Udział obrońcy w postępowaniu
przygotowawczym
Palestra 8/11(83), 65-66
1964
"Nr 11 (83) P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e j 65 U d z ia ł o bro ń cy w postępowaniu prz yg o to w aw cz ym o m a w ia S ta n i s ł a w S t a c h o w i a k n a ła m a c h z e s z y tu n r 2 (1964) k w a r ta l n ik a ..R u c h P r a w n ic z y E k o n o m ic z n y i S o c jo lo g ic z n y ” P a n u j ą c ą z a s a d ą p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o je s t z a s a d a ś le d c z a i d l a te g o z a k r e s u p r a w n ie ń o b ro ń c y w ty m s ta d iu m p ro c e s u — z w ła sz c z a je ś li c h o d z i a p o d e jr z a n e g o a re s z to w a n e g o — j e s t d ość w ą s k i. N a w e t je d n a k i w ty m s t a d iu m m o ż n a się s p o tk a ć z p r z e j a w a m i z a s a d y k o n tr a d y k to r y jn o ś c i. A u to r p o ś w ię c a s w o ją w y p o w ie d ź u p ra w n ie n io m o b ro ń c ó w w p o s tę p o w a n iu p r z y g o to w a w c z y m z a z n a c z a ją c , ż e c z ę sto n ie u ja w n ia j ą o n i w ty m s t a d iu m n a l e ż y te j a k ty w n o ś c i. W y p ły w a to z m y ln e g o — z d a n ie m a u to r a — a ro z p o w s z e c h n io n e g o p o g lą d u , ż e p o s tę p o w a n ie p rz y g o to w a w c z e n ie je s t „ n a jo d p o w ie d n ie js z y m m o m e n te m ” d o u ja w n ia n i a ś r o d k ó w o b ro n y . W rz e c z y w is to ś c i je d n a k w ty m s t a d iu m p ro c e s u s y t u a c ja p o d e jr z a n e g o je s t c h y b a n a jt r u d n i e js z a , o b ro ń c a w ię c m oże j n u b y ć w ty m c z a sie b a rd z o p o m o c n y . A c z k o lw ie k r o la o b ro ń c y n a s k u t e k d o k o n a n ia w o s ta tn ic h la t a c h z m ia n u s t a w o d a w c z y c h u le g ła ro z s z e rz e n iu , to je d n a k p ro c e s u a liś c i p o ls c y w y p o w ia d a li s ię n ie j e d n o k r o t n ie , że j e s t o n o n ie w y s ta r c z a ją c e . I tą k p o ro z u m ie w a n ie się o b ro ń c y z p o d e jr z a n y m a r e s z to w a n y m p rz e d p rz e d s ta w ie n ie m m u m a te r ia łó w ś le d z tw a lu b d o c h o d z e n ia j e s t m o ż liw e ty lk o za z g o d ą p r o k u r a to r a (a r t. 84 k.p .k .), p r z y czy m u s ta w a d o p u sz c z a m o ż liw o ść u c z e s tn ic z e n ia w ta k ie j ro z m o w ie o so b y p r o w a d z ą c e j ś le d z tw o lu b d o c h o d z e n ie . D o p ie ro od te j c h w ili n ie m o ż n a o d m ó w ić o b ro ń c y w id z e n ia s ię z p o d e jr z a n y m s a m n a sa m . Z a z n a jo m ie n ia p o d e jr z a n e g o z m a te r ia ła m i ś le d z tw a lu b d o c h o d z e n ia n ie n a le ż y u to ż s a m ia ć z w y d a n ie m p o s ta n o w ie n ia o z a m k n ię c iu ś le d z tw a lu b d o c h o d z e n ia (a r t. 244 § 3 k .p .k .). W tr z y d n io w y m te r m in ie do w y d a n ia p o s ta n o w ie n ia o b ro ń c a m oże s w o b o d n ie p o ro z u m ie w a ć s ię z k lie n te m i s k ła d a ć w ła ś c iw e w n io s k i o u z u p e ł- .n ie n ie d o c h o d z e n ia lu b ś le d z tw a . P r a w o o b ro ń c y do p r z e g lą d a n ia a k t s p r a w y u z a le ż n io n e j e s t od z g o d y p r o w a d z ą c e g o ś le d z tw o l u b d o c h o d z e n ie , a d o p ie ro od m o m e n tu z a z n a jo m ie n ia p o d e j rz a n e g o z z e b r a n y m i m a t e r ia ła m i o s k a r ż o n y i o b ro ń c a m a ją p ra w o p r z e g lą d a n ia a k t b ez o g ra n ic z e ń . Z a k r e s ty c h u p r a w n ie ń je s t — z d a n ie m a u to r a — n i