Dzisiejszy numer zawiera 4 wony Cena pojedyńcrefro egzemplarza 15 groszyNMLKJIHGFEDCBA
P o n ie d z ia łe k A rk a d ju sz a , M o d es.
W to re k W e to n ik i, G la f.ry Ś ro d a H ila re g o b .
Wąbrzeźno, wtorek 13 stycznia 1931 r.CBA
. J _ ł- , w « k » p « d . m i « « i ę c x n i a l . M z t z o d - 1 T Z C u p ł a i A » n o » z « n i « n > p r z e z p o c z t y 2 0 g r v i q c e j . W w y p a d k a e h a i a p r z a w i d z i z n y e h , p r z y w a t r z y - i s a a i a p r z a d a i ^ b i o r a t w a , z ł o t e n f a p r a c y , p r z e r w a n i u k o m u n i k a c j i , o t r z y m u j ą c y n i e m a p r a w a t ą d a i p o z a t e r m i - M w y e k d o a t a r c a e A g a z a t y , l u b z w r o t u c e n y a b o n
Nr. 6
• Z a o g ł o a z . p o b i e r a a ię o d w i e r c z a O g l O S Z e n i i l • m m . ł a m . ) 1 0 g r , z a r e k l a m y a t r . 3 - ł a m . w w i a d o m o ś c i a c h p o t o c z n y c h 3 0 g r n a p i e r w -
w a 2 3 . R e d a k c j a i a d m i n i a t r a c j a . . - - - - T e l e f o n 8 0 . K o n t o c z e k o w e P . K . O . P o z n a ń 2 0 4 J 5 2 . 0 g r . R a b a t u u d z i e l a a i e p r z y c z ę a t e m e g ł a - a z a n i u . . G ł o a W ą b r z e a k i " w y c h o d z i t r z y r a z y t y g o d n . i t o w p o n i e d z i a ł e k , ś r o d ę i p i ę t e k . S k r z y n k a p o e z t a - . . . . I . M i c k i e w i c z a 1 1
D ziś w sch ó d sło ń ca 8,11 zach ó d i, 6
Ju tro „ „ 8.11 a 4, 7
P o ju t. „ a 8,10 B 4, 9
Rok XI
R o l n i c t w o u n a s
i w P r u s a c h W s c h o d n ic h .
Ż y cie ro ln ic tw a o d d w ó c h p rz e sz ło la t w P o l
sc e i n a c a ły m św ie c ie b a rd z o tru d n y p rz e c h o d z i p k re s. K ry z y s ig o sp o d arczy w c ią ż je szc z e trw a n a św ie c ie — w szę d z ie z n im w a lcz ą , a le n ie w sz ę
d zie u d a je się g o złago d zić.
O to , ja k p isz e „ G aż e ta O lsz ty ń sk a” : N iem a c h y b a k ra ju w E u ro p ie , g id zieb y g o sp o d a rstw o ro lCBA
n e ta k z e szło „ n a p sy ” , ja k w łaśn ie w P ru sa c h W sch o d n ich .
A trz e b a w ied z ieć , ż e ro ln ic tw o w p ro w in c ja c h w sc h o d n ic h m a d la P ru s i R z e sz y n ie zm iern ie d o n io słe z n a c z e n ie, b o sta n o w i 41 p ro c e n t c a ło śc i u - p ra w n e j w R z e sz y ro li i w y ż y w ia — p o z a o b y w a te lam i w łasn ej p ro w in c ji — k ilk a m iljo n ó w o só b sw o im i p ro d u k ta m i. A le n ie c h m ó w ią cy fry .
P ru sy W sc h o d n ie p o siad a ją 1 6 4 9 w ię k szy c h g o sp o d a rstw ro ln y ch , z k tó ry c h je d n a c z w a rta z a d łu ż o n a je st p o n a d 7 0 p ro c e n t o g ó ln ej w a rto śc i.
W sz y stk ie te g o sp o d a rstw a n ie d a d z ą się u - z d ro w ić b e z d o p łaty n o w y c h k a p ita łó w lu b b e z częścio w ej sp rz ed a ż y .
D a le j 5 7 9 m a ją tk ó w z a d łu ż o n y c h je st p o n a d 6 0 p ro c e n t o g ó ln ej w a rto śc i, z a ś p o ło w a z n ic h n ie d a się w o g ó le u zd ro w ić.
O g ó łem te d y z a d łu ż e n ie w ła sn o śc i z iem sk ie j w y n o si p o n a d 5 2 p ro c e n t, b o w y ra ż a się o n o w su m ie 1 m ilja rd a m a rek (!), p o d c z a s g d y w a rto ść c a ł
k o w ita g o s p o d a rs tw ro ln y c h w P ru s a c h W s c h o d n ic h o s z a c o w a n a Ije st n a n ie c a łe ... 2 m ilja rd y . P o d c z a s g d y w r. 1 9 2 8 z a d łu ż e n ie je d n e g o h a z ie m i w y n o s iło 4 5 0 m a re k , w y n o s i o n o o b e c n ie 5 5 9 m a re k .
N ic te d y d z iw n e g o , ż e m n o ż ą s ię lic y ta c je p r z y m u s o w e m a ją tk ó w z ie m s k ic h i c h ło p s k ic h . O to p a rę n ie z m ie rn ie c ie k a w y c h c y fr:
w r. 1 9 2 7 s p rz e d a n o p rz y m u s o w o 2 4 0 0 0 h a w r. 1 9 2 8 s p rz e d a n o p rz y m u s o w o 3 2 0 0 0 h a w r. 1 9 2 9 s p rz e d a n o p rz y m u s o w o 1 0 9 0 0 0 h a w p ie rw s z y c h z a ś 6 -c iu m ie sią c a c h ro k u b ie ż ą c e g o z d ą ż o n o ju ż s p rz e d a ć s ą d o w n ie 6 5 0 0 0 h a z ie m i.
