Klasa 7b
Termin wykonania zadania: do 9 czerwca 2020r.
Temat: Rozwój człowieka – od narodzin do starości.
(temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
Nauczysz się:
- wyjaśniać, co to jest rozwój osobniczy
- omawiać zmiany zachodzące w organizmie na kolejnych etapach rozwoju - opisywać zmiany zachodzące podczas dojrzewania człowieka
- wyjaśniać, na czym polega znaczenie fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka.
Przebieg lekcji:
1.ROZWÓJ CZŁOWIEKA PO NARODZINACH.
Nowonarodzone dziecko, niezdolne do przeżycia bez pomocy dorosłych, w ciągu kilkunastu lat przekształca się w samodzielną osobę zdolną do wydania własnego potomstwa. Czas dzieciństwa u zwierząt podobnych do nas wielkością trwa zaledwie 2‑3 lata. Z czego wynika ta różnica?
Rozwój przebiegający poza organizmem matki obejmuje kolejno następujące po sobie etapy:
noworodkowy,
niemowlęcy,
poniemowlęcy,
dzieciństwa,
dojrzewania,
dorosłości
przekwitania
starości
Od chwili narodzin w organizmie zachodzi szereg zmian prowadzących do osiągnięcia dojrzałości fizycznej, psychicznej i społecznej.
Rozwój fizyczny obejmuje wzrost, zmianę proporcji ciała, zwiększenie jego masy, zmiany w funkcjonowaniu tkanek i narządów.
Rozwój psychiczny odbywa się w miarę nabywania umiejętności rozpoznawania swoich emocji i panowania nad nimi oraz budowania relacji z otoczeniem, szczególnie społecznym.
W efekcie osiąga się dojrzałość społeczną, która pozwala pełnić role na przykład matki, ojca, pracownika, obywatela.
Wszystkie procesy rozwojowe zachodzą etapami i w różnym tempie. Na rozwój człowieka od samego początku ma wpływ wiele czynników, które można podzielić na 2 grupy: genetyczne (odziedziczone po rodzicach) i środowiskowe. Te ostatnie obejmują czynniki geograficzne (klimat), społeczno ‑ ekonomiczne (sytuacja rodzinna, warunki mieszkaniowe, materialne), psychiczne (wpływ rodziny i grup rówieśniczych, własna aktywność, stres) oraz choroby.
Ciekawostka
W klimacie umiarkowanym w rozwoju dzieci obserwuje się okresowe wahania tempa wzrostu – np. szybszy wzrost wiosną, większe przybieranie na wadze w okresie zimowym.
Prawdopodobną przyczyną takich zmian są mechanizmy hormonalne będące odpowiedzią organizmu na oddziaływanie klimatu.
2. OKRES DZIECIŃSTWA
Najważniejsze okresy rozwojowe obejmujące dzieciństwo to okresy: noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, dzieciństwa.
Noworodek rozpoznaje głos swojej mamy Kilkumiesięczne dziecko zaczyna intensywnie poznawać świat
Dziecko siedmioletnie rozwija umiejętność logicznego myślenia
W wieku 2 lat dziecko zaczyna się usamodzielniać
3. OKRES DOJRZEWANIA
W okresie dojrzewania zwiększa się aktywność hormonów płciowych, które odpowiadają za zmiany w budowie i funkcjonowaniu narządów (głównie układu rozrodczego) oraz wytworzenie drugorzędowych cech płciowych. Zmieniają się proporcje ciała, kształt sylwetki, dojrzewa układ odpornościowy.
DZIEWCZĘTA zaczynają dojrzewać ok. 9-10 roku życia. Pierwsze 2 lata to okres intensywnego wzrostu. Dlatego dziewczynki w tym wieku są wyższe od swoich rówieśników. Stopniowo zmienia się sylwetka – wydłużają się kończyny, rozwijają biodra, w związku z przyrostem tkanki tłuszczowej zwiększa się masa ciała. Ok. 13 roku życia pojawia się pierwsza miesiączka (menstruacja). Polega ona na złuszczaniu się wewnętrznej wyściółki macicy, któremu towarzyszy niewielkie krwawienie.
