Opodatkowanie adwokatury

Władysław Żywicki

Opodatkowanie adwokatury

Palestra 4/10(34), 3-9

W Ł A D Y S Ł A W Ż Y W IC K I adwokat

Opodatkowanie adwokatury

i.

O wadach obecnego system u opodatkowania adw okatury mówi się od dawna. Są one tak oczywiste, że praw ie nie słyszy się argum entów , k tó re przem aw iałyby za utrzym aniem dotychczasowego stan u rzeczy i sprze­ ciwiały się ty m sam ym — projektow anym zmianom. Zresztą w niektó­ rych punktach istnieje w ręcz zgodność między opinią adw okatury a sta­ nowiskiem władz nadzorczych nad adw okaturą co do plotrzeby zm ian. D yskusje się toczą, czas płynie, stanow iska się uzgadniają, ale zm iany system u opodatkowania adw okatury nie następują.

Jeśli na łam ach „P alestry ” nie ukazał się dotychczas żaden arty k u ł, k tó ry by w sposób krytyczny omówił obecny system opodatkowania ze­ społów adwokackich, tłum aczyć to można tylko faktem , że wszystkim ad­ w okatom doskonale są znane te bolączki podatkowe. Mimo to w ydaje się rzeczą celową zabranie w tej spraw ie głosu celem zupełnego, pozba­ wionego wszelkich niedomówień w yjaśnienia zagadnienia, celem stresz­ czenia podnoszonych zarzutów i dezyderatów.

Na w stępie kilka słów w yjaśniających pozycję, z której przeprow adza się analizę zagadnienia.

N ikt n ie zapomina o potrzebach finansow ych Skarbu Państw a, n ik t też n ie może przeczyć, że większym w ynagrodzeniom pow inny odpo­ wiadać większe staw ki opodatkowania. Jednakże system opodatkowania zespołów nie pow inien stw arzać takich sytuacji, w których adwokaci zespołowi byliby obciążeni pod względem podatkowym w stopniu wyż­ szym niż adwokaci pracujący w kancelariach indyw idualnych. System podatkowy nie powinien pozbawiać — przy pew nych skalach podatko­ w ych — całej nadw yżki ponad określoną kwotę, gdyż takie uregulow a­ nie uznać należy za niezgodne z praw am i ekonomii i zasadami słuszności podatkowej.

Trzeba również dodać, że n ie chodzi n am o obronę przed obciąże­ niam i podatkowym i dochodów szczególnie i rażąco wysokich. Jeśli jed­

4 W Ł A D Y S Ł A W 2 Y W IC K I _{N r 10}

nak zważyć, że adwokaci zespołowi nie korzystają z ubezpieczeń spo­ łecznych (ani chorobowych, ani em erytalnych), że nie m ają praw a ani do płatnych urlopów, an i do ulgow ych wczasów, że nadto nie m ają przyznanego ryczałtu n a koszty uzyskania wynagrodzeń — to realna wartość w ynagrodzeń adwokackich m aleje praw ie o 40%. P rzy uwzględ­ nieniu tej okoliczności okaże się, że zarobki adwokackie w ahające się od 5 000 zł do 8 000 zł miesięcznie b ru tto odpowiadają w rzeczywistości zarobkom w granicach od 3 000 zł do 4 800 zł b ru tto innych grup p ra­ cowniczych. Prócz tego trzeba tu jeszcze mieć na uwadze ogromną roz­ piętość zarobków adwokackich w poszczególnych miesiącach, która po­ woduje, że adwokaci zarabiający — w skali rocznej — średnio znacznie poniżej 5 000 zł miesięcznie m ają z reguły przez kilka miesięcy w ro­ ku w ynagrodzenie znacznie przekraczające 5 000 zł brutto. W ynika stąd, że szczególnie wysokie opodatkowanie wynagrodzeń otrzym anych z zes­ połów adwokackich przy kwocie przekraczającej 5 000 zł miesięcznie godzi w licznych w ypadkach w adwokatów zarabiających — w skali rocznej — znacznie poniżej 5 000 zł miesięcznie.

II.

