GAZETKA DLA KOBIET
_____________ 2 BOS8EWI DLA OJCZYZg3Y_____________
Redakcja i A dm inistracja: W arszaw a, Nowy-Swiat 34 m. 4, Tel. 244-15. Katowice, W arszaw ska 58. T e H 3 3 0 TREŚĆ NUM ERU: Zm artw ychw stanie Pańskie. P. R e s t o r f f o w a . — Bank Polski. A. Z d a n o w s k i . Ks. biskup Cieplak, — Kopiec Kościuszki. C. N i e w i a d o m s k a . — Bogactwo Polski. M r ó w k a . — Szm igus. P. R. — Ciotka Feliksovva. P. R, — Jaskółka. M. K o n o p n i c k a . — Zjazd Związku Kółek W lościanek w Poznaniu. A n i e l a Z d a n o w s k a . — W iadomości ciekawe. —■ O miłości ludzi. Fr.
O e n s ó w n a . — Urządzenie ogródków warzywnych. Z. B o r o w s k a . — Przepisy kuchenne.
Z m e n ^ e M o iie PsfisKlo.
Bazom z wiosną, ze słońcem, z ciepłem, co budzi n a tu rę z zimowego uśpienia, przypadają święta Z m art
wychwstania Pańskiego, cudowne święta, radosne, we
sołe, wlewają otuchę w serca zbolałe i chore, wlewają nadzieję, że „wszelki sm utek w radość się obróci“, jak nam to C hrystus obiecał. I mówi nam jeszcze Jezus swemi cudownemu słowami, które każdy czyta w E w angelji ,.I wy teraz sm utek macie, lecz zaaię oglą
dam was, a będzie się radowało serce wasze, a radości waszej ‘żaden od vras n ie ’ odejmie“.
Mój Boże, co to za otucha, co to za spokój spływa w każdą zbolałą sm utną dusze, gdy takie czyta o b ie t
nice. O glądam was — mówi Jezus — to znaczy, widzę was, czuwam nad wami, wiem co was boli, co wam po
trzeba i dam wam radość, której wara n ik t nie odej
mie. A c h ! gdybyśmy tylko żywą wiarę m ia ły ,'ży ły byśmy spokojnie pod okiem Bożcm, bezpiecznie i ufnie składając u stóp Jego wszystkie smutki i tru d y i u tra pienia cocizienne, z okiem ciągle w pa trzonom \v przy
szłość, w tę radosną, jasną przyszłość, kiedy to wszelki sm utek w radość się obróci.
A żywym obrazem tej jasnej przyszłości to — Zm artw ychw stanie Pańskie. W wielki" P ią te k skona C hrystus na drzewie K rzyża rozpięty, tak jak skona każdy z nas, a w Niedzielę w stanie z grobu w. chwale i radości, tak jak każdy z nas kiedyś zm artw ychw sta
nie. I tak życie cale C hrystus i jego zgon jest jednym ciągłym wzorem do naśladow ania dla człowieka, a J e go Zm artw ychw stanie jest obietnicą tego co nas cze
ka.
Siostry drogie, kobieta Polka ma za zadanlo życia przechowywać w rodzinie swojej .wiarę żywą w święte tajem nice nauki Chrystusow ej i,pilnow ać, "by zasady te j nauki Bożej byty w . codziennem ż y c iu , stosowane.
Bodzina polska powinna żyć owiana duchem Bożym, jak powietrzem . Życie C hrystusa winno być naszym wzorom do naśladow ania na codzie;!, ni etyl ko od świę
ta. M atka zacna, pokazując swemu dzieciątku obra
zek Jezusa m aleńkiego, rnbże mu, choćby dopiero pa
r ę ‘lat miało, już powiedzieć i Oto w izerunek twego • najlepszego przyjaciela* brata, Jezus był taki sam jak ty, bawił się z dziećmi; tak jak ty, byk ubogo ubrany, cłioozil boso w jednej koszu! i nie, pom agał mamusi swej w pracy, ale nikomu nigdy nie dokuczał, był po- aluszny i dobry, staraj się. go naśladować. A " sama p atrząc często na krucyfiks, z Niego czerpać może siłę do w alki z życiem i do w ytrw ania w dobrem.
A święta wszystkie w rodzinie polskiej powinny być obchodzone uroczyście, według starych zwycza
jów. W ięc na stole ze „Święconem“ stanie baranek wielkanocny, jeżeli nie kupny, to może być ładnie z m asła w yrobiony i jajk a kraszone, pisanki różnokolo
rowe i placek rum iany i babka ustrojona w czepiec z lu k ru białego i co kto m a z jedzenia, a przed połud
niowym posiłkiem wszyscy w dzień (W ielkanocny po
dzielimy się jajkiem święconem i ucałujem y się ser
decznie, przebaczając sobie nawzajem urazy i krzyw dy, żeby każdy radość m iał w sercu w ten radosny dzień. I tak trzeba żyć w jedności z kościołem, z ko
ściołem się smucić, z kościołem się cieszyć, bo m y wszyscy w ierni katolicy stanowimy jeden kościół.
M yślą. i.se rc em dzielę się z wami, czytelniczki, jajkiem święconem, życząc wam z całej duszy, żeby w rodzinach waszych, w pracach waszych, w każdej m yśli waszej, w każdem słowie i czynie,, żył C hrystus Zm artw ychw stały. P . Resforlfow a.
B A N K P O L S K I .
Od wielu tygodni pisze się i mówi o napraw ie skarbu. Dzięki Bogu, coraz lepiej się dzieje pod tym względem. D rożyzną nie rośnie, m arka nie traci w ar
tości, dolar, o k tó ry tak trudno było, staniał i łatwo go nabyć.
Najważniejsze to, że popraw ą gospodarki wewnę
trznej Polska zyskała zaufanie za granicą. — A dla
czego to zaufanie obbych narodów jest nam potrzeb
ne? —-
K ra j nasz zniszczony i budujący się od nowa po
trzebuje pieniędzy —r- na koleje, drogi, podniesienie przem ysłu, rolnictw a, szkoły i t. p. N a to wystarczyć me mogą podatki — trzeba szukać pożyczki. D otąd szukano tej pożyczki za granicą, gdzie dużo jest bo- . gactw a i' łatwo o k re d y t. N iestety' wskutek niepoko
jów, bezładu, jak i u nas _był długo, n ik t nie m iał do näs zaufania, -— Bano się, czy kapitały umieszczone
W Polsce będą pewne. Rząd W itosa i obecny 'Grab
skiego postanowił pożyczki szukać w k raju , zakłada
jąc B ank Romki, ktorego włady (akcje) nabędzie sani naród. B ank taki musi mieć wpływ na to, komu, na co i w jak ie j wysokości pożyczać będzie pienią Izo. — W ooec tego chodziło, żeby wkłady były tylko w pol
skich rękach, nie w żydowskich albo niemieckich. — N aród rozumiał ten wielki obowiązek i dał tern do
wód, że umie sobie sam radzić. W tym tygodniu za
kończyły się zapisy na B ank i okazało się, że praw ia wszystkie akcje zostały przez swoich zakupione. —•
Jest, nadzieja, że teraz i zagraniczni kapitaliści bę
dą mieć zau i. .de do Polski, gdy zobaczą, że sobie sami
radzić um iemy- . A- Zdanowska.
Strona 7 - G A Z E T K A D L A K O B I E T INumer 4
P o w ielkich staraniach stolicy A postolskiej i Rzą
du Polskiego Bolszewicy zdecydowali się uwolnić B iskupa Cieplaka, który z księdzem Budkiewiczem, podstępnie potem w więzieniu zamordowanym i kil
kunastom a księżmi uwięzieni zostali przed rokiem przeszło w Moskwie. B iskupa C ieplaka nie chcą je
dnak przepuścić do Polski — snać; się boją, by widok m ęczennika za w iarę nic wzburzył przeciw nim całe
go narodu polskiego, —- toć oni zawsze rachują, żo swoje w pływ y i rządy w Polsce wprowadzą. Wobec tego ks. B iskup Cieplak pojedzic prosto do Rzymu.
