Klasa 6b
Mili uczniowie, to już ostatni temat jaki dla Was przygotowałam. Dziękuję Wam za pracę w tym roku szkolnym i życzę wspaniałych wakacji.
Termin wykonania zadania: 23 czerwca 2020r.
Temat lekcji: Ssaki – kręgowce, które karmią młode mlekiem. (temat i cele lekcji zapisujesz w zeszycie)
Cele lekcji:
- poznasz miejsca występowania ssaków - określisz charakterystyczne cechy ssaków
- dowiesz się jak ssaki przystosowały się do życia w różnych środowiskach - dowiesz się jak oddychają i rozmnażają się ssaki
Przebieg lekcji:
1.Nazwa ssaków pochodzi od słowa „ssać”, które określa sposób, w jaki noworodki piją mleko.
Młody pawian płaszczowy ssący samicę
2.Gdzie żyją ssaki? – przeczytaj fragment podręcznika – strona 131.
Najbardziej rozpowszechniony na Ziemi ssak żyje na wszystkich kontynentach, pojawia się na najwyższych szczytach i w najgłębszych rowach oceanicznych. Niektóre osobniki dużo czasu spędzają pod ziemią, inne – pod wodą albo na wodzie, a jeszcze inne – w powietrzu lub w kosmosie. Tym ssakiem jest człowiek. Pozostałe ssaki również opanowały wszelkie możliwe środowiska – to jedyne kręgowce spotykane w powietrzu, w wodzie, na ziemi i pod nią.
Zapamiętaj.
woda (słona) - np. delfin i wieloryb
woda (słodka) - np. bóbr
gleba - np. kret
powietrze - np. nietoperz
ląd - np. człowiek, zając, pies itp.
środowisko nadrzewne - np. wiewiórka
3. Uzupełnij ćwiczenie 1 strona 106 w zeszycie ćwiczeń.
4. Dlaczego ssaki żyją na wszystkich kontynentach i zamieszkują prawie wszystkie typy środowisk?
Jest to możliwe dzięki STAŁOCIEPLNOŚCI.
WAŻNE
STAŁOCIEPLNOŚĆ to zdolność utrzymywania stałej temperatury ciała. Wahania temperatury są niewielkie i utrzymują się w granicach 36-40°C.
Stałocieplność osiągnęły ptaki i ssaki.
Uzyskały ją poprzez podniesienie sprawności metabolizmu, co nastąpiło dzięki całkowitemu rozdzieleniu krwiobiegów, wykształceniu sprawnego układu oddechowego oraz
zabezpieczeniu powłok ciała przed stratami ciepła (u ptaków - pióra, u ssaków - sierść i podskórna tkanka tłuszczowa).
5. Uzupełnij ćwiczenie 2 strona 106 w zeszycie ćwiczeń.
6. Poznaj cechy charakterystyczne ssaków na przykładzie rysia – podręcznik strona 132, a następnie posłuchaj:
Cechy charakterystyczne ssaków na przykładzie królika: http://scholaris.pl/zasob/54886 Zapamiętaj.
7. Jakie funkcje pełni skóra ssaków?
Większość ssaków ma ciało pokryte włosami
zróżnicowane są one na grube, długie włosy ościste (szczecina dzika) i krótkie, miękkie włosy wełniste (owca).
U niektórych ssaków
(stekowce, jeżowate , jeżozwierze) włosy są przekształcone w kolce.
U innych (np. kotów) wykształcają się włosy czuciowo-zatokowe.
Koty mają znakomicie rozwinięte zmysły. Jednym z nich jest
magiczny wręcz zmysł czucia, a jego narzędziem są właśnie
wibrysy.
Linienie zachodzi najczęściej 2 razy w roku – na wiosnę i jesienią.
Ciało ssaków lub niektóre części ich ciała (np.
u łuskowców, gryzoni) mogą pokrywać również łuski.
Produktami naskórka są wytwory rogowe: pazury, paznokcie i kopyta. Na spodniej stronie stóp i dłoni ssaków występują opuszki, które są zmienionymi zgrubieniami skóry.
U niektórych ssaków występują także rogi , będące tworami rogowymi oraz poroże, które jest tworem kostnym.
Podstawowa różnica jest taka, że poroże jest zrzucane raz w roku, natomiast rogi rosną przez całe życie zwierzęcia
Skóra ssaków jest gruba i zbudowana z dwóch warstw: naskórka i skóry
właściwej. Spełnia funkcję ochronną, tworzy torbę lęgową u torbaczy, błonę lotną u nietoperzy i innych ssaków poruszających się lotem ślizgowym oraz błonę pławną u ssaków wodnych.
w skórze występują gruczoły łojowe, potowe, zapachowe i mleczne.
8. Uzupełnij ćwiczenie 3 strona 107 w zeszycie ćwiczeń.
9. Jak oddychają ssaki?
Wszystkie ssaki są płucodyszne, co oznacza, że ich głównym narządem oddechowym są płuca. W skład układu oddechowego oprócz płuc wchodzą także nozdrza, gardziel, krtań, tchawica i oskrzela.
