Konferencja specjalistyczna poświęcona nowoczesnym metodom konserwacji drewnianych obiektów zabytkowych Myczkowce-Sanok, 15-18 maja 1967 r.

Lech Krzyżanowski

Konferencja specjalistyczna

poświęcona nowoczesnym metodom

konserwacji drewnianych obiektów

zabytkowych Myczkowce-Sanok,

15-18 maja 1967 r.

Ochrona Zabytków 20/3 (78), 56-58

KONFERENCJA SPECJALISTYCZNA POŚWIĘCONA NOWOCZESNYM ME­

TODOM KONSERWACJI DREWNIANYCH OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH

MYCZKOWCE — SANOK, 15—18 MAJA 1967 R.

Dwa lata po sanockim seminarium poświęconym organizacji prac inwentaryza­ cyjnych i 'konserwatorskich w parkach etnograficznych (Ochrona Zabytków, nr 4/1965, s. 70— 73) odbyła się konferencja o w ęższym zakresie lecz nieporówna­ nie w yższej randze naukowej i znaczeniu. Organizacją zajął się Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Wydział Kultury — W ojewódzki K onserwator Zabytków — PWRN w Rzeszowie oraz Zjednoczone Zespoły Gospodarcze INCO — Zespół Chemii Budowlanej w Warszawie.

Spotkanie w M yczkowcach zgromadziło ponad 100 uczestników reprezentujących czołowe ośrodki naukowo-badawcze w kraju, parki etnograficzne, terenowe organy w ładzy konserw atorskiej, 'konserwatorów praktyków i w ielu innych. Duże znacze­ nie m iała obecność producentów — przedstaw icieli INCO.

O twarcia obrad dokonał w im ieniu Zarządu M uzeów i Ochrony Zabytków mgr S t a n i s ł a w B r z o s t o w s k i , naczelnik Wydziału Muzeów. W pierwszej sesji, której przew odniczył prof, dr K s a w e r y P i w o c k i , wygłoszono następujące re­ feraty: Prof. dr K s a w e r y P i w o c k i , Państw ow e Muzeum Etnograficzne w W arszawie, T y p y parków etnograficznych; prof, dr F r a n c i s z e k K r z y s i k (Katedra M echanicznej Technologii Drewna SGGW, Warszawa), Drew no jako m a ­ teriał w za bytk ach; dr inż. J e r z y C z a j k o w s k i (Katedra Etnografii S ło­ wian UJ), T y p y budownictw a wiejskiego w połu dniowej części regionu rze szow ­ skiego; prof. dr. I g n a c y T ł o c z e k (Katedra Budownictwa W iejskiego SGGW), H istoryczn y rozw ój konstrukcji drewnia nych w Polsce.

Sesji drugiej w dn. 16 maja przewodniczył prof, dr Franciszek Krzysik. Wygłoszono następujące referaty: Prof. dr J ó z e f K o c h m a n (członek rzeczyw isty PAN), Ochrona i konserwacja drzew z a b y tk o w y c h (pom n ików p r z y r o d y ) przed chorobami pasożytn iczym i; doc. dr J e r z y W a ż n y (Zakład Fitopatologii Leśnej i Konser­ w acji Drewna SGGW), Współczesne poglądy na p rz y c z y n y rozkładu drewna w obiektach za b y tk o w y ch ; doc. dr J a n D o m i n i k (Zakład Badawczy SGGW w Rogowie), Skład gatu nkow y ow adów w nawiązaniu do w iek u budowli; dyr. mgr inż. W o j c i e c h C z y ż (Zarząd PPPKZ), K on serwacja drewna zabytkow ego w Pracowniach Konserwacji Z ab ytk ó w ; dyr. mgr. J e r z y T y m i ń s k i (Zespół Chemii Budowlanej INCO), Dziesięć lat doświadczenia Zespołu Chemii Budowla­ nej INCO w dziedzinie ochrony drewn a zabytkow ego; dr inż. M i c h a ł C z a j n i k (Zakład Fitopatologii Leśnej i Konserwacji Drewna SGGW), Meto dy i środki sto­ sowane do konserw acji drewna w obiektach zabytkow ych .

