Cena nameru 50 ten.
ODEZWA
DWUTYGODNIK MORALNO-SPOt.ECZN Y.
N•· 8. Listopail, 1010.
KU POJEDNf\NIU.
Gdyby Chrystus Pan dzis ponownie na padot nasz zstllpil,
~zy uznatby w Chrzescijanach wsp6lczesnych uczni6w swo- Ich'?-oto pytanie, kt6re cisnie siE;l na usta niejednemu, gdy patrzy na orgje egoizmu i nicnawisci, rozdzierajqcych wal- kami bratob6jczemi cialo spnlecz;nosci chrzescijanskiej.
Zaledwie wydobyl siQ swiat z paroksyzmu szalu, w kt6-
~·ym miljony wy;mawc6w Chrystusa w,Yrzynaly si~ wzajemnie
1 wytruwal,v jeden drugiego, gdy iuz ku nowym gotuje si~
~apasom: walka mi~dzy paüi::itwami przerzuca si~ na narody
1 kJasy i w kazdej chY.ili grozi niebezpieczelistwem powszech- nego pozaru.
. Huragan wojny swiatowej zmi6tl z powierzchni ziemi p1efcielne ul'ganizacje,
uzywaj&c~
potE;lgi wladzy ku ujarzmianiu1 oglupia iu lud6w; przejsciowo wladza spoczQla w l'E;lku or- ganizacyj, kt6re jako narzE;ldzie kary Bozej przeznaczone byly do stn}cenia dawnych potQg; rzeczl'l dalszej ewolucji bQdzie.
pastawienie na czele tych, kt6rzy z racji hierarchji dncha powolani s::t do ujQeia w swe dlonje swiQtej sprawy pojednania wyznaü, klas
i
narod6w i do pokierowania losami ludzkosci,by i<l do spelnienia jej przeznaczen przywiesc.
Dzis gdy na czele ldas i narod6w stojq rzecznicy ich interes6w egoist.vcznych, wszelka sp6jnosc pomi~dzy poszcze- g6lnemi grupami spolecznosci chrzescijanskiej ulegla z natury rzeczy zatarciu. .A. kiedy do rozbicia spoleczno~ci chrzescijan- skiej na wrogie obozy dodamy jeszcze antagonizmy, dziell:lce swiat chrzesci jaüski od innych wyznaJi, zwlaszcza antago- nizm iydowt:ko-chrzescijanski, to przestani~my dziwic si~, ze
•
2 0 D E Z_W_A _ _ _____ _ _ _ _
w wielu umyslach zrodzilo si~ przypuszczenie, iz ludzkosc
zacz~la staczac si~ ku przepasci, groz~cej jej jeSli nie calko- wita, zaglada,. to w kazdym razie ruina, cywilizacji i ewentu- alnie nowym upadkiem moralnyrn.
Mimo licznych i jaskra wych dowod6w, za slusznosci~
ponnrej perspektywy. tej przema wiaja,cych, stwierdzic naleiy, ze sytuacja nie jest jednakze wcale tak grozn<~;, jakby si~ to z pozoru moglo zdawac, lecz ze wprost przeciwnie daje pochop do rokowan jak najbardziej optymistycznych.
Sytuacja obecna jest naturaln:vm wynikiem przesilenia- jakie r6d \udzki dzis przezywa. Istotq przesilenia tego jest wkroczenir> ludzkosci w now11 epok~ dziej6w swoich. Tw6rcy idei mesjanicznej polskiej zdawali sobic jasno spraw~ 7. ko niecr.nosci podobnego przesilenia i z charakterystscznych znamion jego.
Oto np. slowa Towianskiego, do rzeczy tej si{l odnoszqce:
"\Viele krwi pueleje SiEl, wiele ehrnur bur.tliwych przejdzie - po- wiada .Mistrz Andrzej-a nakoniell pierzchna, ciemnosL:i i tem wspanialej wejdzie slonce dnia Bozego, i zahesli siQ kierunek na epokQ chrzeßcijan-
sk~ wyzsza,, a z ki,·ruukiem tym nast!j,pi nazn~czona w sa,dach Bozych przemiana na swiecie: inny porz!J<dek, inna moralnosc, inne sumienie.
Duch inny, duch wyzsz<>j epoki zstltpi na swint, obwieje i uweseli swiat.
