procesie dokum entalnym oraz w sprawach wpadkowych.
3. Poza tym przedstawiciele następujących sądów kościelnych w Słowacji, w swych kom unikatach, zdali sprawozdanie z działalności i problemów tychże sądów.
- pracę Sądu M etropolitalnego w Trnaw ie omówił ks. prał, F. T r u c, pomocniczy w ikariusz sądowy;
- o działalności Sądu Diecezjalnego w Kosicach mówił ks. prał. P. H o 1 e c; - w imieniu Sądu Diecezjalnego w Spiżu przemawiał wiakriusz sądowy, ks. prał. mgr. M. M a r e k ; zatrzym ał się On szeroko o problem atyce małżeństwa niedopeł nionego, stawiając na ten tem at różne kwestie, na które następnego dnia odpowiedział niżej podpisany;
- wikariusz sądowy z N itry, bardzo szeroko om aw iał różne kazusy oraz ich aspclft pastoralny;
- problem y i działalność Międzydiecezjalnego Sądu w Pradze przedstawił ks. V. K u l h â n e k , pomocniczy wikariusz sądowy;
- wreszcie o aktywności i trudnościach Sądu M etropolitalnego w O lom ouc mówił ks. d r F. P o l a s e k , pomocniczy wikariusz sądowy.
4. W obec wszystkich uczestników, w spomniany bp. V. F i l o zreferował o pracy nad tłumaczeniem K odeksu Praw a K anonicznego na język słowacki, przedstawił trudności jakie były z tym związane oraz podziękow ał za współpracę specjalistom z różnych dziedzin. G otow e ju ż tłumaczenie całości rozdał zainteresowanym z prośbą o dalsze ewentualne uwagi.
Podczas Sympozjum m iało miejsce także spotkanie pracow ników M etropolital nego Sądu w Trnaw ie z niżej podpisanym sekretarzem Sygnatury Apostolskiej, oraz z ks. prał F a ł t i n e m , audytorem R oty Rzymskiej, podczas którego przedys kutow ano problem y związane ze strukturą i pracą tegoż sądu.
Poza tym na jednym z posiedzeń w ybrano nowy zarząd Słowackiego Stowarzysze nia K anonistów, utw orzonego w 1992. Statut tego Stowarzyszenia, przedyskutow any
[9] Spraw ozdania
na uprzednim Sympozjum, został w międzyczasie zatwierdzony przez Konferencję Biskupów Słowackich dnia 29 października 1992. N atom iast M inisterstwo Spraw W ewnętrznych Republiki Słowackiej zarejestrowało to Stowarzyszenie dnia 11 sierpnia 1993. N a posiedzeniu Stowarzyszenia, odbytego podczas omawianego Sympozjum, nadano członkostwo honorow e jednem u z kanonistów zagranicznych, udzielającemu się także w Słowacji.
5. Jest godne uwagi i pochwały, że w Sympozjum wzięła czynny udział większość biskupów słowackich (12 na 15 spełniających ten urząd), choć nie wszyscy z nich mogli być obecni przez cały czas. Toteż i codziennej wspólnej Mszy świętej w katedrze Spiszkiej przewodniczył zawsze jeden z obecnych biskupów, wygłaszając dostosow ane do okoliczności kazanie.
Zasługuje na podkreślenie również wymiar społeczny tegoż Sympozjum i zaintere sowanie nim. Oprócz w spomnianego R ektora U niw ersytetu w Bratysławie, na Sympozjum był obecny także P ro-R ektor U niwersytetu w Kosicach oraz inni profesorow ie i prawnicy świeccy. W śród nich także jeden z sędziów Sądu Najwyższego Słowacji. O Sympozjum referowała dość szeroko prasa a także dziennik telewizyjny.
Oceniając więc omawiane Sympozjum z punktu widzenia ściśle eklezjalnego, nie trudno zauważyć jego wydźwięk na różnych szczeblach hierarchicznych ludu Bożego, oraz przejawiający się w nim dalszy wysiłek Kościoła w Słowacji, zmierzający do odnowy struktur, szkolenia kad r i doskonalenia działalności duszpasterskiej po długim okresie opresji komunistycznej. Byłoby ogrom nym nieporozumieniem , gdyby pominąwszy tą perspektywę ktoś chciał to Sympozjum oceniać tylko z punktu widzenia w kładu w rozwój wiedzy praw a kanonicznego.
Nie m ożna także nie zauważyć perspektywy społecznej, tzn. zainteresowania jakie Sympozjum wzbudziło w społeczeństwie a więc i zainteresowania praw em Kościoła K atolickiego. W wywiadzie udzielonym jednej z gazet przez wymienionego wyżej R ektora U niwersytetu w Bratysławie, pytano go między innymi właśnie o naukę praw a kanonicznego na tymże Uniwersytecie.
Należy życzyć naszym przyjaciołom z bratniej Słowacji, by ich wysiłki i duszpa sterska prężność wydały pożądane owoce.
Abp Zenon Grocholewski
ŚW IĘ T O ŚĆ KAN ON IZOW A NA
Ojcowie Soboru W atykańskiego II w V rozdziale K onstytucji Dogmatycznej o Kościele1 wyłożyli na nowo naukę o powszechnym pow ołaniu do świętości (K K 40). realizowanej na różnych drogach (41) i z zastosow aniem specyficznych dla każdej z nich środków (42). N au k a ta m a za swoją podstawę biblijne i teologiczne pojęcie świętości2. N atu rą świętości jest unia człowieka z Chrystusem, doskonałe z Nim zjednoczenie (39) osiągnięte stosownie do właściwego każdem u pow ołania i okolicz
1 Sobór W atykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Paris 1967.
2 Zob. M i s z t a J ,H . Komentarz do Konstytucji apostolskiej „Divinus perfectionis
