Jerzy Kopera
Stosowanie art. 584 k.p.c. w drodze
inkasa bankowego
Palestra 8/9(81), 42-44
JERZY KOPERA
Stosowanie arł. 5 8 4 k.p.c. w drodze inkasa
bankow ego
1. A rt. 584 k.p.c. w dobie obecnej je s t p rze p isem stosow anym w p ra k ty c e b a rd z o c z ę s to . S tosow anie to je d n a k n asu w a ło i n a d a l n asu w a czasem tru d n o śc i ze w z g lę
d u n a ociąganie się dłużn ik ó w z re a liz a c ją ty tu łó w egzekucyjnych.
C zekanie n a praw om ocność w ted y , gdy w yro k o w i n a d a n o ry g o r n a ty c h m ia sto w ej w ykonalności, czekanie n a u zasad n ien ie, gdy w y d a n ie ty tu łu znacznie w y p rze d zało u za sa d n ien ie w y ro k u — oto najcz ęstsze m otyw y odm ow y rea liza cji. N a to m ia st m niej częste, choć z d a rzając e się — to po p ro stu lekcew ażenie sobie w y ro k ó w „w sty lu P a n a Ł aszcza”, p o d b ija ją ce g o d elię d ek re tam i.
S p ra w a b y n a jm n ie j nie je s t b ła h a, je śli u p rzy to m n im y sobie, że re a liz a c ję r o szczeń w try b ie a rt. 584 k.p.c. znacznie rozszerzono i że przep is te n m a zasto so w a n ie n ie ty lk o w obec S k a rb u P a ń stw a oraz P o lsk ic h K olei P a ń stw o w y ch i P olsk iej P o czty , T eleg rafu i T elefonu, ja k głosi dosłow nie brzm ien ie p rze p isu , ale rów nież do w szy stk ich je d n o ste k i p rze d sięb io rstw p ań stw o w y ch .
O rozpow szechnieniu się niezdrow ego z ja w isk a n ie p rz estrz eg a n ia obow iązku w y n ik a ją c e g o z a rt. 584 k.p.c. bąd ź w fo rm ie odm ow y re a liz a c ji sk ła d an y c h ty tu łó w , b ąd ź też w fo rm ie m ilczącego zachow ania się św iadczy re a k c ja ze stro n y w ła ś c i w y c h czynników w p ostaci aż dw óch okólników P re zy d iu m R ad y M in istró w (z 1951 i 1952 r.) oraz szereg a rty k u łó w w p ra sie p raw n ic zej, szczególnie w „P raw ie i Ż y c iu ” w czasie prow adzonej przez to pism o a k c ji określonej ja k o „w alk a z b im - b a n ie m ”.
W zględy te b y ły n ie w ą tp liw ie je d n ą z p rzyczyn tego, że w p ro je k c ie now ego k o d e k s u p o stę p o w an ia cyw ilnego zagad n ien ie re a liz a c ji ty tu łó w eg zek u cy jn y ch w sto su n k u do je d n o ste k b udżetow ych i p rze d sięb io rstw p ań stw o w y ch zostało u n o r m o w an e inaczej niż było ono u reg u lo w a n e dotychczas, bo w drodze in k a sa b a n kow ego.
R o zw iązanie to należy uznać za ja k n a jb a rd z ie j celow e i słuszne i ja k n a jb a r d ziej o d p o w iad a ją ce w y m aganiom p rak ty c zn y m oraz za zgodne z je d n o litą zasadą k o n c e n tra c ji obrotów przez k onto ban k o w e w drodze inkasa.
2. M ało je d n a k zn an e są obow iązujące p rze p isy bankow e, k tó re ju ż od trzech la t w p ro w a d z iły w p ra k ty c e om aw iane w yżej za sa d y i u p ro ściły stosow anie art. 584 k.p.c.
M ianow icie w 1961 r. w y d an e zostało za rząd z en ie P re z e sa N arodow ego B anku P olskiego n r B 17, a w sty czn iu 1962 r. ogłoszono d ru k ie m w yciąg z In stru k c ji N B P n r B 2 pt. „R ozliczenia p ie n ięż n e”, o p rac o w a n ej i w y d a n e j w porozum ieniu 3 B an k iem In w e sty c y jn y m i B ankiem R olnym . W łaśnie w § 27 te jż e In stru k c ji
№ 9(81) S to s o w a n ie a r t. 584 k .p .c . w d r o d z e in k a s a b a n k o w e g o 43 zostało ro zw iązane za g ad n ien ie rea liza cji należności osób fizycznych i je d n o ste k g o sp o d ark i nieusp o łeczn io n ej, o p a rty c h n a ty tu ła c h egzekucyjnych.
J e s t rzeczą oczyw istą, że chodzi o ta k ie ty tu ły egzekucyjne, k tó re dotyczą n a leżności pieniężnych. W ynika to zarów no z nazw y In stru k c ji, ja k i z p rze p isu a rt. 584 k.p.c.