X X X K Ä X K K X X X X X X X X K 21X X X X X X X X X X X X
Kopiec Kościuszki.
Od redakcji.
N aczelnik Kościuszko przysiągł n a rynku w K ra kowie, wobec licznie zgromadzonego ludu, żc walczyć będzie w obronie Ojczyzny. W ezwał cały naród, by stanął do tej obrony, obiecując rów ne praw a dla wszy
stkich, k tó rzy na wezwanie to pośpieszą. S taw ili się licznie chłopi z okolic K rakow a, z kosami na sztorc sadzo nem i zam iast broni. •— W bitw ie pod Racław i
cami wykazali, że dali niem i rady moskiewskim pała
szom. W ojciech B artos, gospodarz ze wsi Rręclowice w proszowskiem, na czele kosynierów i z takim roz
machem ru n ął na wrogów, że ich rozprószył i zdobył 12 arm at. W ojcicęk, B arto s otrzym ał za ten czyn od naczelnika K o ś ^ y y k i gorącą pochwałę, szlachectwo i nazwisko G ło w J k i, pod któeem jest znany w hi- śtotrjh. — O "..Kościuszce, jako o chlubie swojej, pa
m iętać musi cały naród. 4 kwietnia jako w rocznicę bitw y pod Racław icam i, przypom inam y też o nim na
szym czytelniczkom.
;Widzi w polu te mogiłę przeddzień daleki.
Każda chata na nją patrzy, od wieku po wieki Na jej straży będą Miłość i Wiara, dwie służki.
Wawel runie, a zostanie Mogiła Kościuszki.
(Z U jejsk ieg o .)
K ażdy zwiedza ten pomnik, ktokolw iek jest w K rakow ie: dla cudzoziemca to piękna wycieczka, dla P.olaka świątynia, k tó rej pom inąć nie wolno!
Dlaczego? Dlaczego naród złożył prochy tego wodza na W awelu, wśród królów, a lud usypał mu w polu mogiłę na świętej, krwawej ziemi % Maćicjo- wic, aby o nim świadczyła, po wiek wieki ?
K ażde dziecko polskie wic, kto był Kościuszko, lecz zastanówmy się nad jego życiem, aby Zrozumieć, ezem sobie zasłużył na cześć i miłość całego narodu.
Tadeusz Kościuszko był ubogim cbłópęem, — ro
dzice jego mięli jedną wioskę, ale dzieci było kilkoro, więc gdy skończył szkołę rycerską w W arszawie, nie m iał za co kupić stopnia ci i cera, a bez zapłaty nie mógł w w ojsku polakiem objąć tego stanowiska. Złe to było praw o za k ró la Stanisław a Poniatow skiego, ale takie było. A przecież po to pracował, i ja k jesz
cze pracował, aby służyć Ojczyźnie i walczyć o je j wolność, W. Polsce nie "ma dla niego miejsca, ale w Am eryce toczy się w alka o wolność, więc Kościuszko śpieszy na pomoc tym , którzy nic chcą być niew olni
kami. P o lak wszędzie wolności bronić p ow inien: naj
pierw w łasnej a następnie wszystkich ludzi, bo w szyst
kie narody muszą zostać wolne.
N ik t go nie znał w Ameryce i nie wiedział, czy Jtożo by« ten młody inżynier woj
skowy, k tóry w ygląda skrom nie i nie chwali się wca
le. Ale prędko poznano jego wartość. Poznano go, o- eeniono, pokochano, zrobiono generałem i wyznaczo
no pensję, a kiedy wojna skończyła się szczęśliwie, powrócił do k ra ju i w stąpił do polskiego, wojska, bo właśnie w Polsce rozpoczęta się walka o wolnofć. .
P olacy dzięki dobrym szk R u ń zrozumieli, że w k ra ju źle a ę d zie je : k rz y w i i i niesprawiedliwość, więc postanow ili zmienić wszystkie prawa, dać wol
ność wszystkm ludziom, niefyiko szlac.ncic, jak było dotychczas, i te piękne nowo praw a napisali i przy
jęli. — To się- nazywa K onstytucja Trzeciego M aja, M ała tylko g arstk a chciwych i próżnych panów nie chciała zgodzić się na to, pragnęła utrzym ać wszystko po dawnemu, a ponieważ napraw dę było ich ty lk o trzech, więc n a tu ra ln ie m usieli szukać pomocy obcej i dostali wojsko od cesarzowej Rosji, K atarzy
ny I I ., k tó ra m yślała za tę wielką łaskę zabrać część P olskiej ziemi.
' W ięc była wojna z Rosją, Wojna o wolność i lep
sze praw a; dla Kościuszki w ybiła godzina zasługi.
Lecz z a l e d w i e Polacy zaczęli zwyciężać, król roz
kazał wojsku broń z ł o ż y ć i sani poddał się dobrowol
nie rozkazom K atarzyny II.
Oni już poznali Kościuszkę i ogłaszają go wo
dzem, Naczelnikiem . N ie będą słuchać króla, tylko je
go, niech im broni Ojczyzny, a wszyscy staną przy
nim. ,
Stanął Kościuszko na K rakow skim R ynku, m iecz podniósł w niebo i składa przysięgę, że walczyć nim będzie tylko w obronie Ojczyzny, nigdy dla korzyści własnej.
I natychm iast cały naród wezwał do powstania,
— w szystkich: rycerzy, mieszczan, chłopów, kobiety, księży, każdy winien służyć Ojczyźnie jak może, bo
ona wszystkich M atką. z
Posypały się sukmany do obozu wodza, — nie m ają broni palnej, kosy na sztorc postaw ili i już sta
nowią wojsko kosynierów. A jak dzielne, niech powie
dzą Racławice, gdzie kosami arm aty na w rogu zdo
byli. To też Kościuszko przywdział krakow ską sukm a
nę, bo chłopi z pod K rakow a najdzielniej się spisali, i odtąd chodził w tym stroju.
D la żołnierzy był ojcem. Ojca w nim widział k ra j cały. Rozum ieli to wszyscy, że nie dla siebie walczy, nie o własną chwalę m u chodzi, że chętnie zginie, byle uratow ał Polskę.
N iestety, ciężko ranny pod Maciejowicami, dostał się do niewoli, a P olska zginęła, gdyż bez wodza n a j
lepsze wojsko nie zwycięży. Uwolniony po ro k u z niewoli, wyjechał za granicę. N ie chciał mieszkać w k raju , zabranym przez wroga, nic chciał złożyć przysięgi obcemu monarsze. W ybrał sobie k ra j wolny, Szwajcar ję. Żył z pensji, którą m u w ypłaciła A m ery
ka za jego piękną służbę. M ajątku nie m iał, lecz tern co posiadał, dzielił się z biedniejszymi, nie zostawia
ją c n a rzeczy niezbędne. N i e w ątpił nigdy o a n a r- twy chwatami u Polski, chociaż nie iniał nadziei docze
kać tej %li w iii.
B y ł synem Ojczyzny cały: sercem, duszą, każdą m yślą, każdym czynem, - - dla siebie nic nie wziął z życia, oprócz ran i bólu. •
Był Polakiem i bratem wszystkich dzieci, czy w sukm anie, czy w złocie, to m u wszystko jedno, było w ich piersi bilo serce prawe i kochające M atkę.
W ielki rycerz bez skazy, bo plam y na nim niem a.
W ięc naród ciało jego złożył między królów, a lu d usypał mogiłę królewską, k tó ra trw ać będzie, póki m e zaginie imię P o la k a i P olski na ziemi.
C ecylja N iew iadom ską
Bogactwa Polski.
E l l m a t .
O glebach wiecie już, szanowne i kochane czytel
niczki. B yle tylko kolo nich pracow icie chodzić, da
dzą chleba poddos tatkiem i wyżywią w szystkie swo
je dzieci. A le jeszcze, żeby ziemia urodziła, a my, że
byśmy wszystko dobrze spożytkowali, dał nam P a n Bóg tak ie w arunki klim atyczne, żeśmy za nie dzień i noc wdzięczni Mu być winni.
