Podró niejedno ma imi ...

(1)

ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZ CIA EGZAMINU

KOD UCZNIA DATA URODZENIA UCZNIA

KWIECIE 2009

Czas pracy:

120 minut

Liczba punktów do uzyskania: 50 EGZAMIN

W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM

Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH

Instrukcja dla ucznia

1. Sprawd , czy zestaw egzaminacyjny zawiera 14 stron.

Ewentualny brak stron lub inne usterki zgło nauczycielowi.

2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i dat urodzenia.

3. Czytaj uwa nie wszystkie teksty i zadania.

4. Rozwi zania zapisuj długopisem lub piórem z czarnym tuszem/atramentem. Nie u ywaj korektora.

5. W zadaniach od 1. do 20. s podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D.

Odpowiada im nast puj cy układ na karcie odpowiedzi:

Wybierz tylko jedn odpowied i zamaluj kratk z odpowiadaj c jej liter , np. gdy wybrałe odpowied A:

6. Staraj si nie popełnić bł dów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale je li si pomylisz, bł dne zaznaczenie otocz kółkiem i zamaluj inn odpowied .

7. Rozwi zania zada od 21. do 29. zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekre laj.

8. Redaguj c odpowiedzi do zada , mo esz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie b d sprawdzane i oceniane.

Powodzenia!

WPISUJE UCZE

dzie miesi c rok

UZUPEŁNIA ZESPÓŁ NADZORUJ CY

dysleksja miejsce na naklejk

z kodem

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

(2)

Podró niejedno ma imi ...

Tekst I

Człowiek o gor cym sercu i romantycznej duszy. Pasjonat ycia. W wolnych chwilach czyta sonety Petrarki w oryginale i... planuje kolejne podró e. Z Markiem Kami skim rozmawia Anna Ibisz.

W którym momencie ycia zdecydował Pan, e zostanie podró nikiem?

Jako dziecko czytałem bardzo du o ksi ek, równie podró niczych: Juliusza Verne’a, Adama Bahdaja, pami tniki Amundsena. Zafascynował mnie wiat podró y i ycie, w którym dziej si nowe rzeczy, patrzy si w przyszło ć, odkrywa białe plamy na mapie.

Pami ta Pan swoj pierwsz wypraw ?

Tak, to była wycieczka z rodzicami do Karpacza ( miech). Pó niej w czasie studiów byłem dwa razy w Meksyku, raz na Kubie, przejechałem te z przyjacielem cał Europ . Wybór kierunku studiów bardzo mi si w podró owaniu przydał, bo filozofia uczy my lenia, a bez niego nie da si podró ować. […]

Ile razy otarł si Pan o mierć?

Wiele razy. Przechodziłem przez lodowe szczeliny, wpadałem do wody. Zawsze si wtedy bałem. Strach to naturalny odruch, którego nie nale y si wstydzić. [...]

Bliscy ciesz si z Pa skiej pasji?

Martwi si o mnie, zniech caj mnie do wypraw. Moi rodzice nie ciesz si z mojej pasji, ale ja to rozumiem. Gdybym miał syna, te bym si o niego bał, bo taki rodzaj podró owania, jaki uprawiam, jest niebezpieczny. [...] Człowiek powinien móc realizować swoje marzenia i zdawać sobie spraw z ryzyka, jakie to za sob poci ga.

Czy podró owanie jest tylko pasj , czy te Pana zawodem, sposobem na ycie?

Wszystko zale y od skali wyprawy. Je li my li si o zdobywaniu bieguna, to jest to pasja, której trzeba si w pełni po wi cić. […] Dla mnie wyprawy s po prostu yciem, poł czeniem zawodu i pasji. Je li miałbym doradzać co ludziom, którzy du o pracuj , a marz o jakiej wyprawie – nie trzeba od razu i ć na biegun! [...]

Czego si Pan dowiedział o sobie samym dzi ki tym wyprawom?

Tego, e ka dy człowiek mo e bardzo wiele dokonać, je li tylko chce. […]

B dzie Pan podró ował do ko ca ycia?

Tak. I nie chodzi mi o przemieszczanie si z punktu A do B, traktuj moje wyprawy jak projekty. Tak jak malarz, który ma farby i płótno i stara si co namalować, tak i ja staram si zaplanować ka d wypraw jak jak kompozycj . Podró owanie te jest swego rodzaju sztuk , twórczo ci człowieka. Mnie nie chodzi o zaliczanie kolejnych miejsc na mapie, nie zale y mi na tym, eby być bohaterem, nie chc z nikim konkurować ani nikomu niczego udowadniać. Chc tworzyć własne kompozycje. Ale nic na sił . We wszystkim przecie trzeba umieć znale ć równowag .

