NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

III SSA, III SNA licencjat

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PODSTAWY ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji

Motywowanie – teorie motywacji

PLAN ZAJĘĆ

Wczesne podejście do motywowania (cz. I):

Model tradycyjny motywowania (Fryderyk Winslow Taylor) Model stosunków współdziałania (Elton Mayo)

Model zasobów ludzkich (Abraham Maslow, Douglas McGregor)

Teorie motywacji (cz. II):

Behawioralna teoria motywacji

Psychodynamiczna teoria motywacji Teoria poznawcza motywacji

Teoria procesu motywacji

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

(in. teoria modyfikacji zachowań, teoria uczenia się) NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Burrhus Frederic Skinner 1904-1990

Dotyczy wpływu

wcześniejszych doświadczeń człowieka na jego zachowania w przyszłości w cyklicznym procesie uczenia się

określonych zachowań.

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

(in. teoria modyfikacji zachowań, teoria uczenia się)

ZAŁOŻENIA:

Zachowanie jednostki determinuje środowisko zewnętrzne

(kary i nagrody decydują o tym czego człowiek unika i do czego dąży)*

Między środowiskiem a zachowaniami istnieje sprzężenie zwrotne.

*Behawioryści

(1) nie negowali istnienia wewnętrznych motywów i dążeń (2) ale uważali, że nie regulują one działań człowieka

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

ZACHOWANIA CZŁOWIEKA

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

ZAŁOŻENIA:

Zachowanie instrumentalne (in. zachowanie sprawcze)

zachowanie jest pojmowane jako narzędzie lub instrument, który ułatwia osiągnięcie potrzeby.

Wzmocnienie

skutki zachowania instrumentalnego są

(1) ważne dla jednostki (2) sterują zachowaniami jednostki

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI Zachowania instrumentalne

Wzmocnienia pozytywne – skutki, które są dla człowieka korzystne (nagroda).

Wzmocnienia negatywne – skutki, które są dla człowieka niekorzystne (kara).

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Wzmocnienia negatywne Wzmocnienia pozytywne

TEORIA

BEHAWIORALNA MOTYWACJI

Motywacja powstaje w środowisku jednostki

W środowisku znajdują się różne bodźce kształtujące zachowanie jednostki.

Bodźce pozytywne – prowadzą do zwiększonej aktywności.

Bodźce negatywne – prowadzą do zmniejszenia aktywności.

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

BODZIEC

POZYTYWNY

NEGATYWNY MNIEJSZA

AKTYWNOŚĆ WIĘKSZA AKTYWNOŚĆ

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

Behawioralna teoria motywacji podkreśla znaczenie funkcji motywacji w organizacji.

Funkcje motywacji wg. teorii behawioralnej:

Funkcja informacyjna Funkcja oceniająca Funkcja integrująca

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

Funkcja informacyjna

Odgrywa bardzo ważną rolę w organizacji.

Jej realizacja polega na przekazaniu informacji zwrotnych dotyczących efektywności pracy:

• nagroda (pochwała, premia …) świadczą o tym, że pracownik dobrze pracuje.

• kara (nagana, „obcięcie” premii …) świadczą o tym, że pracownik nie wykonuje swojej pracy dobrze.

W organizacji musi istnieć ZASADA:

określona przyczyna rodzi konkretny skutek wtedy funkcja informacyjna jest realizowana właściwie

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

Funkcja oceniająca

Organizacja musi posiadać kryteria oceny pracy.

Ich brak powoduje, że pracownik nie wie:

• co jest nagradzane (co jest robione dobrze)

• co jest karane (co jest robione źle)

Polega na zastosowaniu przez pracodawcę wzmocnień pozytywnych (lub) negatywnych

Zastosowanie wzmocnień odzwierciedla ocenę pracy pracownika.

Ściśle związana z funkcją informacyjną.

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

Funkcja integrująca

Związana z procesem socjalizacji w ramach organizacji.

Organizacja nagradza zachowania kulturowo właściwe dla niej.

Konieczność stworzenia odpowiedniej atmosfery pracy (kultura pracy).

SOCJALIZACJA (łac. socialis „społeczny”).

(1) proces przejmowania przez jednostkę:

• wiedzy,

• kompetencji komunikacyjnych,

• umiejętności psychospołecznych,

• systemu wartości i norm,

wynikający z oddziaływania środowiska społecznego.

(2) proces przystosowania jednostki do życia w społeczeństwie.

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

Funkcja integrująca - pytania

Do jakich sytuacji prowadzi nieprzychylna atmosfera w pracy?