Trzeciej sesji przewodniczył dyr. mgr Jerzy Tymiński. Po referacie mgr W o j ­ c i e c h a K u r p i k a (Muzeum Budownictw a Ludowego, (Sanok), Z doświadczeń M uzeum Budow n ictw a Ludowego w Sanoku w zakre sie konserw acji drewna za­ b y tk o w e g o nastąpiły komunikaty: St. asyst. Leszek Sm oczkiewicz (Muzeum Bud. Ludowego, Sanok), Stodoła z 1855 r. w Nozdrzu pow. Brzozów. Zarys historii i konstrukcji; mgr Kazimierz Uszyński (Muzeum Ciechanowiec), Społeczne inicja­ t y w y tw orzen ia M uzeum Rolnictwa im. ks. K r zyszto fa K lu ka w Ciechanowcu pow. S iem iatycze; mgr Henryk Św iątkow ski (Muzeum Narodowe w Warszawie, Oddział w Łowiczu), Ośrodek p le n e row y Muzeum B u downic tw a Ludowego w Łowiczu; m gr Zbigniew Nawrocki (PKZ Toruń), P roblem y konserw acji drewnianej chaty w P u lk o w ie Wielkopolskim ; mgr Wanda Jastowa (Muzeum Tatrzańskie, Zako­ pane), W stępn e prace nad organizacją podhalańskiego parku etnograficznego; inż. S tan isław Sobicki (Wydział Gosp. Kom unalnej WRN w Rzeszowie). Ocena sytuacji na odcinku ochrony przed korozją biologiczną w woj. rzeszow skim ; mgr inż. Ja­ nusz W itrylak (Dział Instruktażu Terenowego INCO), O pracach konserw acyjnych w M uzeum K u rp io w sk im ty p u skan senowskiego w Nowogrodzie Łomżyńskim. Sesję zakończyła dyskusja.

Czwartej sesji w dniu 17 maja przewodniczył prof, dr Ignacy Tłoczek. Dyr. A l e k ­ s a n d e r R y b i c k i (Muzeum Budownictwa Ludowego, Sanok) w ygłosił referat Organizacja Muzeum B u downic tw a Ludowego w Sanoku. N astępnie uczestnicy w y ­ jechali do Sanoka i w trakcie zwiedzania muzeum oraz pracowni konserwatorskich uzyskali szereg dodatkowych informacji, które uzupełniły referat.

TJlucz, ce rkie w (fot. W. Jan kowski)

Piątej sesji przewodniczył mgr W ładysław Czajewski (Kier. W ydziału Kultury PWRN w Rzeszowie) i po dyskusji dokonał podsumowania.

W dniu 18 maja odbył się objazd zabytków budownictwa drewnianego na dwóch trasach: Mrzygłód — Dobra — Ulucz oraz Bliznę — Domaradz — Łańcut, który zam knął konferencję.

Fakt przygotow yw ania do druku referatów zwalnia od potrzeby ich stre­ szczania. Trzeba jednak podkreślić, że organizatorom udało się zapew nić udział najw ybitniejszych specjalistów , dzięki którym zarówno referaty jak i dyskusja stały na bardzo w ysokim poziomie. W pierwszej grupie referatów uczestnicy po­ znali szereg problem ów natury historycznej, typologicznej a także charakterystykę i w spółczesne tendencje rozwojowe etnograficznych panków na św iecie. N astęp­ na grupa przedstawiła najnowsze osiągnięcia nauki polskiej i zagranicznej w za­ kresie badań struktury drewna i przyczyn jego zniszczeń. Scharakteryzowano przy tym trudności i perspektyw y obecnego stanu badań. Bardzo istotne znaczenie m iał referat prof. dr J. Kochmana który poruszył szereg problemów w m ałym prze­ w ażnie stopniu znanych szerszemu ogółowi i często niedocenianych. R eferaty d o­ konujące oceny stosow anych metod i środków konserwatorskich b yły niem niej w a ż­ ną częścią obrad a nabrały tym w iększej wagi, że przedstawiano je w oparciu o w ieloletnią praktykę konserwatorską. W ypowiedź dyr. mgr J. Tym ińskiego była nie tylko podsum owaniem w yników pracy producenta 70% preparatów krajowych stosow anych do konserw acji drewna lecz i zapowiedzią badań nad środkami kom ­ pleksow ym i.

D yskusja m iała charakter bardzo ożywiony, a dzięki bezpośredniej w ym ianie po­ glądów m iędzy środowiskiem naukowo-badawczym , praktykam i konserw acji i pro­ ducentem środków konserwujących, zostało sform ułowanych szereg konkretnych postulatów pod adresem w ładz konserwatorskich oraz producentów. Poza ogólnym apelem o rozszerzenie produkcji m ateriałów konserwujących (podkreślano przy tym

stosunkow o w ysokie ich ceny), i zastosowaniem m niejszych opakowań, zgłoszono następujące dezyderaty stwierdzając potrzebę przygotowania następujących pre­ paratów:

1. Gotowe roztwory żywic, które można stosować do wzm acniania struktury drewna.

2. Spoiwa do trocinowych mas w ypełniających (w m iejsce proponowanych goto­ w ych k itów i mas szpachlow ych do w ypełniania ubytków).