Bo nie mamy ani mrozów wielkich, a oziminy, o- tulono pierzynką z śniegu, spokojnie czekają na słońca prom ienie. A ni upałów, jak ie m ają ludzie południo
wych krain, k tó re roślinność w popiół obracają. W i
chry silne m amy w górach i k rajach podgórskich.
W ia tr, ta k zwaipy halny, często wózek górski z ko
niem, woźnicą i gościem w nim jadącym , zdmuchnie z drogi w Zakopanem, niby piórko. A le ile to tam cudów za to Boża ręka zostawiła! Ja k ie pow ietrze czyste, jak ie lasy sosnowe i jodłowe. A jakie w nockę niebo nad tym zakątkiem naszej ziemi gwiaździste!
Nigdzie nie naliczy się tyle gwiazd, co tam, gdzie ci żadna chm urka jej nio zasłoni, a zda się takie są bliskie, że ino sięgnąć ręką po nie.
A ilu to ludzi, nic tylko sarpem oddychaniem tern czystem powietrzem od śm ierci się uchroniło. Do Za
kopanego jeżdżą ludzie się leczyć od strasznej choroby płucnej, suchotam i zwanej, k tó ra jest wielkim wro
giem ludzkości, a tam właśnie często płuca się wygoją, kaszel m ija i człowiek znów zdrowy może cieszyć się życiem.
W ody rzek, jiezior i «stawów mamy też poddo- statkiem . Sam a W isła m a 1000 kilom etrów długości, co razem sprawia, że od suszy ziemi nie cierpi, bo z o- parów i m gieł powstały deszcz rosi glebę rzęsiście.
To też w tych doskonałych dla rolnictw a w arun
kach, ziemia prąeow itą ręką dobrze przeorana, w po
rę obsiana, a zasilona daje nam przy błogosławień
stwie Bożem plon obfity, nie tylko zabezpiecza chłeb wszystkim, którzy żyją na wielkim obszarze 308 ty
sięcy mil- kw adratow ych naszej najjaśniejszej R ze
czypospolitej, ale zapewnia wielkie bogactwo, a z ni om i rozkwit wszelkiego dobra.
W ięc cieszmy się, zarówno słońca promieniami, jak deszczu ulewą. W szystko obmyśla za nas Ten, K tó
ry nad słońcem i gwiazdami trzym a straż, w ielki nasz Stw órca na N iebie i za wszystko odpłacajmy Mu usilną pracą, na którą Jego dary czekają. M r ó w k a .
^ O O O O C X X ^ O p O O O C X X X X X X X X X X X X X X X X X
S Z M I G U S .
J e s t staroświecki zwyczaj w Bolące sprawiać so
bie w drugie święto W ielkanocne „szm igus“. Tego dnia oblewają jedni drugich wodą, uciechy jest przy tom i śmiechu co niem iara. Zwyczaj ten podobno po
chodzi z ty en czasów, gdy polski naród przyjm ow ał wiarę Chrystusow ą i w poniedziałek W ielkanocny od
bywał się C hrzest św. całych ogrom nych grom ad lu dzi zebranych na placach. K apłani katoliccy skraplali ludzi wodą święconą, ci odmawiali głośno przepisaną przysięgę, a potem całym grupom księża nadawali jedno imię i udawali się dalej do drugiej gromady.
Te to masowe skraplanie wodą przem ieniło się potem w „szmigusC
Zabawka to niew inna i wesoła, póki niem a w niej przesady, skropić kogoś z buteleczki wodą, lub nawet wylać m u kubeczek wody za kołnierz, to jeszcze nic strasznego, ale bywa, że gdy młodzi się rozbrykają, wiadram i na siebie leją wodę, « naw et p o tra fią
rzucić kogoś do rzeki lub stawu, tego pochwalić nie można, bo z takiej zabawy ciężka choroba i śmierć być może. N ieraz się o tern słyszy. P ry sk an ie w oczy wodą kolońską, czy jakiem iś perfum am i, może spro
wadzić chorobę oczu, tak się tra fiło jednej mojej zna
jom ej, że po takim szmigusie o mało oka nie straciła i parę miesięcy m usiała się leczyć, a co się nacierpiała...
Tak, tak m oje panienki i chłopcy, w każdej zabawie m usi być rozsądek i n ikt nie ma praw a cudzego zdro
w ia sobie lekceważyć dla zabawki. Niechże będzie szmigus, ale bez rozbrykania. P , R.
X X X X X X X X X X X X X XX XX X XX X XX X XX X XX X Marjja Konopnicka.
J a s k ó & k a .
Z za m orza powraca!... Ach leci tu, leci, Jaskółka pod strzechę, pod naszą...
A cichoż ty, bosa grom adko! sza, dzieoU S o krzyki ptaszynę wystraszą...
Ach, spiesz się dziewczyno, nie splataj warkoczy, | Do stru g i za wioskę bież strz a łą ; jt V N im ptaszek w niej skrzydła czarniaw e umoczy,
T y w wodzie twarzyczkę myj białą.
Jeżeli się uda ten wyścig z jaskółką I staniesz ty pierwsza u wody, To słońce przez lato całując twe czółko,
Smagłośoią nie przyćmi urody.
H e j chłopcze tęskniący! Śledź bystrem spojrzeniem#
Ordzie ptaszek gniazdeczko uściele,.
Tam w późne dosiewki ślij sw ata z pierścieniem;
A w zapust w ypraw iaj wesele!
T y m łoda gosposiu wybiegnij z wrzecionem, N im w locie się zwinie jaskółka,
Cieniuchną niteczkę pas oczkiem srebrzonem N aw ijaj, nawijaj u kółka;
A lcicdy jesionią zaświecisz łuczywo I siądziesz prząść lniane włókienka.
To nitka, jak ptaszek, okręci się żywo, I równa i mocna i cienka.
Dziaduniu, babusiu, siadajcie u proga Bod przyzbę, na ławie dębowej, N iech dla głów siw iutkich uprosi ü Boga
Jask ó łk a ten roczek, ten nowy!
Ach leci, ach leci! powraca z za morza Do naszej wioskowej zagrody,
I cżarnem skrzydełkiem pozdrawia rozdroża, I łąki, i pola i wody.
XXXXXXXXXXÄ3CXXXXXKXXXXÄXXXXXXX
ISCH
Z praw dziw ą przyjem nością otrzym aliśm y w Za
rządzie K ół Gospodyń w G entr. Tow. rtolniczem za
proszenie na zjazd Związku K ółek W łościanek w Bo- znaniu.
Ciekawa byłam poznać tam tejsze organizacje go
spodarcze, które od tak dawna się rozw ijały, wykazu
jąc, jak dzięki um iejętności rolniczej, na gorszych na
w et gru n tach można wysoko podnieść wydajność. —-*
Tern bardziej zajęła jnie organizacja Związku K&l
Strona 4 G A Z E T K A D L A K O B I E T Numer 4 W łośeianek. B ada byłam porównać ich pracę z naszą
w kółkach gospodarczych, aby się nauczyć, jak lepie]
ją prowadzić.
Zjazd rozpoczął się dnia 26. m arca nabożeństwem w m ałym kościółku S t. Józefa. P otem udałyśm y się na zebranie do sali bibljoteki uniw ersyteckiej.
Mimo deszczu 300 delegatek zapełniło salę. P rz e ważają stroje ludowe. Suto fałdowane ciemne spódni
ce, długie jedw abne fartu ch y , chustki czarne aksa- . m itne, lub tureckie wełniane z przodu wiązane, wspa
niałe korale prawdziwe dopełniają stroju. Gdzienie
gdzie widać z pod chustek białe ludowe czepki ślicz
nie karbow ane. — To M azurki z nad granicy p ru skiej tak się noszą.
