S P IS T R E ŚC I N R 5/74
T R Y B U N A C Z Y T E L N IK A
D y sk o w y s y s te m o p e r a c y jn y d la k o m p u te r ó w J S EM C
R y s z a r d T r y b a 1
W y k o rz y s ta n ie ta b lic d e c y z y jn y c h w p r o g r a m o w a n iu o ra z ro z w ią z y w a n iu p ro b le m ó w ty p u p ro je k to w e g o
B e n e d y k t B u r g ie ls k i 7
P e r s p e k ty w y p o w s z e c h n e j k o m p u te r y z a c ji w U S A
A n d r z e j T a r g o w s k i 12
W s p r a w ie e le m e n ta r n e g o w y k ła d u in f o r m a ty k i
J a n M . S z y m a ń s k i 17
O w p ły w ie k o m p u te r ó w n a sp o łe c z e ń s tw o
J o s e p h W e iz e n b a u m 29
P r o g r a m is ta ja k o n a w ig a to r — o p ra ć . S t. M a tw in 35 M e to d y k a s to s o w a n ia p r o g r a m ó w e ty k ie tu ją c y c h — Z y g
m u n t T o p o le w s k i 21
Z K R A JO W E G O B IU R A IN F O R M A T Y K I I Z JE D N O C Z E N IA IN F O R M A T Y K I
I S e s ja P r o g r a m is tó w Z je d n o c z e n ia I n f o r m a ty k i — R. W iś
n io w s k i 22
Z K R A J U IN F O R M A T Y K A z w iz y tą w M E R A M A C IE — D. P r a w d z ie 38 C zas te r a ź n ie js z y i p r o b le m y p rz y s z ło ś c i Z E T O W ro c ła w
— K . B e r n a to w ic z 39
I n f o r m a c j e ró ż n e 43
ZE Ś W IA T A
O ŚR O D K I IN F O R M A T Y K I P R E Z E N T U JĄ
P R Z E G L Ą D W Y D A W N IC T W
P r z e d s ta w ia m y f i r m ę B E N S O N I n f o r m a c je ró ż n e
M. H o ły ń s k i 44
45
E T O C H E M
M a ły S y s te m In f o r m a ty c z n y C e n tr a l i Z je d n o c z e n ia — Z. B ie ń k o
Z k s ię g a r n i k s ią ż e k im p o r to w a n y c h — J . A d a m u s
B ib lio g r a f ia w y d a w n ic tw p o ls k ic h z d z ie d z in y in f o r m a ty k i
— J . K la m b o r o w s k i 37 I I I okł.
O g ło sz e n ia ° ^ -
46 48
&
w y d a w n ic t w a CZASOPISM TE C H N IC Z N Y C H
NOT W oruawa Czocklttgo 3/5
K O L E G IU M R E D A K C Y J N E
R e d a k t o r N a c z e l n y p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
p r o f . d r h a b . in ż . K o n r a d F I A Ł K O W S K I ( z a s t. r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , m g r in ż . M a r e k K O Ł Y Ń S K I, W ł a d y s ł a w K L E P A C Z , E l ż b i e t a K O Ł O D Z I E J S K A , d o c . d r h a b . A n t o n i M A Z U R K I E W IC Z , in ż . D o r o t a P R A W D Z I C (z a s t. r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , d o c . d r in ż . A n d r z e j
T A R G O W S K I
S e k r e t a r z R e d a k c j i m g r K r y s t y n a W R O i ł S K A R e d . t e c b . J ó z e l D U S Z A
R A D A P R O G R A M O W A
P r z e w o d n i c z ą c y — P r o f . d r h a b . A n d r z e j S T R A S Z A K
R e d a k c j a : 00-M1 W a r s z a w a , u l . J a s n a 14/16, p o k ó j 331, t e l . 27-71-40 l u b c e n t r a l a 28-82-61 w . 285, d y ż u r y r e d a k c j i 10,00— 13,00 Z a k ł a d K o l p o r t a ż u W C T N O T , W a r s z a w a , u l . M a z o w i e c k a 12
Z a k ł . G r a ł . „ T a m k a ” Z . 2. Z a m . 240. P a p i e r d r u k . s a t . I V k l . 70 g 61 X 86. O b j. 4 a r k . d r u k . N a k ł a d 5960 + 30. W -47
C e n a e g z e m p la r z a z l >.— IN D E K S 36707 P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 96.—
Informatyka
d a w n i e j M a s z y n y M a t e m a t y c z n e z a s to s o w a n ia w g o s p o d a rc e , te c h n ic e i n a u c e
Nr 6
M I E S I Ę C Z N I K
1 9 7 4
R O K X
z e r w i e c 8 R G A N K R A J O W E G O B I U R A I N F O R M A T Y K I I P O L S K I E G O K O M I T E T U A U T O M A T Y C Z N E G O
P R Z E T W A R Z A N I A I N F O R M A C J I N A C Z E L N E J O R G A N I Z A C J I T E C H N I C Z N E J
M g r R Y S Z A iR D 'T R Y B A , u r o d z o n y w e W r o c ł a w i u w r . 1946, u k o ń c z y ł s t u d i a m a t e m a t y c z n e
•na U n i w e r s y t e c i e W r o c ł a w s k i m tl9C9) i r o z p o c z ą ł p r a c ę w O ś r o d k u B a d a w c z o - R o z w o j o w y m p r z y E L W fiO . P o c z ą t
11300. a o b e c n i e - k i p r u j
4 ,
to w o z a j m o w a ł s i ę o p r o g r a m o w a n i e m m a s z y n c y f r o w y c h s e r i i O D R A p r a c o w n i ą o p r o g r a m o w a n i a p o d s t a w o w e g o J e d n o l i t e g o S y s t e m u E M C .
R Y SZ A R D T R Y B A
O ś r o d e k B a d a w c z o - R o z w o j o w v W Z £ E L W R O
W r o c ł a w
681.327.63.06
Dyskowy system operacyjny dla kom puterów JS EM C
O m ó w io n o c z ę ś c i s k ł a d o w e D O S /J S , m i a n o w i c i e : p r o g r a m y s t e r u j ą c e o r a z p r o g r a m y p r z e t w a r z a j ą c e ł ą c z n i e z j ę z y k a m i p r o g r a m o w a n i a C A S S E M B D B R , F O R - TlRAiN, P L /1 i !RiPG) i p r o g r a m a m i u s ł u g o w y m i . P r z e d s t a w i o n o r ó w n i e ż i s p o s ó b g e n e r o w a n i a D O S /J S .
W s k ła d d y s k o w e g o s y s te m u o p e ra c y jn e g o D O S /JS w c h o d z ą tr a n s l a t o r y i p r o g r a m y u s łu g o w e p r a c u j ą c e p o d k o n tr o lą p r o g r a m u s te r u ją c e g o . D O S /J S w y m a g a je d n o s tk i c e n tr a ln e j s p e łn ia ją c e j s ta n d a r d y je d n o lite g o s y s te m u , p a m ię c i o p e r a c y jn e j o m i n i
m a ln e j p o je m n o ś c i 3.2K b a jt ó w i co n a jm n ie j je d n e j je d n o s tk i p a m ię c i d y s k o w e j.
D O S /J S z o s ta ł o p r a c o w a n y z m y ś lą o o s ią g n ię c iu n a s tę p u ją c y c h c e ló w :
— s k r ó c e n ie c z a s u p o tr z e b n e g o n a z a p r o g r a m o w a n ie i ro z w ią z a n ie p r o b le m u
— z w ię k s z e n ie o g ó ln e j w y d a jn o ś c i o ś r o d k ó w o b li
c z e n io w y c h
— u ła t w i e n ie p r a c y p e rs o n e lo w i - o ś r o d k ó w o b lic z e n io w y c h (p r z e d e w s z y s tk im p r o g r a m is to m i o p e r a to ro m ).
D O S /JS p o z w a la u ż y tk o w n ik o m :
• tw o rz y ć b ib lio te k i p r o g r a m ó w w p a m ię c i d y s k o w e j, p r z y cz y m p r o g r a m y m o g ą b y ć z a p is a n e w b i
b lio te c e w p o s ta c i ź ró d ło w e j, w y n ik o w e j (tz n . po ic h p r z e tłu m a c z e n iu p rz e z tr a n s la t o r ) lu b w p o s ta c i g o to w e j d o u r u c h o m ie n ia (tj. p o z r e d a g o w a n iu ic h
p rz e z p r o g r a m łą c z ą c y )
• d z ie lić p r o g r a m y ź ró d ło w e n a m o d u ły , z k tó r y c h k a ż d y m o ż e b y ć z a p r o g r a m o w a n y w d o w o ln y m j ę z y k u , a n a s tę p n ie p o łą c z y ć te m o d u ły w je d e n p ro -
¿ r a m
• z a s to s o w a ć n a k ła d a n ie p r o g r a m u , tz n . d z ie le n ie p r o g r a m u n a tz w . fa z y , z k tó r y c h ty lk o n ie k tó r e , k o n ie c z n e w d a n y m m o m e n c ie p r z e t w a r z a n ia , z n a j
d u ją się w p a m ię c i o p e r a c y jn e j, n a to m ia s t r e s z ta p r o g r a m u p rz e c h o w y w a n a je s t w p a m ię c i d y s k o w e j.
P o z w a la to r e d u k o w a ć w ie lk o ś ć p a m ię c i o p e r a c y jn e j p o tr z e b n e j do w y k o n a n ia d u ż y c h p r o g r a m ó w
• te s to w a ć i p o p r a w ia ć p r o g r a m y
® tw o rz y ć p r o g r a m y u n ie z a le ż n io n e od a d re s ó w u rz ą d z e ń i k a n a łó w o ra z — p rz y z a c h o w a n iu o k r e ś lo n y c h w a r u n k ó w — u n ie z a le ż n io n e od ty p u w y k o
r z y s ta n y c h u rz ą d z e ń .