Sa, to czasy Chrystusowe w ktorych ponawia siQ w stopniu naznaczonym to, CO bylo za Chrystusa, Chrzescijanstwo bowiem zyja,ce, praktykuja,ce SiQ poczyna Siiil na Swiecie."
)?rzypomnijmy sobie jeszcze pocz&tek Ojczcnusza Augusta Cieszknwskiego:
"SwiQty Boze! coz Si!} dziejc na swiecie? Jakze uroczo, jakze obrzy- dliwie razem! Zewsza,d prawda siQ wykluwa, a klamstwo przemaga WSZQdy. Stroi SiQ swiat jakby na gody, przy pogrzebowem lkaniu glo- dzonych luh mnrdowanych narodow. Morze Rozkoszy i ocean Cierpiel1io;
a przy rozkoszy nuda. rozpacz przy cierpieuiu! - Powolani obsiedli zycia biesiady, a nienowolanym przekazali zgrzytanie ZQb6w ua ziemi a w zierni wsp6lne grobowisko,- b•l IDQdrcy tego swiata wyrzekli, ze dla nich U stobt zywota niestalo juz n&.krycitt.- W .sprawach publicznych prywata, w pry- watnych znkala. Proznosc ;;i~ swiQL:i, a cnota pro:tnuje. Swieekie ramiE) zwszetecznialo, duchowne zgrzybialo. Bozego slowa kazden uzywa albo naduzywa, ale nikt w niell,l nie zy,iP, ni ono nie zyje w nildm. Brater- stwo ludzi i ludow siE) glosi, a Kainowe zbrodnie przeRzly od ludzi do luil.ow. Tu postQp wystQpk•eut, owdzie wy~tQpe~ postQpem! Tu zycie silne a nikczemne, owdzie konanie nikczemne a silne. A to zvclo pozorne, bo juz zara.ZOljlC fimiercia,; a tl11nto smier? pozorna, bo juz. znptodniona zyciem!.. .. SwlQty Boze! cöz si~ dzieje w swieciei- Dzieje siE) po raz drug"i, to co r a z dopiero odb:vlo siQ w historji, ale co juz wiQeej siE) nie pnwto · rzy, poki Judzkosc ludzkoscia,: rodu ludzkiego wtore Przesilenie. Swiat stary umiera, a nowy siQ rodzi; swiat t r z e c i nastaje."
Tak jest,-swiat nowy rodzi si~, alisci sam t. j. bez na- szego ofiarnego przyczynienia si~, nie stworzy si~ on. Z po-
•
ODEZWA 3
moc~ musz~ pospieszyc ci, kt6rzy ducha cz.asu zrozumieli i go- towi Sl:\ sluzyc mu. Przedewszystkiem powinni oni zn~kan~
ludzkosc pocies?.yc, wyjasniaja,c jej, ze nie ku d e g e n er a-
• c j i, nie ku z w y r o d n i e n i u idzie ona, lecz ku r e g e n e- r a c
i
i, ku o d r o die n i u, - ze niemoc, w jak~ popadla, nalezy do tych cierpien blogoslawionych, po kt6rych wstaje si~z zasobem swieiych sil i rozpoczyna zycie z nowego, wyiszego ewolucyjnie szrzebla drabiny, wioda,cej ku wyzwoleniu zupet- nemu, ku niesmiertelnosci.
Nie mozemy wdawac si~ tu w szczegMy, dotyczqce mc chanizmu regeneracji. Tyl.e jednak prz.Y naj mniej nadmiQnic musimy, ze istota procesu tego polega na wszwoleniu si~
droga, cz~sciowej dysolucji z dawnego ukladu odpowiednich zespof6w, kt6re h1cz~ si~ nast~pnie pod egidq, wsp61nej wladzy w zwi ~zek wyiszego rz~du, reprezentuja,cy wyiszy gatunek idei. 1)
Zabieg regeneracyjny kryje w sobie zawsze r.ar6d po- waznego niebezpieczen:;twa. Idzie mianowicie o to, aby pro- ces dysolucyjny nie posun&l si~ zbyt daleko, gdyz groziloby to smiercia, ukladu, - a takze aby wyzwolone, in s tat u n a s c e n d i znajdujqce si~ zespoly nie skrzeply w swych indywidualizmach, gdyz wymagalo by to w przysz-tosci jeszcze bolesniejszego kruszenia egoizm6w. .
