• Nie Znaleziono Wyników

Der Baumeister, Jg. 23, Heft 11

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Der Baumeister, Jg. 23, Heft 11"

Copied!
21
0
0

Pełen tekst

(1)

m m m m g Ä M p

m m m

XXII I . J A H R G A N G N O V E M B E R 1 9 2 5 H E F T 11

I N H A L T : H a u p t b l a t t : Bau ten der R eich sp o s t: O berp o std irek tio n M ü n s te r i. W., Arch. P o s t b a u ra t Tie tze-B erlin — F e r n a m t in K öln -D eutz , Arch. Ob.- Postbaurat D e e t z - K ö l n — O berpostdirektio n D o rtm u n d , P o s t n e u b a u B ochum , H a u p tp o s t -u .T e le g r a p h e n a m t, Arch. P o s t b a u ra t H aake u. Reg.- B m str. H ager — D e u tsc h e V e rk e h rs - A u s s te l lu n g M ü n c h e n 1925: A nsic ht a u s der Vogelschau — P ostauto halle , A rch. Postbaurat W ern e r -M ü n ­ chen — E isenbahnhalle, Arch. Reg.-B mstr. G. H a r b e r s - M ü n c h e n — U e b e rb rü c k u n g de r L ilip utbahn, Arch. Prof. C arl J ä g e r - M ü n c h e n — T e il­

an s i c h t von d e r H alle für Angelsport, A rc h .W ie d e r a n d e rs-M ü n c b e n . □

B e i l a g e : Das w ie d e re r sta n d e n e Babylon — Vom Tag für D enkm alpflege u nd H e i m a t s c h u t z in F re ib u rg i.Br. 1925 — B ü c h e rb e s p r e c h u n g e n

— Offene P re i s a u s s c h re ib e n — E ntsch ied en e P r e isa u ss c h re ib e n — G eschäftli che M itteilungen. □ T a f e l n : 89: O berp o std irek tio n M ü n s te r i.W., Arch. P o stb a u ra t Tietze-Berlin — 90-91: P o s t n e u b a u B o c h u m , P o stn e u b a u Siegen, Arch. Po st­

baura t H aake u. Reg.-B m str. H a g e r — 92-94: Postgebäude in Köln a .R h . — 95-96: P o s t h a u s in W ü rs e le n b. A achen — 96: P o s t h a u s in M erte n b .K öln a Rh., A rch. O b e rp o stb a u ra t D e e tz - K ö ln — 97: F e r n s p r e c h a m t für Köln-S üd, A rch. O b e rp o s t b a u ra t D e e t z - K ö l n — 98: D eu tsch e V e r­

k e h rs -A u s ste llu n g M ü n ch en 1925, Arch. Reg.-Bmstr. G. H a r b e r s - M ü n c h e n , Mitarb. L e c h n e r & N o r k a u e r - M ü n c h e n . □

T T

Ir

SB BAUMEISTER

H E R A U S G E B E R : P R O F . D r . - I N G . e.h.

II M ONATSHEFTE

[ V E R L A G U N D E X P E D I T I O N :

HERMANN JANSEN,

Arch., B e r l i n ,

APri-ITTFT<rTTTR G E O R G D. W. CALLWEY

.*. / . und S T A DT B A U A MT MA N N .*. A K G » 1 1 1 1 E. I V 1 U IV MÖNCHEN, F I N K E N S T R A S S E 2, U N D

S.LANGENBERGER,

Arch., M ü n c h e n ||

U N D BAU PRAXIS

|| BERLI N W .57

,

KURFÜRS TENS TRAS S E 8 ALLE Z U S E N D U N G E N A N D E N V E R L A G V O N G E O R G D . W. C A L L W E Y I N M Ü N C H E N F I N K E N S T R A S S E 2

W ä h r e n d in f r ü h e r e n J a h r e n di e P o s t in d e n d e u t s c h e n B u n d e s s t a a t e n s i ch vielfach mi t g e m i e t e t e n R ä u m e n b e g n ü g e n k o n n t e , h a b e n s i c h in j ü n g s t e r Z e i t v i e l e r o r t s m a n c h e r l e i G r ü n d e e r g e b e n , die d e n E r w e r b e i n e s p o s t e i g e n e n G r u n d e s s o w i e die S c h a f f u n g e i n es e n t s p r e c h e n d e n Z w e c k b a u e s als w ü n s c h e n s w e r t b z w. u n e r l ä ß l i c h e r s c h e i n e n l i e ße n. W e l c h e r A r t di e se B e w e g g r ü n d e w a r e n — m a n d e n k e z.B. an die b e t r ä c h t ­ l iche E n t w i c k l u n g d e s p o s t a l i s c h e n A r b e i t s g e b i e t e s d u r c h d e n