R y s. 1. p r z e d s ta w ia z a w a r to ś ć d y sk o w e g o s y s te m u o p e ra c y jn e g o . P o le w e j s t r o n ie w y m ie n io n e s ą s k ł a d n ik i części s t e r u j ą c e j s y s te m u , p o p r a w e j — p r o g r a m y p rz e tw a r z a ją c e . D o p ro g r a m ó w p r z e t w a r z a ją c y c h z a lic z o n e s ą tr a n s la t o r y , p r o g r a m y u słu g o w e , ja k r ó w n ie ż w s z y s tk ie p r o g r a m y n a p is a n e p rz e z u ż y tk o w n ik a . S y s te m s te r o w a n ia w y k o r z y s tu je w ię k szość p ro g r a m ó w p r z e tw a r z a ją c y c h o p e r a c ja m i w e j
ś c ia /w y jś c ia (IO C S), n a to m ia s t w s z y s tk ie p ro g r a m y k o r z y s ta ją z f u n k c ji p ro g r a m u n a d z o rc z e g o ( S u p e r v iso r).
P ro g ra m y ste ru ją c e
A ż e b y u z y s k a ć z a d a w a la ją c ą e fe k ty w n o ś ć s y s te m u p r z e t w a r z a n ia d a n y c h , p e w n e p r a c e m u s z ą b y ć a u to m a ty c z n ie s te r o w a n e , co p o z w a la u n ik n ą ć , e w e n tu a l
n ie sk ró c ić p r z e s to je , w y s tę p u ją c e n a p r z y k ła d p rz y w p r o w a d z a n iu p r o g r a m ó w do p a m ię c i o p e r a c y jn e j lu b p rz y z m ia n ie ta ś m m a g n e ty c z n y c h . E fe k ty w n e w y k o n y w a n ie k o le jn y c h z a d a ń z a b e z p ie c z o n e je s t p rz e z :
Sp ecjaln e inform acjo C rejon* kom u n ik acji
Część głów na p ro g ram u nadzorczego, w sk ład k tó re j wchodzą m ię d z y in n y m i n a stę p u ją c e pro ced u ry :
— obsługi-przerw aii o<=*
— o rg an izacji p rzesłań zew nętrznych 'Bt-i
— w p ro w ad zan ia faz VJ
— a n alizy błędów
— o ch ro n y p am ięci (n iezbędna p rz y w ieloprogram ow aniu) •o 0
£
— obsługi zegara rt
o ra z ta b lic e w ejścia/w yjścia O
O bszar w y m ien n y p rzeznaczony n a n a stę p u ją c e p ro ced u ry :
— obsługi błędów £o
— o tw ieran ia zbiorów «3
— zam y k an ia zbiorów
— k o m u n ik acji o p erato r-sy stem
D rugoplanow y o b sza r p ro g ram o w y (B G ), w k tó ry m p ro g ram y p ra c u ją w reżim ie w sadow ym (pod k o n tro la p ro g ram u stero w a
n ia zadaniam i) ■s
X>ierw szoplanow y — 2 o b szar prog ram o w y (F 2 ), w k tó ry m § t p ro g ram y m o g ą pracow ać w reżim ie w sadow ym lu b w reżim ie O O
p o jed y n czy ch program ów . 1
-* '*■! .
Pierw szoplanow y — 1 o bszar prog ram o w y ( F I ) , w k tó ry m pro- ■ e: '-3 o o p
’ g ra m y m ogą pracow ać w reżim ie w sadow ym lub w reżim ie co ^ p o jed y n czy ch program ów .
T a b e la I p r z e d s ta w ia s c h e m a t w y k o r z y s ta n ia p a m ię c i o p e r a c y jn e j w s y s te m ie D O S /JS .
W ielo p ro g ra m o w o ść
S y s te m D O S /J S u m o ż liw ia w ie lo p r o g ra m o w o ś ć ty lk o ze s ta ły m i o b s z a r a m i p r o g r a m o w y m i, tz n . lic z b a o b s z a r ó w i ic h w ie lk o ś c i s ą z g ó ry u s ta lo n e . P o n ie w a ż o b s z a r ó w p r o g r a m o w y c h m o ż e b y ć co n a jw y ż e j tr z y , D O S d o p u sz c z a , p o d z ia ł c z a su w y k o r z y s ta n ia j e d n o s tk i c e n tr a ln e j n a co n a jw y ż e j tr z y p r o g r a m y (B G , F 2 i F I) . L ic z b ę i w ie lk o ś ć o b s z a r ó w p r o g r a m o w y c h w y z n a c z a s ię p o d c z a s g e n e r o w a n ia s y s te m u . W ie lk o śc i o b s z a r ó w m o g ą b y ć z m ie n ia n e p rz e z o p e r a t o r a ( in te r w e n c j a z e w n ę trz n a ) , a n ie p r z e z s a m p r o g r a m s te r u ją c y .
K a ż d y p r o g r a m z a jm u je s p ó jn y o b s z a r p a m ię c i o p e r a c y j n e j. '
Programy sterujące IP L
Supervisor ' m e s
Program sterowania zadaniam i SP1
P ro g ra m y d ru g o - i p ie r w sz o p la n o w e . P r z y w ie lo - p ro g r a m o w o ś c i ro z r ó ż n ia się p r o g r a m y p ro b le m o w e d w ó c h ro d z a jó w : p r o g r a m y d r u g o p la n o w e (B G - p r o - g r a m y ) i p r o g r a m y p ie r w s z o p la n o w e ( F - p r o g r a m y ) . B G - p r o g r a m y s ą u r u c h a m ia n e p rz e z p r o g r a m s t e r o w a n ia z a d a n ia m i z g o d n ie z o p is e m z a d a ń (a w ię c je d y n ie w p r z e t w a r z a n iu w s a d o w y m ), p r z y czy m w je d n y m k r o k u z a d a n ia u r u c h a m ia n y je s t je d e n p r o g r a m (je d n o l u b w ie lo fa z o w y ).
F - p r o g r a m y m o g ą b y ć u r u c h a m ia n e p o je d y n c z o p r z e z o p e r a to r a , k tó r y p o d a je o d p o w ie d n ie in f o r m a c je i n i c ja to r o w i p o je d y ń c z y c h p r o g r a m ó w lu b te ż w p r z y p a d k u , g d y z e s ta w k o m p u t e r a j e s t o d p o w ie d n i (o b s z a r p ie r w s z o p la n o w y m a p o je m n o ś ć c ó n a jm n ie j 10 K i do d y s p o z y c ji j e s t d o s ta te c z n a lic z b a u r z ą d z e ń w e jś c ia /w y jś c ia ) — p rz e z p r o g r a m s t e r o w a n ia z a d a n ia m i.
A w ię c p r z y o d p o w ie d n im z e s ta w ie i s tn i e ją m o ż li
w o śc i ip r z e tw a r z a n ia w s a d o w e g o r ó w n ie ż i w p ie r w s z o p la n o w y c h o b s z a r a c h p ro g r a m o w y c h . R o d z a j p r z e t w a r z a n i a w p ie r w s z o p la n o w y c h o b s z a r a c h p r o g r a m o w y c h o k r e ś la s ię p o d c z a s g e n e r o w a n ia s y s te m u . B G - y r o g r a m y i F - p r o g r a m y „ z a c z y n a ją s ię ” i „ k o ń c z ą ” n ie z a le ż n ie je d e n o d d ru g ie g o i s ą lo g ic z n ie je d e n o d d ru g ie g o n ie z a le ż n e . S y s te m m o ż e je d n o c z e ś n ie o b s łu g iw a ć p r o g r a m d r u g o p la n o w y i je d e n lu b d w a p r o g r a m y p ie r w s z o p la n o w e . . . . . P r i o r y t e t y n a d a w a n e s ą p r o g r a m o m a u to m a ty c z n ie z c h w ilą ic h w p r o w a d z e n ia do p a m ię c i o p e r a c y jn e j i s ą o n e d e te r m i n o w a n e p rz e z o b s z a ry , w k tó r y c h te p r o g r a m y b ę d ą p ra c o w a ć . N a jw y ż s z y p r i o r y t e t n a d a w a n y j e s t p r o g r a m o w i z n a jd u ją c e m u s ię w o b s z a r z e F I . N iż sz y p r i o r y te t m a p r o g r a m z F 2, a n a j n iż s z y p r o g r a m — z B G .
P o o b s łu ż e n iu p r z e r w a n i a p r o g r a m n a d z o rc z y p r z e k a z u je s te r o w a n ie te m u z p r o g r a m ó w ( b ę d ą c y c h , w s t a n ie g o to w o ś c i do p ra c y ) , k tó r y m a n a jw y ż s z y p r i o r y te t . J e ż e li ż a d e n z p r o g r a m ó w n ie je s t w s t a n ie g o to w o ś c i (n a p r z y k ła d w s z y s tk ie p r o g r a m y c z e k a ją n a z a k o ń c z e n ie r o z p o c z ę ty c h tr a n s m is ji) , to s y s te m p rz e c h o d z i w s t a n o c z e k iw a n ia n a p rz e r-w a n ie . O p ró cz m in im a ln e j p a m ię c i 32K s y s te m w ie lo p r o - g r a m o w y w y m a g a is tn i e n ia o c h ro n y p a m ię c i (p o p rz e z k lu c z e p a m ię c i). O k r e ś le n ie p r z e t w a r z a n ia w s a -
F o t o 1. Z a k ł a d y E L W R O . I n ż . K u r e k k o n t r o l u j e p o ł ą c z e n i a w j e d n o s t c e c e n t r a l n e j R -30
Programy napisane przez użytkownika
R y s . 1. S k ł a d o w e d y s k o w e g o s y s t e m u o - p e r a c y jn e g o
— s ta le z n a jd u ją c y się w p a m ię c i o p e r a c y jn e j p r o g r a m n a d z o rc z y (S u p e r v is o r )
— u m ie s z c z e n ie w b ib lio te k a c h c zęsto w y k o r z y s ty w a n y c h p r o g r a m ó w (lu b części p ro g r a m ó w )
— s t e r o w a n ie w y k o n a n ie m c ią g u z a d a ń , k tó r ą to f u n k c j ę s p e łn ia p r o g r a m s t e r u ją c y z a d a n ia m i (Jo b C o n tro l).
