Klasa 7d
Termin wykonania zadania: do 2 czerwca 2020r.
Temat: Higiena i choroby układu rozrodczego. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- dowiesz się jak uniknąć chorób przenoszonych drogą płciową - poznasz przyczyny i objawy wybranych chorób układu rozrodczego - wymienisz zalety i wady naturalnych i sztucznych metod antykoncepcji Przebieg lekcji:
1.Jak dbać o układ rozrodczy?
Układy rozrodcze: męski i żeński są bardzo podatne na infekcje, dlatego trzeba o nie dbać.
Osoba, u której pojawiły się jakiekolwiek nieprawidłowości, powinna zasięgnąć opinii lekarskiej. Lekarzem specjalistą dla kobiet jest ginekolog, dla mężczyzn – urolog. Ich porady mogą rozwiać wszelkie wątpliwości, jednak w niektórych przypadkach może się okazać, że badanie lekarskie jest niezbędne.
Aby układ rozrodczy człowieka funkcjonował prawidłowo, warto przestrzegać kilku zasad. Należy:
dbać o higienę osobistą – na rynku kosmetycznym jest szereg preparatów do mycia okolic intymnych
prowadzić aktywny tryb życia – zdrowa dieta i codzienny wysiłek fizyczny wzmacnia odporność (zachwiana czyni organizm podatnym na infekcje)
nosić odpowiednio dobraną bieliznę – zbyt obcisła jest niezdrowa dla układu moczowo-płciowego.
2. Choroby przenoszone drogą płciową.
Choroby weneryczne to grupa chorób zakaźnych, które przenoszone są drogą kontaktów płciowych.
Choroby przenoszone drogą płciową możemy podzielić na choroby bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pierwotniakowe.
DO BAKTERYJNYCH CHORÓB WENERYCZNYCH ZALICZANE SĄ:
KIŁA (SYFILIS)
Wywołuje ją krętek blady.
Nieleczona kiła charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem z towarzyszącymi licznymi zmianami skórnymi, w niektórych przypadkach dochodzi
nawet do łysienia kiłowego.
Im wcześniej kiła zostanie zdiagnozowana, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie. Jeżeli jednak choroba dokona spustoszenia w organizmie, trudno będzie je odwrócić.
Najszybszym sposobem na pokonanie
przykrych dolegliwości jest terapia antybiotykowa, zazwyczaj stosuje się penicylinę.
RZEŻĄCZKA (TRYPER)
Wywołuje ją bakteria występująca w postaci dwoinki rzeżączki.
Bakteria ta najczęściej bytuje w wilgotnych miejscach na ciele, takich jak odbytnica, drogi moczowo-płciowe.
Rzeżączka to choroba weneryczna, której objawy u mężczyzn to m.in. ropny wyciek z cewki moczowej.
U kobiet rzeżączka często nie daje objawów, niekiedy pojawiają się upławy.
Leczenie rzeżączki polega na podawaniu antybiotyków.
WENERYCZNE CHOROBY WIRUSOWE TO:
AIDS (Zespół nabytego upośledzenia odporności)
AIDS, czyli zespół nabytego braku odporności, to choroba wywołana przez wirusa HIV(ludzki wirus upośledzenia odporności).
Od początku badań diagnostycznych nad AIDS w 1985 roku, w Polsce zanotowano ponad 15 tys. przypadków zakażeń.
Kiła na skórze
AIDS jest skutkiem zakażenia wirusem HIV, który przez wiele lat niszczy odporność, a w końcowej fazie prowadzi do całkowitej destrukcji [układu immunologicznego.
Skutkiem zakażenia HIV jest spadek liczby limfocytów T, przez co zwiększa się podatność organizmu na choroby, które przy normalnej odporności nie stanowią zagrożenia, jednak dla nosicieli HIV mogą być śmiertelne. Chorzy bardzo często mają nietypowe zapalenia płuc, infekcje grzybicze, nowotwory oraz defekty w układzie nerwowym, które ostatecznie prowadzą do zgonu.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B, zwane też żółtaczką typu B, należy do bardzo niebezpiecznych chorób zakaźnych.
Choroba wywoływana jest przez wirus WZW B (HBV), którym zarazić się jest łatwiej niż wirusem HIV.
WZW B jest o tyle podstępną chorobą, że po okresie ostrych objawów może przejść w postać przewlekłą, która czyni osobę zakażoną nosicielem choroby mogącym zarażać kolejne osoby.