T aka zamożność, dostojność i powaga bije od tych dzielnych m atek, co to jak te ze W rześni wolały swe dzieci narazić na katow anie pru.sk. nauczyciela, a po- eierza niemieckiego mówić nie pozwoliły, — że cześć się dla nich czuje i wdzięczność, że były największą obroną przeciw zniem czeniu, dając swym dzieciom uczciwość, twardość, pracowitość i wielką miłość Bo
ga i Ojczyzny. —
Zebranie zagaiła przewodnicząca Związku p. Nie- golew ska z Niegolewa, w itając przybyłego na Zjazd Ks. B iskupa Łukomskicgo, przedstaw iciela Izby rolni
czej, P a tro n a K ółek rolniczych, Ziemianek, N arodo
wej organizacji kobiet, gości i delegatek z Kółek. — Zaprosiła na przewodniczącą obradom p. Brezinę i k ilk a najdzielniej się odznaczających pracą w K ół
kach delgatek.
W sprawozdaniu roćznem p. Niegolew ska w yka
zuje, że kółek jest 77, członkiń 3000. W 73 kołkach przewodniczącemi są ziemianki ze dworów, w 3 same włościanki. W idać z tego usilną i łączną współpracę dworu ze wsią, k tó ra zawsze cechowała WielkopoTskę,
•— co stanowiło wielką jej siłę przeciw wrogom i za
pewniało pom yślny rozwój Kółkom rolniczym.
N iektóre K ółka odznaczają się dużą ruchliwością i liczebnością, gdyż należy do nich po sto kilkadzie
siąt kobiet.
CIOTKA FEL IKSOWA.
(Dokończenie.)
T rzeba tedy powtórzyć te słowa, których ciotka flśe dokończyła.
— A no widzisz, chłopcze drogi, — mówi- do m nie ciotka — zapam iętaj to sobie n a całe życie, że nie tyle rozum em z drugim i zrobisz, co sercem -j- nie tyle m ądrością, co dobrocią. Z miłością trzeba liść do ludzi, z gorącą miłością. Człowiek ciemny, nieoświecony, to jak dziecko: złością z nim n i c nie zrobisz. M ądrego twego gadania oh nie usłucha, nie zrozumie.
' A le p rzy garnij go, uściśnij, to ci serce otworzy i będzie szedł źa tobą, i wyprowadzisz g o ,łatwo z dro
gi złej na dobrą, z w ystępku do cnoty. Miłość to n aj
potężniejsza bron n a ludzi, gdy tą bronią będziesz Wałczył, to zwyciężysz.. ; 1
Tak mię nauczyła ciotka Del iksowa. A słowa jej ry ły mi się głęboko w sercu i pamięci. J
Od tego wieczora inaczej jakoś zacząłem patrzeć ną ludzi. Zacząłem też lepiej rozumieć życie ciotki.
Zacząłem lepszym być dla łudzi i pom agać ciotce w jej pracy nad nimi.
I Bogu dziękuję do dziś dnia, że w młodych l a tach m iałem ją nad sobą. O, gdyby nie ona, wzdąłbym się nieraz do ki ja na ludźi. Ä najbardzej oburzała m nie ludzka niewdzięczność.
Oto opowiem, jak to niektórzy ludzie um ieją złem za dobroć płacić. Jednego dnia — było tó w miesią- Ä« listopadzie — wybuchł pożar w sąsiedniej wiosęe,
Ogółem odbyło się w K ółkach 430 pogadanek, prowadzonych przez panie przewodniczące oraz in
stru k to rk i i instruktorów z Poznania. W 15 kółkach odbywały się ku rsy szycia. W 27 prowadzono prze
m ysł domowy. K ilka K ół urządziło wystawy ogrodni- eze i przem ysłu domowego. W kilku sprowadzano to
w ary, drób rasowy i knury.
P ra c a zatem choć niedawna, ho Związek istnieje dopiero dwa lata, rozwija się bardzo pomyślnie. D otąd jeszcze w 7 powiatach kółek niema.
P o skońezonem spraw ozdaniu przemówił pięknie Ks. Biskup, w yrażając uznanie dla pożytecznej p ra cy Związku, zaznaczył jak niezm iernie ważny jest udział kobiet w gospodarczym rozwoju k raju . Zachę
cał do najliczniejszego zapisyw ania się do K ółek, gdyż wtedy najlepiej zrozum ieją kobiety ważność postępu rolniczego, a nie będą go u trudniały, jak się to często dotąd zdarzało.
P otem przem aw iali przedstaw iciele Izby rolniczej tj. samorządu do spraw rolniczych, ja k i jest w po- znańskiem i P a tro n a K ółek rolniczych. Obaj, .uzna
jąc wartość pracy kobiet, zwracają sic w im ieniu swych in sty tu cji ofiarując pomoc swą i poparcie. Jak o przewodnicząca Kół gospodyń, czułam się także w o- bowiązku w im ieniu swojem i wszystkich członkiń zwrócić się z serdeeznem pozdrowieniem i życzenia
mi szczęśliwego rozwoju tak bliskiej nam organizacji.
— Przypom niałam ciężkie w arunki, w jakich my w K rólestw ie pracow aliśm y od lat wielu. Niem cy cie
miężyli, ale dali oświatę, rozwój gospodarczy kraju.
U nas i to było zabronione. Pierw sze K ółka rolnicze prześladowane były i śledzone. — W ładze rządowe szerzyły nieufność i nienawiść między dworem i wsią.
W ysiłkiem niezmiernym, gdy tylko ucisk zelżał, po
w stały liczne kółka rolnicze, kółka ziem ianek, niższe szkoły rolnicze, z których uczennice i uczniowie, jak praw-dziwi apostoł o wienz ofiarnością i zapałem w racali do swoich wsi, by nieść oświatę. — Dziś złączeni r a zem, chcemy się od W as uczyć, nawiązać serdeczne i bliskie stosunki, by wspólnie dla Polski pracować.
Spłonęło chat kilkanaście. Po pożarze cała grom ada pogorzelców przyw lokła się do naszej wioski, błaga
jąc ratunku, wsparcia, przy tu łk u dla siebie i dla dzie
ci. Ciotka Feliksow a na roścież otworzyła drzwi swej chaty, garnęła, p rzytulała dzieci i kobiety, ile tylko wejść ich m-ogło. Zda się, ściany tego przy tu łk u go
ścinnego rozszerzały się, by jak najw ięcej biedaków]
osłonić.
Gdy chata była pełniutka, otw arliśm y drzwi sto
dółki, nie zważając na to, że w k ąeiefstały w orki ze zbożem, że tuż przez ścianę był składzik z zapasam i na całą zimę. A by tylko dać przytułek biedakom, sła
liśm y słomę i układali na noc, gdzie jeno się dało.
Błogosław ieństw a i dziękczynienia Sypały się na gło
wę ciotki, a w jej oczach łzy stały jak brylanty.
Sam a nie m iała gdzie głowy skłonić. Całą noc.
chodziła tylko i otulała ezem m ogła dzieci od chłodu.
N azajutrz od św itu starsi w yruszyli szukać' za
robku lub służby, a dzieci kilkanaścioro znów tuliła' i karm iła ciotka. Chodziła po wsi z dzbankiem i wy
żebryw ała po kropelce m leka dla biedaków.
T ak trw ało przez kilk a dni. Aż wreszcie wszyscy starsi znaleźli jakieś zajęcie n a zimę i przychodzili po dzieci do ciotki. N ie broniła im też nocować, a że
gnała błogosławieństwem n a drogę.
A le czy wiecie, jaką pa tę. dobroć m iała zapłatę.