[za:] http://zima.wp.pl/artykul.html?katn

(3)

Zadanie 1. (0-1)

Jak rol w yciu Marka Kami skiego odegrały ksi ki, które czytał w dzieci stwie?

A. Rozwin ły w nim zainteresowanie histori i geografi . B. Obudziły w nim ciekawo ć wiata.

C. Zach ciły go do prowadzenia bada naukowych.

D. Nauczyły go planowania własnych działa .

Zadanie 2. (0-1)

Co studiował Marek Kami ski?

A. Dziennikarstwo.

B. Geografi . C. Filozofi . D. Malarstwo.

Zadanie 3. (0-1)

Zdaniem Marka Kami skiego wyprawy

A. sprzyjaj odkrywaniu pi kna ojczystej przyrody.

B. zach caj do lektury powie ci podró niczych.

C. umacniaj wi zi mi dzy podró nikami i ich rodzinami.

D. pozwalaj realizować marzenia i odkrywać prawd o człowieku.

Zadanie 4. (0-1)

Wyra enie białe plamy w kontek cie wypowiedzi Marka Kami skiego oznacza A. nieznane fakty z przeszło ci.

B. miejsca wiecznego niegu.

C. bezkresn , niezmierzon przestrze . D. nowe, niezbadane jeszcze miejsca.

Zadanie 5. (0-1)

Ogóln my l o charakterze filozoficznym Marek Kami ski zawarł w zdaniu:

A. Zafascynował mnie wiat podró y i ycie, w którym dziej si nowe rzeczy, patrzy si w przyszło ć, odkrywa białe plamy na mapie.

B. Moi rodzice nie ciesz si z mojej pasji, ale ja to rozumiem.

C. Ka dy człowiek mo e bardzo wiele dokonać, je li tylko chce.

D. I nie chodzi mi o przemieszczanie si z punktu A do B, traktuj moje wyprawy jak projekty.

(4)

Jan Vermeer, Geograf (ok. 1668 r.), [w:] „Galeria Sztuki” nr 14.

Zadanie 6. (0-1)

W centrum obrazu artysta umie cił A. okno przysłoni te kotar .

B. map wisz c na cianie.

C. szaf z globusem.

D. m czyzn z cyrklem.

Zadanie 7. (0-1)

wiatło padaj ce przez okno

A. wydobywa z mroku tylko postać m czyzny.

B. o wietla głównie sylwetk m czyzny i rozło on map . C. jednakowo o wietla wszystkie przedmioty.

D. szczególnie eksponuje szaf i stoj cy na niej globus.

Zadanie 8. (0-1)

Wyraz twarzy i postawa postaci przedstawionej na obrazie wiadcz A. o wzburzeniu.

B. o przera eniu.

C. o zadumie.

D. o rado ci.

(5)

Zadanie 9. (0-1)

Obraz jest przykładem malarstwa A. rodzajowego.

B. mitologicznego.

C. historycznego.

D. pejza owego.

Tekst II

Pro ba o wyspy szcz liwe

A ty mnie na wyspy szcz liwe zawie ,

wiatrem łagodnym włosy jak kwiaty rozwiej, zacałuj, ty mnie ukołysz i u pij, snem muzykalnym zasyp, otuma , we nie na wyspach szcz liwych nie przebud ze snu.

Poka mi wody ogromne i wody ciche,

rozmowy gwiazd na gał ziach pozwól mi słyszeć zielonych, du o motyli mi poka , serca motyli przybli i przytul, my li spokojne ponad wodami pochyl miło ci .

Konstanty Ildefons Gałczy ski, Pro ba o wyspy szcz liwe, [w:] Serwus, madonna. Wiersze i poematy, Warszawa 1984.

Zadanie 10. (0-1)

W którym z zacytowanych wersów bezpo rednio ujawnia si podmiot liryczny?

A. Wiatrem łagodnym włosy jak kwiaty rozwiej, zacałuj.

B. Du o motyli mi poka , serca motyli przybli i przytul.

C. We nie na wyspach szcz liwych nie przebud ze snu.

D. My li spokojne ponad wodami pochyl miło ci .

Zadanie 11. (0-1)

Osoba mówi ca w wierszu A. planuje realn podró . B. t skni za biblijnym rajem.