A u f s c h w u n g d e s P o s t s c h e c k v e r k e h r s o d e r an d e n d u r c h die ei nhe i t li c he R e i c h s z e n t r a l i s i e r u n g u m vi el es s c h w i e r i g e r g e ­ w o r d e n e n i n n e r e n A p p a r a t — m a g an d i e s e r St e l l e als n e b e n ­ s ä c hl i c h e r s c h e i n e n im V e r g l e i c h z u d e m h i e r viel m e h r i n t e r e s s i e r e n d e n T h e m a d e r E n t w i c k l u n g d e s P o s t b a u e s n a c h d e m G e s i c h t s p u n k t e s e i n e r ä s t h e t i s c h e n G e s t a l t u n g .

In d i e s e r R i c h t u n g k a n n n u n e i n e s e h r b e d e u t s a m e W a n d ­ l u n g , w e n n n i c h t g a r ein G e g e n s a t z f est gest el l t w e r d e n . E r -

Arch. P o stb au rat Tie tze - Berlin O berpostdirektion M ü n s te r i.W., Haupte in gang R isalit -H ohenzoll ernring

Bildh. H eim - Stuttgart

(2)

98 D E R B A U M E IS T E R □ 1925, N O V EM BER

•O b e r p o s t d ir e k t io n M ü n s te r — A nsic ht vom H ohen zo lle rn rin g

freute sich d o c h g e r a d e P o s t u n d B a h n n o c h l a n g e bis in u n s e r e Zeit he r e i n e i n e r s p r i c h w ö r t l i c h g e w o r d e n e n „ S c h e ­ m a t i s i e r u n g “, die n u r auf mi l i t ä r i s c he m G e b i e t e n o c h ü b e r t r of f en w u r d e u n d i n s b e s o n d e r e d u r c h ei ne m a n g e l n d e R ü c k s i c h t ­ n a h m e auf die E i g e n a r t d e r l a n d sc ha f t l i c h en be zw . ö r tl i c h e n U m g e b u n g si ch a u s z e i c h n e t e . E r s t in n e u e s t e r Z e i t w u r d e di ese vielfach wie ein u n l ö s l i c h e r B a n n e r s c h e i n e n d e G e ­ p f l o g e n h e i t e r f r e u l i c he r w e i s e d u r c h b r o c h e n , s o d a ß frisch pul ­ s i e r e n d e Kraft s i c h hi e r in g le ic he r A r t of f e nba r e n k o n n t e wie i m p r i v a t e n L e be n. D e m D r a n g e n a c h E n t f al tu n g s chöpferi scher^ K ö n n e n s u n d Wo l l e n s w u r d e A u s d r u c k v e r ­ l iehen d u r c h die V e r k ö r p e r u n g i n d i v i d u e ll e n E m p f i n d e n s , d a s g l e i c hz e i t i g ein ü b e r d a s e i n z e l ne spe zi el l e B a u w e r k h i n a u s ­ g e h e n d e s a u s g e p r ä g t e s a r c h i t e k t o n i s c h e s G e f üh l u n d V e r ­ s t ä n d n i s z e i g t e für d e n C h a r a k t e r s e i n e r U m g e b u n g .

Ei ne b e s o n d e r e E i g e n a r t we i s t d a s n e u e O b e r p o s t d i r e k t i o n s ­ g e b ä u d e z u M ü n s t e r in We s t f al e n auf. F r e i s t e h e n d a n drei S t r a ß e n , w ä h r e n d sich a n die vi er t e G e b ä u d e f r o n t d e r P o s t g a r t e n als s p ä t e r e E r w e i t e r u n g s m ö g l i c h k e i t anschl i eßt , l e h n t es si ch