Oto k ilk u z pomiędzy tych pogorzelców dobrało się jednej nocy i okradło ciotkę do cna,
K iedy zrana w stała, znalazła tę odzież, co koło niej na łóżku leżała, więcej nic. I skrzynie p o tra fili opróżnić i ze składziku wszystko, w y b ra li .Wywiedzieli
4
N astępnie odbył się odczyt o hodowli drobiu i przem ówienie gorące p. (łazow skiej z T orunia o „O- bowiązkach obywatelskich kobiet“, w którem mów
czyni zaznaczyła, że Polki do obowiązków względem k ra ju zawsze się poczuwały. Przytoczyła liczne przy
kłady poświęcenia i dzielności kobiet, począwszy od najdaw niejszych czasów, bo od W andy, k tó ra wolała zginąć niż k raj niemcowi oddać -— aż do ostatniej wojny, gdy w obronie Lwowa m atki Wraz z dziećmi chw ytały za broń, by w roga odeprzeć. Zasłużyły więc P o lk i na równe praw a, jakie m ają obecnie, tylko m uszą je znać i umieć z nich korzystać.
P o zebraniu zwędziłyśmy zamek cesarski. Ogrom w spaniały, -—. k tó ry sobie cesarz niem iecki postawił na ziemi polskiej, na znak wiecznego panowania nad nią niemców. — P onury, wielki, potężny ten zamek, ogromne zimne sale, wykuci w kam ieniu na ścianach zbrojni rycerze, przejm ują zgrozą i. przypom inają pruskie prześladow anie i gnębienie — ale i wielką potęgę ludzkiej sprawiedliwości, k tó ra tę pychę i bu
tę pruską skruszyła.
P o zwiedzeniu ogrodu zoologicznego, gdzie oglą
dałyśm y różne dzikie i osobliwe zwierzęta, zjazd się zakończył.
Żałuję tylko, że nie było możności zapoznać się bliżej z tak bardzo sympatycznemu uczestniczkami Zjazdu. — Ale wobec braku, noclegów i kosztów, t r u dno było pobykprzedłużyć. N a przyszł. byłoby jednak bardzo pożądane, żeby zjazd trw ał dwa dni i żeby m ogły przyjeżdżać liczniej delegatki innych organi- zaeyj.
Mam nadzieję, że na przyszły rok członkinie n a
szych K ół Gospodyń chętnie się w y b io rifn a tak ą wy
cieczkę do P oznania i pod Poznań, żeby zwiedzić go
spodarstw a wiejskie. My w zamian z radością w itać będziemy na naszym zjeździć w W arszawie lub Czę
stochowie siostry z poznańskiego.
A niela Zdanowska, się h ultaje kiedy m nie w domu nie-było, skorzystali, że ciotka będąc od w ielu dni strudzona i niewywcza- sowana, mocno zasnęła. P rzepatrzyli wszystfeśe k ą ty i szli jak do swego. Zabrał i wszystko prawie, i z chaty i ze stodółki.
Trzeba jednak przyznać, że w tern nieszczęściu i
•pociechę też ciotka m iała. .
Gdy ludzie w e wsi dowiedzieli się, co ją spotkało, w net pośpieszyli z pomocą. Ten pożyczył jej zboża na zasiew, ten przyniósł k a rto fli półkorczyk, gospodynie niosły jaja, m asło, płótno na koszule i wełniaki, — nieśli co kto mógł. A ciotka zam iast smucić się i wy
rzekać na swoją biedę i na niegodżiwość ludzką, łzy radości lała za ludzkie do n iej przywiązanie, za dobroć i serce okazane jej w biedzie.
— Ot widzisz — mówiła, — za parę złych, co to dobrych serc na świecie. P rzez tam tych ludzi z innej wsi przekonałam się, jak m nie swoi kochają.
I błogosławiła los swój i swoją wioskę rodzinną.
Oj, święta była ta naeża ciotka!
J a k pogodne, spokojne, słodkie byłoi jej usposo
bienie, jak ciche życie całe, tak cichą b yła też jej śmierć. Bez trw ogi i niepokoju, bez narzekań i la
m entów usnęła cicho i poszła do Boga.
Chorą się czuła od jakiegoś .czasu, aż wreszcie jednego dnia nie wstała do swych codziennych ■ zajęć.
W ezwała księdza, wyspowiadała się i mówiła, że czuje zgon bliski i że radaby pożegnać się ze wszystkimi.
G dym pobiegł z tą sm utną wiadomością na wieś, zaczęli się do chaty schodzić sąsiedzi i znajomi. Ona każdego w,olała do łóżka, ściskała głowy swoich s$-
Wiadomości ciekawe.
T abor kolejowy, to bardzo w ażna spraw a <lla na
szego przem ysłu i handlu. To też z radością dzielimy się z naszemi Czytelniczkam i wiadomością, że zapasy parowozów i wagonów w zrastają bardzo szybko. Iło- pjanie w r. 1915, Niemcy w r. 1918 zabrali i loko
motyw i wagonów, ile się tylko dało. T ra k ta t wer
salski zmusił ich do zwrócenia nam znacznej części, ale dotąd, przy wzmożonej produkcji węgla, nafty, soli, ziarna, brak wagonów odczuwamy.
"Własna nasza fab ry k a w styczniu bieżącego ro
k u wypuściła ze:sw ych w arsztatów pierwszą lokomo
tywę. Odbyło się to z w ielką uroczystością wobec P r e zydenta, M arszalka i panów m inistrów .
K ongres rolniczy, to znaczy w ielki zjazd rolni-, ków większej i m ałej własności, odbędzie się w W a r
szawie, w czerwcu bieżącego roku. Z całej Polski zjadą się rolnicy i w gm achu C entralnego Tow arzy
stwa Rolniczego obradować będą nad wszystku.mi sprawami związanemi z rolnictw em . I o podatkach i o pracy na roli i o ubezpieczeniu służby ro ln e j i a ogól nem ubezpieczeniu rolnem . O wy wozie i przy
wozie i o cenach rynkow ych, słowem o tern wszyst- kiem, co w k ra ju rolniczym , jak nasz, jest najw a
żniejszą sprawą. Prezesem całego zjazdu obrano p o sła J . Goś cieki ego.
N ajtańszcm Eikisiem w Polsce potL»bno są K iel
ce. A najdroższe jest Borysław , w okolicach m ający kopalnie n a fty , R ybnik na Górnym Śląsku, m ający kopalnie w ęgla i "Wilno, które m a blisko... bolsze
wików.
W M odlinie oficerowie obozu warszaw skiego pragnąc uczcie pamięć poległych kolegów, założyli ochronkę, w k tó re j znalazło opiekę i naukę 68 dzie
ci — sierot po poległych za Ojczyznę. O chronka, pro
wadzona przez siostry „rodziny M&rji“, zapewnia dobry kierunek wychowańcóm, którzy oby przynió
sł adek i przyjaciółek, tu liła dzieci swoje chrzestne i błogosławiła je, a zapłakane kobiety pocieszała.
— N ie płaczcie, drogie moje. M nie tam stokroć lepiej będzie, niż tu na ziemi, a nie zapomnę o was i tam ,. U stóp Najświętszej P an ien k i wybiegam dla w as niejedną łaskę... N ie płaczcie...
1 cichym, słabym, 'przeryńrajiym głosem daw ali jeszcze rady i nauki. T ak trw ało jdo wjeezora.
G dy wszyscy Odeszli, a ja p a d o m przy niej na kolana, wzięła mię za rękę i jeszcze nauczała:
— Kocfiąj ludzi... pracuj niętylko dla siebie, ale i dlą nich... M iłość.to tak a słodka rzecz.
P o tem jej u sta zaczęły szepltać słowa modlitwy.
J a czułem na swej ręce, jak dłoń jej chłodła i sztyw
niała, a u s ta ; wciąż* jeszcze w ym aw iały święte imiona Jezusa i M arji. P otem i to ustało, i cisza w ielka zro
biła się w izbie... cisza śmierć,
.0, niech ci ziemia lekką będzie* droga, ukochana’
staruszko! Dziś, kiedy żółty piasek pod m ogiłą przy
kryw a drogie twoje zwłoki, a "serce pęka m i z bólu, chcę1 choć jakikolw iek ślad zostawić po tobie. Dlatego;
piszę to wspomnienie. Niech ojbraz twój, coś chodziła wśród nas, czyniąc dobrze każdemu, coś nas ta k ko
chała jak dzieci, nigdy nie zaginie, niech nie wycho
dzi z pamięci naszej. S tarajm y się rady i nauki tw oje często sobie przypom inać i według nich postępować, żeby za tw ym przykładem idąc, krzewić w sobie f i o l ką, gorącą, serdeczną miłość dla ludzi. Paw eł (P.R .)