Jaki jest skutek zachowań powodujących złą atmosferę w pracy?

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

TEORIA BEHAWIORALNA MOTYWACJI

Schemat teorii behawioralnej motywacji

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

BODZIEC

R E A K C J

A KONSEKWENCJE NEGATYWNE KONSEKWENCJE

POZYTYWNE

PRZYSZŁE ZACHOWANIA

N A U K A

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Reprezentowana jest przez trzy teorie potrzeb (treści):

Teoria potrzeb Maslowa Teoria potrzeb Alderfera Teoria potrzeb McClellanda

Cecha wspólna:

Zachowanie człowieka w organizacji wyjaśniają jego potrzeby.

„Działanie człowieka jest stymulowane i ukierunkowane przez wewnętrzne stany jednostki zwane potrzebami czy dążeniami”

(Agnieszka Chrisidu-Budnik)

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Psychologia humanistyczna a psychoanaliza

PSYCHOLOGIA

PSYCHOANALIZA BEHAWIORYZM PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

Psychoanaliza

koncepcja psychologiczna stworzona przez Z. Freuda na początku XX w., wyjaśniająca:

• strukturę, funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka

• zjawiska społeczne i kulturowe

za pomocą działania podświadomych instynktów, popędów i dążeń pozostających we wzajemnym konflikcie.

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Sigmunt Freud (1856-1939)

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Psychologia humanistyczna a psychoanaliza

Psychologia humanistyczna

• zachowaniem ludzi kierują treści ich procesów psychicznych albo zewnętrzne bodźce,

• człowiek jest wartością samą w sobie, posiada wolną wolę i potencjał twórczy, co pozwala mu wybierać drogi rozwoju osobowego.

WOLNA KREATYWNOŚĆ SAMOREALIZACJA WOLA SAMOŚWIADOMOŚĆ

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

BODZIEC WOLNOŚĆ

WYBORU

REAKCJA

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Psychologia humanistyczna a psychoanaliza

RÓŻNICE:

PODOBIEŃSTWO:

Twierdzenie, że motywacja jest stanem wewnętrznym.

Psychologia humanistyczna i psychoanaliza są traktowane integralnie i jako takie, są nazywane teorią potrzeb (in. teorią treści).

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

PSYCHOANALIZA PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA Jednostka nie zna swoich potrzeb

(człowiekiem kierują instynkty, popędy …). Jednostka zna swoje potrzeby

(człowiek świadomie kieruje swoim zachowaniem).

Człowiek żyje w świecie wewnętrznych i

zewnętrznych konfliktów. Podstawą motywacji jest dążenie do samorealizacji.

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI Teorie potrzeb (in. teorie treści)

Podstawowy schemat motywacji w teorii potrzeb

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

NIEZASPOKOJONA POTRZEBA

POSZUKIWANIE

OSŁABNIĘCIE NAPIĘCIA

POPĘD NAPIĘCIE

ZASPOKOJONA POTRZEBA

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria potrzeb Maslowa 3 zasady determinujące proces motywacji:

Zasada deficytu

• ludzie dążą do zaspokojenia potrzeb

• pozostają na danym poziomie do momentu zaspokojenia potrzeby

• zaspokojenie potrzeby brak motywacji do działania Zasada hierarchii

• potrzeby są ułożone hierarchicznie

• zaspokajanie potrzeb następuje w kolejności hierarchii

• potrzeba samorealizacji nie zostanie nigdy zaspokojona Zasada rozwoju

• rozwój to podstawowa cecha natury ludzkiej

• potrzeby jakie zaspokajamy są coraz trudniejsze do realizacji

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria potrzeb Maslowa

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria potrzeb Alderfera

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Clayton Alderfer (1940-2015)

Rozwinął teorię A. Maslowa.

Stworzył tzw. koncepcję ERG w oparciu o trzy klasy potrzeb:

E

R

G

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria potrzeb Alderfera

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Schemat koncepcji ERG

ZASPOKOJONA NIEZASPOKOJONA

COFNIĘCIE SIĘ NA NIŻSZY

POZIOM POZOSTANIE NA

TYM SAMYM POZIOMIE PRZEJŚCIE NA

WYŻSZY POZIOM

MOŻLIWOŚĆ OSIĄGNIĘCIA SAMOREALIZACJI

FRUSTRACJA REGRES POTRZEBA

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria potrzeb Alderfera i Maslowa (porównanie)

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

ERG MASLOW

PODOBIEŃSTWA

potrzeby egzystencjonalne potrzeby fizjologiczne potrzeby bezpieczeństwa potrzeby relacji z innymi potrzeby przynależności potrzeby wzrostu i rozwoju potrzeby samorealizacji

potrzeby szacunku RÓŻNICE

brak zasadniczego znaczenia samorealizacji zasadnicze znaczenie samorealizacji występuje hierarchia potrzeb

brak zaspokojenia danej potrzeby powoduje:

regres i frustrację pozostanie na danym poziomie hierarchii potrzeb

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria McClellanda

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Dawid McClelland (1917-1998)

Prowadził badania nad motywacja i potrzebą osiągnięć.

