Pobrano ze strony www.sqlmedia.plPobrano ze strony www.sqlmedia.pl
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II
Zasady oceniania:
- Za rozwiązanie zadaĔ z arkusza II moĪna uzyskaü maksymalnie 50 punktów.
- Model odpowiedzi uwzglĊdnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest Ğcisáym wzorcem sformuáowania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zadaĔ zamkniĊtych).
- Za odpowiedzi do poszczególnych zadaĔ przyznaje siĊ wyáącznie peáne punkty.
- Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü tylko jeden punkt, przyznaje siĊ punkt wyáącznie za odpowiedĨ w peáni poprawną.
- Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü wiĊcej niĪ jeden punkt, przyznaje siĊ tyle punktów, ile prawidáowych elementów odpowiedzi (zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawiá zdający.
- JeĪeli podano wiĊcej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) niĪ wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.
- JeĪeli podane w odpowiedzi informacje Ğwiadczą o zupeánym braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczają udzielonej prawidáowej odpowiedzi, odpowiedĨ taką naleĪy oceniü na zero punktów.
Numer zadania
Oczekiwana odpowiedĨ Maksymalna
punktacja za zadanie
Uwagi 28. Przykáad tabeli:
Podziaá
polisacharydów
Przykáady polisacharydów
WystĊpowanie polisacharydów w organizmach Īywych
celuloza Ğciany komórkowe komórek roĞlinnych / niektórych grzybów i protistów .
Strukturalne
chityna wystĊpuje w Ğcianach komórkowych komórek (wiĊkszoĞci)grzybów / buduje szkielety zewnĊtrzne stawonogów.
skrobia wystĊpuje w komórkach (strukturach) roĞlin / bulwa ziemniaka.
Zapasowe
glikogen wystĊpuje w komórkach grzybów / narządach zwierząt / wątroba.
Za prawidáowe sklasyfikowanie w tabeli na polisacharydy strukturalne (celuloza, chityna) i zapasowe (skrobia, glikogen) - 1 pkt
Za prawidáowe podanie w tabeli dwóch miejsc wystĊpowania - 1 pkt Za prawidáowe podanie w tabeli czterech miejsc wystĊpowania - 2 pkt
3
Tabela moĪe mieü inny ukáad kolumn (np. zaczynaü siĊ od rodzajów polisacharydów)
29. A. – 1 pkt 1
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
30. Za kaĪdą dobrze oznaczoną fazĊ - po 1 pkt G2 – 1n, 2c, - 1 pkt
M – 1n, 1c. – 1 pkt
2
31. Za podanie nazwy - fosforylacja substratowa – 1 pkt 1
32. a) Za ustalenie miejsc zachodzenia wymienionych procesów – 1 pkt
- Chloroplast – procesy anaboliczne, mitochondrium – procesy kataboliczne.
b) Za poprawne wyjaĞnienie – 1 pkt Przykáad wyjaĞnienia:
- Chloroplasty i mitochondria zaopatrują komórkĊ w metabolity i/lub ATP.
- Produkty jednego z organelli są substratami drugiego / samowystarczalnoĞü energetyczna komórki.
2
33. Za poprawnie wyjaĞnioną zaleĪnoĞü – 1 pkt Przykáad wyjaĞnienia:
- Im lepiej jest rozwiniĊta siateczka Ğródplazmatyczna szorstka, tym wiĊcej jest produkowanego biaáka.
- ObfitoĞü siateczki Ğródplazmatycznej szorstkiej wzmaga syntezĊ biaáek (enzymów). 1 34. Za kaĪdą z dwóch prawidáowo wymienioną funkcjĊ – po 1 pkt
Przykáady funkcji wakuol:
- Utrzymują komórkĊ w stanie uwodnienia (odpowiadają za turgor komórki).
- Magazynują zbĊdne produkty przemiany materii (glikozydy, alkaloidy, garbniki, kwasy organiczne).
- Magazynują materiaáy zapasowe (biaáka w postaci ziaren aleuronowych, cukry, táuszcze).
- Znajdują siĊ w nich barwniki - antocjany i flawony – nadające barwĊ kwiatom, owocom, liĞciom.
- Znajdują siĊ w nich enzymy hydrolityczne upodabniające wakuole do lizosomów.