Przechodząc od tych ogólnych ustaleń do zagadnień konkretnych, nie sposób pominąć kilku faktów w skazujących na to, iż obecnie obo­ wiązujące przepisy podatkowe prowadzą do rezultatów paradoksalnych

i chyba nie zamierzonych. Podane niżej: w ykaz i tabela dają obraz sto­ sunku w ynagrodzenia n etto (po potrąceniu podatku od wynagrodzeń) do w ynagrodzenia b ru tto przy kw otach od 5 000 do 8 000 zł (wg skali ustalonej ustaw ą z 31.1.1959 r. — Dz. U. N r 11, ,poz. 60).

W Y K A Z

W ynagrodzenie b ru tto

Wynagrodzenie netto (po po­ trąceniu podatku od w yna­

grodzeń

5 000 — 3 925,—

5 100.— >>

N r 10 O P O D A T K O W A N IE A D W O K A T U R Y 5 300.— 3 925.— 5 400,— _» 5 500,— _» 5 600.— 1) 5 700.— М 5 800.— >) 5 900.— 3 953.— 6 ООО.— 4 020.— 6 100.— 6 200.— » 6 300.— 4 032.— 6 400.— 4 096.— 6 500.— 4160.— 6600. — 4 224.— 6 700.— 4 288.— 6800. — 4 352.— 6 900.— 4 416.— 7 ООО.— 4 480.— 7100. — 4 544.— 7 200,— 4 608.— 7 300.— 4 672,— 7 400,— 4 736,— 7 500.— 4 800.— 7 600.— 7 7 0 0 ,— 7 800,— >1 7 900.— 4 819.— 8 ООО.— 4 880.—

Sporządzona na podstaw ie powyższego wykazu t a b e l a służy do lep­ szego uw ypuklenia rezultatów , jakie daje obecna skala podatkowa. Li­ nia krzyw a wyprowadzona na tabeli w ykazuje, czy i kiedy w zrasta wy­ nagrodzenie netto (tj. kw ota pozostająca po potrąceniu podatku) w mia­ rę w zrostu w ynagrodzenia 'brutto (tj. 'kwoty, od k tó rej oblicza się po­ datek).

W Ł A D Y S Ł A W Ż Y W IE C K I N r 10

Z powyższego wynika, co następuje:

1. Istnieje kilka tzw. „m artw ych stre f”, w których w zrost uzyskanego w ynagrodzenia b ru tto nie w pływ a na w ynagrodzenie netto, gdyż to o statnie pozostaje n a niezm ienionym poziomie. Są to strefy n astę­ pujące: od 5 000 zł dio 5 900 zł, od 6 000 zł do 6 300 zł i od 7 500 zł do 7 900 zł. W tych strefach skok skali podatkowej jest tak raptow ny, że podatek pochłania całą uzyskaną przez adw okata zwyżkę w yna­ grodzenia, wobec czego do w y p łaty pozostaje zawsze ta sam a kw ota netto. Przeznaczenie na podatek całej nadw yżki ponad pew ną skalę w ynagrodzenia je st uregulow aniem oczywiście niesłusznym.

2. Tak zwana „m artw a stre fa ” dotyczy właściwie całego wynagrodze­ nia w granicach od 5 000 do 6 000 zł, albowiem przy wynagrodze­ niu 6 000 zł ibrutto adw okat otrzym uje na rękę tylko o 95 zł więcej niż przy w ynagrodzeniu 5 000 zł (tzn. skok skali podatkowej pochła­ nia 90% zarobku ponad 5 000 zł).

3. P rzy zarobkach w granicach od 6 000 zł do 7 000 zł w ypłata n etto w zrasta o 460 zł n a tysiącu (podatek pochłania 54%), a od 7 000 zł do 8 000 zł w ypłata w zrasta o 400 zł (podatek pochłania 60%).

Ń r 10 O P O D A T K O W A N IE A D W O K A T U R Y ₇

W tyoh w arunkach wolno chyba powiedzieć, że skoro opodatkowa­ nie niższego w ynagrodzenia (w granicach od 5 000 zł do 6 000 zł) jest znacznie wyższe od opodatkowania większego zarobku (od 6 000 do 8 000 zł), to m am y tu chyba do czynienia ze skutkiem nie zamie­ rzonym.