Ze w zględu n a to, że o m a w ian a In s tru k c ja n ie jest u d o stę p n io n a szero k iem u •ogółowi, będzie pożyteczne przytoczyć jej n a jw a żn iejsz e w ty m za k re sie (tj. do
tyczącym rea liz a c ji roszczeń)) przepisy.
T ak w ięc za sa d ą je st, że ty tu ły w ykonaw cze lu b praw om ocne ty tu ły eg z ek u c y j n e m ogą być s k ła d a n e (przez osoby u p raw n io n e : fizyczne lu b je d n o stk i gospo d a rk i nieuspołecznionej) t y l k o w t y m o d d z i a l e b a n k u , w k tó ry m d łu ż n ik m a swój ra c h u n e k . N iedopuszczalne je s t w ięc ta k zw ane o d d an ie do in k a sa, t o je s t złożenie ty tu łu w in n y m b a n k u lu b in n y m oddziale N arodow ego B an k u P o lsk ieg o niż te n , k tó ry je s t b a n k ie m p ro w ad zący m ra c h u n e k dłu żn ik a.
N iedopuszczalne w ed łu g in s tru k c ji (zresztą zgodne z praw em ) je s t p rz e d staw ie n ie "tytułu co do d łu ż n ik a będącego w upadłości.
T ry b re a liz a c ji ty tu łu je s t p ro sty , gdyż p rze w id u je je d y n ie zaw iadom ienie d łu ż n ik a przez b a n k o w p ły n ię ciu ty tu łu , a jednocześnie w zyw a go do złożenia w ciągu 10 d n i ośw iadczania, czy zasądzona w ierzytelność została zasp o k o jo n a, czy t e ż nie.
W szelkie in n e za strze że n ia ze stro n y dłu żn ik a, a w ięc np. pow oływ anie się na b r a k u za sa d n ien ia w y ro k u , jego niepraw om ocność lu b n a su b ie k ty w n ie po jm o w an ą nienależność roszczenia albo n iesłuszność w y ro k u (bo i ta k ie p rzyczyny odm ow y rea liza cji są p rz y ta c z a n e przez n ie k tó ry ch d y rek to ró w czy radców p raw n y ch ), n ie b ę d ą w ogóle przez b a n k rozw ażane.
M arginesow o w y p ad a zauw ażyć, że w obec 10-dniow ego okresu w yczekiw ania należy — p rz y p rz e d sta w ie n iu ty tu łu z obliczeniem o d se tek — obliczyć p e łn ą k w o tę należności n ie w ed łu g d a ty w ysyłki ty tu łu do b a n k u , lecz o dalsze 10 dni, a p rak ty c zn ie , po doliczeniu jeszcze dni pocztow ych, o 14 dni. M a to o ty le z n a czenie, że w raz ie p o d an ia o statecznej należności n a dzień w y sy łk i (a w ięc z o b li czeniem odsetek ty lk o do d n ia w ysyłki) odsetki zo stan ą ty lk o ta k zrealizo w an e <bądź też ty lk o ta k obliczone). J e s t to zrozum iałe, gdyż b a n k nie z re a liz u je ty tu łu p o n ad żądanie. S p ra w a zaś n ie je s t pozbaw iona znaczenia szczególnie p rzy
roszczeniach o b ejm u ją cy c h duże kw oty.
W ysłanie d łu żnikow i za w iad o m ien ia o w p ły n ię ciu ty tu łu nie w strz y m u je re a li z a c ji ty tu łu . W zw iązku z ty m k w o tę o b ję tą ty tu łe m , k tó ra z n a jd u je p ełn e p o k ry cie w śro d k ach na ra c h u n k u d łu ż n ik a, oddział p o k ry w a niezw łocznie, bez zgody d łu ż n ik a i przed w szy stk im i in n y m i jego p łatn o ściam i, z tym ty lk o zastrzeżeniem , że przejściow o zap isu je ją n a k o n to „Z lecenia do w y p ła ty ” aż do czasu w y p o w ie dzenia się d łużnika, tj. do czasu upły w u 10-dniow ego te rm in u udzielonego d łu ż n i kow i dla złożenia ośw iadczenia, czy zasądzona w ierzytelność została zaspokojona, czy te ż nie.
. Jeżeli dłu żn ik podniesie z a rz u t za p ła ty , m usi w ykazać fa k t z a p ła ty dow odem z a p ła ty . Je d y n ie w ta k im w y p a d k u m oże n a s tą p ić p rzeksięgow anie sum y z po w ro te m n a ra c h u n e k dłu żn ik a. W p rzeciw nym w y p a d k u po 10 d n ia c h k w o ta z a trz y m a n a będzie w ypłacona — stosow nie do życzenia w ierzy ciela — w gotów ce lub p rz e la n a na jego ra c h u n e k bankow y.
