Een nieuwe visie op de sociale huurwoningmarkt

De toekomst van de corporatiesector: de

Parlementaire Enquêtecommissie

Woning-corporaties en Wonen 6.0

Wooncongres

Overzicht

• Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties

• De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0

Wat ging er mis?

• Falende corporatiebestuurders • Falend toezicht

• Falende politiek

Hoe kon dat gebeuren?

• Gedrag: varen op moreel kompas onvoldoende

• Grenzen: gebrek daaraan maakt zelfoverschatting mogelijk • Governance: onvoldoende tegenkrachten

Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen • Verlies draagvlak politieke partijen • Moreel kompas Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) • Vermogen: ruimte voor verspilling • Ontoereikend toezicht • Accent op zelfregulering Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Sociale opdracht vaag sinds “leefbaarheid” en “wonen en zorg” • Commerciële activiteiten

Verlies legitimiteit

Wie zijn daar verantwoordelijk voor?

• Falende bestuurders, geen tegenkracht

• Intern toezicht vaak onmachtig

• Tekort schietende zelfregulering

• WSW: verkeerde ambities

• Aedes: belangbehartiger ipv reguleerder

• Onvolwaardig publiek toezicht

• Falend toezicht CFV

• Onvolledig toezicht minister: “piepsysteem” faalt

Hoe kan het beter?

• Fundamentele verandering juridisch moeilijk/lang/duur, dus

aanpassing huidig stelsel

• Huidige stelsel verbeteren:

• Gedrag: cultuurverandering, integriteit, vervolging fraude

• Grenzen stellen: focus op DAEB, omvang en werkgebied beperken

• Governance versterken: centrale kaders, lokale afspraken met gemeente, invloed huurders, onafhankelijke woonautoriteit

• Geld beteugelen: failliet kunnen gaan, meer beleggers, WSW onder minister

• Experimenteren met alternatieven: coöperaties, aandeelhouderschap…

Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen: meer invloed huurders + gemeenten • Verlies draagvlak politieke partijen • Moreel kompas: cultuuromslag Throughput legitimiteit: (transparantie over proces) • Vermogen, ruimte verspilling: transparantie, faillissement mogelijk • Ontoereikend toezicht: centrale kaderstelling, lokale afspraken, verster-king positie huur-ders, onafhanke-lijke woonautoriteit • Zelfregulering Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Sociale opdracht vaag sinds “leefbaarheid” en “wonen en zorg”: doelgroep/omvang • Commerciële activiteiten: afstoten

Overzicht

• Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie

Woningcorporaties

• De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0

Legitimiteit onder druk

• Woningcorporaties werden autonome stichtingen

• Eigen woningbezit werd beter toegankelijk, fiscaal ondersteund en

daarmee de norm voor middengroepen

• Een heldere politieke visie ontbreekt:

• Liberaal: help mensen zich zelf te helpen

• Sociaal democratisch: emancipatie voor brede groep

Doeltreffendheid niet helder

• Kwaliteitsverbetering in de genen van de sector, maar dreigt onbetaalbaar te worden. Perverse prikkels in beleid: afwenteling op de huurtoeslag

• Geen norm voor betaalbaarheid: onbetaalbaar wonen

Doelmatigheid ter discussie

• Geen helderheid over geldstromen

• Vermogen beschikbaar

• Maatschappelijke prestaties en inefficiency niet te onderscheiden

Oplossingsrichting: korte termijn

• Splitsing is risicovol en nodeloos ingewikkeld: corporatie = DAEB

op termijn

• Corporaties alleen DAEB in nieuwbouw

• Maximum percentage niet-Daeb voor bestaand bezit, bijv 5%

• Toezicht:

• Een zelfstandige toezichthouder: financieel + vhv

• Goede samenwerking toezichthouder en WSW (bij sanering)

• Visitaties geen onderdeel toezicht maar instrument van de sector

Oplossingsrichting: lange termijn

• Wettelijk verankerde zorgplicht voor de doelgroep:

• Zorg voor beschikbaarheid, kwaliteit, leefbaarheid en keuzevrijheid

• Eigenstandige verantwoordelijkheid voor betaalbaarheid, normen

• Lokale afstemming taak: corporatie, gemeente en bewoners

• Omvang van de sector:

• Marktaandeel woningcorporaties kan op termijn omlaag

• Verken ontwikkelingspaden

• Meer transparantie bedrijfsprocessen tbv efficiency

Input legitimiteit: (maatschappelijk, politiek vertrouwen) • Stichtingen: meer invloed huurders + gemeenten • Verlies draagvlak politieke partijen • Moreel kompas Throughput (legitimiteit: transparantie over proces) • Vermogen, ruimte verspilling: transparantie • Ontoereikend toezicht: onafhankelijke woonautoriteit, meer invloed gemeente en huurders • Accent op zelfregulering: visitaties als Output legitimiteit: (geleverde producten en diensten) • Vager sinds “leefbaarheid” en “wonen en zorg”: doelgroep/omvang + zorgplicht, normen • Commerciële activiteiten: afstoten (marge 5-10%)

Overzicht

• Het rapport van de Parlementaire Enquêtecommissie

Woningcorporaties

• De visie van zes woonhoogleraren: Wonen 6.0

Het rapport PEW en visie 6.0

• Op hoofdlijnen overeenstemming: Omvang verschilt, dus ook

detailniveau

Overeenkomsten

• Input: meer invloed huurders en gemeenten

• Throughput: meer transparantie, versterking intern toezicht,

onafhankelijke woonauthoriteit

Verschillen

PEW

• Input: cultuuromslag

• Throughput: verplichte visitaties,

faillissement mogelijk

• Output: definitie publiek belang =

politiek!

6.0

• Input:

• Throughput: visitaties (niet

verplicht) leerinstrument

• Output: zorgplicht voor doelgroep