Tabela. P od ział pam ięci o peracyjnej
Program tuczący (Linkage Editor) Bibliotekarz (Librarian) Programy sortowania
Systemowe programy pomocnicze A u to test
. Programy serwisowe
dow eg'o w p ie r w s z o p la n o w y c h o b s z a r a c h p o w o d u je z a r e z e r w o w a n ie d la ty c h o b s z a r ó w o so b n y c h r e j o n ó w k o m u n ik a c ji. P r o g r a m y k o r z y s ta ją c e z ty c h r e jo n ó w n ie m o g ą b y ć u r u c h a m ia n e p r z y p o m o c y i n i c ja to r a p o je d y n c z y c h p ro g r a m ó w .
P rogram n ad zorczy ( S u p e r v is o r )
P r o g r a m n a d z o rc z y p r z y j m u j e i o b s łu g u je p r z e r w a n ia w s z y s tk ic h ty p ó w , in i c ju j e o p e r a c je w e jś c ia / /w y jś c ia o ra z k o n tr o lu j e ic h p rz e b ie g . Z a jm u je się w y k r y w a n ie m i a n a liz ą b łę d ó w i w a r u n k ó w w y ją tk o w y c h , w p r o w a d z a n ie m do p a m ię c i o p e r a c y jn e j fa z p r o g r a m ó w o ra z w y b o r e m p ro g r a m ó w do w y k o n a n ia . P r o g r a m n a d z o rc z y z a w ie r a r ó w n ie ż w s z y s tk ie ta b lic e n ie z b ę d n e do p r a c y s y s te m u .
W c e lu o sz c z ę d n o ś c i p a m ię c i o p e r a c y jn e j część p r o c e d u r p r o g r a m u n a d z o rc z e g o n ie z n a jd u je się n a s ta łe w p a m ię o i o p e r a c y jn e j, a le w b ib lio te c e i je s t s p r o w a d z a n a do o b s z a r u w y m ie n n e g o z c h w ilą k o n ie c z n o ści ic h w y k o n a n ia . S ą to tzw . p r o c e d u r y w y m ie n n e . S p e łn ia ją o n e f u n k c j e n ie z b y t c z ę sto w y k o n y w a n e , j a k n a p r z y k ła d w y p is z a w a r to ś c i p a m ię c i o p e r a c y j
n e j, a n a liz a b łę d ó w o p e r a c ji w e jś c ia /w y jś c ia (z w y ją tk ie m o p e r a c ji d o ty c z ą c y c h d y s k ó w — p r o c e d u r a ta z n a jd u j e s ię z a w s z e w p a m ię c i o p e ra c y jn e j) . P r o c e d u r a m i w y m ie n n y m i są ró w n ie ż p r o c e d u r y o tw ie r a ją c e i z a m y k a ją c e z b io ry , czy o r g a n iz u ją c e k o m u
n ik a c ję o p e r a to r — sy s te m .
D O S /JS p r z e w id u je p r o g r a m y d w ó c h ro d z a jó w : p rz e - s u w a ln e i n ie p r z e s u w a ln e . P r o g r a m y p r z e s u w a ln e m o g ą b y ć p o p r a w n ie w y k o n y w a n e n ie z a le ż n ie od m ie js c a p a m ię c i o p e r a c y jn e j, w k tó r y m się z n a jd u ją . P r o g r a m y n ie p r z e s u w a ln e m o g ą p ra c o w a ć ty lk o w o k re ś lo n y m i s ta ły m o b s z a r z e p a m ię c i o p e ra c y jn e j.
W ię k sz o ść p ro g r a m ó w p ro b le m o w y c h , j a k ró w n ie ż część g łó w n a p r o g r a m u n a d z o rc z e g o są n ie p r z e s u w a ln e .
P r o c e d u r y w y m ie n n e są p r z e s u w a ln e . Z ło żo n o ść p r o g r a m u n a d z o rc z e g o je s t z a le ż n a od k o n f ig u r a c ji z e s ta w u k o m p u te r a . D la k a ż d e g o k o n k r e tn e g o z e s ta w u tw o rz y się — p o d c z a s g e n e r o w a n ia s y s te m u — o d p o w ie d n i p r o g r a m n a d z o rc z y .
K o m u n ik a cja op erator — sy s te m
W a ż n ą c e c h ą s y s te m u D O S /J S je s t p r o s ta o b słu g a x o p e r a to r s k a . I n f o r m a c j e d la o p e r a t o r a są w y p r o w a
d z a n e n a s t a n d a r d o w e u r z ą d z e n ie łą c z n o śc i z o p e r a t o r e m (n a jc z ę ś c ie j je s t to m o n ito r).
S y s te m ż ą d a o d p o w ie d z i k r ó tk ic h , n a jc z ę ś c ie j je d n o - w y ra z o w y c h n p .: IG N O R E (ig n o ru j) czy C A N C E L (sk a su j). W w ie lu p r z y p a d k a c h o p e r a t o r m o ż e n ie p o d a w a ć s p r e c y z o w a n e j o d p o w ie d z i, p o w ie rz a ją c s y ste m o w i p o d ję c ie d e c y z ji.
O p e r a to r m o że p rz y p o m o c y p r o c e d u r y k o m u n ik a c ji z s y s te m e m z a ż ą d a ć :
— p r z e r w a n i a a k t u a l n i e w y k o n y w a n e g o z a d a n ia (na p r z y k ła d w p r z y p a d k u p ę tli)
— z a tr z y m a n ia p r a c y s y s te m u
— z a p is u z n a c z n ik a ta ś m y (T A P E M A R K ) n a ta ś m ie m a g n e ty c z n e j lu b je j p rz e w in ię c ia
— z m ia n y p r z y d z ia łu i p r z y p is a n ia u rz ą d z e ń z e w n ę tr z n y c h
— p o d a n ia a k tu a l n e j k o n f ig u r a c ji z e s ta w u k o m p u te r a
— z m ia n y w ie lk o ś c i o b s z a r ó w p ro g r a m o w y c h
— u ru c h o m ie n ia in i c ja t o r a p o je d y n c z y c h p ro g r a m ó w . Z a p o m o cą p r o c e d u r y k o m u n ik a c ji o p e r a to r — sy ste m m o ż n a z m ie n ić s t a n d a r d y u s ta lo n e n a p r z y k ła d w m o m e n c ie g e n e r o w a n ia s y s te m u . D o ty c z y to p rz e d e w s z y s tk im p r z e p is a ń u r z ą d z e ń z e w n ę tr z n y c h i w ie l
k ości o b s z a r ó w p r o g r a m o w y c h .
Program ste r o w a n ia za d a n ia m i (J o b C o n tro l) P r o g r a m s t e r o w a n ia z a d a n ia m i s t e r u je w y k o n y w a n ie m c ią g u z a d a ń p rz y p r z e tw a r z a n iu w sa d o w y m . K a ż d e z a d a n ie d z ie li się n a t a k z w a n e k r o k i, p rz y czym je d e n k r o k o z n a c z a w y k o n a n ie je d n e g o p r o g ra m u . O p is z a d a n ia — p rz y g o to w a n y w p o s ta c i z d a ń s te r u ją c y c h d la p r o g r a m u s te r o w a n ia z a d a n ia m i —
F o t o 2. I n ż . R . C h y b i c k i d o k o n u j e p o m ia r& w e l e m e n t ó w j e d n o s t k i c e n t r a l n e j R-30, w Z a k ł a d a c h E L W R O
z a w ie r a w s z y s tk ie n ie z b ę d n e in f o r m a c je p o tr z e b n e do p o p ra w n e g o w y k o n a n ia p ro g r a m ó w . T a k w ię c o k re ś la on, ja k ie k o n k r e t n e u rz ą d z e n ia z e w n ę trz n e b ę d ą u ż y w a n e p rz e z p r o g r a m y , id e n t y f i k u je z b io ry w y k o rz y s ta n e w z a d a n iu o ra z o k re ś la , w ja k i sp o só b m a o d b y w a ć s ię tłu m a c z e n ie i re d a g o w a n ie p r o g r a m ów .
Z e w z g lę d u n a to, że k o n k r e tn e z e s ta w y k o m p u te r a ró ż n ią się m ię d z y so b ą k o n f ig u r a c ją (i a d r e s a c ją ) u rz ą d z e ń w c e lu u n ie z a le ż n ie n ia (w m o ż liw ie m a k s y m a ln y sp o só b ) p r o g r a m ó w od k o n k r e tn e g o z e s ta w u , w p ro w a d z o n o tzw . lo g ic z n e je d n o s tk i u r z ą d z e ń w e j
ś c ia /w y jś c ia . W p r o g r a m a c h u rz ą d z e n ia s ą id e n t y f i
k o w a n e w ła ś n ie p o p rz e z te je d n o s tk i, n a to m ia s t w o p is ie z a d a n ia p r z y p is u je się ty m je d n o s tk o m k o n k r e t n e u r z ą d z e n ia fiz y c z n e . T a k ie p r z y p is a n ie je s t w a ż n e ty lk o n a o k re s je d n e g o z a d a n ia (a w ię c je s t to p r z y p is a n ie czaso w e), p o c z y m z n ó w o b o w ią z u je p r z y p is a n ie s ta n d a r d o w e u s ta lo n e n a p r z y k ła d w c zasie g e n e r a c ji sy s te m u .