C e n a z ie m i s ta le s p a d a , Z n ie b y a w łą tr o s k ą ro l
n ic y s p o g lą d a ją w p rz y s z ło ś ć .
I ja k p is z e d a le j „ G a z e ta O ls z ty ń s k a” (w n r.
3 0 0 ) w y c h o d z ą c a w P ru s a c h W s c h o d n ic h , fu n d u s z e rz ą d o w e n a t. z w . „ p o m o c w s c h o d n ią ” (O sth il- fe ) c h o c ia ż s ą o lb rz y m ie , n ie m o g ą p o w s trz y m a ć u - p a d k u g o s p o d a rs tw ro ln y c h , a fu n d u s z e to n ą w w d z iu ra w y c h k ie sz e n ia c h ju n k ró w .
„ O s th ilfe” n ic n ie p o m o g ła a n i ro ln ic tw u , a n i p rz e m y s ło w i, a k a n c le rz B ru n in g o b je ż d ż a ją c te r a z P ru s y , w s z ę d z ie s p o ty k a n a rz e k a n ia , p ro ś b y i n ie u s ta ją c e żale.
M im o c a łe g o w y s iłk u rz ą d u n ie m ie c k ie g o , m i
m o ż e ra to w a n ie P ru s d la N ie m ie c m a z n a c z e n ie w d z is ie js z e j a n ty p o ls k ie j p o lity c e n ie m ie c k ie j w p ro s t p ie rw s z o rz ę d n e , p o ło ż e n ie ro ln ic tw a w P ru s a c h je s t ju ż b lis k ie z u p e łn e j k a ta s tro fy ,
G ię ż k ie c z a s y ro ln ic tw a p o ls k ie g o je d n ą o d d z ie lo n e g o m ie d z ą o d z ie m w s c h o d n io p ru s k ic h w y d a ją s ię p ru s k im ro ln ik o m ja k b y ra je m i c z ę sto d a ją s ię s ły s z e ć w P ru s a c h g ło s y , iż P ru s a c y m u sz ą p o ś w ię c a ć s ię d la N ie m ie c , g d y w P o ls c e m ie lib y le p sz e w a ru n k i.
Is to tn ie , d z ię k i p o lity c e rz ą d u p o ls k ie g o , m i m o ż e n i e r o z p o r z ą d z a t a k i m i j a k N i e m c y f u n d u s z a m i te m b a rd z ie j, ż e rz ą d p o ls k i p r z e z u l g i p o d a t k o w e o b n i ż a s w e d o c h o d y , b y n i e o b c i ą ż a ć l u d n o ś c i, ro ln ic tw o w P o ls c e z n a c z n ie ła g o d n ie j p rz e c h o d z i te c ię ż k ie c z a s y i m o ż e s p o k o jn ie j c z e k a ć n a p o p ra w ę w p o ło ż e n iu g o s p o d a rc z e m ś w ia ta .
N a p o c z ą tk u 1 3 0 r. R z ą d u c h w a lił t. z w . p l a n d o r a ź n e j p o m o c y d l a r o l n ic t w a , k tó ry p rz e w id y -
W a l k a d u c h o w i e ń s t w a z r z ą d e m n a L i t w i e .
K o w n o , 7 , 1 . — O s try z a ta rg m ię d z y rz ą d e m li
te w s k im a d u c h o w ie ń s tw e m d o p ro w a d z ił d o n ie z w y k ły c h z a rz ą d z e ń w ła d z a d m in is tra c y jn y c h . Z n a n y t e o l o g , p r o f e s o r u n i w e r s y t e t u k o w i e ń s k ie g o R a u k e li s z o s t a ł p r z e z w ł a d z e a d m i n is t r a c y j n e w y d a lo n y z K o w n a n a c z a s t r w a n ia s t a n u w o j e n n e g o . J a k o p o w ó d p o d a je s ię p ro w a d z e n ie p rz e z k s ię d z a R a u k e lis a p ro p a g a n d y p o lity c z n e j. P r z y w ó d c a c h r z e ś c i j a ń s k i e j d e m o k r a c j i k s ią d z K u p o w i- c z i u s , k tó ry je s t o b e c n ie p ro b o s z c z e m w je d n y m z m a ły c h m ia ste c z e k p o d K o w n e m , z n a jd u je s ię ja k b y w a re s z c ie d o m o w y m , p o n ie w a ż w ła d z e z a
O z n a k i p o p r a w y .
Z N O W U P I E N I Ą D Z E D L A R O L N I C T W A ! T -w o K re d y to w e Z ie m s k ie w W a rs z a w ie c e
le m p rz y jś c ia z p o m o c ą ro ln ic tw u o ra z d la u ła tw ie n ia s w y c h o p e ra c y j i d z ia ła ln o ś c i in s ty tu c y j b a n k o w y c h z n ie m z w ią z a n y c h , z a c ią g n ę ło w T o w a rz y s tw ie „ P ru d e n tia l” w L o n d y n ie p o ż y c z k ę w w y
Z j a z d m i n i s t r ó w w G e n e w ie .