Mało tego, postać przewlekła choroby prowadzić może do rozwoju marskości wątroby, a następnie raka wątroby.
Niestety, nie istnieje leczenie przyczynowe WZW B, które pozwalałoby na eliminację wirusa
z organizmu. W ostrym okresie choroby zalecenia nie odbiegają od tych stosowanych w leczeniu WZW A (zaleca się pozostanie w łóżku, ograniczenie aktywności fizycznej,
maksymalne odciążenie wątroby, lekkostrawną dietę, odpowiednie nawadnianie, zakaz spożywania alkoholu). W razie rozwoju przewlekłego zapalenia wątroby stosuje się leki, które ograniczają namnażanie się wirusa w organizmie
WZW C wywoływane jest przez wirus HCV. WZW C jest o tyle niebezpieczne, że mimo iż zakażenie wirusem HCV i ostre zapalenie wątroby częstokroć nie dają objawów, to bardzo często dochodzi do przejścia zapalenia ostrego w zapalenie przewlekłe - a stąd już krótka droga do rozwoju marskości wątroby, a następnie raka wątroby.
CHOROBY PIERWOTNIAKOWE TO TAKIE, KTÓRE SĄ WYWOŁYWANE PRZEZ ORGANIZMY PASOŻYTNICZE.
Rzęsistkowica, to choroba pasożytnicza przenoszona drogą płciową.
Głównym sprawcą tej choroby jest rzęsistek pochwowy – pierwotniak z grupy wiciowców bytujący w drogach moczowo-płciowych człowieka.
Do zakażenia dochodzi zwykle w czasie stosunku seksualnego, rzadziej wskutek korzystania z publicznych toalet, sauny czy używania wspólnego ręcznika z zakażonym oraz w wyniku kąpieli w tej samej wannie.
Przebieg rzęsistkowicy u zarażonych mężczyzn ma najczęściej charakter bezobjawowy, dlatego mogą oni nieświadomie zarażać swoje partnerki seksualne.
U kobiet rzęsistek pochwowy może również bytować przez wiele lat, nie dając żadnych objawów chorobowych.
U kobiet w ciąży rzęsistek może być przyczyną pęknięcia błon płodowych lub przedwczesnego porodu.
Toksoplazmozę wywołuje pierwotniak Toxoplasma gondii, którego żywicielem ostatecznym są zwierzęta kotowate.
Pasożyty namnażają się w nabłonku jelit kotów, a następnie są wydalane z kałem w postaci odpornych na działanie warunków atmosferycznych oocyst. Oocysty są zakaźne dla zwierząt, ptaków oraz ludzi. Po spożyciu owych form zakaźnych pasożyt namnaża się wewnątrz komórek narządów i tkanek naszego organizmu, ale najczęściej umiejscawia się w mięśniach, ośrodkowym układzie nerwowym oraz w oku. Efektem inwazji jest miejscowa reakcja zapalna oraz możliwość powstania cyst, które utrzymują się do końca życia – nie powodując objawów.
Podstawowe zasady profilaktyki toksoplazmozy to:
nie spożywanie potraw z surowego lub półsurowego mięsa
nie picie nieprzygotowanej wody z niewiadomego źródła
mycie warzyw i owoców
zabezpieczanie produktów żywnościowych przed muchami czy karaluchami
zabezpieczanie piaskownic przed dostępem kotów
mycie rąk po kontakcie z kotami czy kuwetami; wyparzanie kocich kuwet oraz karmienie kotów gotową karmą
Zapobieganie toksoplazmozie wrodzonej polega przede
CHOROBY NOWOTWOROWE UKŁADU ROZRODCZEGO
RAK SZYJKI MACICY
Rak szyjki macicy najczęściej jest skutkiem długotrwałego
zakażenia wirusem
brodawczaka ludzkiego HPV.
W początkowym stadium rak szyjki macicy nie powoduje żadnych objawów, co niestety nie zmusza do natychmiastowej wizyty u ginekologa.
W późniejszym stadium, gdy nastąpił już znaczny rozrost guza, mogą pojawić się bóle w dole brzucha oraz okolicy lędźwiowo–krzyżowej.
Profilaktyka:
Rak szyjki macicy wykryty w początkowym stadium, czyli stadium przedinwazyjnym, jest prawie całkowicie wyleczalny. Na tym etapie jest bezobjawowy, a o jego wykryciu decydują systematyczne, profilaktyczne badania cytologiczne.
RAK PROSTATY
Stercz, gruczoł krokowy lub prostata to różne nazwy tego samego narządu męskiego. Ma on rozmiar przypominający kasztana i tworzy obwódkę dookoła cewki moczowej.