Początkowo miesiączki występują nieregularnie, potem średnio raz w miesiącu. Piersi powiększają się, pojawia się owłosienie łonowe, następnie pachowe i kończyn.
CHŁOPCY zaczynają dojrzewać średnio 2 lata później od dziewcząt, czyli ok. 11-12 roku życia. W tym okresie następuje szybki wzrost ciała. W związku z rozwojem tkanki mięśniowej zmienia się sylwetka chłopca i wzrasta jego masa. Pojawia się zarost na twarzy, owłosienie łonowe, pachowe i kończyn. Objawem dojrzewania u chłopców jest zmiana barwy głosu z dziecięcej na męską. Zjawisko to nazywa się mutacją. Jest ona wynikiem wydłużania strun głosowych. Na wysokości krtani tworzy się zgrubienie, tzw. jabłko Adama. Jądra zaczynają produkować plemniki, które są usuwane w nocy w wyniku tzw. polucji.
U dziewcząt i chłopców wzrost stężenia hormonów płciowych ma wpływ także na samopoczucie psychiczne.
Pojawiają się stany rozdrażnienia, nerwowości, częste zmiany nastroju. Nawet niewielkie problemy stają się wielkimi, czasem wręcz życiowymi. Dziecko, do tej pory uzależnione od rodziców, próbuje zaznaczyć swoją indywidualność i zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji. W tym czasie na zachowanie ogromny wpływ mają koleżanki i koledzy. Młodzi ludzie, nie bacząc na konsekwencje, podejmują
ryzykowne działania. Następuje zmiana zainteresowań, kształtuje się system norm i zasad.
W okresie dojrzewania uaktywniają się gruczoły łojowe, a cera staje się tłusta i trądzikowa.
Czasem środki codziennej pielęgnacji nie wystarczają, by nie tworzyły się na skórze zmiany mogące powodować trwałe blizny. Gdy kosmetyki stają się nieskuteczne, należy swój problem przedstawić lekarzowi dermatologowi, który dobierze odpowiednie leki, pozwalające zredukować skórne objawy dojrzewania. W okresie dojrzewania zwiększa się też aktywność gruczołów potowych, a zapach potu staje się intensywny. Powoduje to, że wzrasta znaczenie higieny, zwłaszcza intymnej. W tym
okresie należy regularnie obmywać narządy płciowe, stosując środki do higieny o właściwym pH.
Ciekawostka
U dziewcząt okres intensywnego wzrostu przypada między 11.-14. rokiem życia, u chłopców między 13.-16. W związku z tym dziewczęta początkowo przewyższają chłopców wzrostem, ale w kolejnych latach tracą tę przewagę.
4. DOROSŁOŚĆ
W wieku ok. 25 lat, gdy organizm osiągnął dojrzałość biologiczną, rozpoczyna się kolejny etap rozwoju – dorosłość.
wiąże się ona z uzyskaniem dojrzałości psychicznej i społecznej, które pojawiają się 3-4 lata po osiągnięciu dojrzałości fizycznej
dojrzałość psychiczna oznacza równowagę emocjonalną i uczuciową, zdolność do podejmowania samodzielnych, odpowiedzialnych decyzji
dojrzałość społeczna określa zdolność do podjęcia pracy, osiągnięcia niezależności materialnej, przyjęcia określonych ról i norm społecznych
jest to czas, w którym zapadają życiowe decyzje, np. dotyczące założenia rodziny, okres dorosłości trwa do ok. 50 roku życia.
5. STAROŚĆ
Po okresie dorosłości rozpoczyna się przekwitanie – etap, kiedy w organizmie stopniowo zaczynają zachodzić fizjologiczne zmiany związane z wchodzeniem w okres starzenia się.
Skóra powoli traci jędrność, pojawiają się zmarszczki, włosy siwieją, spada tempo przemian metabolicznych, co może być przyczyną zwiększenia masy ciała. Ten etap rozwoju osobniczego rozpoczyna się u kobiet między 45-55, u mężczyzn między 55-60 rokiem życia.
W tym wieku spada poziom hormonów płciowych. U kobiet prowadzi to do zaniku cyklu menstruacyjnego i jajeczkowania. Pojawiają się zaburzenia nastroju, bezsenność, naprzemienne uczucia zimna i gorąca.