J e s t rz e c z ą z u p e łn ie p e w n ą , ż e w p o s ie d z e n iu k o m is ji d la s tu d jó w s p ra w y U n ji E u ro p e js k ie j L ig i N a ro d ó w , o d b y w a ją c e m s ię 1 6 s ty c z n ia p o d p r z e w o d n ic tw e m B ria n d a w G e n e w ie , w e z m ą u d z ia ł m in is tro w ie s p ra w z a g ra n ic z n y c h 1 3 p a ń s tw i to : B ria n d (F ra n c ja ), M a rin k o w io z (J u g o sła w ja ), C u r-
D A L S Z E G W A Ł T Y H A K A T Y G D A Ń S K I E J . N ie p rz e b rz m ia ły je s z c z e e c h a n a p a d u ro z b e s t
w io n y c h z b iró w g d a ń sk ic h n a p o ls k ic h k o le ja rz y a ju ż w y d a rz y ł s ię w y p a d e k n a p a d u n a p o ls k ie g o u rz ę d n ik a c e ln e g o p . R u p p e rta . Z o s ta ł o n w c z a s ie s w y c h u rz ę d o w y c h c z y n n o śc i n a p a d n ię ty p rz e z b a n d ę h a k a ty g d a ń s k ie j i d o tk liw ie p o b ity . O b u rz a ją c y te n w y p a d e k w y w o ła ł w ie lk ie p o ru s z e n ie w ś ró d ta m te js z y c h P o la k ó w . Z a p y tu ją o n i, ja k d łu g o trw a ć b ę d z ie p o b ła ż a n ie z e s tro n y n a s z y c h w ła d z d la z b iró w , k tó r z y s w ó j b y t i ro z w ó j m ia sta z a w d z ię c z a ć w in n i P o ls c e , W ła d z e p o ls k ie w in n y p o c z y n ić e n e rg ic z n e k ro k i u S e n a tu g d a ń s k ie g o o - ra z p . W y s o k ie g o K o m is a rz a L ig i N a ro d ó w , a b y
w a ł p rz e p ro w a d z e n ie c a łe g o s z e re g u z a rz ą d z e ń w d z ie d z in ie p o lity k i z b o ż o w e j, k re d y to w e j, c e ln e j, ta ry fo w o - k o le jo w e j i t. d . W c ią g u u b ie g łe g o ro k u c a ły s z e re g z a rz ą d z e ń o b ję ty c h p o w y ż s z y m p la n e m , z o s ta ł z re a liz o w a n y . J e d n o c z e ś n ie ro z p o c z ę to w ie lk ie s ta r a n ia n a te r e n ie m ię d z y n a ro d o w y m , re z u lta te m k tó ry c h b y ły ro ln ic z e k o n fe re n c je w W a rs z a w ie , B u k a re s z c ie i B ia ło g ro d z ie i n a k tó ry c h z a p ro je k to w a n i) p rz e d s ię w z ię c ie p e w n y c h w s p ó ln y c h p o c z y n a ń z e s tro n y p a ń s tw ro ln ic z y c h E u ro p y w c e lu p rz e c iw d z ia ła n ia k ry z y s o w i,
Z p o ś ró d w ła s n y c h ś ro d k ó w , k tó re m i rz ą d p rz y c h o d z ił tu z p o m o c ą , w y m ie n ić p rz e d e w s z y s t- k ie m n a le ż y w z m o ż e n ie z a k u p ó w z b o ż a p rz e z P a ń s tw , Z a k ła d y Z b o ż o w e , k tó ry m p rz y z n a n o w ię k s z e n iż d o ty c h c z a s k re d y ty . Z a k u p y rz ą d u u r o l
n ik ó w b a rd z o p o m o g ły (ty lk o n ie u c z c iw i e n d e c y m o g li b e z c z e ln ie k ła m a ć , ż e rz ą d o b n iż a c e n y , k u p u ją c z b o ż e z a g r a n i c ą ! ) .
P rz e c iw n ie , w c e lu o b ro n y p rz e d p rz y w o z e m z z a g ra n ic y — p o d n ie s io n o p o w a ż n ie c ła p rz y w o z o w e , m ię d z y in n e m i o d p s z e n ic y i tłu s z c z ó w ja d a l
n y c h . P o d n ie s ie n ie ty c h c e ł m a w a ż n e z n a c z e n ie d la ro z w o ju n a s z e g o p rz e m y s łu ro ln ic z o - p r z e tw ó rc z e g o , a z w ła s z c z a tłu s z c z o w e g o .
P o z a te m w n a le ż n y c h o d ro ln ik ó w p o d a tk a c h w p ro w a d z o n o s z e re g u lg d la ro ln ic tw a . M ia n o w i
c ie ro z ło ż o n o n a r a ty ro ln ik o m z a le g ło ś c i p o d a tk u
k a z a ł y k s i ę d z u w y c h o d z e n i e z w ł a s n e g o d o m u . T ę s a m ą re p re s ję z a s to so w a n o w o b e c p ro b o s z c z a S y p n is k isa w m ia s te c z k u K o s z e d a ry . O b u p o z a - te m p o z o sta w io n o p o d n a d z o re m p o lic y jn y m .
W o d p o w ie d z i n a te re p re s je e p is k o p a t lite w s k i z a s to so w a ł o d p o w ie d n ie ś ro d k i w o b e c ty c h d u c h o w n y c h , k tó rz y p o z o s ta ją w k o n ta k c ie z k o ła m i rz ą d o w e m i. E p is k o p a t z a k a z a ł tra n s m is y j r a - d jo w y c h n a b o ż e ń s tw w B a z y lic e k o w ie ń s k ie j w w o d p o w ie d z i n a o d m o w ę ra d ja lite w sk ie g o tr a n s m ito w a n ia listu p a s te rs k ie g o b is k u p ó w lite w s k ic h .
s o k o śc i 8 0 0 ty s , d o la ró w , p rz e sz ło 7 m iljo n ó w z ło ty c h n a o k re s 5 la t (8 i p ó ł p ro c .) n a b a rd z o d o g o d n y c h w a ru n k a c h i z a g w a r a n c j ą B a n k u G o s p o d a r s t w a K r a j o w e g o .
tiu s (N ie m c y ), G ra n d i (W ło c h y ), M o w in k e l (N o r- w e g ja ), H e n d e rs o n (A n g lja ), Z a le sk i (P o lsk a ), k s ią ż ę z A lb a (H is z p a n ja ), M . R a m e l (S z w e c ja ), M . B e c h (L u k s e m b u rg ja ), B e n e s z (C z e c h o sło w a c ja ) i M . P ro c o p e (F in la n d ja ).
ra z n a re sz c ie p o ło ż y ć k re s w y b ry k o m b a n d te u - - to ń s k ic h ,
— o —
L O T P R Z E Z A T L A N T Y K .