3. Em ulgow ane em ulsje wiążące. 4. Im pregnaty przeciwogniowe.

5. Preparat kom pleksow y (zwalczający czynniki rozkładu drewna i zabezpieczający przed grzybami d mikroorganizmami, m ający zarazem w łaściw ości ognioodporne). W dyskusji nad tym postulatem zdania były podzielone.

6. Preparat mający zastosowanie do trzciny i słomy.

7. Wodny roztwór im pregnacyjny (na bazie zw iązków baru i pięciochlorofenolanu sodu).

Wśród innych postulatów konserwatorskich zwrócono uwagę na potrzebę doko­ nania remontu w yjątkow o pięknego i okazałego spichrza w 'Myczkowcach, który może stać się bazą noclegową dla m asow ego ruchu turystycznego. W nioskiem bardziej ogólnym, związanym z całokształtem polityki konserw atorskiej, było postulow anie ograniczenia rozbiórki zabytków budownictwa drewnianego, doko­ nywanych za zgodą Woj. Konserwatora Zabytków.

Znaczenie konferencji m yczkowieckiej polega w znacznej mierze n a dokonaniu konfrontacji potrzeb konserwatorskich i badawczych z m ożliwościam i produk­ cyjnym i. Warto przy okazji podkreślić, że zgodnie z przedstawionym poglądem pol­ skie preparaty nie ustępują zagranicznym tak w skuteczności jak i w trw a­ łości działania. Można sądzić, że zgłoszone postulaty znajdą oddźwięk u produ­ centów. Zespół Chemii Budowlanej INC O jest, w św ietle dyskusji, w yjątkow ym producentem, który wychodzi ku potrzebom odbiorców uwzględniając ich p o­ stulaty i m odyfikując produkty. N ależy postulow ać aby w okresie nie dłuższym niż około '2 lat zespół specjalistów , może tym razem m niej liczny niż w M ycz­ kowcach, m iał okazję spotkać się i w form ie roboczej zapoznać się z pracami badawczymi i założeniami dalszych kierunków prac INGO oraz przedyskutować przy konserw ow anych, obiektach perspektywy rozwoju nowoczesnych środków i metod konserw acji zabytków drewnianych. Znaczna uwaga jaką od lat Zarząd M uzeów i Ochrony Zabytków przywiązuje do spraw ochrony i konserw acji b u ­ downictwa drewnianego pozwala optym istycznie zapatrywać się na dalsze per­ spektyw y.

Lech K r zy ża n o w sk i

KONFERENCJA W SPRAWIE KONSERWACJI

RYTOWANEJ POSADZKI ROMAŃSKIEJ KOLEGIATY W WIŚLICY

W dniu 18 maja 1967 r. odbyła się w W iślicy konferencja zorganizowana przez W ojewódzkiego /Konserwatora Zabytków w Kielcach i Ośrodek Dokum entacji Zabytków w Warszawie. W naradzie w zięli udział: Prof. dr Jan Zachw atow icz (jako przewodniczący) oraz mgr Maria Charytańska, mgr Teresa Ciach, prof, dr Józef D utkiew icz, mgr inż. Czesław Gołębiowski, doc. dr (Hanna Jędrzejewska, inż. Feliks Kanclerz, mgr Maria Kozińska, prof, dr IMaksymilian Kranz, dr Lech Krzyżanowski, dr Janusz Lehmann, prof. Bohdan Marconi, mgr Andrzej M icha­ łow ski, mgr Danuta Paprocka, doc. dr Barbara Penkala, mgr inż. M arian S krzy­ pek, dr inż. arch. Andrzej Tom aszewski, doc. Leonard Torwirt, kons. W ładysław Zalewski.

W ciągu ośm iu lat, które m inęły od odkrycia płyty, w szelkie zabiegi konserw ator­ skie zw iązane z zabytkiem m iały charakter prac dorywczych, narzuconych pogar­ szającym się stanem zachowania. Także i badania, niezależnie od pozytyw nych w yników (opublikowanych w Ochronie Zabytków XVIII (1965) nr 2 s. 35— 48; X IX (1966) nr. 2 s. 80—82, 82—Ш), n ie m iały charakteru kom pleksowego. Okres ten w ykorzystano m iędzy innym i na prace, które dokonały pewnej poprawy w a­ runków w odnych w otoczeniu kościoła (założono dreny, wykonano praw idłow e odprowadzenie wody opadowej). Niem niej jednak w podziem iach kolegiaty nadal utrzym uje się w ilgotność względna w granicach 91—96%.