4. P rzy obrocie miesięcznym przekraczającym kw otę 6 000 zł opodat­ kow anie adwokatów pracujących indyw idualnie jest niższe od opo­ datkow ania członków zespołu adwokackiego. W skazuje n a to nastę­ pujący p r z y k ł a d :

P rzy obrocie 7 200 Zł miesięcznie {czyli 86 400 zł w stosunku rocznym): A) adw okat pracujący i n d y w i d u a l n i e otrzym a:

o b r ó t ... 7 200.— zl m niej obciążenia podatkowe:

a) 6% podatku o b r o to w e g o ... 432.— zł

i

b) podatek dochodowy w g następującego obliczenia: dochodowość 80% obrotu, czyli 5 760 zł, oo sta ­

nowi 69 120 zł rocznie, skala podatku 30% . . 1 728.— zł 2 260.— zł pozostaje 4 940.— zł B) adw okat pracujący w z e s p o l e otrzyma:

'■ o b r ó t ... 7 200.— zł odlicza się:

a) na koszty utrzym ania zespołu (podatek obrotowy, pobory kierow nika i personelu biurowego)

20% obrotu, c z y l i ... 1 200.— zł b) podatek od wynagrodzeń od 6 000 zł

wg sk ali 3 3 % ... 1 980.— 3 180.— zł pozostaje 4 020.— zł W ten sposób adw okat pracujący w zespole, pom ijając inne okoliczności w pływ ające na obniżenie jego dochodu netto, otrzym ałby — przy jednako­ wym obrocie 7 200 zł — o 920 zł mniej od adw okata pracującego indyw i­ dualnie.

Jeśli naw et uwzględnić, że adw okat pracujący indyw idualnie opłaca wyż­ szy czynsz lokalowy (co stanow i dodatkowy w ydatek w granicach od 300 do 400 zł), to jeszcze i tak pozostanie m u więcej o blisko 500 zł niż jednakow o zarabiającem u adwokatowi w zespole.

Podany wyżej stan rzeczy w skazuje n a konieczność zm iany obecnej skali podatkowej dotyczącej w ynagrodzeń przew yższających 5 000 zł. Zm iany te, zdaniem naszym, powinny:

a) wprowadzić wyższe opodatkowanie w ynagrodzenia (powyżej 60 000 zł w sikali rocznej, a nie — jak to było dotychczas — w ynagrodzenia przekraczającego 5 000 zł w sikali miesięcznej, z zastrzeżeniem, że

8 W Ł A D Y S Ł A W Z Y W IC K I N r 10

gdyby ze wzglądów technicznych było to utrudnione, należałoby — biorąc pod uwagą ■znaczne w ahania miesięcznych zarobków adwo­ kackich — pobierać wyższe opiodatkowanie nie od sumy 5 000 zł, lecz od isumy 8 000 >zł w skali miesięcznej,

b) w prowadzić skalą przejściową, k tó ra by przez stopniowe podwyż­ szanie stopy podatkowej zniosła obecne „m artw e strefy ”, o jakich była wyżej mowa.

III.

Niezależnie o d zasadniczej spraw y przebudow y skali podatku od w y­ nagrodzeń istnieje jeszcze zagadnienie tzw. odliczeń n a koszty uzyska­ nia przychodów.

W m em oriale adresow anym do M inistra Sprawiedliwości i do Mini­ stra Finansów Naczelna Rada Adwokacka w yjaśniła, co następuje:

„Zespoleni adwokaci nie korzystają przy w ym iarze podatku od w ynagrodzeń z tzw. o d l i c z e ń na koszty uzyskania swoich przy­ chodów. Wychodzi się widocznie w ty m względzie z założenia, że z ogólnych w pływów b ru tto odlicza się adwokatom między innym i również i koszty utrzym ania zespołu, reszta zaś stanow i ju ż sum ę netto, od k tó rej adw okat powinien płacić podatek od wynagrodzeń. A więc koszty utrzym ania zespołu (plus — m inus 20%) są w łaśnie tym i kosztam i uzyskania przez adw okata zarobku, o których mówi art. 5 ust. 1, p k t 17 ustaw y o podatku od wynagrodzeń.