Gruczoł krokowy wydziela płyn, który wraz z wydzieliną pęcherzyków nasiennych oraz z plemnikami tworzy spermę
Powyżej 30 roku życia prawie u wszystkich mężczyzn prostata zaczyna się rozrastać.
U jednych szybciej, u innych wolniej. Łagodny rozrost prostaty powoduje zwiększenie jej rozmiarów, co czasami może prowadzić do zwężenia cewki moczowej, a to z kolei stanowi przeszkodę dla odpływu moczu.
Profilaktyka:
Wykrycie raka prostaty na wczesnym etapie zwiększa szanse na jego wyleczenie. – Dlatego każdy mężczyzna po 45 roku życia (a obciążeni rakiem stercza w rodzinie już po 40-tym!!!), powinien przynajmniej raz na rok zbadać się u urologa.
3. Uzupełnij ćwiczenie 1 strona 117 w zeszycie ćwiczeń 4. Planowanie rodziny.
Antykoncepcja, zwana również kontrolą narodzin lub kontrolą płodności – zbiór metod lub środków służących zapobieganiu ciąży. Planowanie, udostępnianie i stosowanie antykoncepcji nazywane jest planowaniem rodziny.
METODY NATURALNE
METODA OWULACYJNA (na podstawie właściwości śluzu)
METODA TERMICZNA
METODY SZTUCZNE
CHEMICZNA
Środki plemnikobójcze HORMONALNA
Pigułki zawierające hormony MECHANICZNA
Prezerwatywy
5. W jaki sposób oceniamy skuteczność metod antykoncepcyjnych?
Uzupełnij ćwiczenie 3 i 4 strona 118 w zeszycie ćwiczeń.
6. Praca domowa. Uzupełnij ćwiczenie 2 strona 117 w zeszycie ćwiczeń.
Temat: Powtórzenie wiadomości z działu: „Rozmnażanie i rozwój człowieka”.
(temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie) Cele lekcji:
- określenie roli układu rozrodczego i znaczenia procesu rozmnażania
- utrwalenie nazw podstawowych narządów budujących układ rozrodczy kobiety i mężczyzny oraz ich funkcji
- powtórzenie zasad profilaktyki chorób układu rozrodczego Przebieg lekcji:
1. Gdyby organizmy nie mogły się rozmnażać, ich liczba byłaby z biegiem czasu coraz mniejsza, co doprowadziłoby w końcu do tego, że życie na Ziemi przestałoby istnieć. Jaką rolę w wydawaniu na świat potomstwa odgrywają kobiety i mężczyźni?
2.Po co się rozmnażamy?
Rozmnażanie umożliwia wydanie na świat potomstwa, a tym samym zachowanie istnienia gatunku. Odmienna budowa układu rozrodczego u obu płci – kobiety i mężczyzny – jest przystosowaniem do wypełnienia tego ważnego zadania. Do rozmnażania się służy układ rozrodczy.
Rozmnażając się, ludzie dają początek kolejnym pokoleniom, co zapewnia ciągłość istnienia człowieka na Ziemi
3. Komórki rozrodcze
Człowiek, podobnie jak inne ssaki, rozmnaża się płciowo. Oznacza to, że w procesie rozmnażania biorą udział specjalne komórki rozrodcze żeńskie oraz męskie. Są one wytwarzane w narządach wchodzących w skład układu rozrodczego.
Męskie komórki rozrodcze, zwane plemnikami, charakteryzują się mikroskopijną wielkością i dużą ruchliwością.
Żeńskie komórki rozrodcze – komórki jajowe – są znacznie większe od plemników (pojedynczą komórkę jajową można nawet zobaczyć przez lupę).
Komórki żeńskie mają kształt kulisty i nie mogą się samodzielnie poruszać. Wyposażone są w substancje odżywcze niezbędne do rozwoju płodu w pierwszym etapie ciąży. Komórki rozrodcze zawierają informację o cechach, jakie dziecko odziedziczy po rodzicach.
Ciekawostka
Komórki jajowe to jedne z największych komórek wytwarzanych w ciałach organizmów żywych. Ich średnica u człowieka wynosi około 0,14 mm, u myszy tylko 0,06 mm, u strusia mierzą one natomiast około 10 cm średnicy, a u niektórych rekinów nawet 22 cm.
4. Żeński układ rozrodczy
Składa się z dwóch jajników, dwóch jajowodów prowadzących do macicy oraz pochwy.