e w y s t a r c z a ją c y , o b r o ń c a w ię c p o w in ie n m ie ć u d o s tę p n io n e a k ta co n a jm n ie j w p r z e d d z ie ń k o ń c o w e g o p rz e s łu c h a n ia p o d e jr z a n e g o , t a k a b y m ó g ł zło ży ć s to s o w n e w n io s k i. A rt. 242 k .p .k . p r z e w id u je m o ż liw o ść d o p u sz c z e n ia p o d e jr z a n e g o i je g o o b ro ń c y do o b e c n o śc i p rz y c z y n n o ś c ia c h śle d c z y c h . D e c y d u je o ty m p ro w a d z ą c y ś le d z tw o ; d e c y z ja o d m o w n a w y m a g a u z a s a d n ie n ia . W p r a k ty c e je d n a k a d w o k a c i b a rd z o r z a d k o s ą d o p u sz c z a n i do c z y n n o śc i śle d c z y c h . A p rz e c ie ż o b e c n o ść ic h je s t b a r d z o p o tr z e b a , z w ła s z c z a p r z y c z y n n o śc ia c h , k tó r y c h n ie b ę d z ie m o ż n a p o w tó rz y ć (np. p rz y p r z e s łu c h a n iu ś w ia d k a ś m ie r te ln ie c h o reg o , d o k o n a n iu s e k c ji z w ło k itp .), o ra z ■przy c z y n n o ś c ia c h p ro p o n o w a n y c h p rz e z o b ro ń c ę .
D a lsz y m u p r a w n ie n ie m o b ro ń c y je s t p ra w o s k ła d a n ia w n io s k ó w o d o k o n a n ie ■czynności w p o s tę p o w a n iu p rz y g o to w a w c z y m . O rg a n p ro w a d z ą c y p o s tę p o w a n ie m o że o d m ó w ić u w z g lę d n ie n ia ta k ie g o w n io s k u ty lk o w ó w c z a s, g d y o k o lic z n o śc i •w s k a z a n e w e w n io s k u n ie m a ją is to tn e g o z n a c z e n ia d la s p r a w y . R ó w n ie ż i t u t a j d e c y z ja o d m o w n a p o w in n a b y ć u z a s a d n io n a . U p r a w n ie n ia o b ro ń c y w p o s tę p o w a n iu p rz y g o to w a w c z y m n ie u le g a ją o g ra n ic z e n iu w ra z ie p rz y z n a n ia s ię p o d e jr z a n e g o do w in y , a lb o w ie m p rz y z n a n ie ta k r e n ie z a w s z e je s t z g o d n e z p r a w d ą . i — P a l e s t r a
66 P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e j N r 11 (83) R e a s u m u ją c a u to r w y r a ż a p o g lą d , że u d z ia ł o b ro ń c y w p o s tę p o w a n iu p r z y g o to w a w c z y m j e s t o b e c n ie z n ik o m y i d e le ge f e r e n d a p o w in ie n u le c ro z s z e rz e n iu . N a le ż y p rz e d e w s z y s tk im : „1) z a g w a ra n to w a ć o b ro ń c y p ra w o u c z e s tn ic z e n ia w c z y n n o ś c ia c h ś le d c z y c h p o d ję ty c h n a je g o w n io s e k lu b n a w n io s e k p o d e jr z a n e g o o ra z w c z y n n o ś c ia c h n i e p o w ta rz a ln y c h , 2) u d o s tę p n ić o b ro ń c y w g lą d w a k ta s p r a w y je s z c z e p rz e d te r m in e m z a z n a jo m ie n ia p o d e jr z a n e g o z m a te r ia ła m i p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o ” . W zeszy cie n r 7—8 „ P a ń s tw a i P r a w a ” z n a jd u je m y a r t y k u ł S e w e ry n a S z e r a p t.:
Pokrew ieństwo i o pie k a w świetle kodeksu ro dzinnego i o p ie k u ń c ze g o
P r z e d m io te m o m ó w ie n ia s ą z m ia n y , ja k ie p rz y n o s i K o d e k s r o d z in n y i o p ie k u ń czy w z a k r e s ie s to s u n k ó w m ię d z y ro d z ic a m i a d z ie ć m i, w z a k re s ie p rz y s p o s o b ie n ia , o p ie k i i k u r a t e li . A u to r, o m a w ia ją c p rz e p is y o b e c n ie o b o w ią z u ją c e g o K o d e k s u r o d z in n e g o i b o g a te o rz e c z n ic tw o , ja k i e się n a tle ty c h p rz e p is ó w ro z w in ę ło , u w y p u k la n o w e u ję c ia , k tó r e p rz y n o s i n o w y k o d e k s .