C. marzy o szcz ciu w miło ci.

D. rozmy la o samotnym yciu.

Zadanie 12. (0-1)

Nastrój, w jakim jest podmiot liryczny, najtrafniej wyra aj okre lenia:

A. ukojenie i nadzieja.

B. oboj tno ć i niech ć do działania.

C. zw tpienie i rozpacz.

D. rado ć i pewno ć siebie.

(6)

Zadanie 13. (0-1)

Jakie rodki poetyckie wyst puj w wersie: rozmowy gwiazd na gał ziach pozwól mi słyszeć zielonych?

A. Przeno nia i epitet.

B. Porównanie i antyteza.

C. Porównanie i apostrofa.

D. Przeno nia i kontrast.

Zadanie 14. (0-1)

O tym, e wiersz ma charakter pro by, wiadczy wielokrotne u ycie A. bezokoliczników.

B. imiesłowów.

C. trybu przypuszczaj cego czasowników.

D. trybu rozkazuj cego czasowników.

Zadanie 15. (0-1) Z wiersza wynika, e

A. blisko ć ukochanej osoby mo e być ródłem szcz cia.

B. tylko bezludna wyspa jest miejscem szcz liwo ci.

C. prawdziwe szcz cie nigdy nie jest osi galne.

D. wa ne jest samo marzenie o szcz ciu, a nie jego osi gni cie.

Tekst III

Jednym z motywów, ci gn cych si przez wiele lat rozrachunków za powstanie listopadowe, był tak e swoisty bilans zysków i strat, jakie ponie li uczestnicy tych wydarze . Inaczej mówi c, pytanie o to, kto zyskał, a kto stracił na powstaniu. […]

A cen najwy sz okazywała si emigracja. Absolutnie nieprzewidywalna zarówno w zakresie yciowych konsekwencji, własnej odporno ci psychicznej na rozł k z krajem, jak te braku wyobra ni nieogarniaj cej mo liwo ci długiego trwania wychod stwa, wła ciwie niemal bezkresnego.

Czy mo na wyobrazić sobie rzeczywisto ć niewyobra aln , zupełnie now , nie wspart adnym do wiadczeniem? Jak si okazało, si ganie do do wiadcze Legionów D browskiego było analogi naci gan i wr cz zwodnicz . Emigracja polistopadowa nie stała si formacj wojskow , a Europa ówczesna, ustabilizowana przez kongres wiede ski, nie miała potrzeb ani szans na wyłonienie „człowieka wieku” miary Napoleona. […]

Niezale nie od tego, czy opuszczaj cy Polsk zdawali sobie spraw , e s twórcami zjawiska bezprecedensowego, byli nimi. Własnym losem, swoimi biografiami, uczuciami i umysłami stwarzali nowy kształt polskiej historii – emigracj , któr nazwano wielk . Prawd mówi c, kłopotliwa to nazwa, podatna na wykładni gloryfikuj co-patetyczn ¹, podsuwan przez ten kwalifikuj cy przymiotnik „wielka”. Bo taki wła nie, warto ciuj cy ma ona sens. Nie do liczebno ci nale y go odnosić, choć sze ć-siedem tysi cy ludzi, w tym elity polityczne i intelektualne, to niemało. Wielko ć wynikała raczej z owego wzoru wzorów emigracji politycznych, jaki stworzyli. W ich odpowiedzialno ci za kraj, za wierno ć hasłom, dla których podj li walk z Rosj , za hojne obdarowywanie własnym yciem uwielbianej

(7)

wówczas – wszak połow wieku rozłamała Wiosna Ludów – skrzydlatej bogini wolno ci.

Wielko ć tkwiła tak e w szczegółach, w umiej tno ci organizowania instytucji ycia społecznego, w trosce o szkolnictwo i kultur , czego widoczne lady pozostały do dzi na przykład w postaci Biblioteki Polskiej.

Je li porywali si na zadania cz stokroć przekraczaj ce finansowe mo liwo ci tego rodowiska, kierowała nimi szlachetna ambicja, aby pozostawić po sobie trwałe warto ci i aby kiedy oddać Polsce kapitał duchowy tutaj zgromadzony. Mimo e to oni wła nie stali si twórcami znacz cego dla dalszych dziesi cioleci XIX wieku podziału na kraj i emigracj , przechowywali ide wspólnej Polski oraz nadrz dne poj cie ojczyzny, której uchybić nie wolno.