W p row ad zan ie i w y p r o w a d z a n ie danych
W s k ła d s y s te m u D O S /J S w c h o d z i s y s te m s t e r o w a n ia o p e r a c ja m i w e jś c ia /w y jś c ia (IO C S), k tó r y s t e r u j e w p ro w a d z a n ie m i w y p ro w a d z a n ie m d a n y c h . P r o g r a m y p ro b le m o w e m o g ą w y k o rz y s ty w a ć IO C S n a d w ó c h p o z io m a c h : fiz y c z n y m (P IO C S ), lo g ic z n y m (L IO C S). P o z io m P IO C S s k ła d a się z p ro c e d u r , k tó r e z n a jd u ją się w p r o g r a m ie n a d z o rc z y m i m a ją b e z p o ś r e d n i k o n ta k t z u rz ą d z e n ia m i, tz n . ty lk o P IO C S m o że in ic jo w a ć tr a n s m i s j ę i b a d a ć s t a n p ra c y k a n a łó w i u rz ą d z e ń .
P o z io m L IO C S s k ł a d a się z p r o c e d u r w c h o d z ą c y c h w s k ła d p r o g r a m u p ro b le m o w e g o o ra z z p r o c e d u r w y m ie n n y c h (tzw . lo g ic z n y c h p r o c e d u r w y m ie n n y c h , n a p r z y k ła d o tw ie r a ją c y c h zb io ry ). P IO C S w y k o r z y s ty w a n y je s t p rz e z w s z y s tk ie p ro g r a m y , k tó r e k o r z y s ta ją z u r z ą d z e ń z e w n ę trz n y c h , n ie z a le ż n ie od teg o , czy u ż y w a ją p o z io m u L IO C S , czy nie.
P IO C S n a d z o r u je w s p ó łp r a c ę s y s te m u z k a n a ła m i, o rg a n iz u je k o le jk i k a n a ło w e , do k tó r y c h w p is y w a n e są ż ą d a n ia ro z p o c z ę c ia o p e r a c ji w e jś c ia /w y jś c ia , i n i c ju j e w y k o n y w a n ie p r o g r a m ó w k a n a ło w y c h o raz k o n tr o lu je ic h p rz e b ie g . W p r z y p a d k u n ie p o p r a w n ie z a k o ń c z o n e j tr a n s m i s j i — a n a liz u je w y n ik łe b łęd y . L IO C S z a jm u je się lo g ic z n ą s t r o n ą w p ro w a d z a n ia i w y p r o w a d z a n ia d a n y c h : z a p is u je i b a d a e ty k ie ty , w y d z ie la r e k o r d y lo g ic z n e z b lo k ó w , s p r a w d z ą p o p ra w n o ś ć b u d o w y z b io ró w , u m o ż liw ia s to s o w a n ie b u fo r o w a n ia , o b s łu g u je w a r u n k i „ k o ń c a z b io r u ” i „ k o ń ca n o ś n ik a ” . L IO C S p o z w a la n a tw o rz e n ie i p r z e tw a r z a n ie z b io r ó w o o r g a n iz a c ji s e k w e n c y jn e j, in - d e s k o w o - s e k w e n c y jn e j i lo so w e j.
W z b io r a c h s e k w e n c y jn y c h k o le jn o ś ć r e k o r d ó w w y z n a c z a n a j e s t a u to m a ty c z n ie p rz e z ic h fiz y c z n e m i e j
sca w z b io rz e . W z b io r a c h in d e k s o w o - s e k w e n c y jn y c h p o ło ż e n ie r e k o r d u w b io rz e o k re ś lo n e je s t p rz e z k lu c z . W z b io r a c h lo s o w y c h k o le jn o ś ć r e k o r d ó w w y z n a c z o n a je s t p rz e z t a k z w a n y a lg o r y tm a d r e s a c ji, p r z y p o r z ą d k o w u ją c y r e k o r d o w i m ie js c e w z b io rze.
Z b io ry in d e k s o w o - s e k w e n c y jn e i lo s o w e m o g ą by ć p a m i ę ta n e ty lk o n a d y s k a c h . D la ta k ic h z b io ró w i s tn i e je m o ż liw o ść z a s to s o w a n ia b e z p o ś re d n ie g o d o s tę p u do in f o r m a c ji, z m n ie js z a ją c e g o czas p r z e t w a
rz a n ia .
K o r z y s ta n ie z p o z io m u L IO C S u ła t w i a s y s te m m a k r o in s tr u k c j i. U ż y tk o w n ik m u s i je d y n ie o k re ś lić ty p z b io r u i sp o s ó b je g o p r z e t w a r z a n ia o ra z p o d a ć , j a k ie g o ty p u o p e r a c je c h c e w y k o n a ć . W m o m e n c ie p r z e t w a r z a n ia p r o g r a m u p rz e z t r a n s l a t o r i p r o g r a m łą c z ą c y , d o p r o g r a m u d o łą c z o n e z o s ta n ą o d p o w ie d n ie m o d u ły r e a liz u ją c e ż ą d a n e c z y n n o śc i z w ią z a n e z w p ro w a d z a n ie m /w y p r o w a d z a n ie m d a n y c h .
P ro g ra m y p rz e tw a rz a ją c e
J ę z y k i p ro g ra m o w a n ia
D O S /J S w y p o s a ż o n y je s t w n a s tę p u ją c e ję z y k i p r o g r a m o w a n ia : A s s e m b le r, F O R T R A N , P L /1 i R P G . J ę z y k A s s e m b le r je s t p o d s ta w o w y m ję z y k ie m p r o g r a m o w a n ia k o m p u te r ó w J e d n o lite g o S y s te m u . J e s t to ję z y k o z a s to s o w a n iu u n iw e r s a ln y m u k ie r u n k o w a n y m a s z y n o w o . P o d s ta w o w ą z a le tą A s s e m b le ra je s t m o ż liw o ść s to s o w a n ia s y m b o lic z n e g o z a p is u j ę z y k a m a s z y n y (to z n a c z y — k o d u o p e r a c ji, a d r e s ó w a r g u m e n tu itd .) o ra z a u to m a ty c z n e g o w y z n a c z a n ia a d r e s ó w r o z k a z ó w i d a n y c h . D a n e m o g ą b y ć d e fin io w a n e „ ja w n ie ” lu b w y n ik o w o w p o s ta c i li t e r a l i w y s tę p u ją c y c h b e z p o ś re d n io , ja k o a r g u m e n ty ro z k a z ó w s y m b o lic z n y c h . A s s e m b le r m a m o ż liw o ść d e f in io w a n ia i s to s o w a n ia m a k r o r o z k a z ó w i to z a ró w n o s y s te m o w y c h ( ja k n a p r z y k ła d m a k r o r o z k a z ó w IO C S ), ja k i d e fin io w a n y c h p rz e z u ż y tk o w n ik a . M a k r o ro z k a z y a u to m a ty z u j ą w d u ż y m s t o p n iu p ro c e s p is a n ia p r o g r a m u , z w ła sz c z a g d y w p r o g r a m ie c zęsto p o w ta r z a j ą s ię c ią g i z ło ż o n e z ty c h s a m y c h ro zk azó w . U ż y w a ją c m a k r o r o z k a z ó w p r o g r a m is ta p o w o d u je w y g e n e r o w a n ie (p o d czas tłu m a c z e n ia p r o g r a m u ź ró d ło w ego) z a m ia s t p o je d y n c z e g o z d a n ia — c ią g u z d a ń . B a rd z ie j zło ż o n e m a k r o r o z k a z y o d u ż y m s to p n iu e la sty c z n o śc i, m o g ą b y ć w y tw a r z a n e p rz y s to s o w a n iu , ro z k a z ó w k o m p ila c ji w a r u n k o w e j. R o z k a z y k o m p ila c ji w a r u n k o w e j p o z w a la ją n a u z a le ż n ie n ie p ro c e s u tłu m a c z e n ia p r o g r a m u od p e w n y c h , u s ta lo n y c h p rz e z p r o g r a m is tę , w a r u n k ó w . S to s u ją c r o z k a z y k o m p ila c ji w a r u n k o w e j p r o g r a m is ta m o ż e n a p r z y k ła d z m ie n ia ć t y p ro z k a z u m a s z y n y w z a le ż n o śc i od ty p u d a n e j.
A s s e m b le r u m o ż liw ia k o r z y s ta n ie z z a p is ó w u m ie s z c z o n y c h w b ib lio te c e , tz n . p o z w a la p r o g r a m iś c ie n a u ż y c ie f r a g m e n tó w p r o g r a m u , j a k r ó w n ie ż rr.a k ro - d e f in ic ji w c z e ś n ie j s k a ta lo g o w a n y c h w b ib lio te c e , bez k o n ie c z n o śc i p o n o w n e g o ic h p is a n ia . T r a n s l a to r ję z y k a A s s e m b le r — z w a n y k r ó tk o A s s e m b le re m — w y m a g a co n a jm n ie j 14K b a jtó w p a m ię c i o ra z z b io r ó w ro b o c z y c h z n a j d u j ą c y c h ' s ię n a d y s k a c h lu b n a
ta ś m a c h m a g n e ty c z n y c h .
J ę z y k F O R T R A N j e s t je d n y m z n a js z e r z e j s to s o w a n y c h ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia , s z c z e g ó ln ie n a d a j ą c y m się do ro z w ią z y w a n ia p ro b le m ó w m a te m a t y c z n y c h i te c h n ic z n y c h . J e s t o n (w s y s te m ie D O S /JS ) w e r s j ą ję z y k a F O R T R A N IV z w a n ą B A S IC F O R T R A N IV (F O R T R A N p o d s ta w o w y ).