- Wakuole zawierają enzymy hydrolityczne (trawiące), dziĊki czemu uczestniczą w rozkáadzie biaáek i kwasów nukleinowych.
2
Nie uznajemy magazynowania skrobi w wakuolach, wydzielania wody.
35. Za kaĪdą z dwóch poprawnie podanych zaleĪnoĞci - po 1 pkt Przykáad zaleĪnoĞci:
- Chloroplasty w komórkach skórki roĞliny wodnej uáatwiają fotosyntezĊ w Ğrodowisku wodnym (Ğwiatáo o maáym natĊĪeniu, rozproszone).
- Brak aparatów szparkowych - Ğrodowisko wodne zapewnia roĞlinie staáą wilgotnoĞü (roĞlina nie musi oszczĊdzaü wody).
- Cienka kutykula w obu warstwach skórki – uáatwia gospodarkĊ wodą i solami mineralnymi.
2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
36. Za kaĪdą z dwóch poprawnie sformuáowanych zalet – po 1 pkt Przykáadowe zalety strtegii:
- Wirusy dziaáające wolno mają wiĊksze szanse na zaatakowanie nowego (i kolejnych) gospodarza i wykorzystanie go.
- Stykając siĊ z organizmami róĪnych gospodarzy wirusy mają wiĊksze szanse zdobycie przystosowaĔ na drodze mutacji (doboru naturalnego, selekcji).
ʛ Wáączanie materiaáu genetycznego wirusa do materiaáu genetycznego gospodarza pozwala na jego powielanie i stanowi ochronĊ przed zniszczeniem.
ʛ Powolne dziaáanie wirusa wydáuĪa czas choroby, dając szansĊ na wynalezienie leków, które je zwalczą.
ʛ Powolne dziaáanie wirusa wydáuĪa Īycie chorego czáowieka, a jest ono przecieĪ nadrzĊdną wartoĞcią.
ʛ Na początku czáowiek nie ma Īadnych objawów i nie cierpi.
2
37. Za poprawnie podany wpáyw bakterii – 1 pkt Przykáad odpowiedzi:
- Proces ten powoduje zakwaszenie gleby.
- Powstają jony SO42-
Za podanie konsekwencji – 1 pkt Przykáad odpowiedzi:
- Konsekwencją zakwaszenia jest zuboĪenie Ğwiata roĞlinnego na tym terenie.
- Na glebie kwaĞnej mogą rozwijaü siĊ roĞliny kwasolubne.
- Tworzą siĊ siarczany potrzebne dla prawidáowego wzrostu i rozwoju roĞlin.
2
38. Za wskazanie sposobu dziaáania leku – 1 pkt Przykáad odpowiedzi:
- Lek powinien blokowaü dziaáanie biaáek gronkowca sáuĪących do uwalniania Īelaza z erytrocytów.
- Lek moĪe blokowaü ekspresjĊ genów biaáek gronkowca.
Za okreĞlenie efektów dziaáania leku – 1 pkt Przykáad odpowiedzi:
- które to dziaáanie przerwie dostarczanie Īelaza do komórki gronkowca / zaburzenie metabolizmu /, co spowoduje unieszkodliwienie bakterii – 1 pkt
LUB:
- Za podanie kaĪdego dwóch sposobów mechanizmów dziaáania leku – po 1 pkt
2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
39. Za kaĪde z dwóch logicznych wyjaĞnieĔ – po 1 pkt Przykáady wyjaĞnieĔ:
a) DziĊki temu, Īe tworzą siĊ kĊpy mchów, uáatwia to utrzymaü wodĊ miĊdzy roĞlinami.(Uáatwia to pobieranie wody przez listki)
b) DziĊki bezpoĞredniej bliskoĞci gametangiów Ƃ i ƃ uáatwione jest zaplemnienie (zapáodnienie,
przeniesienie plemników przez wodĊ do rodni). – 1 pkt 2
40. Za podanie prawidáowej nazwy organu – 1 pkt
Modyfikacji ulegáy áodygi (bulwa ziemniaka i káącze kosaüca).
Za poprawne wyjaĞnienie – 1 pkt Przykáady wyjaĞnieĔ:
- Gromadzą materiaáy (substancje) zapasowe (wĊglowodany) (zuĪywane do budowy wzrostu i rozwoju tych roĞlin).