A m e ry k a ń s k i lo tn ik M a c la re n , o d b y w a ją c y w ra z z m a łż o n k ą lo t n a h y d ro p la n ie p rz e z o c e a n A tla n ty c k i, k tó r y w y lą d o w a ł n a w y s p a c h B e rm u - d z k ic h , z a m ie rz a w d n iu d z is ie js z y m w y ru s z y ć w d a lsz ą d ro g ę .
K o le jn y m e ta p e m lo tu b ę d ą w y s p y A z o rs k ie . L o tn ik o ś w ia d c z y ł, ż e w a ru n k i a tm o s fe ry c z n e b y ły d o ś ć n ie p o m y ś ln e p o d c z a s p ie rw s z e g o lo tu , d la te g o te ż s a m o lo t m u s ia ł s z y b o w a ć s ta le n a w y s o k o ś c i 1 3 0 0 m .
g ru n to w e g o , d o c h o d o w e g o i m a ją tk o w e g o , z n iż ą -
;ą c je d n o c z e ś n ie o d s e tk i z a o d ro c z o n e n a le ż n o ś c i.
Z n ie s io n o ró w n ie ż p o d a te k o b ro to w y o d h a n d lu z b o ż e m n a g ie łd a c h to w a ro w y c h , o ra z z a w ie s z o n o ś c ią g a n ie p o d a tk u p rz e m y s ło w e g o o d w y w o z u s z e re g u p ro d u k tó w ro ln y c h (n p . o d ż y ta ). P o z a te m z a s to so w a n o p rz y tra n sp o rc ie ty c h p ro d u k tó w s p e c ja ln e u lg i ta ry fo w e n a k o lle i i to z a ró w n o w e w n ą trz k ra ju , ja lk i p rz y w y w o z ie z a g ra n ic ę .
A m im o ty c h u lg , k tó re z m n ie js z y ły p rz e c ie ż d o c h o d y S k a rb u , R z ą d p rz y s z e d ł z p o m o c ą d u ź e - m i k re d y ta m i, ja k ic h n a s z e ro ln ic tw o je sz c z e n i
g d y n ie m ia ło . T a k w ię c P a ń stw o w y B a n k R o ln y u d z ie lił ro ln ic tw u p o ż y c z e k d łu g o te rm in o w y c h n a s u m ę o k o ło 3 7 m ilj, z ł, w o k re s ie n a s ty c z e ń — g ru d z ie ń 1 9 3 0 r. W ty m ż e c z a s ie u d z ie lo n o ró w n ie ż p o ż y c z e k k ró tk o te rm in o w y c h w k w o c ie 8 0 m ilj., a z fu n d u s z ó w p rz e z B a n k R o ln y a d m in istro w a n y c h a s y g n o w a n o d la ro ln ic tw a 8 7 m ilj. W re s z c ie B a n k P o ls k i u d z ie lił p o d re je s tro w y z a s ta w z b o ż a w r.
1 9 3 0 k re d y tu id o w y s o k o ś c i 6 0 m ilj. z ł, w o b e c 4 0 m iljo n ó w w r. 1 9 2 9 . itd .
T e d u ż e w y s iłk i p rz y b a rd z o ro z s ą d n e j i u m ie ję tn e j p ra c y m in is tra J a n ta -P o łc z y ń s k ie g o d a ją m o ż n o ś ć ro ln ic tw u tr w a ć i p rz e trz y m a ć k ry z y s , n a k tó re g o u s u n ię c ie p o m o g ą ty m c z a s e m ś ro d k i m ię d z y n a ro d o w e , ja k ie w s p ó ln ie z in n e m i p a ń s tw a m i rz ą d p o c z y n ił.
-I—= Str. 2 „GŁOS WĄBRZESKI1' ■ ...—....- Nr. 6 ==
KRÓTKIE WIADOMOŚCI
M in is te r Z a le s k i w s o b o tę w k o m is ji s p r a w z a - g ra n ic z in y c h S e jm u w y g ło s ił e k s p o s e . M in is te r n a w s tę p ie z a z n a c z y ł, ż e c h w ila o b e c n a s p e c ja ln ie n a - d a je s ię d o te g o a b y m ó g ł d a ć w y ra z z a p a tr y w a n io m n a s y tu a c ję m ię d z y n a ro d o w ą , n a k tó r e j c ią -
• ż y p o w a ż n y k r y z y s n a tu ry m a te r ja ln e j i p s y c h ic z n e j. W ię k s z ą c z ę ść s w e g o p rz e m ó w ie n ia m in ; Z a le s k i p o ś w ię c ił o m ó w ie n iu s to s u n k ó w , ja k ie s ię w y tw o rz y ły p o m ię d z y r z ą d e m p o ls k im a n ie m ie c k im .
Berlin. P r z e d s ta w ic ie l p r o k u r a to r ji g e n e ra ln e j R z e s z y z a ż ą d a ł u k a r a n ia p o ls k ie g o k o m is a r z a g r a n ic z n e g o B ie d rz y ń sk ie g o 1 2 -to le tn ie m w ię z ie n ie m .