Koniec.
Struna 6 G A Z E T K A D L A K O B I E T Numer * śli pociechę tym zacnym ludziom, co o ich los za
dbali. Szerzyć światło n a u k i to jedna z najpilniej
szych prac w Polsce, gdzie niestety tak dużo jeszcze ludzi nie umie czytać.
Sprowadzenie zwłok H enryka Sienkiewicza. Za
powiada się w ielka narodow a uroczystość. Oto — m ają być sprowadzone drogie nam zwłoki naszego ukochanego autora, co nam pisał o bohaterskich czasach P olsk i i o B a rtk u zwycięzcy, a krzepił ducha podczas niewoli. U m arł czasu wojny w Szwajcarji, gdzie dotąd spoczywa. A le duch jego pewno z u tę
sknieniem p atrzy z Nieba, pragnąc, aby proch ziem
skiej powłoki złączył się z ziemią ojjgzystą. Stanie się to niebawem, o ozem zawiadomi m /* nasze C zytelni
czki.
K to najszybciej staw ił się na wezwanie do służby wojskowej? M inisterstw o spraw wojskowych zarzą
dziło próbne powołanie rezerwistów, aby się przeko
nać jak prędko staw ią się n a apel żołnierze. Otóż M aksym iljan Jasiek, ze wsi W ądzyna w pcw. dział
dowskim i W acław Chyźniak, ze wsi Bereźnica na W ołyniu pierw si przybyli na wezwanie. Pierw szy do
stawszy rozkaz o godz. 3 zrana, staw ił się o godz. 7«
rano w oddziele, odległym o 34 kilom. D ru g i prze
był odległość 15 kilom. w. przeciągu półtorej godzi
ny od oliwili otrzym ania rozkazu. Oficerowie S zta
bu G eneralnego, chcąc dać w yraz uznania dla wyso
kiego pojmowania obowiązków obyw atelskich przez powyższych Azerwistów, szeregowych, ufundow ali drogą dobrowolnej składki upom inki dla nich w po
staci zegarków kieszonkowych i książek z dedykacją:
„Za gotowość służenia Ojczyźnie“; któro zostały im doręczone wraz z osobistem pismem szefa Sztabu G eneralnego. N asz żołnierz i w czasie wojny i po
koju zawsze jest dzielny.
Kzzxxxxxzzzzxxzxrzzxxxrxrixzrxxj' xxxrxxrx
O miłości ludzi.
Po B ogu marny jeszcze na świecie do kochania wiele. D obra m atk a zawczasu w inna już czuwać i pracować nad sercem swego dziecięcia, bv ono po
tra fiło ukochać jak najwięcej.- -m
Słyszy się często, jak o sercach ludzkich mówdą:
złe serce, dobre serce, zimne serce, gorące, złote, ka
m ienne itd. Bo też rzeczywiście różne serca są w lu dziach. Jednego ścrce jest czułe, dobre, złote, które w zruszy się nairfyidok każdej łzy bliźniego, n a widok krzywdy, bólu, krw i. Zabije gwałtownie radością, gdy się na świeoie co dobrego stanie, albo pęknie z żalu.
Człowiek z tukiem sercem — choć rzadko zdolny jest do bohaterskich czynów, nie przełknie sam posiłku, gdy widzi głodnych, nie spocznie jeśli kto pomocy potrzebuje, nie roźeśmieje się, gdy inni płaczą i rad- by każdem u nieba przychylić.
Zdarza s-ię też człowiek z sercem bardzo gorącem.
T aki z zapom nieniem o sobie»gotów jest do najw ięk
szych poświęceń, do ofiary ze wszystkiego co posia
da, naw et z własnego życia. Taki pierwszy zerwie się do ratunku, gdy pożar naw iedzi bliźniego; tak i rzuci się W spienione n u rty za to n ący m ; tacy znajdują się między obrońcam i ojczyzny. Ile to łudzi z takiem i .sercami za gorące ukochanie Polski, za chęć służenia je j do ostatniego tchu, szło w m roźne strony Syberji, ou srogą poniew ierkę i długą tęsknotę za s w y m i!
B yw a człowiek z sercem karni en nem, k tó ry może porznąć i zabić siostrę, b rata , ojca, rodzoną .matkę.
# . h y w a też i ta k i (tych pono najw ięcej), co znowuż Sta wew nątrz tylko kaw ał mięsa, — ot ta k ie sobie zw yczajne bydlęęe .serce, sej-ce zimne, obojętne.
Posiadacz takiego serca to samolub, sobek nie
miły, k tóry kocha bardzo, ale tylko siebie. On m usi mieć dla swojej osoby dużo miejsca, choćby inni nie m ieli go wcale — dużo jedzenia, choćby naokoło m ar
li z głodu, — idąc, nie ustąpi nikom u z drogi; zawsze i wszędzie musi się dziać po jego woli.
A niech tam wszyscy przepadną; byle jem u było dobrze. Sobka można poznać przy jedzeniu, przy ro
bocie, przy zabawie, w podróży, w kościele, wszędzie.
Scbek nic nie zrobi dla dobra ogólnego, owszem on jśszcze zepsuje, jeśli jem u tak potrzeba. S obka do
tk nąć nie można, bo się mści.
K tóraż m atka chciałaby m atką być takiego ł P raw da, że kiedy wokoło dużo krzywdy, dużo bólu, biedy .i łez, ty z sercem czułem ciężko jest żyć, gdyż cno często cierpieć musi. Gdyby jednak wszyst
kie m atki serca w dzieciach swych rozbudziły, to i krzyw dy na świecie i biedy i łez byłoby o wiele mniej.
Inaczejby świat cały w y g ląd ał!
* * *
Je śli m atka posiada serce lepszego rodzaju, to jej bardzo o to chodzić powinno, by z dziecka nie w yrósł zły człowiek. Ju ż wcześnie przyglądać się po
winna, jakie też to serduszko jest w m aleństw ie i w dobrem? rozwijać. /
Zdarza się często, że dziecina przyjdzie już na świat z dobrem, złotem serduszkiem. Kochane tak ie m aleństwo płacze, gdy widzi obok jaką wyraźną krzy
wdę, dzieli się chętnie wszystkiem, co posiada. N ie może jeszcze odkroić albo odłamać, to choć odgryzie
kąsek i daje. ,
D obra m atka p atrzy na to rozradowana, a nie
świadoma o zgrozo! gniew a się na poczciwą dziecinę, grozi jej karą, albo naw et bije i dzielić się z drugim i nie pozwala.
Przez nieświadomość często m atka sama prow a
dzi dziecko na złą drogę. N iem raw e biedactwo, stąpa
jąc na niepewnych jeszcze nóżkach, straciło równo
wagę i bęc: wycięło głowiną w róg szafy. Płacze więct i ciągnie do m atki, be tam znajdzie ukojenie i lekar
stwo na swój ból. ,
D obra m atka ma różne lekarstw a na takie Liedy.
P rzykłada szmatkę umoczoną w zimnej wodzie, przy
tu li, lekkim pocałunkiem w stłuczone m iejsce ból złagodzi, okaże przytem swojo niezadowolenie, że dziecko nieuwagą naraziło się na wypadek,
A le co robi m atka inna ? U żala się ona nad za
płakaną swoją pociechą i szuka winowa;cy, by krzyw dę pomścić i tern cierpienie dziecka złagodzić. Szafa w inna, że tw arda. E j, trzeba obić, nie darować! B ie
rze się k ija czy paska i z rozkoszą wym ierza niby za
służoną karę.
D ziecinka m a jeszcze łzy na rzęsach, ale z oczek już zadowolenie patrzy, bo kochająca m atka na biedę po
radziła.
• N a drugi raz poradzi sobie same, a im dalej, tern lepiej. Przez zemstę wybije zęby towarzyszowi zabaw, petem podpali sąsiada, pozwie do sądu osiwiałych ro
dziców.