O b o w iq z e k alim entacyjny między ro zw iedzio nym i m ałżonkami
to t y t u ł a r t y k u ł u A d a m a S z p u n a r a , d r u k o w a n e g o w n rz e 9 (1964) „N o w eg o P r a w a ” .
C e le m a r t y k u ł u je s t o m ó w ie n ie w ę z ło w y c h z a g a d n ie ń łą c z ą c y c h się z o b o w ią z k ie m a lim e n ta c y jn y m m ię d z y ro z w ie d z io n y m i m a łż o n k a m i.
P r z y p o m in a j ą c u c h w a łę p o d ję tą w s k ła d z ie 7 s ę d z ió w S ą d u N a jw y ż sz e g o z d n ia 2 lip c a 1955 r. (P iP 4/1956), w m y ś l k tó r e j ź r ó d łe m ro s z c z e n ia a lim e n ta c y jn e g o m ię d z y ro z w ie d z io n y m i m a łż o n k a m i je s t z a w a r c ie m a łż e ń s tw a , a n ie ro z w ó d , a u t o r p o d k r e ś la , że u c h w a ła t a p ra w id ło w o u jm u je z a g a d n ie n ie i m a p e łn e z a s to s o w a n ie n a tle n o w y c h p rz e p is ó w . K o d e k s r o d z in n y i o p ie k u ń c z y , p r z y j m u j ą c w z a s a d z ie o b lig a to r y jn o ś ć z a s ą d z a n ia śro d k ó w u tr z y m a n i a n a rz e c z ro z w ie d z io n e g o m a łż o n k a , j a k ró w n ie ż p r z y jm u ją c z a s to s o w a n ie w ty c h w y p a d k a c h o d p o w ie d n io p rz e p is ó w o o b o w ią z k u a lim e n ta c y jn y m w o b e c k r e w n y c h (a rt. 61), p o d k re ś la n i e ja k o z a s a d ę , że ro z w ó d s ta n o w i je d y n ie o k o lic z n o ść m o d y f ik u ją c ą o b o w ią z e k a l i m e n t a c y jn y is tn i e ją c y m ię d z y m a łż o n k a m i. W m y ś l n o w y c h p rz e p is ó w p ra w o do a lim e n tó w n ie p r z y s łu g u je ty lk o m a łż o n k o w i w y ł ą c z n i e w in n e m u . O b o w ią z e k a lim e n t a c y jn y p o w s ta j e z a te m w n a s tę p u ją c y c h w y p a d k a c h : g d y ro z w ó d z o sta ł o rz e c z o n y b e z o r z e k a n ia o w in ie , g d y p o w o d e m je s t m a łż o n e k n ie w in n y , a p o z w a n y m m a łż o n e k u z n a n y z a w y łą c z n ie w in n e g o , w re s z c ie g d y ro z w ó d o rz e c z o n o z w in y o b o jg a m a łż o n k ó w . W ty m o s ta tn im w y p a d k u w p r a w ie d o ty c h c z a s o w y m p r z y z n a n ie a lim e n tó w m a łż o n k o w i w in n e m u u z a le ż n io n e b y ło o d u z n a n ia s ą d u . W K o d e k s ie ro d z in n y m i o p ie k u ń c z y m b ę d z ie o n o o b lig a to r y jn e . Z m ia n a t a — z d a n ie m a u to r a — je s t u z a s a d n io n a . N a p o p a rc ie p o g lą d u , że z a s ą d z e n ie a lim e n tó w w ta k i e j s y t u a c ji p o w in n o b y ć u z a le ż n io n e o d u z n a n ia s ą d u , p o w o ły w a n o a r g u m e n t, że w in a m a łż o n k ó w n ie z a w s z e je s t je d n a k o w a , w o b e c czego o b o w ią z e k z a s ą d z e n ia a lim e n tó w n a rz e c z m a łż o n k a b a r d z ie j w in n e g o m oże b u d z ić s p rz e c iw . Z d a n ie m a u to r a s to p n io w a n ie