Gdańsk. N o w o o b ra n y s e n a t w o ln e g o m . G d a ń s k a p o w z ią ł s e n s a c y jn ą u c h w a łę p r z e d ło ż e n ia s e j
m o w i p r o je k tu o p e łn o m o c n ic tw a c h . P r o je k ty te . d a ły b y n o w e m u s e n a to w i w ła d z ę d y k ta to r s k ą .
Nad Atlantykiem. P a n u ją n a A tla n ty k u ta k s il
n e b u r z e , ż e z n a c z n ie o p ó ź n ia ją p r z y b y c ie d o p o r tó w o k r ę tó w .
Sejm. P le n a r n e p o s ie d z e n ie S e jm u o s ta te c z n ie w y z n a c z o n e z o s ta ło n a 1 5 b m .
Pogrzeb matki litewskiego ministra komunikacji w Wilnie,
W W iln ie z m a rła A lin a z M o s z c z e ń s k ic h W ile js z is o w a , m a tk a lite w s k ie g o m in is tr a k o m u n ik a c ji Wi
to ld a W ile js z is a . N a p o g rz e b p r z y b y ł d o W iln a z K o w n a m in is te r W ile jsz is (n a z d ję c iu ). Z d ję c ie n a s z e p r z e d s ta w ia w y p r o w a d z e n ie z w ło k ś p . A lin y W ile js z is o w e j z k o ś c io ła P io tr a i P a w ła n a c m e n
ta rz R o s sa , ■<
NIEPOKOJĄCY WZROST BEZROBOCIA W ANGLJI.
L ic z b a b e z ro b o tn y c h w A n g lji w z r a s ta w n ie - p o k o ją c e m te m p ie . W p r z e d o s ta tn im ty g o d n iu s p r a w o z d a w c z y m lic z b a b e z r o b o tn y c h w z r o s ła o 1 0 8 ty s ię c y , w o s ta tn im ty g o d n iu z a ś lic z b a b e z r o b o tn y c h z w ię k s z y ła s ię o 2 3 4 ty s ią c e . O g ó ln a lic z b a b e z r o b o tn y c h o s ią g n ę ła w A n g lji n ie b y w a łą c y f r ę 2 .6 3 4 ,1 2 7 lu d z i, c z y li w ię c e j o 1 4 3 2 ,8 0 6 n iż w ty m s a m y m c z a s ie r . u b .
POŁĄCZENIE ZWIĄZKÓW NAUCZYCIEL SKICH.
D o w ia d u je m y s ię , ż e w w y k o n a n iu o d b y te g o o - s ta tn io w K r a k o w ie z ja z d u , w p ie r w s z y c h m ie s ią c a c h b ie ż ą c e g o r o k u n a s tą p i z je d n o c z e n ie Z w ią z k u Z a w o d o w e g o N a u c z y c ie li P o ls k ic h S z k ó ł Ś re d n ic h z e Z w ią z k ie m P o ls k ie g o N a u c z y c ie ls tw a S z k ó ł P o w s z e c h n y c h ,
P o z a tw ie r d z e n iu s ta tu tu n a z w a n o w e j w ie l
k ie j o rg a n iz a c ji n a u c z y c ie ls k ie j b rz m ie ć b ę d z ie — Z w ią z e k N a u c z y c ie ls tw a P o ls k ie g o ,
D la o rje n ta c ji d o d a ć n a le ż y , ż e Z w ią z e k P o l
s k ie g o N a u c z y c ie ls tw a S z k ó ł P o w s z e c h n y c h lic z y ł w d n iu 3 1 -y m g ru d n ia u b . ro k u , 4 1 ,2 0 3 c z ło n k ó w . W c ią g u o s ta tn ie g o p ię c io le c ia w z ro s t lic z b y c z ło n k ó w te g o z w ią z k u b y ł re k o rd o w y , je ż e li z w a ż y ć , ż e w k o ń c u 1 9 2 5 r. lic z b a c z ło n k ó w o rg a n iz a c ji w y n o s iła 3 5 ,6 7 4 .
I TAM NIE JEST DOBRZE.
W ś ró d f a r m e r ó w w s ta n ie A r k a n s a s s z e rz y s ię c o r a z b a rd z ie j n ę d z a . M ia s to A r k a n s a s b y ło w i
d o w n ią g w a łto w n y c h d e m o n s tr a c y j fa rm e ró w , k tó r z y g ro z ili z d e m o lo w a n ie m s k le p ó w s p o ż y w c z y c h . „ D a jc ie n a m je ś ć . R a tu jc ie n a s z e ro d z in y p r z e d g ło d e m !" — k r z y c z e li d e m o n s tr a n c i. Z o rg a n iz o w a n o p o m o c d o r a ź n ą d la fa rm e ró w , te g o b o g a te g o d o n ie d a w n a s ta n u .
WIELKI RAID LOTNICTWA WŁOSKIEGO.
W te d y , k ie d y in n e k r a je , a ra c z e j ic h d z ie ln i lo tn ic y d o k o n u ją b r a w u ro w y c h lo tó w w p o je d y n k ę , to W ło si m a ją to d o s ie b ie , ż e z n a k o m ity c h im p re z lo tn ic z y c h d o k o n u ją g ru p o w o '. P ie rw s z y ta k i m a s o w y b o w lic z b ie 6 1 je d n o s te k lo t n a p r z e s trz e n i 3 ty s ię c y k m , o d b y ł s ię w r o k u 1 9 2 8 . W r o k u n a s tę p n y m 3 5 m a sz y n c ię ż k ic h h y d ro p la n ó w o d w ie d z iło G re c ję , T u rc ję , B u łg a rję i n a d c z a rn io m o rsk ie w y b r z e ż a R o s ji, p r z e la tu ją c 5 0 0 0 k m .