Alina Witkowska, Cze ć i skandale. O emigracyjnym do wiadczeniu Polaków, Gda sk 1997.

1 Gloryfikacja – wysławianie, wychwalanie, uwielbianie; patos – podniosło ć, wzniosło ć.

Zadanie 16. (0-1)

Powstanie listopadowe wybuchło w roku A. 1815

B. 1830 C. 1848 D. 1863

Zadanie 17. (0-1)

Emigracj polistopadow nazwano „wielk ”, poniewa jej przedstawiciele A. stali si twórcami podziału społecze stwa polskiego na „kraj” i „emigracj ”.

B. odegrali ogromn rol polityczn i kulturaln w dziejach Polski.

C. porywali si na zadania przekraczaj ce mo liwo ci finansowe ich rodowiska.

D. nawi zywali do tradycji napoleo skiej i do wiadcze Legionów D browskiego.

Zadanie 18. (0-1)

Z tekstu III wynika, e emigranci marzyli A. o zerwaniu wszelkich wi zi z krajem.

B. o poprawie warunków materialnych.

C. o integracji ze społecze stwem Zachodu.

D. o odzyskaniu przez Polsk niepodległo ci.

Zadanie 19. (0-1)

Zwi zek przyczynowo-skutkowy został poprawnie przedstawiony w szeregu:

A. represje wobec ludno ci polskiej  utrata przez Polsk niepodległo ci  Wielka Emigracja

B. kongres wiede ski  kl ska powstania listopadowego  utrata przez Polsk niepodległo ci

C. kl ska powstania listopadowego  Wielka Emigracja  rozwój kultury polskiej na obczy nie

D. Wiosna Ludów  Wielka Emigracja  zesłania Polaków na Syberi

(8)

Zadanie 20. (0-1)

Tekst III jest przykładem A. literatury popularnonaukowej.

B. literatury pi knej.

C. recenzji.

D. pami tnika.

Tekst IV

„Mam na imi Karolina. Mam 17 lat. Mieszkam na wsi w woj. lubelskim. Od kiedy ucz si angielskiego, wyjazd do Anglii to jedno z moich najskrytszych marze . Chciałabym przej ć si nad Tamiz . Jako siostra zapalonych kibiców sportowych byłabym zaszczycona rozmow z Jerzym Dudkiem, który gra w dru ynie Liverpoolu¹”. Starannie przykleiła znaczek i wysłała list do Fundacji Dzieci ca Fantazja².

Marcin swój list wystukał na komputerze: „Kraj, który odwiedziłbym z wielk przyjemno ci , to Anglia. Nie wiem, czy mog prosić o spełnienie moich kolejnych marze . Je li tak, to s nimi obejrzenie na ywo meczu z udziałem Jerzego Dudka, wizyta w fabryce samochodów i przeja d ka takimi autami, jak: ferrari, lamborghini, jaguar, lotus”. Marzenia zostały wysłane, pozostało tylko czekać.

Obydwoje nie wiedzieli, e odb d podró ycia. Zacz ła si 16 marca w Lublinie, sk d odjechali busem do hotelu Gordon, tu przy lotnisku Ok cie. Noc sp dzona w tym miejscu oswoiła ich z wyciem silników startuj cych samolotów. Na drugi dzie o 7.50 wsiedli do samolotu. Na lotnisku w Londynie był tłum ludzi, harmider, kolejki do odprawy. Ale to ich nie zraziło. Przygotowywali si przecie solidnie do tego wyjazdu. Marcin, choć prymusem nie jest i czasem kijem go do nauki nie zagonisz, wkuwał jak w ciekły angielskie słówka. Nie zrobi z siebie głupka przed Angolami. Tak e Karolina, kiedy dowiedziała si o podró y, nie odchodziła od ksi ki – nic tylko angielski i angielski. Kiedy zaczyna si przygoda twojego ycia, musisz si dobrze przygotować, nie mo esz wskoczyć do niej tak po prostu jak do kału y.