Procesowi regeneracyjnemu musi wi~c, jak widzimy, towarzyszyc nieuchronnie stan przejsciowej niemocy, spowo- dowany znikni~ciem dawnej wi~zi oraz faza egoizmu, trwa- ja,ca dop6ty, dop6ki nie wytworzy si~ nowa wladza, kt6ra jako Bwoisty czynnik jednocza,cy, nadawala by si~ do zespo- lenia wyzwolonych zespol6w w jednos~ wyzszego rz~du 2).
Przechodza,c do czas6w dzisiejszsch, staje si~ dla nas
ja~nem, dlaczego chwilowy wybuch egoizm6w by! zjawiskiem zupelnie naturalnem i poniekqd koniecznem nawet. Idzie tylko o to, by okres ten nie trwal zbyt dlugo, - by znalazl
si~ w por~ srodek, kt6ryby dalsz~ dysolucj~ wstrzymal i wy- zwolone eg.•izmy moca, swej wladzy ukr6cil. W danym wy- padku, z uwagi na charakter epoki, w kt6r& wkraczamy, (a mianowicie epok~ Ducha Swi~trgo), srodkiem tym nie moie byc nie innego, jak Wladza Powszechnoludzka, kt6raby wy-
1 Ob. art.ykul: "Kr a t o log ja" w M II "Pochodoi" (l'v[aj 1919).
2J Potwierdt.eniem teorji naszej jest swiadectwo wielkich mistyk6w, podajllc.ych za warunek odroJzenia przejscie przez · fazfl egoizmu (jak to widzimy np. w skali m,istycznej
sw.
Bernarda) lub zejscie do stanu z er a Uak Sifl wyraza nasz Towianskl).4 ODEZWA
zwolone klasy i narody sk1eHa · cementem milosci i solidar- nosci i w ten spos6h zespolHa je w jeden ustr6j harmonijny.
Z uwagi na to, ze, jak to po1ska mysl mesjaniczna~ wy- jasnHa, cementem tym moze byc ty1ko Religja Ducha Swi~
tego, b~d4ca nie tylko rozumowem uzasadnieniem prawd Starego i Nowego Zakonu, Jecz zarazem
istn~
syntezq reli- ' gijno-filozoficzn~, godz&c& wsz,Ystkie zywotne wyznania, oka- zuje siQ st&d~ ~e pierwszym kroJ-iem na drodze do wytworzenia Wladzy Powszechnej, jako ~zynnika, zespalaj&cego klasy i na- rody w Spolecznosc Ducha SwiQtego, musi byc pojednanie religijne, kt6reby 1udzkosc na wsp61ny ton nastroilo i jedp~wiar& natchnQlo.
Szczytna misja, przezna czona Polsce, w klada na nill obowi~:~zek podjQcia w tej mierze inicjatywy. Redakcja na- sza, pragnl'.tc w miar~ sil i moznosci przyczynic siQ do zreali- zowania tej wielkiej idei, odwoluje S'i~ do wszystkich, czy to duchownych, czy swieckich os6b, kt6rym sprawa ta lezy na sercu, by zechcialy porozumiec siQ z nami. ,
Filozofja polska, przez stworzenie Parakletyzmu, przy- gotowala doskonale grunt pori pojednanie, o kt6re nam idzie, pod wzgl~dem teoretycznym. Obecnie idzie o znalezienie naj·
prostszej drogi do praktycznego wcie1enia teorji w zycie.
Pozostawiaj&c rozstrzygniQcie tej sprawy Kongresowi, do kt6- rego niniejszem nawolujemy, niech mi wolno bQdzie nadmie- nic, ~e srodkiem najprostszym i najracjonalniejszym zarazem byloby stworzenie z pr:Zedstawicieli r6znych wyznan organu zwierzchniego, kt6ry pozostawiaj&c istniej&cym dzis wyzna- niom i kosciolom pelniQ autonomji, stara!by siQ stopniowo dziel&ce je r6znice zaciera~ i sprowadzac je w ten spos6b do wsp6lnego mianownika. Ze wsp6lnym mianownikiem tym jest PBrakletyzm vdasnie, jest to pewnik, z matematyczn!l scislosciq przez polsk& mysl mesjanicznq stwierdzony.
Prenumerata kwartalnie wynosi: Mk. 3; ua prowincji J.\.!k. 4.
- -
Redaktor i Wydawca: W. Bojomir (Waclaw Mutermilch).
Adres Redakcji i Administracji: Warszawa: Zielna 22, m. 6.