in s e i n e r ä u ß e r e n G e s t a l t u n g a n die m ü n s t e r i s c h e n B a u w e r k e d e r S c h l a u n u n d P i s t o r i u s a n. A r c h i t e k t u r t e i l e a u s s a u e r l ä n d i s c h e m u n d b a d i s c h e m S a n d s t e i n h e b e n si ch v o n d e n F l ä c h e n d e s Z i e g e l r o h b a u e s mi t H i n t e r m a u e r u n g s s t e i n e n w i r k s a m ab u n d g e b e n d e m B a u w e r k e f r e u n d l i c h e B e l e b u n g . D a z u ei nt si c h die f a r bi ge K l e i n b e h a n d l u n g v e r s c h i e d e n e r F e n s t e r a n s t r i c h e , im K e l l e r g e s c h o ß d e s Mittelrisalites H o h e n z o l l e r n r i n g u n d d e r z u s a m m e n h ä n g e n d e n A c h i t e k t u r t e i l e o l i v g r ü n im G e g e n s ä t z e z u d e m w e i ß en F e n s t e r a n s t r i c h d e r ü b r i g e n A u ß e n f r o n t e n . D e r H o l z a n s t r i c h d e r Hof f r on t e n , die Z e m e n t p u t z e r h a l t e n , ist blau, im K e l l e r g e s c h o ß r o t b r a u n , i m Risalit u n d d e n T r e p ­ p e n h ä u s e r n gel b. D e r Ma nge l an G e l d m i t t e l n w i r k t s i c h a u c h i m I n n e r e n d u r c h A u s l ö s u n g g r ö ß e r e r F a r b e n f r e u d e a u s . Di e tief h e r a b g e z o g e n e n D e c k e n s i n d d u r c h w e g b l au g e ­ s t r i c h e n , di e R ä u m e s e l b s t w e c h s e l n in G r ü n , G r a u o d e r B r a u n u n d t r a g e n z u e i n e r ü b e r a u s w o h n l i c h e n S t i m m u n g bei. — Die F l u r e s i n d im e r s t e n G e s c h o ß ge l b , im z w e i t e n g r ü n , im dr i tt e n blau, w ä h r e n d d i e T ü r e n n a c h d e n F l u r e n z u z i n n o b e r ­ rot, n a c h d e n R ä u m e n d u n k e l o l i v g r ü n g e h a l t e n si nd. A n

A rch. Postbaurat Tietze - Berlin * Süd-A nsich t

(3)

DER BAUM EISTER o 1925, N O V EM B ER 9 9

R ä u m e n e nt h ä l t d a s G e b ä u d e die D i e n s t r ä u m e d e r O b e r p o s t ­ di r ek t i on , d e r O b e r p o s t k a s s e , ein S t a d t p o s t a m t , D i e n s t r ä u m e für d a s T e l e g r a p h e n a m t u n d T e l e g r a p h e n z e u g a m t , ei ne P r ä ­ s i d e n t e n w o h n u n g u n d z we i U n t e r b e a m t e n w o h n u n g e n . — N a c h 2 3 m o n a t i g e r B a u z e i t w u r d e d a s B a u w e r k a m 1.N o v e m b e r 1924 n a c h d e m E n t w u r f d e s R e i c h s p o s t m i n i s t e r i u m s fer t i ggest el l t .

E b e n s o z e u g e n v o n e i n e r g e w i s s e n B a u b e r e c h t i g u n g d e r B o d e n s t ä n d i g k e i t die B a u t e n d e r O b e r p o s t d i r e k t i o n Köl n;

d a s F e r n a m t s g e b ä u d e in K ö l n - D e u t z z e i g t d a s M i t g e h e n d e s A r c h i t e k t e n mi t d e r n e u e r e n Au f f a s su n g , e i n e n a u s g e p r ä g t e n I n d i v i d u a l i s m u s d e r F o r m , die j e d o c h n i c h t s c h r a n k e n l o s e