Jak to już jednak w ielokrotnie w yjaśniano (a mówiono o tym rów ­ nież i na Zjeździe A dwokatury), koszty utrzym ania zespołu są kosz­ tam i utrzym ania zespołu jako pew nej organizacji i m ają m ało wspól­ nego z indyw idualnym i kosztam i uzyskiwania przychodu przez ad­ wokatów. Koszty te obciążają 'każdego członka zespołu i odbierają m u ca 20% jego wpływów brutto. Stanowią one ciężar, k tó ry ad­ w okat ponosi z ty tu łu należenia do zespołu. Wszelkie poza ty m kosz­ ty uzyskania przychodu, a więc wszelkie w ydatki połączone z wy­ konyw aniem zawodu adwokat zespolony ponosi osobiście i zupełnie niezależnie od kosztów utrzym ania zespołu (są to koszty wszelkiego rodzaju przepisyw ania ak t i pisania na maszynie, koszty zakupu li­ te ra tu ry i czasopism prawniczych, koszty przejazdów, szatni itp. oraz w ogóle wszelkie drobne koszty, których po prostu ze wzglę­ dów technicznych nie można rozliczać z klientem ; są to koszty, które są przyznaw ane indyw idualnym adwokatom i podlegają odliczeniu od przychodu netto jako koszty osiągnięcia przychodu. Koszty te stanow ią w sum ie bardzo poważne kwoty, któ re członek zespołu n ie

N r 10 O P O D A T K O W A N IE A D W O K A T U R Y »

tylko sam efektyw nie w ydaje, ale w dodatku płaci jeszcze od nich podatek, ponieważ adw okatom zespolonym kosztów ty ch od podsta­ w y w ym iaru się n ie odlicza.

W ten sposób zespolony adwokat ponosi z sum y w pływów za swo­ ją pracę: a) koszty utrzym ania adm inistracji zespołu, b) koszty uzys­ kania przychodu (których się dotychczas n ie odlicza od podstaw y w ym iaru podatku) oraz c) podatek od wynagrodzeń wg nowej skali, podatkowej”.

Adwokaci zespołowi słusznie zatem domagają się przyznania im 2Q%. na koszty uzysikania wynagrodzeń.

IV.

Konieczna popraw a sytuacji lokalowej zespołów je st utrudniona ze względów finansowych, gdyż przy odpowiednio dużym lokalu koszty czynszu i podatków związanych z lokalem przekraczają często możli­ wości finansowe zespołu.

Instytucje uspołecznione wolne są od podatku lokalowego i miejskie­ go, zespoły adwokackie jednak muszą opłacać te podatki, gdyż Mini­ sterstw o Finansów w piśmie okólnym z 24.11.1958 r. uznało zespoły za jednostki nieuspołecznione.

Tymczasem M inisterstwo Gospodarki K omunalnej w piśm ie okólnym z 18.VII.1958 r. N r ME 2025/58 dotyczącym staw ek czynszowych za lo­ kale biurow e wyjaśniło, że „zespoły adwokackie należy traktow ać jako jednostki uspołecznione”.

W tych w arunkach w ydaje się całkowicie uzasadniony postulat, aby przez odpowiednią zmianę okólnika M inisterstw a Finansów zwolnić zes­ poły adwokackie od obowiązku płacenia podatku lokalowego i m iejskie­ go, a tym sam ym ułatw ić im starania o uzyskanie większych, lepszych lokali biurowych.

V.

Przedstaw iciele M inisterstw a Sprawiedliwości parokrotnie stwierdzili,, że M inisterstwo uważa za słuszne i popiera postulaty adw okatury co do przyznania odpowiedniego odsetka na koszty uzyskania w ynagro­ dzeń oraz co do zwolnienia zespołów od podatku lokalowego i m iejskie­ go (por. oświadczenia na posiedzeniu plenarnym NRA z 13.11.1960 r t i na W alnym Zgromadzeniu Izby W arszawskiej w dniu 3.IV.1960 r.).

N ależy więc sądzić, że stan obecny powinien być w niedługim czasie zmieniony z pożytkiem nie tylko dla adw okatury, ale również dla ogól­ nego interesu społecznego.