- Obydwie áodygi uáatwiają wegetatywne rozmnaĪanie siĊ tych roĞlin.
- Káącze kosaüca pozwala na lepsze umocowanie roĞliny w glebie.
- Są organami przetrwalnikowymi.
2
41. Za podanie nazwy - symetria promienista. – 1 pkt Za poprawne uzasadnienie – 1 pkt
Przykáad uzasadnienia:
- Ukwiaá jest zwierzĊciem osiadáym, które musi odbieraü bodĨce ze wszystkich kierunków (nie moĪe zmieniü swojego poáoĪenia).
- Symetria promienista uáatwia ukwiaáowi (jako zwierzĊciu osiadáemu) zdobywanie pokarmu i obronĊ.
2
Nie uznaje siĊ znaczenia symetrii promienistej w rozmnaĪaniu i regeneracji.
42. Za kaĪde z dwóch poprawnych wyjaĞnieĔ – po 1 pkt Przykáady odpowiedzi:
- Gruczoáy Ğlinowe produkują ĞlinĊ zawierającą substancjĊ, która przeciwdziaáa krzepniĊciu krwi / Gruczoáy Ğlinowe produkują ĞlinĊ zawierającą hirudinĊ.
- DuĪe kieszeniowate wole uáatwia magazynowanie krwi (zmieszana z hirudiną dáugo zachowuje ĞwieĪoĞü – nie krzepnie).
2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
43. Za wskazanie Ĩródeá wodoru – 1 pkt
- ħródáem wodoru w procesie fotosyntezy roĞlin zielonych jest woda, a w procesie fotosyntezy purpurowych bakterii siarkowych – siarkowodór.
Za poprawne wyjaĞnienie – 1 pkt Przykáady odpowiedzi:
- RóĪnica Ĩródeá wynika z tego, Īe fotosynteza roĞlin zielonych zachodzi w warunkach tlenowych, a wymienione bakterie są beztlenowcami - w ich otoczeniu jest dostĊpny H2S.
- Organizmy te Īyją w róĪnych Ğrodowiskach ( tlenowe , beztlenowe).
2
44. Za prawidáowe uzupeánienie kaĪdej z dwóch luk schematu – 1 pkt
Lewa strona schematu – niski poziom ATP; prawa strona schematu – wysoki poziom ATP. 1 45. Za wáaĞciwy wybór krzywej - krzywa A – 1 pkt
Za poprawne uzasadnienie – 1 pkt Przykáad uzasadnienia:
- PoniewaĪ organizmy stenotermiczne są to takie organizmy, które wykazują wąski zakres tolerancji na temperaturĊ (których aktywnoĞü przypada na znacznie wĊĪszy zakres temperatur).
2
46. Za prawidáowo sformuáowany problem badawczy – 1 pkt Problem badawczy - przykáady:
- W jaki sposób samce konika polnego wabią samice (w okresie godowym)?
- WraĪliwoĞü samic konika polnego na dĨwiĊki wydawane przez samca.
- Czy samice konika polnego bardziej reagują na widok samca czy na jego gáos?
- Badanie zachowaĔ godowych koników polnych.
1
47. Za prawidáowo sformuáowany wniosek – 1 pkt Przykáad wniosku:
- Bez wzglĊdu na poáoĪenie gaáązki, pĊdy zawsze wykazują geotropizm ujemny, a korzenie – geotropizm dodatni.
- Bez wzglĊdu na poáoĪenie gaáązki pĊdy i korzenie rosną w swoim naturalnym kierunku - pĊdy w górĊ a korzenie w dóá
1
48. Za kaĪdą z dwóch prawidáowo podaną sytuacjĊ wraz z uzasadnieniem – po 1 pkt Przykáady sytuacji:
- Wykrycie przestĊpcy – moĪliwoĞü sprawiedliwego ukarania.
- Uniewinnienie (oczyszczenie z zarzutów) niewinnie oskarĪonych – rehabilitacja spoáeczna.
- Ustalenie toĪsamoĞci osób zaginionych, pozbawionych pamiĊci – odnajdywanie rodzin.
- Ustalenie toĪsamoĞci osób znalezionych martwych: ofiar dziaáaĔ wojennych, zamachów 2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
terrorystycznych i katastrof – odnajdowanie rodzin, pochówek (rodziny, paĔstwo).