Swoją teorię sformułował na podstawie listy potrzeb*.

Motywację określają:

nAch

nAff

nPow

* Lista potrzeb została stworzona w latach 30. XX w. w Stanach Zjednoczonych.

** Afiliacja – przyjęcie jakiejś osoby lub organizacji; przyjęcie do rodziny; akceptacja; przynależność do grupy

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria McClellanda

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Cechy charakteryzujące potrzebę osiągnięć (nAch):

• pracownik chętnie bierze odpowiedzialność za działania:

• które są szybko oceniane,

• których powodzenie wynosi min. 50%,

• dążące do osiągnięcia celów o umiarkowanej trudności,

• które są realistyczne i wymagają pewnego wysiłku.

UWAGI:

1. Wysoka motywacja do osiągnięć nie jest zawsze równoznaczna ze sprawnością w kierowaniu organizacją.

2. Koncentracja na własnej potrzebie może przeszkadzać w kierowaniu.

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria McClellanda

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Cechy charakteryzujące potrzebę afiliacji (nAff):

Stanowi potencjalną przeszkodę w kierowaniu organizacją.

Silnie rozwinięta powoduje:

• mocne dążenie do uzyskania aprobaty pracowników,

• pojawienie się konformizmu*.

Osoby odczuwające silnie tę potrzebę:

• nie dążą do obejmowania stanowisk kierowniczych,

• osiągają rezultaty w pracy, w której liczy się umiejętność dzielenia się:

o informacjami,

o wiedzą specjalistyczną.

* Konformizm – postawa zgodna z obowiązującymi normami, wzorami, zasadami, wartościami.

PSYCHODYNAMICZNA TEORIA MOTYWACJI

Teorie potrzeb – teoria McClellanda

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Cechy charakteryzujące potrzebę władzy (nPow):

Potrzeba władzy nie jest kategorią jednorodną

WŁADZA

OSOBISTA USPOŁECZNIONA

Ma charakter negatywny.

Relacje społeczne zostają

zredukowane do stosunku dominacji (nadrzędność i podrzędność).

Wynaturzenie władzy ponieważ jest postrzegana:

• subiektywnie,

• w oderwaniu od zasad organizacji.

Ma charakter pozytywny.

Relacje społeczne są oparte na współpracy zespołu.

Władza służy (zostaje podporządkowana):

• efektywnej realizacji celów,

• zespołowi pracowniczemu.

TEORIA POZNAWCZA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Podstawowe założenie:

Jednostka to system, który gromadzi i przetwarza informacje.

Człowiek jako samodzielny podmiot oraz sprawca

podejmuje działania celowe i sprawuje nad nimi kontrolę.

Cechy teorii:

• informacja jest traktowana jako dane, wiedza, nauka,

• informacje tworzą sieć poznawczą,

• człowiek to samodzielny podmiot, który informację:

I etap: przyjmuje (odbiera) II etap: przechowuje (pamięć)

III etap: interpretuje (myśli analitycznie i twórczo) IV etap: nadaje informacji jakąś wartość

(wartościuje, układa kolejność, wyznacza priorytety) V etap: przekazuje (np.: wykład, dyskusja)

TEORIA POZNAWCZA MOTYWACJI NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Sieć poznawcza (in. struktura informacji)

to zakres wiedzy człowieka o rzeczywistości.

Trzy podstawowe funkcje sieci poznawczej:

Funkcja orientacyjna

Pozwala na powiązanie nowej informacji z już istniejącymi (umiejętność powiązania nowej informacji z już istniejącymi).

Funkcja programująca

Polega na wykorzystaniu informacji już posiadanych dla realizacji zadań.

Funkcja emocjonalno-motywacyjna

Struktura informacyjna wyzwala w jednostce:

motywację emocje myśli uczucia działanie

TEORIA PROCESU MOTYWACJI

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE

Do zrobienia samemu w domu

Dziękuję za uwagę

NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA

Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE