Umschlagplatz i transporty hrubieszowskich Żydów do obozów zagłady - Zipora Nahir - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

ZIPORA NAHIR

ur. 1930; Hrubieszów

Miejsce i czas wydarzeń Hrubieszów, II wojna światowa

Słowa kluczowe projekt Akcja Reinhardt - w kręgu Zagłady, II wojna światowa, okupacja niemiecka, Żydzi, akcje w getcie, likwidacja getta

Umschlagplatz i transporty hrubieszowskich Żydów do obozów zagłady Gdzie był ten Umschlagplatz w Hrubieszowie? Ja nie wiem, bo ja tam nie byłam. Ale na początku to było, zdaje się, że na placu w śródmieściu. Ale ja wiem, że później się mówiło o poligonie. To znaczy to było jakieś pole za miastem. Było, zdaje się, duże miejsce otwarte, pole otwarte za miastem i zdaje się, że tam zaganiali ludzi. Ale to musiało być, zresztą ja nie wiem, ale to musiało być koło kolei, koło dworca jakiegoś.

A dworzec był tylko w jednym miejscu. Wiesz, ja tego nigdy nie szukałam, nie pytałam. Ale to jest na pewno znane miejsce.

Bardzo dużo ludzi zabijali na tym poligonie też. To było zanim jeszcze zaczęli skupiać ludzi i wysyłać pociągami. To w pierwszym okresie po prostu wyciągali ich, gnali ich przez miasto i zabijali w lesie, koło lasu, na takim dużym placu, odległym… I potem wołali ludność, żeby ich zakopali. To były te wspólne groby, które zaczęły się na Ukrainie, ale były w pierwszym czasie u nas też. I dlatego oni to robili na cmentarzu żydowskim też, bo tam można było ich od razu zakopać i nie trzeba było innych placów też. To było raczej rozwiązanie miejscowe, według okoliczności. Później zaczęły się transporty. Jak zaczęły się już te wózki dużej ilości ludzi, a nie małych, osobnych miasteczek.

Data i miejsce nagrania 2017-11-04, Lublin

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski

Transkrypcja Marta Tylus

Redakcja Maria Radek