C e c h ą c h a r a k t e r y s t y c z n ą te g o ję z y k a je s t ła tw o ś ć o p is u w y r a ż e ń m a te m a ty c z n y c h o ra z b u d o w y p o d p ro g r a m ó w . F O R T R A N m a ro z b u d o w a n y s y s te m w e jś c ia /w y jś c ia . W je g o s k ła d w c h o d z ą te ż p o d s ta w o w e f u n k c j e m a te m a ty c z n e t a k i e , j a k : s in u s , c o - s in u s , lo g a r y tm , f u n k c j a - w y k ła d n i c z a - itd . O b lic z e n ia m o g ą b y ć p r z e p r o w a d z a n e n a lic z b a c h z m ie n n o p r z e c in k o w y c h z p o d w ó jn ą p r e c y z ją , co p o z w a la n a u z y s k iw a n ie d o k ła d n ie js z y c h w y n ik ó w . B o g a ta je s t
r ó w n ie ż b ib lio te k a p o d p ro g r a m ó w , k tó r e m o g ą b y ć w y k o r z y s t a n e w k a ż d y m p r o g r a m ie n a p is a n y m w F O R T R A N IE .
J ę z y k P L /1 je s t u n iw e r s a ln y m , p r o b le m o w o - z o r ie n - to w a n y m ję z y k ie m p r o g r a m o w a n ia n a d a ją c y m się do z a p r o g r a m o w a n ia z a ró w n o p r o b le m ó w n u m e r y c z n y c h , j a k i n ie n u m e ry c z n y c h . Z a w ie r a o n n ie z b ę d n e ś r o d k i p r o g r a m o w a n ia d la ta k ic h z a g a d n ie ń , ja k p r o b le m y e k o n o m ic z n e , te c h n ic z n o - n a u k o w e , czy p r z e t w a r z a n ie d o w o ln e j in f o r m a c ji. Z e w z g lę d u n a ła tw o ś ć p r z e d s ta w ia n i a a lg o r y tm ó w w ty m ję z y k u , n a d a je s ię o n sz c z e g ó ln ie do ro z w ią z y w a n ia z a d a ń s k o m p lik o w a n y c h i u n iw e r s a ln y c h (n a p r z y k ł a d z in te g r o w a n y c h s y s te m ó w p r z e t w a r z a n ia d a n y c h ). P r z y tw o r z e n iu k o n c e p c ji ję z y k a P L /1 u w z g lę d n io n o n a j le p s z e r o z w ią z a n ia w y s tę p u j ą c e w ju ż o p ra c o w a n y c h i s p r a w d z o n y c h w p r a k t y c e ję z y k a c h : F O R T R A N -IV , A L G O L -eO , C O B O L , L I S P .
Ł a tw o ś ć k o r z y s ta n ia z ję z y k a P L /1 u ła t a w i a f a k t , że p r o g r a m is ta k o d u ją c a lg o r y tm z d a n e j d z ie d z in y p r z e tw a r z a n ia in f o r m a c ji — n ie m u s i z n a ć c a łe g o ję z y k a , a ty lk o p o d z b ió r z a w ie r a ją c y te ś r o d k i p r o g r a m o w a n ia , k tó r e s ą n ie z b ę d n e do z a k o d o w a n ia d a n e g o a lg o r ty m u .
W s y s te m ie D O S /J S t r a n s l a t o r ję z y k a P L /1 n ie r e a liz u je p e łn e g o ję z y k a , a ty lk o p o d z b ió r d o s to s o w a n y do u r z ą d z e ń w ja k i e w y p o s a ż o n e b ę d ą k o m p u to r y J e d n o lite g o S y s te m u o r a z do m o ż liw o ś c i sa m e g o s y s te m u . P o d z b ió r t e n je s t p o d z b io r e m z a m k n ię ty m i e f e k ty w n ie p r a c u ją c y m p o d n a d z o r e m D O S.
P L /1 n ie j e s t ję z y k ie m m a s z y n o w o - z o r ie n to w a n y m , a le p o s ia d a e le m e n ty , k tó r y c h e f e k ty w n o ś ć b lis k a je s t p r a c y n a „ p o z io m ie m a s z y n y ”. W P L /1 is tn ie je m o ż liw o ść d e k la r a c ji i k o r z y s ta n ia z d a n y c h a r y t m e ty c z n y c h (ró ż n e g o r o d z a j u i z r ó ż n ą p r e c y z ją ) i d a n y c h te k s to w y c h (b ito w y c h i z n a k o w y c h ). O p e ra c je m o g ą o d b y w a ć s ię n a d a n y c h r ó ż n y c h ty p ó w p rz y cz y m k o n w e r s j a d a n y c h j e s t w d u ż y m s to p n iu z a u to m a ty z o w a n a . P L /1 d o p u s z c z a r ó w n ie ż s to s o w a n ie s t r u k t u r d a n y c h . W p r o w a d z a n ie i w y p r o w a d z a n ie d a n y c h n a p is a n y c h w P L /1 u ła t w i a b o g a ty a p a r a t w e jś c ia /w y jś c ia .
J ę z y k R PG , ja k o p r o b le m o w o - z o r ie n to w a n y ję z y k p r o g r a m o w a n ia , n a d a j e się s z c z e g ó ln ie do r o z w ią z y w a n ia z a g a d n ie ń , w k tó r y c h w y s tę p u j ą d u ż e ilo ści d a n y c h do p r z e t w a r z a n ia , n ie s k o m p lik o w a n e o b li
c z e n ia i s k o m p lik o w a n e w y d r u k i. R P G u m o ż liw ia w y k o n a n ie ty lk o p ro s ty c h o p e r a c ji r a c h u n k o w y c h . P o z w a la n a w y k o n a n ie n a s t ę p u ją c y c h f u n k c ji:
— w p r o w a d z a n ie i w y p r o w a d z a n ie z b io ró w z /n a ró ż n e n o ś n ik i
— u z y s k iw a n ie w s z e lk ie g o r o d z a j u s p r a w o z d a ń , w y k a z ó w s ta ty s ty c z n y c h i w y d r u k ó w n a d r u k a r c e w ie r sz o w e j
— tw o r z e n ie i p r z e t w a r z a n ie z b io r ó w o ró ż n y c h o r g a n iz a c ja c h
— w y k o n y w a n ie p r o s ty c h o p e r a c j i a r y tm e ty c z n y c h
— w y s z u k iw a n ie o d p o w ie d n ic h in f o r m a c ji ze z b io ró w
— tw o rz e n ie z b io r ó w ta ś m o w y c h z in f o r m a c ja m i p r z y g o to w a n y m i do w y d r u k u .
W p r o g r a m a c h n a p is a n y c h w R P G m o ż n a k o r z y s ta ć z p o d p r o g r a m ó w A s s e m b le ra .
R P G n a d a je się p r z e d e w s z y s tk im do z a p r o g r a m o w a n ia p r o s ty c h z a g a d n ie ń e k o n o m ic z n y c h :
a) w ro z lic z a n iu d z ia ła ln o ś c i p r z e d s ię b io r s tw d o e w i
d e n c ji ś r o d k ó w tr w a ł y c h , o b lic z a n ia p ła c , g o s p o d a r k i m a t e r i a ło w e j, r a c h u n k u k o s z tó w , p r o w a d z e n ia r o z r a c h u n k ó w b ie ż ą c y c h , b ila n s o w a n ia i ro z lic z a n ia s iły ro b o c z e j
b) w b a n k a c h i k a s a c h o sz c z ę d n o śc i
c) w h a n d lu do o b lic z a n ia o b ro tó w i e w id e n c ji k lie n tó w .
P r o g r a m o w a n ie w R P G p o le g a n a w y p e łn ie n iu ró ż n y c h , m a ją c y c h s ta łe p o z y c je , f o r m u la r z y . I s tn ie ją f o r m u la r z e do o p is u z b io ró w , n o ś n ik ó w , re k o r d ó w w e jś c io w y c h , o p e r a c ji ra c h u n k o w y c h , i r e k o r d ó w w y jś c io w y c h .
R P G u m o ż liw ia p r z e t w a r z a n ie d a n y c h a lf a n u m e r y c z n y c h i .liczb d z ie s ię tn y c h . M oże o n p r z e t w a r z a ć z b io ry o d o w o ln e j o r g a n iz a c ji lecz tw o rz y z b io r y ty lk o
o o r g a n iz a c ji s e k w e n c y jn e j lu b in d e k s o w o - s e k w e n - c y jn e j.
„ T e c h n ik a f o r m u la r z o w a ”, z a s to s o w a n a d la R P G , u m o ż liw ia k o r z y s ta n ie z teg o ję z y k a b e z p o s ia d a n ia n a w e t e le m e n ta r n y c h w ia d o m o ś c i z d z ie d z in y p r o g r a m o w a n ia . P r o g r a m y o z n a c z a ją s ię d u ż ą p r z e j r z y
s to ś c ią i są ła t w e do s p r a w d z a n ia .
T r a n s l a t o r R P G tw o rz y (g e n e r u je ) — z g o d n ie z p o d a n y m i in f o r m a c ja m i ■— p r o g r a m z ło ż o n y z p e w n e j lic z b y p r o c e d u r , do k tó r y c h m o g ą b y ć d o łą c z o n e p o d -' p r o g r a m y u ż y tk o w n ik a . T a k w ię c s z k ie le t u tw o r z o n eg o p r o g r a m u j e s t s to s u n k o w o „ s z tu c z n y ”. P r o g r a m is ta m a j e d n a k m o ż liw o ść s t e r o w a n ia p rz e b ie g ie m p r o g r a m u za p o m o c ą s p e c ja ln y c h w s k a ź n ik ó w . T r a n s l a to r y w s z y s tk ic h ję z y k ó w s p r a w d z a j ą s y n t a k - ty c z n ą p o p ra w n o ś ć p r o g r a m ó w ź ró d ło w y c h i in f o r m u j ą o z a is tn ia ły c h b łę d a c h , p o d a ją c , w k tó r y m m ie js c u p r o g r a m u i z j a k i c h p rz y c z y n o n e w y s tą p iły . P ro g ra m y u słu g o w e w y k o n u ją s t a n d a r d o w e c z y n no ści, k tó r e s ą n ie z b ę d n e , n ie z a le ż n ie od p ro b le m u , ja k i c h c e m y ro z w ią z a ć . D o p r o g r a m ó w u s łu g o w y c h n a le ż ą : p r o g r a m łą c z ą c y , b ib lio te k a r z , sy s te m o w e p r o g r a m y p o m o c n ic z e , A u to te s t i p r o g r a m y s o r to w a n ia z b io ró w .