P r z e d k ilk o m a d n ia m i w y s ta r to w a ło 1 4 h y d ro p la n ó w w ło s k ic h d la p r z e lo tu n a d A tla n ty k ie m d o B ra z y lji, N a c z e le e s k a d r y p o le c ia ł w ło s k i m in is te r lo tn ic tw a , B a lb o ,
I m p r e z a ta o k r y ła W ło c h y s ła w ą i je d n o c z e ś n ie ż a ło b ą : W y lą d o w a ło w B ra z y lji 1 0 m a sz y n , 2 o p a d ły n a w o d ę , k tó r e z d o ła n o u r a to w a ć , n a d w ó c h n a s tą p ił w y b u c h z a r a z p o s ta r c ie i s p ło n ę ły w ra z z b o h a te r s k ą z a ło g ą . R a z e m s z c z ę ś liw y w y n ik p r z e lo tu n a d A tla n ty k ie m 1 0 -c iu h y d ro p la n ó w , — o p ła c o n y z o s ta ł ż y c ie m 5 -c iu d z ie ln y c h lo tn ik ó w .
A w ię c — c h w a ła i ż a ło b a o k r y w a lo tn ic tw o w ło s k ie ,
WALKA LUDNOŚCI POLSKIEJ Z BEZBOŻNI KAMI.
Z p o g r a n ic z a s o w ie c k ie g o d o n o s z ą , iż w m ie j
s c o w o śc i H a ja n y w o d le g ło ś c i k ilk u k ilo m e tr ó w o d R a d o s z k o w ic d o s z ło d o z a c ię te j w a lk i lu d n o ś c i p o ls k ie j z k o m u n is ta m i o k a p lic ę k a to lic k ą .
W o s ta tn ią n ie d z ie lę p r z y b y ła d o m ie js c o w o ś c i H a ja n y lo tn a e k s p e d y c ja a n ty r e lig ijn a b e z b o ż n i
k ó w , k tó r z y p r z e d k a p lic ą m ie js c o w ą ro z p o c z ę li p r o p a g a n d ę a n ty re lig ijn ą . K ilk u b e z b o ż n ik ó w w e s z ło d o k a p lic y i z a c z ę ło w y ś m ie w a ć re lig ję .
L u d n o ś ć p r ó b o w a ła u s u n ą ć ic h z k a p lic y , le c z w ó w c z a s je d e n z b e z b o ż n ik ó w s trz e lił z r e w o lw e ru d o m o d lą c e g o s ię tłu m u . W z b u rz o n y tłu m r z u c ił s ię n a k o m u n is tó w i 4 -c h z n ic h z a tłu k ł k ija m i n a ś m ie rć , s a m o c h ó d z a ś, k tó r y m p r z y b y li i n a k tó
ry m z n a jd o w a ła s ię b ib u ła k o m u n is ty c z n a i p la k a ty , o b la ł n a f tą i s p a lił, D o w s i te j p r z y b y ły n a s tę p n ie o d d z ia ł s tra ż y p o g ra n ic z n e j, k tó r y a r e s z to w a ł 2 0 0 o s ó b ,
STRAJKI W SZWECJI.
K ry z y s g o s p o d a rc z y d o p ro w a d z a i w ty m k r a ju d o z a ta r g ó w w p rz e m y ś le .
D o n o s z ą z e S z to k h o lm u , ż e w s k u te k p r z e rw a 1 n ie r o k o w a ń w s p r a w ie z a w a r c ia n o w e j z b io ro w e j u m o w y m ia ł w y b u c h n ą ć d n ia 7 s ty c z n ia c z ę ś c io w y s tra jk w p r z e m y ś le tk a c k im . P o z e r w a n iu r o k o w a ń p r a c o d a w c y p o w z ię li d e c y z ję w s p ra w ie o b n iż e n ia p ła c ro b o tn ic z y c h w e w s z y s tk ic h f a b r y k a c h , n a c o r o b o tn ic y z a r e a g o w a li w te n s p o s ó b , iż o g ło s ili n a d z ie ń 1 2 s ty c z n ia s tra jk p o w s z e c h n y w e w s z y s tk ic h f a b ry k a c h tk a c k ic h . S tr a jk m a o b ją ć 3 3 0 0 0 r o b o tn ik ó w .
STRAJK GÓRNIKÓW W ANGLJI.
S tr a jk w a n g ie ls k ic h k o p a ln ia c h w c ią ż tr w a . S o c ja lis ty c z n y r z ą d M a c D o n a ld a n ie je s t w s ta n ie d o p ro w a d z ić d o u s p o k o je n ia , a p o d ję te ro k o w a n ia u g o d o w e m ię d z y g ó rn ik a m i i w ła ś c ic ie la m i k o p a lń z o s ta ły z e rw a n e .