Coraz liczniejsze ochronki i szkoły, śliczne w ier
sze i piosenki żałosne o prześladow anych kalekach, o moczonych psklętach i inne spraw iły to, że spotyka się między chłopcami m niej takich m ałych katów, jak dawniej, co to psuli gniazda ptaszę, robili sobie w ia
traczki z chrabąszczy, albo nawłóczyli je na nici, ro
biąc 7. tego żywe na szyję ozdoby. J u ż dzisiaj zno
śniejsze m a życie kaleka, lepiej też p taszy norh, ża
bom, kretom , nietoperzom, nie poprawiło się jednak wiele tyra wszystkim staruszkom nieszczęsnym, któ
rzy, jako niezdatni do pracy, najgorsze w domu zaj
m u ia kąty.
S
Ten sam m iły wnuczek, k tó ry oburzyłby się na widok męczonego robaka, obchodzi się n'elitoscSwie z trzęsącą się babką, z siw iutkim , niedołężnym dziadu- siem ; bo o tern, że starow iny cierpią, że ich też boli, żaden jeszcze wierszyk nie powiedział dziecku dotąd, a m atka... E j! Boże je d y n y ! aż przykro wspominać!
M atka sama obchodzi się po iy rań sk u z tym i, których kochać i otaczać opieką powinna, z tym i, którzy nie
gdyś pokłdali w niej nadzieję, jak ona dziś w swojem potomstwie.
M atek więc wina, że są między ludźm i samoluby, mściciele, ty rany, i m atki też sprawić mogą, by ich już w natępnych pokoleniach nie było.
K iech dziecko, choć m ałe, uczy się nie ty łk a w ochronce czy szkole, ale i od m atk i: odczuwać cierpie
nia drugich, pomagać potrzebującym , nieb rac nikom u najm niejszej nawet rzeczy, owczbm jeszcze się dzielić.
N iech się nauczy od m atki wybaczać urazy, niech od niej nauczy się dziecko kochać szlachetnie; a cno
ta ona święta wejdzie w jego krew i pwez ca le ż y c ie będzie m u jasnym drogowskazem.
Franciszka Gensówna.
xznzxxz
Z X X Z Z 1 X 1 X X X X X Z X Xxxxxxxxxxxxxxxzx
Urządzenie o p ó i J i ia r z p n p S .
Słyszym y zewsząd, że za mało jadam y jarzyn i owoców, które um iejętnie przyrządzone nietylko do
brze smakują, ale są zdręwe. Ludzie, którzy odżywia
ją się przeważnie potrawam i mięsnemi, podlegają ró
żnym chorobom. W szystko zatem przem awia, by go
spodynie upraw iały ja k - najwięcej warzyw. M roźna i długotrw ała zima ustąpiła, słonko przygrzewa, prę
dzej więc urządzajm y nasze ogródki, śpieszmy z sie
wem, by na czas wydały nam plony. Ale bierzmy się do tego um iejętnie i robotę w ykonujm y z pewnym, planem.
Przez dłuższy czas nie można siać ani sadzić je
dnej rośliny po drugiej, gdyż wtedy g ru n t się wy
czerpuje. P rzy tern jedne warzywa potrzebują nawozu pierwszorooznego, inne lepiej się udają w gruncie w drugim lub naw et trzecim roku po nawozie. P ra w ie wszystkie jednak lubią nawóz meco przetraw iony i dlatego najlepiej g ru n t pod warzywa mierzwić na je
sień. Jeżeli zaś tego niezrobiono, to mierzwiąc n a wio
snę przed samym siewem, użyć najlepiej kom postu lub wyskrobków ze stajni czy obory. Trzeba zatem przy urządzaniu warzywników zastosować plodo- zmian.
Gdy pod upraw ę warzyw marny g ru n t więcej ja
łowy, wtedy - corocznie nawozimy połowę przest rzeni, upraw iając na n ie j: kapustę, ogórki, sałatę, pomido
ry, szpinak, kalarepę, brukiew d t p .! na drugiej poło
wie gnojonej przed rokiem, cebulę m archew, p ietru
szkę, buraki i rośliny strączkowe, jak groch, fasolę.
W gru n tach żyźniejśzych stosują plodozmian 3- polowy, dzieląc całą przestrzeń na trzy części i co rok tylko jedną nawożąc:
1-szą część przeznaczamy pod rośliny, w ym aga
jące pier wszor ocznego nawozu jak kapusta, sałata, ogórki, dynie albo.banie, pom idory l tp .:
2-ga część warzywa, zadowalające się nawozem drugorocznym , jak to : m archew, pietruszka, buraki, cebula (cebula posadzona ną. świeżym nawozie wyda olbrzym i szozypśór i będą ją zjadały białe robaczki);
3-cia część: warzywa które w ym agają jeszcze m niej żyznego g ru n tu i udadzą się naw et n a gruncie w 3-cim roku po nawozie, ja k groch i fasola. N a dru gi rok nawozimy 3-cią część- na 3-ci 2 gą, na 4-ty 1-szą Część i t. tL
D la warzyw trw ałych czyli pozostających przez ciąg kilku la t na tern samem m iejscu, trzeba prze
znaczyć osobną działkę, k tó ra w dwu i trzy-polowym płodozmianie zupełnie nic jest brana pod uwagę. N a tej cząstce upraw iam y truskaw ki, szczypiorek, siedm io łatkę, rabarbar, szczaw.
- Gdy już mamy ziemię pod warzyw a nawiezioną i skopaną, wtedy każdą część dzielimy bruzdam i przy pomocy sznura łia zagony dwułokciowej szerokości, bruzdy w inny m ierągć przynajm niej jedną stopę. W miejscowościach o dużym spadku w ziemi więcej' su
chej bruzdy w inny iść w poprzek pochyłości, ażeby zatrzym yw ały w ilgoć; w ziemiach wilgotnych lepiej robić je w kierunku spadku.
W ziemiach suchych wystarczy bruzdy przede
ptać, w w ilgotnych zaś pogłębia się je szpadlem, roz
rzucając ziemię na sąsiednie zagony, ażeby odciągały nadm iar wody.
N ajlepiej jest zasiewać wszelkie warzywa w rzą
d k i robione w poprzek zagon a, gdyż sposób ten uła
twia pielenie i okopywanie a warzyw a m ają po obu stronach dość m iejsca do rozrastania się. Ziarno po
w inno być p rzykryte tak głęboko, ażeby w arstw a znajdującej się nad niem ziemi, była ‘1 razy grubszą niż samo ziarno. Nasi on ko bardzo drobne wystarczy po zasianiu przyklepać deseczką. Rośliny zbyt gęsto wzeszło należy jaknajw cześniej przerwać.
D obre plony warzyw zależą nie tylko cd upraw y i wynawożenią, ale i od jakości nasion. D latego też powinniśmy się starać sami wychować nasiona z najlepszych roślin lub też kupować w pierwszorzę
dny w składach nasion i syndykatach rolniczych. N i
gdy zad gosposie kochane, nic kupujcie nasion na ta r
gach u żydów, bo choć oni "taniej sprzedają, ale zaw
sze oszukają. Z. B rortnrsha.
Przepisy kuchenne.
Ogólne uw agi przy pieczeniu ciasta.
Aby się ciasto udarzyło, m usimy m ieć dobrą, su
chą mąkę (należy przesiać przez sito), dobre świeże drożdże, oraz izba, w k tórej ciasto się w yrabia, musi być bardzo ciepła (20 do 25 Stopni R.) i żadne stawia»- nie ciasta przy piecu nie pomoże, jeżeli m ieszkanie .niedostatecznie ogrzane. P ie c jest również bardzo wa
żnym w arunkiem przy pieczeniu ciasta, powinien być zawczasu wypalony, żeby ciasto w oczekiwaniu pieca nie przerastało i lepiej gdy jest za gorący, łatwiej bo
wiem trochę ostudzić niż nagrzać. I ta k z ciast droż- dżowych babki w ym agają szczególnie gorącego pieca, parzone jeszcze silniejszego, jak na chleb razowy, bułki troszeczkę słabszego, kruche ciastko potrzebuje również dobrego, ale już m niej silnego ognia. P ie t się próbuje m ąką, jeżeli się nie pali a ty lk o prędko rum ieni — dobry. B abki trzym ać w piecu do 1 ½ godz bulki zwyczajne godzinę.