W y p łata m oże n astąp ić je d y n ie do rą k w ierzyciela lu b osoby przezeń u p o w aż n io n e j po u sta le n iu — na p o d sta w ie dow odu osobistego — że p o d e jm u ją c y gotów kę je s t osobą w y m ienioną w ty tu le lu b upełnom ocnioną do p o djęcia w y p łaty . P o p e ł
44 T a d e u s z C y p r i a n N r 9 (81) n ym zre aliz o w an iu należności ty tu ł o p a tru je się odciskiem stem pla „opłacono-* oraz odciskiem d ato w n ik a i p rze sy ła potem dłużnikow i.
3. W y ra źn ą u ste rk ą In s tru k c ji, zw łaszcza z p u n k tu w id zen ia interesó w a d w o k a tu ry , je s t b r a k w yraźnego p rze p isu co do re a liz a c ji kosztów (art. 83 p k t 5 i a rt. 120 k.p.c.).
W praw dzie sp ra w a ta je s t w św ietle przepisów p ra w a zu p ełn ie ja sn a , niem n iej je d n a k u rzę d n icy b an k o w i — słusznie z re sztą — n ie lu b ią w ychodzić poza sw oje w ła s n e in s tru k c je i nie lu b ią podejm ow ać sam odzielnie decyzji. K lienci zaś — jalc w y k a z u je dośw iadczenie — nie zaw sze p o k ry w a ją koszty, z d a rza się w ięc (niestety niew y jątk o w o ) p o djęcie kosztów zasądzonych, choć nie p o k ry ty c h przez k lie n ta ,
i p rzyw łaszczenie ich sobie.
W sp ra w ie te j w dzięczne pole do popisu m a N ac ze ln a R a d a A dw okacka, k tó re j pism o w sp ra w ie stosow ania a rt. 85 p k t 5 k.p.c. n ie w ą tp liw ie może spow odow ać odpow iednie w y ja śn ie n ie do § 27 o m aw ianej In s tru k c ji N r >B 2/62.
B ra k ta k ż e w In s tru k c ji w yraźnego u n o rm o w a n ia sp raw y r e n t (zw ykle ren t odszkodow aw czych z ty tu łu w ypadków ). B anki o d m a w ia ją re a liz a c ji re n t n a p rz y szłość.
T ru d n o w św ietle In s tru k c ji i te c h n ik i p ra c y b an k o w ej zw alczać tę p ra k ty k ę . I n s tr u k c ja cały czas w ychodzi z założenia roszczeń j u ż w y m a g a l n y c h . W y n ik a to z je j p o sta n o w ień co do natych m iasto w eg o p rzelew u na konto przejściow e, co do p rz e sła n ia ty tu łu ze w zm ian k ą o opłacen iu d łużnikow i itp.
Je d n a k ż e n ależ ało b y i tu zasygnalizow ać n ie p ełn e rozw iązanie za g ad n ien ia, ta k w zorow o w zasadzie — poza d robnym i niedom ów ieniam i In stru k c ji — i w ta k p ro s ty sposób unorm ow anego.
4. Z aró w n o w ięc sp ra w a re n t, ja k i sp raw a kosztów adw o k ack ich po w in n y być w In s tru k c ji w y ra ź n ie uno rm o w an e: sp ra w a r e n t — przez w p ro w a d ze n ie p rze le w ów okresow ych, tj. przez re a liz a c ję re n t przez b a n k (w ynika to z om aw ianej na p o czątk u za sa d y k o n c e n tra c ji obrotów ), a sp ra w a kosztów — przez w yjaśnienie» że w zm ian k a w ty tu le o w y d an iu ty tu łu do r ą k a d w o k a ta je s t ró w noznaczna z pełn o m o cn ictw em do odbioru kosztów procesu.
5. I o sta tn ia uw aga. P od ad resem N arodow ego B a n k u P olskiego m ożna b y w y su n ą ć jedno ty lk o zastrzeżenie, a m ianow icie to, że tego ro d za ju n iezw ykle w ażny d la p r a k ty k i a k t nie został należycie opublik o w an y w sensie pow szechnego p o d an ia go do w iadom ości św ia ta praw niczego. S tanow i on przecież nie ty lk o celow e roz w iąz an ie sp ra w y b ardzo w ażn ej i piekącej, ale ta k ż e p rz y k ła d p ro sto ty i d oskona łości rozw iązania.
TADEUSZ CYPRIAN
Ucieczka sprawcy w ypadku drogow ego
1. Od chw ili gdy w styczniu 1962 ro k u u k a z a ł się mój a r ty k u ł pt. „U cieczka k ie ro w c y ”, b ard z o w iele zm ieniło się w te j m a te rii, i to zarów no w te o rii, ja k i w u sta w o d aw stw ie oraz w orzecznictw ie. W a rto w ięc rozw ażyć ponow nie te n ta k bard zo isto tn y w dobie n a ra s ta ją c e j m o to ry zacji problem , a to tym b a rd z ie j.