P rogram łą czą c y . K a ż d y z p r o g r a m ó w , po p r z e t łu m a c z e n iu p rz e z t r a n s l a t o r m u s i b y ć z re d a g o w a n y p rz e z p r o g r a m łą c z ą c y . P r o g r a m łą c z ą c y , z g o d n ie z p o d a n y m i m u z d a n ia m i s te r u ją c y m i, b u d u je — z m o d u łó w w y n ik o w y c h — fa z y p r o g r a m u g o to w e g o do w y k o n a n ia . K a ż d e j z fa z p r o g r a m u n a d a je się a d re s p a m ię c i o p e r a c y jn e j, p o d k tó r y m a o n a b y ć w p r o w a dzo n a. D o d a tk o w o m o ż n a o k re ś lić p u n k t w e jś c ia do fazy, to z n a c z y p o d a ć a d re s , od k tó r e g o n a le ż y ro z p o c z ą ć je j w y k o n y w a n ie . P r o g r a m łą c z ą c y m oże p o łą c z y ć w je d e n p r o g r a m m o d u ły w y n ik o w e o tr z y m a n e w r e z u l ta c i e p r z e tłu m a c z e n ia ró ż n y c h p r o g r a m ó w ź ró d ło w y c h n a p is a n y c h w ró ż n y c h ję z y k a c h p r o g r a m o w a n ia i w ró ż n y m c zasie. P r o g r a m łą c z ą c y m oże w s p ó łp r a c o w a ć z b ib lio te k ą m o d u łó w i u z u p e łn ić re d a g o w a n y p r o g r a m o b r a k u j ą c e .c z ę śc i np.
o p o d p r o g r a m y z n a jd u ją c e się w b ib lio te c e . P o z r e d a g o w a n iu p r o g r a m m o ż e b y ć s k a ta lo g o w a n y na s ta le d o b ib lio te k i fa z , co u m o ż liw ia w ie lo k r o tn e jeg o u ż y c ie . F u n k c je i p o w ią z a n ia p r o g r a m u łą c z ą cego w p o sz c z e g ó ln y c h e ta p a c h p r z e tw a r z a n ia p r o g ra m ó w i l u s t r u j e ry s . 2.
B ib lio tek a rz. W s y s te m ie D O S /J S ro z r ó ż n ia się b i b lio te k i tr z e c h r o d z a jó w :
— b ib lio te k ę f a z C L (k o n ie c z n a )
— b ib lio te k ę m o d u łó w (R L)
— b ib lio te k ę te k s tó w (SL).
D o k a ż d e j b ib lio te k i d o łą c z o n y je s t k a ta lo g o p is u ją c y p o sz c z e g ó ln e p o z y c je z n a jd u ją c e się w b ib lio tece.
B ib lio te k a C L z a w ie r a p ro g r a m y s k ł a d a ją c e s ię z je d n e j lu b k ilk u fa z (fa z a m o ż e b y ć p e łn y m p r o g r a m e m , a lb o m o że w c h o d z ić w s k ła d p r o g r a m u w ie lo fazo w eg o ). P r o g r a m y w C L m o g ą b y ć w p ro w a d z o n e do p a m ię c i o p e r a c y jn e j i w y k o n a n e p o d k o n tr o lą s y s te m u D O S /JS .
B ib lio te k a R L z a w ie r a m o d u ły p rz e tłu m a c z o n e p rz e z t r a n s la to r y ję z y k ó w p ro g r a m o w a n ia . M o d u ły te m o g ą b y ć łą c z o n e z in n y m i m o d u ła m i b ez p o tr z e b y p o n o w n e j k o m p ila c ji. W y k o n u je to p r o g r a m łącz o n y . B ib lio te k a S L z a w ie r a k s ią ż k i, z k tó r y c h k a ż d a z a w ie r a c ią g z d a ń ź ró d ło w y c h lu b m a k r o d e fin ic ję . K s ią ż k a m o ż e b y ć w łą c z o n a do p r o g r a m u ź ró d ło w eg o p o d c z a s p ro c e s u k o m p ila c ji (np. p rz e z z d a n ie C O P Y w A sse m b le rz e ). Z d a n ia p a m ię ta n e w b ib lio te c e S L w y s tę p u ją w p o s ta c i z w a r te j, tz n . p o m in ię te są w s z y s tk ie sp a c je . P o d c z a s w łą c z a n ia k s ią ż k i do m o d u łu ź ró d ło w e g o z d a n io m z k s ią ż k i p r z y w r a c a się p o s ta ć p ie r w o tn ą .
B ib lio te k a r z u m o ż liw ia k o n s e r w a c ję b ib lio te k , w p ro w a d z a n ie in f o r m a c ji do b ib lio te k , w y p ro w a d z a n ie in f o r m a c ji z b ib lio te k i k o p io w a n ie b ib lio te k . S k ła d a się on z p r o g r a m ó w M A IN T , C S E R V , S S E R V , D S E R V , C O R G Z .
P r o g r a m M A IN T , w y k o n u ją c y k o n s e r w a c ję b ib lio te k , u m o ż liw ia :
— d o p is a n ie d o b ib lio te k n o w y c h e le m e n tó w
— s k a s o w a n ie z b ib lio te k is tn ie ją c y c h e le m e n tó w
— p r z e m ia n o w a n ie e le m e n tó w z n a jd u ją c y c h j-ię w b ib lio te c e
— k o n d e n s a c ję b ib lio te k
— p r z e m ie s z c z a n ie b ib lio te k sy s te m o w y c h
— a k tu a liz a c j ę b ib lio te k SL.
P r o g r a m y C S E R V , R S E R V i S S E R V u m o ż liw ia ją w y d r u k o w a n i e i/lu b w y d z iu r k o w a n ie e le m e n tó w z o d p o w ie d n ic h b ib lio te k .
D r u k o w a n ie k a ta lo g ó w u m o ż liw ia p r o g r a m D SER V . Z a p o m o c ą p r o g r a m u C O R G Z m o ż n a w y k o n a ć n a s tę p u ją c e c z y n n o śc i:
— u tw o r z y ć b ib lio te k i p r y w a tn e u ż y tk o w n ik a
— p rz e p is a ć z je d n e j b ib lio te k i do d ru g ie j w y b r a n e fa z y , m o d u ły l u b k sią ż k i.
S y ste m o w e p rogram y p o m o cn icze. S y s te m o w e p r o g r a m y p o m o c n ic z e z a p e w n ia ją w y k o n a n ie n a s t ę p u - ia c y c h c z y n n o śc i o rg a n iz a c y jn y c h d la s y s te m u D O S /JS :
— in ic jo w a n ie p a k ie tó w d y s k ó w m a g n e ty c z n y c h
— w y d z ie la n ie ś c ie ż e k re z e r w o w y c h n a d y s k a c h
— k a s o w a n ie in f o r m a c ji z d y s k ó w p rz e z z a p is sz tu c z n y c h r e k o r d ó w
— w y p is y w a n ie ta b lic y V T O C ( in fo rm a c je o z a w a r to ś c i d y sk ó w ).
Biblioteka tekstów
0
! Bibliotekarz J __
Translator
Q 1
Modut źródłowy
c
Biblioteka modułów Biblioteka faz
Program łączący j Program sterujący
1 Q
Modut wynikowy Pamięć
operacyjna Faza (moduł absolutny)
F o t o 3. I n ż . W . J a k a e k i p r z y p u l p i c i e R -30 w E L W R O
Z a p o m o c ą s y s te m o w y c h p r o g r a m ó w p o m o c n ic z y c h m o ż n a ró w n ie ż p rz e p is y w a ć in f o r m a c je z je d n e g o n o ś n ik a n a d r u g i, tw o rz y ć d u p li k a ty z b io ró w i p r z e c h o w y w a ć s y s te m n a ta ś m ie m a g n e ty c z n e j. Z b io ry m o g ą b y ć k o p io w a n e z z a c h o w a n ie m o k re ś lo n y c h p rz e z u ż y tk o w n ik a r e g u ł o d n o ś n ie ic h p o sta c i.
P ro g ra m y so rto w a n ia . D O S /J S z a w ie r a : p r o g r a m s o r to w a n ia z b io ró w ta ś m o w y c h o ra z p r o g r a m s o r to w a n ia z a ró w n o z b io ró w ta ś m o w y c h , j a k i d y s k o w y c h . P r o g r a m y s o r to w a n ia u m o ż liw ia ją p o s o r to w a n ie z b io r ó w " w k o le jn o ś c i r o s n ą c e j, j a k i m a le ją c e j, z g o d n ie z k lu c z e m s k ła d a ją c y m się m a k s y m a ln ie z 12 pól. O b y d w a p r o g r a m y p r z e t w a r z a ją e ty k ie ty z b io ró w , u m o ż liw ia ją s to s o w a n ie z b io ró w w ie lo - sz p u lo w y c h i/lu b w ie lo p a k ie to w y c h , p o z w a la ją n a w łą c z e n ie p r o c e d u r u ż y tk o w n ik a , z a w ie r a j ą p r o c e d u r y p r z e r y w a ją c e i w z n a w ia ją c e o p e r a c je s o r to
w a n ia .
P r o g r a m s o r to w a n ia z b io r ó w ta ś m o w y c h m oże p o s o r to w a ć je d n o c z e ś n ie 8 z b io ró w i p o łą c z y ć 7 z b io r ó w w je d e n z b ió r p o s o r to w a n y .
P r o g r a m s o r to w a n ia z b io r ó w ta ś m o w y c h i d y s k o w y c h m o ż e p o s o r to w a ć je d n o c z e ś n ie 9 z b io r ó w o ra z p o łą c z y ć 8 z b io r ó w w je d e n z b ió r p o s o r to w a n y . P r o - , g r a m te n m o ż n a w łą c z y ć , ja k o p o d p ro g r a m , do p r o g r a m u u ż y tk o w n ik a .