W ażną jest rzeczą wiedzieć, wiele drożdży brać dc ciasta. Do parzonego ciasta liczy się na 1 gi n. (2 kłg) m ąki z 12— 16 łut. (16— 20) dkg) drożdży, na zwyczaj
ne bulki, pierożki, raczuszki i t. p. na 1 grn, (2 klg) m ąki 8 łutów (10 dkg) drożdży. Gdy ciasto nie chce rosnąć, dosypać nieco sody oczyszczonej, gdy droż
dże niezbyt pewne, również użyć tego sposobu- C i*
/ iii &
Strona 8 g a z E Y l A D L A K O B I E T ■ N um er 4
sto n a bułki nio powinno być bardzo rzadkie, w tedy bułki w gorącym piecu rozpływ ają się i będą płaskie.
Ciasto na bułki powinno być takiej gęstości, żeby go m ożna nożem rozkroić, a nie ciągnęło się za no
żem. W yrabiać należy ciasto tak długo, aby zupełnie od rą k odstało.
S ernik. 2 ½ f. sera zemleć z 6 gotowań cmi k a r
toflam i (bez soli). Rozetrzeć ten ser i k a rto fle z 1 f.
cukru, wanilją, 4 łyżkami śm ietany i 8 całemi jajam i.
Na podkład ciasto z % f. m ąki, 1 jaja, trochę sody, łyżka smalcu i trochę śm ietany, cukru dodać do sma
ku. P lacek włożyć do blachy lub tortow nicy wysma
rowanej smalcem i nałożyć przyrządzonym serem.
P rzed samem położeniem na ciasto ser lekko wymie
szać z rodzeniam i, cykutą i m igdałam i krajanem i.
K ruche ciastko lub placek. 1 litr mąki, szklanka cukru, 20 dkg. smalcu, na koniec noża sody oczysz
czonej, skórki cytrynow ej lub pomarańczowej, kaw a
łeczek wanilji, rozetrzeć to wszystko razem n a m iał
ko. Potem dodać 2 całe ja ja i 1 żółtko (białko zesta
wić do sm arow ania), szklankę śm ietany kwaśnej lub mleka, zagnieść wszystko razem, ciasto wolne ja k na pierogi. .Rozwałkować na % cm., w ykraw ać ciastka, posmarować białkiem, posypać cukrem , makiom lub anyżkiem. Piec dość ciepły. Można z tego ciasta zro
bić placek n a dużą blachę, przełożyć m arm oladą z ja
błek, posmarować białkiem, posypać cukrem i upiec.
P lack i kruche z serem. Szklanka mleka, trzy ca- jaja, szklankę cukru, łyżkę masła, proszek w au i ijo- wy i łu t amoniaku, wymieszaj na miseczce i w to wsy- puj po tro ch u m ąki, aż się zrobi takio jak na lano kluski. Gdy dobrze roztarte, że grudek wcale niema, zostaw tak n a noc. N a drugi dzień dosyp ty le mąki, żeby można był.o ciasto wałkować. W yłóż go na stol
nicę. i rób placki na palec grube. Połóż je na blasze i upiec do lekko rum ianego koloru. Tymczasem przy- góluj s e r : T rzy fu n t o wy świeży ser połam na kawał
ki i rozetrzej w misce glinianej -wałkiem, [ dodaj 2 szklanki cukru, 2 jajk ą i trochę wabili. G dy masa do
brze roztarta- posm aruj nią: grubo plaski i w staw znowu w piec, aż ślę ser tro c h ę :zrum ieńi. N ie wyj
muj z blaszek aż zupełnie ostygnie.
T orcik z fasoli. Namocz na noc kilo fasoli, na d ru g i dzień ugotuj ją do miękkości. W odę odpędź i p rzetasuj fasolę przez purszlak do miski. Dosyp 2 szklanki cukru, proszek w anilii i łyżeczkę sody oczy
szczonej, W yłóż tę masę na okrągłą blaszkę dzieląc na trzy części, żeby mieć trzy placki f każdy upiec do rum ianego koloru. P osm aruj dwa placki grubo m arm oladą lub powidłami, ułóż jeden na drugi, po
kryj trzecim plackiem i na drugi dzień k ra j ostrym nożem i podawaj do święconego.
Baby awyczajne. Bierze się 1 garniec m ąki, prze-, siewa i wygrzewa. Do środka wlewa się' k w a rta wol
nego m leka i 10 łutów drożdży rozrobionych w kwa
terce letniego m leka, rozrabia się w środku tym pły
nem trochę m ąki i zostawia aby rosło. Gdy zacznie do
brze rosnąć, wlewa się w to żółtek ubitych z cukrem cd 30—40, ile kto chce i ma, jeżeli żółtek 30, to wzdąć do tego 8 białek na pianę ubitych, cukru f u n t i pół, m asła fu n t, rodzenek, z których pestki wyjęto, bS fu n ta , dla zapachu dodać skórki cytrynow ej lub poma-
■ rańczowej. W yrobić ciasto z godzinę, a potem kłaść zaraz w form y masłem wysmarowane, postaw ić w cie
ple aby wyrosły do trzech czwartych form y, a nastę
pnie wstawić w gorący piec na godzinę.
Śledzie smażone marynowane. Śledzie wymoczo
ne oczyścić, wyjąć ości, pokroić n a cztery dzwonka, o tarzać w mące, usmażyć na oleju. Osobno udusić w oleju cieniutko pokrajane jarzyny — m archew, pie
truszkę, cebulę, przełożyć niemi śledzie, zalać cetera niezbyt mocnym, przegotowanym z korzeniam i. W y
borna potraw a podana z kartoflam i.
ÜÖBööaBOöOöQöööQöööö
C o r a d z i , G s z e & a " ?
Rób dobrze ile tylko możesz. N a wdzięczność ani czekaj, ani się oglądaj. Sum ienia słuchaj. Je śli ono spokojne, to już masz nagrodę. Choćby i bez nagrody, to nie ustaw aj, bo życie często bywa zdradne i jedno drugiem u łatwiejszem go czynić powinno.
* * *
D baj o męża, dzieci, dom, rodzinę. Ale pamiętaj, że cala P o lsk a to jeden nasź k ra j umiłowany, że wszystko na niej nasze, że wszyscy w niej swoi. Znajdź w sercu umiłowanie dla wszystkiego i wszystkich, a coraz lepiej będzie w naszej Rzeczypospolitej.
* * *
Q żołnierza dbaj. O każdego, swój czy nieswój*
krew niak czy nie krew niak. Każdy n asz." Każdy cię
żką i tw ardą przechodzi służbę, którą zdobywa za
szczytne m ia n o : Obrońcy Ojczyzny — ale które mu słodzić należy. Gzem możesz, spraw m u radosną chwi
lę, bo w koszarach czasem chłodno i nie zawsze syto. , L. K.
zasyłamy wszystkim Czytelniczkom i Czytelnikom H e slak c -iB ,
Dla ułatwienia czytelnikom opłacania miesięcznych numerów Gazetki opłaciliśmy numer Konta Pocztow e! Kasy O szczędności ' 0 otrzymaniu Gazetki prosimy pieniędzy nie przesyłać przekazem, lecz w płacić je na swojej poczcie na numer „Ga-eiki dla Kobiet“ 6 2 8 5 Wszelką korespondencję „Gazetki dla Kobiet“ należy skierowyw ać pod adresem: Warszawa, N ow y Św iat 34 m, 4 albo Katowic®
Goniec Śląski. Redaktor wydawca: Zotia Kałeska, Warszawa. Mokotowska 4U