N a s k u te k z e r w a n ia r o k o w a ń z w ła ś c ic ie la m i k o p a lń w p o łu d n io w e j W a lji, p r z e d s ta w ic ie le g ó r n ik ó w k o n fe ro w a li z m in is tra m i c e le m n a k ło n ie n ia r z ą d u d o in te r w e n c ji. P r z e d s ta w ic ie le g ó rn ik ó w p r z e d s ta w ili rz ą d o w i k o n ie c z n o ś ć s k ło n ie n ia w ła ś c ic ie li k o p a lń d o n ie o b n iż a n ia p ła c y p r z y s k r ó c e n iu c z a s u p r a c y w k o p a ln ia c h . P r e z e s fe d e ra c ji g ó rn ik ó w C o o k o ś w ia d c z y ł, ż e je ż e li r z ą d n ie z d o ła z n a le ź ć s p o s o b u z lik w id o w a n ia k o n flik tu , w ó w c z a s o ik a ź e s ię k o n ie c z n e m z w o ła n ie o g ó ln e j k o n fe re n c ji g ó rn ik ó w d la o m ó w ie n ia ś r o d k ó w z a ra d
c z y c h . ,
P o n a r a d z ie z p r z e d s ta w ic ie la m i g ó rn ik ó w m i
n is te r g ó rn ic tw a p o s ta n o w ił o d b y ć k o n fe re n c ję z p r z e d s ta w ic ie la m i w ła ś c ic ie li k o p a lń w c e lu p r z e d s ta w ie n ia g a b in e to w i s p r a w o z d a n ia o c a ło k s z ta ł
c ie s y tu a c ji.
A D A M K R E C H O W IE C K I.
SZARY WILK
’ 1
. 5y. d a ls z y ).
— W s z a k k ró l m u p rz e b a c z y ł — s z e p n ę ła b ie d n a n ie w ia s ta , — w s z a k ż e o n c z y n s w ó j p o d P ło w c a m i o k u p ił...
— O k u p ił! — p o w tó rz y ł. — P o k o le n ia z b ro d n ię tę
; p a m ię ta ć b ę d ą . K re w je sz c z e n ie o s c h ła , k tó rą ro z la ł, i z g lis z c z y w ic h e r n ie ro z w ia ł, p o p io ły n ie w y g a s ły ...
•A ś m ie rć ty lu ty s ię c y , a n ę d z a ty lu ro d z in , a h a ń b a n ie - jw ia st, a s ie ro c tw o n ie m o w lą t? ... W y ro s n ą z n ic h b o d a j 'm ś c ic ie le , i n o w e ś la d e m p ie rw sz e j p ó jd ą z b ro d n ie !...
B a rto s z m ó w ił z w ie lk ą m o c ą i s ro g im ż a le m , le c z z n o w u się w s trz y m a ł, w id z ą c , ja k o s ło w a je g o ś m ie rte l
n ą b la d o ś ć w y w o łu ją n a tw a rz w o je w o d z in y .
— W s z y s c y ś m y , w s z y s c y p rz e k lę c i!... o n i ja , i d z ie c k o n a sz e ! — ję k n ę ła .
L ito ś c ią w z ru s z y ło się se rc e B a rto s z a . N ie p a trz ą c n a n ią , d o k o la n je j się p o c h y lił.
— P rz e b a c z c ie — rz e k ł. — B ó g n a jw y ż sz y m s ę d z ią , O n w y ro k d a , n ie u s ta g rz e sz n e g o c z ło w ie k a . Ż a l m i s z a rp ie se rc e i g o ry c z ą z a p ra w ia s ło w a . J a m m a łż o n k a w a sz e g o m ło d z ie n ia sz k ie m z n a ł i a fe k t m ia ł— » k u n ie m u s e rd e c z n y . A n o , w s z y s tk o z m a rn o w a ł i z m a r
n o w a n ie d a ł... C i te ż , k tó rz y w a s m iłu ją , a p .. . n a n ie d o lę w a s z ą , te rn s ro ż s z y ż a l k u n ie m u m ie ć m u s z ą . N ie p o m n ijc ie w s z a k ż e n a s ło w a , a w y słu c h a jc ie p ro śb y d la w a s z e g o w ła sn e g o d o b ra ...
W o je w o d z in a w y c ią g n ę ła k u n ie m u rę k ę , k tó rą u c a ło w a ł.
— W ie m — o z w a ła się , — iż c o k o lw ie k rz e k łe ś , z d o b re g o to id z ie s e rca ... Ż a lu p rz e to n ie m a m , a le b o le s n e m i, ż e o p ró c z k ró la , n ik t W in c z o w i p rz e b a c z y ć n ie c h c e ...
— O b y m u B ó g p rz e b a c z y ł! — s z e p n ą ł B a rto s z , — to je d n o , c o c z łe k ś m ie rte ln y p o w ie d z ie ć m o ż e , a ż e b y n ie z ło rz e c z y ł.
N a te rn się ro z m o w a s k o ń c z y ła . T e g o ż d n ia p o s ta n o w io n o c ic h a c z e m , w n o c y , d o S z a m o tu ł w y je c h a ć , b y się u k ry ć p rz e d m ś c iw o ś c ią lu d z k ą .
N a z a ju trz d z ie ń b y ł p o g o d n y , w io s e n n y . S ło ń c e p o d n o s iło się k u p o łu d n io w i, p ro m ie n n e , c ie sz ą c e s e rca n a d z ie ją . N a u lic a c h ro iły się tłu m y , a le s p o k o jn ie js z e , n iż w c z o ra j, m im o w o ln ie ro z ra d o w a n e tą c u d o w n ą ja s n o ś c ią s ło n e c z n ą . C ie p ło w io s e n n e ro z g rz e w a ło s e rc a , o tw ie ra ło d u s z ę le p s z y m u c z u c io m .
P o u lic a c h P o z n a n ia p rz e c h o d z iły u ro c z y s te p ro c e sje z c h o rą g w ia m i i o b ra z a m i. T łu m c is n ą ł się z a n ie m i, ś p ie w a ją c h y m n y d z ię k c z y n n e i p ie ś n i n a b o ż n e .