Miasto powitało ich pi kn pogod . Lunch zjedli w hotelu. Potem ruszyli pod Big Bena³, Buckingham Palace⁴ i do Westminster Abbey⁵. Pó niej przyszedł czas na Londy skie Oko⁶. Widać z niego całe miasto. Ten dzie zaliczyli do udanych. Nast pnego dnia wstali bladym witem. Zaplanowali przecie spacer nad Tamiz . Gdy wrócili do hotelu, Marcinowi a dech zaparło w piersi. Przed samym wej ciem stało pi kne fioletowe ferrari. Usiadł za kierownic , pó niej w fotelu pasa era. Je dzili po Londynie dobr godzin . Karolina natomiast poszła do muzeum figur woskowych Madame Tussauds⁷. Patrzyła w oczy Marylin Monroe, miała si z Charliego Chaplina. Noc min ła szybko. W czwartek przed południem pod ich hotel w Liverpoolu przyjechały policjantki. Zaprosiły Karolin i Marcina na wizyt w stajniach i spotkanie ze specjalnymi jednostkami pracuj cymi z psami. Potem policyjnym radiowozem pojechali na spotkanie z piłkarzami Liverpoolu. Dudek zrobił co , czego nie było w programie wycieczki: zaprosił ich na kolacj . Gadali o wszystkim: Jurek o swoim synku i onie, Karolina i Marcin o tym, e spełniły si ich marzenia…

Na podstawie: Dorota Kowalska, Marzenia si spełniaj , „Newsweek Polska”, 15/2004.

1 Tekst pochodzi z roku 2004 – Jerzy Dudek był wówczas piłkarzem Liverpoolu.

2 Fundacja Dzieci ca Fantazja powstała w 2003 r.; jej celem jest spełnianie marze nieuleczalnie chorych dzieci.

3 Big Ben – popularna nazwa dzwonu i Wie y Zegarowej gmachu angielskiego parlamentu.

4 Buckingham Palace – rezydencja rodziny królewskiej.

5 Westminster Abbey – Opactwo Westminsterskie; jedna z najsłynniejszych wi ty w Londynie.

6 Londy skie Oko – wielki „diabelski młyn” stoj cy nad brzegiem Tamizy.

7 Madame Tussauds – słynny londy ski gabinet figur woskowych zało ony przez Francuzk Marie Tussaud.

(9)

Zadanie 21. (0-1)

O czym marzyli Karolina i Marcin?

………..………

Zadanie 22. (0-1)

W jakim celu została powołana Fundacja Dzieci ca Fantazja?

………..

………...

Zadanie 23. (0-1)

Napisz, co robili Marcin i Karolina, aby dobrze przygotować si do „podró y ycia”.

………...

Zadanie 24. (0-1)

Jaki rodzaj narracji przewa a w tek cie IV?

………..

Zadanie 25. (0-1)

Wypisz z tekstu IV pierwsze zdanie tego akapitu, w którym jest najwi cej elementów sprawozdania.

………...

……….

Zadanie 26. (0-1)

Przekształć podane wypowiedzenia tak, by unikn ć wyst puj cych w nich potocznych sformułowa .

Marcin [...] wkuwał jak w ciekły angielskie słówka. Nie zrobi z siebie głupka przed Angolami.

………..

….………..…

………..

(10)

Zadanie 27. (0-3)

Na podstawie tekstu IV odtwórz program wycieczki Karoliny i Marcina.

Dzie 1.

1. Wyjazd z Lublina do Warszawy.

2. ………..………...

Dzie 2.

1. ………..……….

2. Zakwaterowanie w hotelu, obiad.

3. ………...

4. ………...

5. Podziwianie panoramy miasta z Londy skiego Oka.

Dzie 3.

1. ………..………....

2. ……….

Dzie 4.

1. ………..………...

2. ……….

3. Spotkanie z piłkarzami Liverpoolu.

4. ………...

(11)

Zadanie 28. (0-6)

W imieniu samorz du szkolnego napisz podanie do dyrektora gimnazjum z pro b o zgod na przeprowadzenie zbiórki pieni dzy na rzecz Fundacji Dzieci ca Fantazja.

………...

...

(12)

Zadanie 29. (0-15)

Napisz rozprawk na temat: Wyprawa, w drówka, tułaczka... – podró niejedno ma imi . Uzasadnij trafno ć podanego stwierdzenia, odwołuj c si do jednego przykładu z arkusza i co najmniej dwóch przykładów z literatury lub historii, ewentualnie z obu tych dziedzin.

Pami taj, e Twoja praca powinna zajmować co najmniej połow wyznaczonego miejsca.

………...

...

(13)

...

(14)

Brudnopis

………...

...