Układ ten wytwarza komórki jajowe i to w nim dochodzi do zapłodnienia, wzrostu oraz rozwoju zarodka aż do momentu narodzin.
Komórki jajowe są produkowane w parzystych narządach zwanych jajnikami. Średnio co 28 dni w jednym z jajników dojrzewa jedna komórka jajowa. Jest ona uwalniana z jajnika i trafia do jajowodu – przewodu, przez który przedostaje się do macicy. Jeśli komórka jajowa napotka w jajowodzie plemniki, to dochodzi do połączenia z jednym z nich, czyli zapłodnienia. W macicy, której ściany są silnie umięśnione i rozciągliwe, rozwija się dziecko.
Ważne!
W zapłodnieniu uczestniczy komórka jajowa i tylko jeden plemnik.
Uwolnienie komórki jajowej z jajnika to jajeczkowanie lub inaczej owulacja. Kilka dni przed owulacją zwiększa się ukrwienie i grubość wewnętrznej ściany macicy. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, komórka jajowa obumiera, a wewnętrzna warstwa macicy złuszcza się i jest usuwana na zewnątrz organizmu. Procesowi temu towarzyszy krwawienie. Często określa się je krwawieniem miesięcznym, ale zwane jest też miesiączką lub menstruacją. Pochwa jest umięśnionym i rozciągliwym przewodem, do którego dostają się plemniki w trakcie zbliżenia/kontaktu intymnego kobiety i mężczyzny, a także drogą, którą dziecko przychodzi na świat.
5. Męski układ rozrodczy
Ma za zadanie wytworzenie męskich komórek rozrodczych – plemników – oraz wprowadzenie ich do żeńskiego układu rozrodczego, gdzie dochodzi do zapłodnienia.
Plemniki są wytwarzane w parzystych, owalnych narządach – jądrach. Znajdują się one w ochronnym worku skórnym zwanym moszną lub workiem mosznowym. W ich wnętrzu
codziennie produkowane są miliony plemników. Z jąder plemniki przedostają się poprzez długie, cienkie, elastyczne przewody, zwane nasieniowodami, do cewki moczowej, biegnącej wewnątrz prącia (penisa). Przez cewkę moczową zostają wydalone na zewnątrz organizmu mężczyzny. Ważnymi narządami męskiego układu rozrodczego są też prostata, wytwarzająca substancje odżywiające plemniki, oraz pęcherzyk nasienny, w którym mogą być one gromadzone.
Ciekawostka
W jądrach dorosłego mężczyzny, w każdej sekundzie, wytwarzanych jest ponad 1000 plemników.
6. Jak zapobiegać chorobom układu rozrodczego?
najlepszym sposobem zapobiegania chorobom przenoszonym drogą płciową monogamia ze stałym, niezakażonym partnerem
przestrzeganie zasad higieny osobistej – staranne mycie narządów rozrodczych i codzienne zmiana bielizny
badania profilaktyczne dla mężczyzn - badanie prostaty – dotyczy każdego mężczyzny po 50 roku życia lub wcześniej, jeśli występują jakiekolwiek niepokojące objawy.
Badanie to wykonuje lekarz urolog.
badania profilaktyczne u kobiet - najważniejsze badania, które są zalecane u kobiet, mają na celu wczesne wykrycie nowotworów tych narządów:
cytologia – kobiety, które rozpoczęły życie płciowe, powinny wykonywać to badanie co dwa lata lub częściej, jeśli jego poprzedni wynik był nieprawidłowy. Kobiety, które nie rozpoczęły życia płciowego, a skończyły 25 rok życia także powinny wykonywać badanie cytologiczne, wczesne uchwycenie zmian daje szanse na stuprocentowe wyleczenie
badanie piersi – najważniejsze jest regularne samobadanie piersi raz w tygodniu.
każda kobieta powinna korzystać okresowo z konsultacji ginekologicznych.
7. Podsumowanie.
Człowiek rozmnaża się za pomocą komórek rozrodczych męskich (plemników) i żeńskich (komórek jajowych).
Komórki jajowe produkowane są w jajnikach, a plemniki w jądrach.
Narządami żeńskiego układu rozrodczego są: jajniki, jajowody, macica i pochwa.
Narządami męskiego układu rozrodczego są: jądra, nasieniowody i prącie, w którym znajduje się cewka moczowa.
8. Praca domowa.
Sprawdź, czy potrafisz. Zeszyt ćwiczeń strona 119-120.