Mężczyźni na ogół zachowują zdolność wytwarzania gamet do późnego wieku, ale ich zdolność rozrodcza się obniża.
Od ok. 65 roku życia organizm człowieka wchodzi w okres starzenia się. Kończy się okres pracy zawodowej, ludzie przechodzą na emeryturę, wolny czas w głównej mierze poświęcają na rozwój swoich zainteresowań. Starzenie związane jest ze zmniejszającymi się zdolnościami regeneracyjnym komórek i tkanek, spadkiem odporności, zmniejszeniem gęstości kości, co zwiększa ich podatność na złamania.
Pogorszeniu ulega wzrok i słuch, zmniejsza się sprawność fizyczna.
Ludzie starsi często potrzebują zrozumienia i cierpliwości, wsparcia ze strony rodziny.
Pomoc osobom starszym często obejmuje podstawową obsługę, np. zrobienie zakupów, pomoc przy zejściu i wejściu po schodach. Przebieg i czas trwania tego etapu rozwojowego zależą od czynników genetycznych i środowiskowych.
Prawidłowe odżywianie się, aktywność fizyczna i umysłowa, oraz dobre samopoczucie psychiczne pomagają opóźnić procesy starzenia.
6. Podsumowanie.
Rozwój osobniczy człowieka rozpoczyna się w chwili jego poczęcia, a kończy, gdy osoba umiera.
wyróżniamy następujące etapy rozwojowe: noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, dzieciństwa, dojrzewania, dorosłości, przekwitania i starości.
Organizm ludzki najszybciej rośnie w okresie noworodkowym i niemowlęcym .
Okres dojrzewania to czas intensywnych przemian fizycznych i psychicznych, będących wynikiem działalności hormonów, głównie płciowych.
Na pełną dojrzałość składają się dojrzałość fizyczna, psychiczna i społeczna.
7. Podsumowanie.
Dorastanie: http://scholaris.pl/resources/run/id/47897
Temat: Higiena i choroby układu rozrodczego. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- dowiesz się jak uniknąć chorób przenoszonych drogą płciową - poznasz przyczyny i objawy wybranych chorób układu rozrodczego - wymienisz zalety i wady naturalnych i sztucznych metod antykoncepcji Przebieg lekcji:
1.Jak dbać o układ rozrodczy?
Układy rozrodcze: męski i żeński są bardzo podatne na infekcje, dlatego trzeba o nie dbać.
Osoba, u której pojawiły się jakiekolwiek nieprawidłowości, powinna zasięgnąć opinii lekarskiej. Lekarzem specjalistą dla kobiet jest ginekolog, dla mężczyzn – urolog. Ich porady mogą rozwiać wszelkie wątpliwości, jednak w niektórych przypadkach może się okazać, że badanie lekarskie jest niezbędne.
Aby układ rozrodczy człowieka funkcjonował prawidłowo, warto przestrzegać kilku zasad. Należy:
dbać o higienę osobistą – na rynku kosmetycznym jest szereg preparatów do mycia okolic intymnych
prowadzić aktywny tryb życia – zdrowa dieta i codzienny wysiłek fizyczny wzmacnia odporność (zachwiana czyni organizm podatnym na infekcje)
nosić odpowiednio dobraną bieliznę – zbyt obcisła jest niezdrowa dla układu moczowo-płciowego.
2. Choroby przenoszone drogą płciową.
Choroby weneryczne to grupa chorób zakaźnych, które przenoszone są drogą kontaktów płciowych.
Choroby przenoszone drogą płciową możemy podzielić na choroby bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pierwotniakowe.
DO BAKTERYJNYCH CHORÓB WENERYCZNYCH ZALICZANE SĄ:
KIŁA (SYFILIS)
Wywołuje ją krętek blady.
Nieleczona kiła charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem z towarzyszącymi licznymi zmianami skórnymi, w niektórych przypadkach dochodzi nawet do łysienia kiłowego.
Im wcześniej kiła zostanie
zdiagnozowana, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie. Jeżeli jednak choroba dokona spustoszenia w organizmie, trudno będzie je
odwrócić.
Najszybszym sposobem na pokonanie
przykrych dolegliwości jest terapia antybiotykowa, zazwyczaj stosuje się penicylinę.
