Synagoga i religia żydowska - Pinchas Kidron - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

PINCHAS KIDRON

ur. 1922; Końskie

Miejsce i czas wydarzeń Puławy, dwudziestolecie międzywojenne

Słowa kluczowe Puławy, dwudziestolecie międzywojenne, Żydzi, synagoga, religia żydowska, judaizm

Synagoga i religia żydowska

Synagoga była do modlitwy w święta i dla uroczystych zebrań, jak uroczystość Trzeciego Maja i tak dalej. Pamiętam kilka z takich okazji, na przykład, kiedy umarł narodowy poeta hebrajski Bialik, można porównać go z Mickiewiczem, poetą polskim.

[W synagodze była] akademia żałobna. Też pamiętam, kiedy zmarł Piłsudski, tam też była tam akademia żałobna. Synagoga była niedaleko do mostu, z drugiej strony kościoła. Na drodze do mostu, to był relatywnie duży budynek. Architektura synagog ma ogólne zasady. Ortodoksyjni [Żydzi] pilnują tych zasady, to znaczy wygląd wewnątrz i zewnątrz musi skromny bez obrazów, pomników i rzeźb, żeby ludzie w synagodze w czasie modlitwy byli skoncentrowani tylko na niej. Z tej przyczyny kobiety modlą się w osobnym miejscu, nie razem z mężczyznami, na balkonie na górze. Religia żydowska i jej zasady według Tory w Pięciu Księgach jest humanitarna, dotyczy to wszystkich dziedzin. Na przykład zapłata robotnikom powinna być na końcu dnia. Niewolnik powinien być zwolniony po siedmiu lat.

Zakazano niszczyć naturę, na przykład nawet w czasie wojny zabroniono wyrębu drzew i tym podobne. Ściany synagogi pomalowane są na biało, tylko lampy są zdobione artystycznie. W centrum synagogi znajduje się podwyższenie w miejscu, gdzie [czytana jest] Tora w Pięciu Księgach. Na wschodniej ścianie [jest] szafa z Torą. Tam modli się chazan, poseł modlący, on dyryguje modlitwą. Żydzi modlą się twarzą na wschód w kierunku do Jerozolimy, mogą się modlić w każdym miejscu.

Sprzęty w synagodze [są] skromne, długie ławki z podwyższeniem na książki z modlitwami i na, talit, tradycyjny szal. Modlitwa grupowa [przebiega] tylko w obecności dziesięciu dorosłych mężczyzn. Co najmniej w trzynaście lat jest bar micwa. Bożnica nie ma żadnych zasad architektonicznych, może być w każdym budynku. Tam modlą się trzy razy dziennie: rano – szacharit, przed wieczorem – mincha i wieczorem – maariw. Każda grupa albo organizacja i klub może urządzić modlitwę. Tora powinna być pisana na skórze, jako zwój megila.

(2)

Data i miejsce nagrania 2003-10-01

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski

Redakcja Weronika Prokopczuk