- Pomoc w ustaleniu naturalnych rodziców dzieci adoptowanych (jeĪeli chcą ich poznaü) – odnowienie wiĊzi rodzinnych, scalanie rodzin.
- Rozstrzyganie sporów o ojcostwo – alimenty, kontakty dziecka z biologicznym ojcem.
49. Za prawidáowo podane fenotypy dwóch osobników – 1 pkt a) czarny, b) brązowy
b) Za prawidáowo zapisaną krzyĪówkĊ – 1 pkt (AaBb x aaBb)
AB aB Ab ab
aB AaBB aaBB AaBb aaBb ab AaBb aaBb Aabb aabb
c) Za podanie prawdopodobieĔstwa - 25% /0,25 / ¼ /1 - 4 osobników albinotycznych – 1 pkt
3
Dopuszcza siĊ zapis krzyĪówki w kaĪdej innej formie.
Nie uznajemy wyniku 25% przy z báĊdnie zapisanej krzyzówce.
50. I sposób punktacji: (stosowany, gdy brak odpowiedzi na drugą czĊĞü polecenia, lub jest ona báĊdna) Za zapisanie prawidáowych genotypów kobiety (II) – 1 pkt
XDXd
Za zapisanie prawidáowych genotypów mĊĪczyzn (I, III, IV) – 1 pkt I – XdY; II –; III – XdY; IV – XdY
II sposób punktacji (stosowany, gdy uczeĔ przedstawiá prawidáowe uzasadnienie faktu, Īe daltonizm jest cechą recesywną otrzymaá tylko jeden pkt za zapisanie genotypów lub nie otrzymaá go wcale).
Przykáady prawidáowych argumentów wynikających z wiedzy ucznia – 1 pkt
- Heterozygotyczne kobiety nie są daltonistkami, lecz tylko nosicielkami tego genu.
- Gdyby gen na daltonizm byá dominujący, to nie byáoby nosicielek tego genu i choroba wystĊpowaáaby podobnie czĊsto u mĊĪczyzn i kobiet.
Uwaga:
JeĪeli uczeĔ poda, Īe na podstawie analizy schematu nie moĪna uzasadniü, Īe daltonizm jest cechą recesywną – 1 pkt.
2
Dopuszcza inne oznaczenia literowe alleli (A, a; B, b; H, h.
Nawet bez ich objaĞnienia.
51. Za podanie rodzaju zmiennoĞci - zmiennoĞü niedziedziczna – 1 pkt.
Za poprawny argument – 1 pkt Przykáadowy argument:
- Zmiana barwy na róĪową jest spowodowana przez kwaĞne podáoĪe.
- ZmianĊ barwy kwiatów warunkuje zmiana Ğrodowiska.
- Warunki (czynniki) Ğrodowiskowe wpáywają na zmianĊ barwy kwiatów na róĪową.
2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
52. Za logiczne wyjaĞnienie – 1 pkt Przykáady wyjaĞnieĔ:
SkutecznoĞü oznacza:
- Takie przystosowania do Īycia w danym Ğrodowisku, dziĊki którym gatunek bĊdzie mógá tam Īyü (rozwijaü siĊ) i wydawaü potomstwo.
- Wytworzenie (zespoáu) cech uáatwiających gatunkowi Īycie i przeĪycie w danym Ğrodowisku.
1
53. Za narysowanie piramidy i wstawienie cyfr w odpowiednie miejsca – 1 pkt
Za poprawne nazwanie 2 poziomów (w przypadku prawidáowego rysunku piramidy) – 1 pkt
Za poprawne nazwanie 4 poziomów – 2 pkt
3
Podpisy poziomów w nawiasach są odpowiedziami alternatywnymi.
54. Za kaĪde z dwóch poprawne okreĞlenie uwzglĊdniające globalne skutki wycinania lasów - po 1 pkt Przykáad odpowiedzi:
- Nadmierne wycinanie lasów powoduje zmniejszenie biomasy producentów (wykorzystujących dwutlenek wĊgla w procesie fotosyntezy), co moĪe spowodowaü zwiĊkszenie stĊĪenia
dwutlenku wĊgla w atmosferze.
- MoĪe to doprowadziü do wystąpienia efektu cieplarnianej.
2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