RZEŻĄCZKA (TRYPER)
Wywołuje ją bakteria występująca w postaci dwoinki rzeżączki.
Bakteria ta najczęściej bytuje w wilgotnych miejscach na ciele, takich jak odbytnica, drogi moczowo-płciowe.
Rzeżączka to choroba weneryczna, której objawy u mężczyzn to m.in. ropny wyciek z cewki moczowej.
U kobiet rzeżączka często nie daje objawów, niekiedy pojawiają się upławy.
Leczenie rzeżączki polega na podawaniu antybiotyków.
Kiła na skórze
WENERYCZNE CHOROBY WIRUSOWE TO:
AIDS (Zespół nabytego upośledzenia odporności) AIDS, czyli zespół nabytego braku
odporności, to choroba wywołana przez wirusa HIV(ludzki wirus upośledzenia odporności).
Od początku badań diagnostycznych nad AIDS w 1985 roku, w Polsce zanotowano ponad 15 tys.
przypadków zakażeń.
AIDS jest skutkiem zakażenia wirusem HIV, który przez wiele lat niszczy odporność, a w końcowej fazie prowadzi do całkowitej destrukcji [układu immunologicznego.
Skutkiem zakażenia HIV jest spadek liczby limfocytów T, przez co zwiększa się podatność organizmu na choroby, które przy normalnej odporności nie stanowią zagrożenia, jednak dla nosicieli HIV mogą być śmiertelne. Chorzy bardzo często mają nietypowe zapalenia płuc, infekcje grzybicze, nowotwory oraz defekty w układzie nerwowym, które ostatecznie prowadzą do zgonu.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B, zwane też żółtaczką typu B, należy do bardzo niebezpiecznych chorób zakaźnych.
Choroba wywoływana jest przez wirus WZW B (HBV), którym zarazić się jest łatwiej niż wirusem HIV.
WZW B jest o tyle podstępną chorobą, że po okresie ostrych objawów może przejść w postać przewlekłą, która czyni osobę zakażoną nosicielem choroby mogącym zarażać kolejne osoby.
Mało tego, postać przewlekła choroby prowadzić może do rozwoju marskości wątroby, a następnie raka wątroby.
Niestety, nie istnieje leczenie przyczynowe WZW B, które pozwalałoby na eliminację wirusa
z organizmu. W ostrym okresie choroby zalecenia nie odbiegają od tych stosowanych w leczeniu WZW A (zaleca się pozostanie w łóżku, ograniczenie aktywności fizycznej,
maksymalne odciążenie wątroby, lekkostrawną dietę, odpowiednie nawadnianie, zakaz
spożywania alkoholu). W razie rozwoju przewlekłego zapalenia wątroby stosuje się leki, które ograniczają namnażanie się wirusa w organizmie
WZW C wywoływane jest przez wirus HCV. WZW C jest o tyle niebezpieczne, że mimo iż zakażenie wirusem HCV i ostre zapalenie wątroby częstokroć nie dają objawów, to bardzo często dochodzi do przejścia zapalenia ostrego w zapalenie przewlekłe - a stąd już krótka droga do rozwoju marskości wątroby, a następnie raka wątroby.
CHOROBY PIERWOTNIAKOWE TO TAKIE, KTÓRE SĄ WYWOŁYWANE PRZEZ ORGANIZMY PASOŻYTNICZE.
Rzęsistkowica, to choroba pasożytnicza przenoszona drogą płciową.
Głównym sprawcą tej choroby jest rzęsistek pochwowy – pierwotniak z grupy wiciowców bytujący w drogach moczowo-płciowych człowieka.
Do zakażenia dochodzi zwykle w czasie stosunku seksualnego, rzadziej wskutek korzystania z publicznych toalet, sauny czy używania wspólnego ręcznika z zakażonym oraz w wyniku kąpieli w tej samej wannie.
Przebieg rzęsistkowicy u zarażonych mężczyzn ma najczęściej charakter bezobjawowy, dlatego mogą oni nieświadomie zarażać swoje partnerki seksualne.
U kobiet rzęsistek pochwowy może również bytować przez wiele lat, nie dając żadnych objawów chorobowych.