U ssaków następuje powiększenie powierzchni oddechowej poprzez pojawienie się pęcherzyków płucnych, które znajdują się na końcu drobniejszych rozwidleń oskrzeli, czyli oskrzelików. W pęcherzykach płucnych odbywa się wymiana gazowa. Wentylacja płuc zachodzi dzięki ruchom mięśni międzyżebrowych oraz skurczom przepony (w czasie wdechu powietrze jest zasysane do płuc pod wpływem podciśnienia wytworzonego w klatce piersiowej).
Posłuchaj: „Oddychanie ssaka” http://scholaris.pl/resources/run/id/57266 A jak oddychają ssaki wodne?
Choć pod wodą muszą – tak jak my – wstrzymywać oddech, morskie ssaki potrafią nurkować przez ponad
godzinę, zejść na setki metrów pod powierzchnię i szybko się wynurzyć, nie zapadając na chorobę
dekompresyjną.
Jak ssakom udaje się godzinami wytrzymać bez oddechu?
Stworzenia oddychające płucami wydają się nie mieć szans w konkurencji z zaopatrzonymi w skrzela rybami czy kałamarnicami. Dobrze to widać na naszym
przykładzie. Nurkując, musimy wstrzymać oddech. Większość z nas po zaledwie 2-3 minutach musi jednak wynurzyć się z powrotem, by wypuścić dwutlenek węgla i nabrać nową porcję tlenu
Tymczasem prawdziwy mieszkaniec morskiego świata jest cały czas w ruchu: pływa w poszukiwaniu pożywienia, ucieka przed drapieżnikiem. Zużycie tlenu wówczas rośnie, a czas spędzony na jednym wdechu dramatycznie się kurczy. Mimo to morskie ssaki potrafią
spędzić pod wodą nawet ponad godzinę. I wcale nie zawdzięczają tego rozrośniętym płucom, w których mogłyby magazynować wielkie zapasy powietrza.
Ciekawostka
Najdłużej pod wodą na jednym wdechu:
foka Weddella - ok. 80 minut
kaszalot - ok. 90 minut
słoń morski - do 120 minut
wal Cuviera - do 137 minut
Sekret ich umiejętności wstrzymywania oddechu na dziesiątki minut tkwi w czym innym.
Tlen jest magazynowany w organizmie przez dwa podobne do siebie związki chemiczne.
Jeden z nich to obecna w czerwonych ciałkach krwi hemoglobina. Drugi to mioglobina, znajdująca się w mięśniach. U ludzi w płucach przechowywanych jest około 36 proc. całego tlenu zawartego w organizmie, a 51 proc. krąży we krwi. U foki Weddella proporcje te wyglądają zupełnie inaczej - tylko 5 proc. tlenu mają w płucach, a aż o 70 proc. we krwi!
„W pewnym sensie stworzenia te mają wewnętrzną butlę z tlenem”.
10. Jak rozmnażają się ssaki?
U ssaków zapłodnienie zachodzi w organizmie samicy (zapłodnienie wewnętrzne).
Ssaki są żyworodne (za wyjątkiem jajorodnych stekowców – dziobaka i kolczatki). Ich zarodek rozwija się w macicy i jest połączony z organizmem matki za pośrednictwem łożyska. Narząd ten pośredniczy w wymianie substancji między samicą a zarodkiem przez sznur pępowinowy. Dostarcza zarodkowi substancje odżywcze, umożliwia wymianę gazów oddechowych oraz usuwanie zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii.
Podczas rozwoju zarodek ssaka jest chroniony ciałem matki i w dużym stopniu niezależny od czynników zewnętrznych. Okres trwania ciąży u ssaków jest bardzo różny.
U słonia prawie 2 lata, u kangura – tylko 12 dni.
Ciekawostka
U torbaczy, do których zaliczamy na przykład kangury i koale, ciąża trwa bardzo krótko.
Ich młode po urodzeniu mają do 3 cm długości. Przemieszczają się samodzielnie do torby lęgowej, znajdującej się na brzuchu samicy, przyczepiają do sutka matki i rosną przez kilka do kilkunastu miesięcy.
Są też ssaki jajorodne: dziobaki i kolczatki. Wykluwają się z jaj, które podobnie jak jaja gadów są otoczone skórzastymi osłonkami. Młode żywią się mlekiem, które sączy się z gruczołów rozsianych na brzuchu matki.
4. Czy ssaki opiekują się swoim potomstwem?
Wszystkie ssaki opiekują się potomstwem. Młode są karmione mlekiem, które ssą przyczepione do brodawek sutkowych matki. Opieka rodziców, w zależności od gatunku zwierzęcia, może trwać od kilku tygodni do wielu lat.
Obejrzyj film: „Zwierzęta – matki i ich dzieci”
https://www.youtube.com/watch?v=dHrmiWdWpe 0
11. Uzupełnij ćwiczenie 7 strona 108 oraz 9 strona 110 w zeszycie ćwiczeń.
12. Podsumowanie.
Sprawdź swoja wiedzę: https://wordwall.net/pl/resource/1300499/prawda-czy-fa%C5%82sz Czy wiesz, które zwierzęta żyją w Polsce?
https://buzz.gazeta.pl/buzz/13,156947,5808,czy-wiesz-ktore-zwierzeta-zyja-w-polsce-quiz.html Rozmnażanie u ssaków: http://scholaris.pl/resources/run/id/48797