P rogram s a m o te stu ją c y (A u to test). P r o g r a m A u to - t e s t z w ie r a ś r o d k i te s tu j ą c e p r o g r a m y , p rz y czym je s t on sz c z e g ó ln ie p r z y d a t n y d la te s to w a n ia p r o g r a m ó w n a p is a n y c h w ję z y k u A s s e m b le r. U m o ż liw ia on w y k o n y w a n ie n a s tę p u ją c y c h f u n k c j i:
— a u to m a ty c z n e j k o r e k ty , p rz y czy m ro z k a z y m o g ą b y ć z a m ie n io n e , d o d a n e lu b u s u n ię te , b e z k o n ie c z n o śc i p o n o w n e j k o m p ila c ji p ro g r a m u
— w y p is a n ia z a w a r to ś c i p a m ię c i o p e r a c y jn e j; p o d c zas p r a c y p r o g r a m u m o ż n a u z y s k a ć w y d r u k z a w a r
to śc i o k re ś lo n e g o o b s z a r u p a m ię c i
— w y p is a n ia z a w a r to ś c i r e j e s tr ó w i s p e c ja ln y c h in f o r m a c ji u m ie s z c z o n y c h w b a jt a c h 24—127.
G en ero w an ie sy ste m u D O S /JS
C e c h ą c h a r a k t e r y s t y c z n ą s y s te m u o p e ra c y jn e g o D O S / / J S je s t je g o m o d u ło w a b u d o w a . C a ły s y s te m s k ła d a się z p e w n e j lic z b y m o d u łó w w p o s ta c i z o rg a n iz o w a n y c h z b io r ó w ro z k a z ó w i d a n y c h .
M o d u ły te m o g ą b y ć tłu m a c z o n e p rz e z A s s e m b le r i/lu b łą c z o n e z a p o m o c ą p r o g r a m u łą c z ą c e g o w ta k i z e s ta w p ro g r a m ó w , k tó r y je s t o p ty m a ln y d la d a n e g o k o n k r e tn e g o z e s ta w u u rz ą d z e ń o ra z d la ty p u o b lic z e ń w y k o n y w a n y c h p rz e z d a n y o ś r o d e k o b lic z e n io w y . P e łn y z e s ta w m o d u łó w d o s ta r c z a n y je s t u ż y tk o w n ik o w i p rz e z p r o d u c e n ta n a ta ś m ie m a g n e ty c z n e j z w a n e j ta ś m ą d y s tr y b u c y jn ą . M o d u ły te są m o d u ła m i ź ró d ło w y m i i m o d u ła m i w y n ik o w y m i.
M a ją c d o d y s p o z y c ji ta ś m ę d y s tr y b u c y jn ą s y s te m u D O S /J S , u ż y tk o w n ik m u s i w y k o n a ć ś c iś le o k re ś lo n e
c z y n n o śc i w c e lu u z y s k a n ia s y s te m u z d o ln e g o do p r a c y w d a n y c h w a r u n k a c h .
P o d p o ję c ie m s y s te m u z d o ln e g o do p r a c y n a le ż y ro z u m ie ć je d e n lu b w ię c e j p a k ie tó w d y s k o w y c h z a w ie r a ją c y c h w o d p o w ie d n ic h b ib lio te k a c h w s z y s tk ie (n ie z b ę d n e do w y k o n y w a n ia o b lic z e ń ż ą d a n e g o ty p u ) k o m p o n e n ty s y s te m u D O S, j a k r ó w n ie ż z b io ry ro b o cze w y m a g a n e p rz e z te k o m p o n e n ty . P ro c e s tw o rz e n ia s y s te m u z d o ln e g o do p r a c y n a z y w a się g e n e r o w a n ie m s y s te m u , k tó r e o d b y w a się po d k o n t r o lą tzw . p r a s y s te m u , z n a jd u ją c e g o się n a ta ś m ie d y s tr y b u c y jn e j.
P ie r w s z y m k r o k ie m p ro c e s u g e n e r o w a n ia s y s te m u je s t z a in ic jo w a n ie p a k ie tó w d y s k o w y c h , k tó r e b ę d ą w y k o r z y s ty w a n e w d a ls z y c h e ta p a c h g e n e ro w a n ia . N a s tę p n ie o d tw a r z a s ię z a w a r to ś c i z b io ró w „ C L /S L ” i „ C L /R L ” z n a jd u ją c y c h się. n a ta ś m ie d y s t r y b u c y j n e j, p r z e p is u ją c je n a d w a p a k ie t y d y s k o w e . W te n sp o só b o tr z y m u je się d w a s y s te m y : je d e n z n ic h z a w ie r a b ib lio te k ę fa z i b ib lio te k ę te k s tó w ź r ó d ło w y c h , d r u g i z aś b ib l io t e k ę fa z i b ib lio te k ę m o d u łó w . Z a w a r to ś c i o b u b ib lio te k fa z są so b ie ró w n e , s k ł a d a ją s ię n a n ie k o m p o n e n ty p r a s y s te m u . P o w y ż sz e c z y n n o śc i w y k o n u je się p rz y p o m o c y s p e c ja ln y c h p r o g r a m ó w z n a jd u ją c y c h się n a p o c z ą tk u ta ś m y d y s tr y b u c y jn e j (p r o g ra m u in ic jo w a n ia i p r o g r a m u o d
tw a rz a n ia ).
K o le jn y m , w a ż n y m e ta p e m g e n e r o w a n ia je s t u s t a le n ie w ie lk o ś c i i z a w a r to ś c i b ib lio te k tw o rz o n e g o s y s te m u . N ie z a le ż n ie od w y p o s a ż e n ia , ja k i m d y s p o n u je u ż y tk o w n ik , ja k r ó w n ie ż od ty p u o b lic z e ń p rz e z n ie g o w y k o n y w a n y c h , b ib lio te k a f a z m u s i z a w ie ra ć p r o g r a m y s te r u ją c e , p r o g r a m łą c z ą c y i p ro g r a m y b ib lio te k a r z a , j a k r ó w n ie ż p e w n ą g r u p ę p r o c e d u r w y m ie n n y c h z w ią z a n y c h z p r a c ą p r o g r a m ó w s t e r u ją c y c h . P o z o s ta łe k o m p o n e n ty m o g ą b y ć w łą c z o n e do s y s te m u lu b n ie , w z a le ż n o śc i od ż y czeń u ż y t
k o w n ik a ; p r z y c z y m n a le ż y z w ró c ić u w a g ę , że w ł ą c z e n ie do s y s te m u k o m p o n e n tu o p c jo n a ln e g o m o ż e s p o w o d o w a ć k o n ie c z n o ś ć w łą c z e n ia d a ls z y c h m o d u łó w o p c jo n a ln y c h (n a p r z y k ła d : w r a z z tr a n s la t o r e m ję z y k a p r o g r a m o w a n ia n a le ż y w łą c z y ć o d p o w ie d n ie m o d u ły w e jś c ia /w y jś c ia z w ią z a n e z ty m tr a n s la to r e m ) . Z a w a r to ś ć b ib lio te k tw o rz y się, p rz e n o s z ą c i p r z e tw a r z a j ą c o d p o w ie d n ie m o d u ły z b ib lio te k S L i R L p r a s y s te m u .
Z e w z g lę d u n a to , że d o b rz e z a p la n o w a n e i p r a w i
d ło w o r o z lo k o w a n e b ib lio te k i m a ją p o w a ż n y w p ły w n a e f e k ty w n ą p r a c ę s y s te m u — c z y n n o śc i z w ią z a n e z u s ta le n ie m w ie lk o ś c i i z a w a r to ś c i b ib lio te k n a le ż y p r z e p r o w a d z ić s z c z e g ó ln ie d o k ła d n ie .
P r z y p la n o w a n iu w ie lk o ś c i b ib lio te k n a le ż y z w ró c ić u w a g ę , n a f a k t , że p o n ie w a ż w b ib lio te c e fa z z a p a m ię ty w a n e s ą p r o g r a m y w y k o n y w a n e , to w ła ś n ie ta b ib lio te k a m o ż e u le c n a jw ię k s z e m u ro z s z e rz e n iu w p rz y s z ło śc i.
P ie r w s z y m i k o m p o n e n ta m i w p r o w a d z a n y m i do b i
b lio te k tw o rz o n e g o s y s te m u m u s z ą b y ć p r o g r a m y s t e r u ją c e , p r o g r a m łą c z ą c y i p r o g r a m y b ib lio te k a rz a . S z c z e g ó ln ą u w a g ę n a le ż y z w ró c ić n a w y g e n e r o w a n ie o d p o w ie d n ie g o p r o g r a m u n a d z o rc z e g o . G e n e ro w a n ie te g o p r o g r a m u p o le g a n a p r z e tłu m a c z e n iu a n a s t ę p n ie s k a ta lo g o w a n iu w b ib lio te c e fa z p r o g r a m u n a p i
s a n e g o w ję z y k u A s s e m b le r. P r o g r a m te n s k ła d a się z m a k r o ro z k a z ó w , k tó r y c h p a r a m e t r y o k r e ś la ją k o n f ig u r a c j ę z e s ta w u k o m p u te r a o ra z f u n k c je , ja k ie Drogram n a d z o rc z y m a w y k o n y w a ć .
D o p ie ro po s k a ta lo g o w a n iu w y ż e j w y m ie n io n y c h p r o g r a m ó w m o ż n a w p ro w a d z ić do o d p o w ie d n ic h b ib lio te k in n e , w y m a g a n e p rz e z u ż y tk o w n ik a , k o m p o n e n ty . P ro c e s g e n e r o w a n ia s y s te m u n a le ż y z a k o ń c z y ć w y k o n a n ie m z a d a ń p rz y k ła d o w y c h — d o s ta rc z a n y c h p rz e z p r o d u c e n ta w r a z z s y s te m e m — s p r a w d z a ja - c y c h p o p r a w n o ś ć f u n k c jo n o w a n ia s y s te m u , po czy m m o ż n a u z u p e łn ić s y s te m o p r o g r a m y n a p is a n e p rz e z u ż y tk o w n ik a .