Ś ro d k ie m te g o tłu m u , m ie jsc e m w o ln e m , k tó re s n a d ź z w ie lk ie j p o z o s ta w io n o a te n c ji, p o s tę p o w a ł w y s o k i, s iw o w ło s y s ta rz e c . S iln e b a rk i p rz y g a rb iły m u się z la ty ; s z e d ł p o w o ln ie , c ię ż k o , o p ie ra ją c się n a k iju ; u b ra n y b y ł u b o g o , ja k c z łe k p ro sty , c h o c ia ż z p o s ta w y z n a ć b y ło , ja k o n ie je st p o ś le d n i.
C z a s e m g ło w ę s c h y lo n ą p o d n o s ił, i s iw e m i, c h m u r- n e m i o c z y m a s p o g lą d a ł n a tłu m y , id ą c e k o rn ie z a p rz e w o d e m d u c h o w n y c h . B y ło ta m n a jw ię c e j s ta rc ó w , n ie w ia s t i d z ie c i, m ę ż c z y z n d o ro s ły c h m a ło , a c i, k tó rz y b y li, ta k z d a w a li się w y n ę d z n ia li, ja k p o c ię ż k ie j c h o ro b ie . N ie b ra k ło te ż ra n n y c h i k a le k , w lo k ą c y c h się z a in n y m i. K ie d y n ie k ie d y s ły c h a ć b y ło g łu c h e ję k i i p ła c z e , a w ó w c z a s w id z ia łe ś , ja k o się z a ła m y w a ły rę c e i w y c ią g a ły k u n ie b u . S ta rz e c s p o z ie ra ł i m g łą z a c h o d z iły m u o c z y ; g ło w ę , z n ó w c h y lił n a p ie rsi i s z e d ł d a le j k ro k ie m z n u ż o n y m .
B y ł to P rz y b y sła w N a p iw o n z B o rk u , d z ie d z ic n a S ie ra k o w ie . Ż e la z n e j w o li i w y trw a ło ś c i b y ł to m ą ż , a n ie u s tra s z o n e j o d w a g i. W e w s z e la k ic h p o trz e b a c h c z a s u W ła d y s ła w a Ł o k ie tk a w p ie rw sz y m s z e re g u u d z ia ł b ra ł i n ie z m o rd o w a n y m b y ł to w a rz y s z e m w p ra c a c h te g o k s ią ż ę c ia , iż b y z ro z p ro s z o n e g o i p o d z ie lo n e g o
B o le s ła w o w e g o d z ie d z ic tw a , z n ó w je d n o , p o tę ż n e u c z y n ić p a ń s tw o .
C z łe k to b y ł o b y c z a ju p ro s te g o ; ż o łn ie rz w m o w ie i ż y c iu tw a rd y a o tw a rty , w g n ie w ie z a ś c z y p rz y ja ź n i z a p a m ię ta ły . D la ty c h c e n n y c h p rz y m io tó w je g o m iło w a ł g o ry c e rs k i k ró l, a siłę je g o ra m ie n ia , z a ró w n o ja k i ra d ę w ie lc e so b ie w a ż ą c , n ie s z c z ę d z ił m u ła s k i d o s to je ń s tw . P rz y b y sła w p ia s to w a ł te ż c z a s ja k iś g o d n o ś ć s ta ro s ty w ie lk o p o ls k ie g o i w o je w o d y , ja k k o lw ie k wy
n ie sie n ia n ie p ra g n ą ł i c h c iw o śc i n ie m ia ł w so b ie . P o o s ta tn ie j z K rz y ż a k a m i p o trz e b ie , s ta ry N a p i
w o n d o K ra k o w a p rz y b y w s z y , s z e d ł n a z a m e k d o k ró la i rz e k ł:
— S ta ry -m je s t, m iło ś c iw y p a n ie , c z a s o c z y za
w rz e ć ... o d p u ś ć m ię , k ró lu ...
A Ł o k te k p o rw a ł się n a te s ło w a :
— C h c e s z iść ? — d o k ą d ? ... C h c e s z m n ie o s ta w ić ? d la c z e g o ? ... J a m ta k ż e s ta ry , a w z n u ż o n e m c ie le le d w o się d u s z a k o ła c z e ... N ie je d n a tro sk a m ię g n ę b i, i ta k e n a d z iś , u s c h y łk u ż y w o ta , n ie p e w n y , ja k o p rz e d la ty , g d y m ro z p o c z y n a ł tru d .
— K rz y ż a k z g n ę b io n y , — w trą c ił P rz y b y s ła w .
— Z a li n a d łu g o ? — p rz e rw a ł k ró l.
Z a ra m ię N a p iw o n a s c h w y c ił i p ro w a d z ił k u o k n u . S ta m tą d w b la s k a c h z a c h o d z ą c e g o s ło ń c a , w id a ć b y ło m u ry z a m k u , a p o z a n ie m i d a le k ie w z g ó rz a .
— Z g n ę b io n y , m ó w is z ? — s z y b k o , z u n ie s ie n ie m rz e k ł. — O p ró c z K rz y ż a k a są in n i, c z y h a ją c y . W y tę ż w z ro k , a u jrz y s z g ra n ic ę ś lą sk ą . Ś lą s k s k ła n ia się c o ra z b a rd z ie j k u J a n o w i c z e s k ie m u , a te n , ja k b y n a u rą g o w i
s k o , k ró le m p o lsk im się z o w ie !...
— P a p ie ż ro z s ą d z ił i w a m k o ro n ę p rz y z n a ł, — w trą c ił z n o w u N a p iw o n .
— P rz y z n a ł, — p o w tó rz y ł k ró l, — p rz y z n a ł, a le ta
je m n ie ; ja w n ie z a ś n ie ś m ia ł, b o J a n p o tę ż n y ...
Z a m ilk ł, a p o c h w ili m ó w ił z n o w u , rę k ą w dal
w s k a z u ją c :
(C ią g d a ls z y n a s tą p i)'.