U kobiet w ciąży rzęsistek może być przyczyną pęknięcia błon płodowych lub przedwczesnego porodu.
Toksoplazmozę wywołuje pierwotniak Toxoplasma gondii, którego żywicielem ostatecznym są zwierzęta kotowate.
Pasożyty namnażają się w nabłonku jelit kotów, a następnie są wydalane z kałem w postaci odpornych na działanie warunków atmosferycznych oocyst. Oocysty są zakaźne dla zwierząt, ptaków oraz ludzi. Po spożyciu owych form zakaźnych pasożyt namnaża się wewnątrz komórek narządów i tkanek naszego organizmu, ale najczęściej umiejscawia się w mięśniach, ośrodkowym układzie nerwowym oraz w oku. Efektem inwazji jest miejscowa reakcja zapalna oraz możliwość powstania cyst, które utrzymują się do końca życia – nie powodując objawów.
Podstawowe zasady profilaktyki toksoplazmozy to:
nie spożywanie potraw z surowego lub półsurowego mięsa
nie picie nieprzygotowanej wody z niewiadomego źródła
mycie warzyw i owoców
zabezpieczanie produktów żywnościowych przed muchami czy karaluchami
zabezpieczanie piaskownic przed dostępem kotów
mycie rąk po kontakcie z kotami czy kuwetami; wyparzanie kocich kuwet oraz karmienie kotów gotową karmą
Zapobieganie toksoplazmozie wrodzonej polega przede
CHOROBY NOWOTWOROWE UKŁADU ROZRODCZEGO
RAK SZYJKI MACICY
Rak szyjki macicy najczęściej jest skutkiem długotrwałego
zakażenia wirusem
brodawczaka ludzkiego HPV.
W początkowym stadium rak szyjki macicy nie powoduje żadnych objawów, co niestety nie zmusza do natychmiastowej wizyty u ginekologa.
W późniejszym stadium, gdy nastąpił już znaczny rozrost guza, mogą pojawić się bóle w dole brzucha oraz okolicy lędźwiowo–krzyżowej.
Profilaktyka:
Rak szyjki macicy wykryty w początkowym stadium, czyli stadium przedinwazyjnym, jest prawie całkowicie wyleczalny. Na tym etapie jest bezobjawowy, a o jego wykryciu decydują systematyczne, profilaktyczne badania cytologiczne.
RAK PROSTATY
Stercz, gruczoł krokowy lub prostata to różne nazwy tego samego narządu męskiego. Ma on rozmiar przypominający kasztana i tworzy obwódkę dookoła cewki moczowej.
Gruczoł krokowy wydziela płyn, który wraz z wydzieliną pęcherzyków nasiennych oraz z plemnikami tworzy spermę
Powyżej 30 roku życia prawie u wszystkich mężczyzn prostata zaczyna się rozrastać.
U jednych szybciej, u innych wolniej. Łagodny rozrost prostaty powoduje zwiększenie jej rozmiarów, co czasami może prowadzić do zwężenia cewki moczowej, a to z kolei stanowi przeszkodę dla odpływu moczu.
Profilaktyka:
Wykrycie raka prostaty na wczesnym etapie zwiększa szanse na jego wyleczenie. – Dlatego każdy mężczyzna po 45 roku życia (a obciążeni rakiem stercza w rodzinie już po 40-tym!!!), powinien przynajmniej raz na rok zbadać się u urologa.
3. Uzupełnij ćwiczenie 1 strona 117 w zeszycie ćwiczeń 4. Planowanie rodziny.
Antykoncepcja, zwana również kontrolą narodzin lub kontrolą płodności – zbiór metod lub środków służących zapobieganiu ciąży. Planowanie, udostępnianie i stosowanie antykoncepcji nazywane jest planowaniem rodziny.
METODY NATURALNE
METODA OWULACYJNA (na podstawie właściwości śluzu)
METODA TERMICZNA
METODY SZTUCZNE
CHEMICZNA
Środki plemnikobójcze HORMONALNA
Pigułki zawierające hormony MECHANICZNA
Prezerwatywy
5. W jaki sposób oceniamy skuteczność metod antykoncepcyjnych?
Uzupełnij ćwiczenie 3 i 4 strona 118 w zeszycie ćwiczeń.