P ro c e s g e n e r o w a n ia s y s te m u D O S w y m a g a u ż y c ia co n a jm n ie j 1 je d n o s tk i p a m ię c i ta ś m o w e j, c z y tn ik a i d z iu r k a r k i k a r t , d r u k a r k i w ie rs z o w e j o ra z m o n i
to r a , p r z y c z y m c z y tn ik , d z iu r k a r k a i d r u k a r k a m o ea b y ć z a s tą p io n e p rz e z je d n o s tk i p a m ię c i ta ś m o w e i.
Do e f e k ty w n e j p ra c y p rz y g e n e r o w a n iu s y s te m u n ie w y s ta r c z a z w y k le je d n a je d n o s tk a p a m ię c i d y s k o w e j.
M g r i n ż B E N E D Y K T B U R G 1 E L S K I u k o ń c z y ł s t u d i a n a W y d z i a l e E l e k t r o n i k i P o l i t e c h n i k i W r o c ł a w s k i e j ,w I n s t y t u c i e C y b e r n e t y k i T e c h n i c z n e j (1969). O d u k o ń c z e n i a s t u d i ó w p r a c u j e w I n s t y t u c i e K o n s t r u k c j i i E k s p l o a t a c j i M a s z y n P o l i t e c h n i k i W r o c ł a w s k i e j . Z a j m u j e s iq t e o r i ą p r o j e k t o w a n i a i n ż y n i e r s k i e g o o r a z i m p l e m e n t a c j ą p r o c e d u r p r o j e k t o w y c h w k o m p u t e - r o w y m s y s t e m i e P o l i t e c h n i k i W r o c ł a w s k i e j W A S C /A D ID .
B E N E D Y K T B U R G IE L S K I
P o l i t e c h n i k a W r o c ł a w s k a
65.012.122:681.322.06:62-52.001:13
W ykorzystanie tablic decyzyjnych
w p ro g ram o w an iu ©raz ro zw iązyw an iu p ro blem ó w typu projektow ego
P r z e d s t a w i o n o z a s a d y b u d o w y t a b l i c d e c y z y j n y c h j a k o z o r i e n t o w a n e g o p r o b l e m o w o j ę z y k a p r o g r a m o w a n i a w y ż s z e g o s z c z e b l a . S c h a r a k t e r y z o w a n o a l g o r y t m p r z e k s z t a ł c a j ą c y t a b l i c ę d e c y z y j n ą w s t r u k t u r ę d e n d r y t o w ą , d a j ą c ą s i ę ł a t w o z a p r o g r a m o w a ć z a p o m o c ą d o w o l n e g o j ę z y k a p o d s t a w o w e g o . P o d a n o p r z y k ł a d w y k o r z y s t a n i a t a b l i c d e c y z y j n y c h d o z a u t o m a t y z o w a n e g o p r o j e k t o w a n i a s u w n i c z p o m o c ą k o m p u t e r a I B M 360/40.
M orfologie tab lic decy zy jn y ch
T a b lic e d e c y z y jn e są ta b e la r y c z n ą f o r m ą p r z e d s ta w ia n ia lo g ik i p o d je m o w a n ia d e c y z ji. M e to d a ta b lic d e c y z y jn y c h z n a la z ła z a s to s o w a n ie w p ro c e s ie a u t o m a ty z a c ji p r a c p r o je k to w y c h d o ty c z ą c y c h p ro b le m ó w p o w ta r z a ln y c h i ty p o w y c h . T a b lic e d e c y z y jn e s p e ł
n ia ją w p ro c e s ie a u to m a ty z a c j i p r a c p r o je k to w y c h p o d w ó jn ą ’'- r< 3 lę :- u m o ż liw ia ją . o n e 'p r z e j r z y s t e p r z e d s ta w ie n ie z a le ż n o śc i te 'c h n ic z n y c h w y s tę p u ją c y c h w p ro c e s ie p r o je k to w a n ia , a ró w n o c z e ś n ie m o g ą b y ć z ro z u m ia łe d la k o m p u te r a ja k o p ro g r a m . S p o ś ró d w ie lu k o rz y ś c i w y n ik a ją c y c h ze s to s o w a n ia te j m e to d y n a le ż y w y m ie n ić p rz e d e w s z y s tk im :
— z n a c z n e z r e d u k o w a n ie z a p o tr z e b o w a n ia p o je m n o ści p a m ię c i k o m p u te r a
— ła tw o ś ć p r o g r a m o w a n ia
— c z y te ln o ś ć d o k u m e n ta c ji.
B u d o w a ta b lic d e c y z y jn y c h
W ta b lic a c h d e c y z y jn y c h p r z e d s ta w ia się z w ią z k i p rz y c z y n o w o -s k u tk o w e , k tó r e m o ż n a z a p is a ć w p o s ta c i z d a ń o z n a jm u ją c o - w a r u n k o w y c h t y p u „ J e że li — T o ” , n p .: je ż e li w y s tę p u ją o k re ś lo n e w a r u n k i, to n a le ż y p o d ją ć o k re ś lo n e a k c je . F o r m a ln ie ta b lic a d e c y z y jn a p o d z ie lo n a je s t n a c z te ry s e k to ry . W sz y s t-
Warunki Reguły .wyboru.
Reguła 1 Reguła 2 Reguła 3 INNE
„Jeżeli ”
„To"
R y s. 1. T a b l i c a d e c y z y j n a
k ie w a r u n k i p r z e d s ta w ia się w le w y m g ó r n y m s e k to rze, w s z y s tk ie „ r e g u ły w y b o r u ” , k tó r e n a le ż y s p r a w dzić u m ie s z c z a się w p r a w y m g ó r n y m s e k to rz e . D w a d a ls z e s e k to r y o p is u ją s z e re g a k c ji — d z ia ła ń , k tó r e n a le ż y p o d ją ć p rz y .w y s tą p ie n iu o k re ś lo n y c h w a ru n k ó w . D la w ię k s z e j lic z b y z a le ż n o śc i s to s u je się w ię k s z ą lic z b ę ta b lic d e c y z y jn y c h , k tó r e są w z a - je in h ie " lo g ic z n ie p o łą c z o n e . N a R ys. 1 p r z e d s ta w io n o
R o d z a je ta b lic d e c y z y jn y c h
W p r a k t y c e w y s tę p u ją tr z y r o d z a je ta b lic d e c y z y j
n y c h : p ro s ta , u o g ó ln io n a i łą c z n a .
R ys. 2 p r z e d s ta w ia p r z y k ła d p r o s te j ta b lic y d e c y z y jn e j
„T ” — o z n a c z a „ t a k ” , tzn ., że i - t y w a r u n e k je s t p r a w d z iw y d la fc-tej r e g u ły
„N ” — o z n a c z a „ n ie ” , tzn ., że d a n y w a r u n e k n ie je s t p r a w d z iw y d la re g u ły , p r z y k tó r e j w y s tę p u je d u ż a l i t e r a „ N ”
” — o z n a c z a „ p u s ty ” l u b „ o b o ję tn y ”, tzn., że w a r u n e k te n je s t o b o ję tn y lu b n ie m a z a s to so w a n ia . W s e k to rz e a k c ji z n a k „—” o z n a cza, że n ie z o s ta je p o d ję ta ż a d n a a k c ja p rz y w y s tą p ie n iu k o n k r e t n e j k o n f i g u r a c j i w a r u n k ó w . L o g ic z n ie „— ” o z n a c z a , że w a r u n e k m o że b y ć p r a w d z iw y lu b fa łs z y w y
„X ” — o z n a c z a p o d ję c ie d a n e j a k c ji.
Z p r o s tą ta b lic ą d e c y z y jn ą m a m y do c z y n ie n ia w te d y , g d y o k re ś lo n y m w a r u n k o m są p r z y p o r z ą d k o w a n e ś c iśle o k re ś lo n e r e g u ły w y b o ru .
T a b lic e d e c y z y jn e s ta n o w ią , d z ię k i s w o je j f o r m a ln e j b u d o w ie p e łn y s y s te m k o m b in a c ji w a r u n k ó w . W p r a k t y c e z te o r e ty c z n ie m o ż liw y c h r e g u ł w y b o ru , w y s ta r c z a ją c a je s t ty lk o ic h część, p o z w a la ją c a u c h w y c ić w s z y s tk ie rz e c z y w iś c ie w y s tę p u ją c e p r z y p a d k i.
R i R2 R INNE
A = B - . T N -
C=D T N - —
E = F N - T —
X X - X -
z - X X X
R y s . 2. P r o s t a t a b l i c a d e c y z y j n a
C a łk o w ito ś ć ta b lic d e c y z y jn y c h m o ż n a w ty m p r z y p a d k u z a p e w n ić z a p o m o c ą r e g u ły z a w ie r a ją c e j w so b ie w s z y s tk ie k o m b in a c je w a r u n k ó w n ie u ję ty c h w p o p rz e d n ic h re g u ła c h . T a k ą re g u łę w y b o ru n a z y w a się re g u łą IN N E .
R ys. 3 p r z e d s ta w ia p r z y k ła d u o g ó ln io n e j ta b lic y d e c y z y jn e j.
Z u o g ó ln io n ą ta b lic ą d e c y z y jn ą m a m y do c z y n ie n ia w te d y , g d y d a n y w a r u n e k je s t w ie lo z n a c z n y , n p . A m o że ró w n a ć się z a ró w n o B ja k i C. Z e w z g lę d u n a to, że a lg o r y tm y tłu m a c z ą c e ta b e le d e c y z y jn e n a p o d s ta w o w y ję z y k p r o g r a m o w a n ia d o k o n u ją tego