Wi ll k ü r b e d e u t e t . — Vi er Fl ü g e l u m s c h l i e ß e n h i e r e i n e n Mittelhof, d e r im E r d g e s c h o ß m i t e i n e m G l a s d a c h ü b e r d e c k t ist. D e r g e s a m t e E r d g e s c h o ß r ä u m b e h e r b e r g t e in e A u s l a n d s ­ p a c k k a m m e r , di e in u n m i t t e l b a r e r V e r b i n d u n g mit P o s t v e r ­ l a d e s t e l le u n d B a h n g l e i s s t eht . Die b e i d e n e r s t e n O b e r g e ­ s c h o s s e e n t h a l t e n n e b e n B ü r o r ä u m e n ein S e l b s t a n s c h l u ß a m t für d a s r e c h t s r h e i n i s c h e Kö l n u n d ein V e r s t ä r k e r a m t , w ä h r e n d d a s d r i t t e O b e r g e s c h o ß e i n e n alle v i e r Fl üge l u m f a s s e n d e n Saal für d a s F e r n a m t b i r gt . Bei d e r ä u ß e r e n G l i e d e r u n g d e s B a u e s ist d u r c h ei ne g e w i s s e straffe D i s z ip l i n ein w i r k u n g s ­ vo l l er K o n t r a s t z w i s c h e n H o r i z o n t a l e n u n d Ve rt ik a le n e rr e i c ht ,

*Arch. O b e rp o s t b a u ra t D eetz-K öln (Bearb. Reg .-Bmstr. K am in ski-K öln ) F e rn a m t in K öln-D eutz

• F ern am t in Köln-Deutz

(4)

100 DER BAUMEISTER ° 1925, NOVEMBER

n e r K l i n k e r n mit W e r k ­ s t e i n v e r z i e r u n g a u s g e ­ führt. E i n e b e a c h ­ t e n s w e r t e n e u z e i t l i c h e R a u m s c h ö p f u n g ist d u r c h di e D a r s t e l l u n g d e r S c h a l t e r h a l l e v e r ­ a n s c h a u l i c ht .

W e i t g e h e n d e R ü c k ­ s i c h t n a h m e auf die T r a ­ di t i on b e k u n d e t d a s G e b ä u d e d e r O b e r p o s t ­ d i r e k t i o n Köln, d a s z u A n f a n g d e s W e l t k r i e g s f e r t i gges t el l t w u r d e .

H i e r w a r für d e n A r - c h i t e k t e n d i e A n l e h n u n g a n di e F o r m e n g e b u n g d e r mi t te l al t er li c h en B a u t e n Kö l n s b e d u n ­ g e n . N b b e n d e n D i e n s t ­ r ä u m e n d e r O b e r p o s t ­ d i r e k t i o n w a r e n n o c h die R ä u m e für die D i e n s t - W o h n u n g d e s P r ä s i d e n t e n u n d für z w e i U n t e r b e a m t e , für die O b e r p o s t k a s s e , s o ­ wie ein S t a d t p o s t a m t z u g e w i n n e n Di e F a s ­ s a d e n , bei d e n e n Kirch- h e i m e r M u s c h e l k a l k ­ st ei n v e r w e n d e t w u r d e , h a b e n E d e l v e r p u t z u n d an e i n i g e n St e l l en o r ­ n a m e n t a l e n u n d f i g ü r ­ l i c he n S c h m u c k e r h a l ­ ten.

A u c h b e i m P o s t g e ­ b ä u d e in S i e g e n w u r d e auf d ie ü b e r l i e f e r t e n B a u ­ f o r m e n w e i t g e h e n d s t R ü c k s i c h t g e n o m m e n . H i e r v e r d i e n t z u n ä c h s t die D u r c h b i l d u n g d e s G r u n d r i s s e s mi t d e r z e n t r a l g e l e g e n e n S c h a l ­ t er ha l le b e s o n d e r e B e ­ a c h t u n g Sie l äßt in m e h r f a c h e r R i c h t u n g e i n d e r d a s G e p r ä g e d e s

M o n u m e n t a l b a u e s w i r ­ k u n g s v o l l st ei ge r t . Die b e i d e n, w e i t e r h i n n o c h a b g e b i l d e t e n S e l b s t a n ­ s c h l u ß ä m t e r z e i g e n die V e r w e r t u n g d e s alten K ö l n e r T r e p p e n t u r m - Mot ive s in g l üc k l i c he r V e r e i n i g u n g mi t n e u e m F o r m b e s t r e b e n .

Ei ne i n t e r e s s a n t e F a s ­ s a d e n g e s t a l t u n g ist für d e n z u r Zeit in A u s f ü h ­ r u n g b ef i ndl i chen N e u ­ b a u d e s P o s t - u n d T e l e g r a p h e n - G e b ä u d e s in B o c h u m d e r O b e r ­ po s t di r e kt i on D o r t m u n d z u e r w a r t e n. F o r m u n d L a g e d e s Ba u p l a t z e s , d e r im Z e n t r u m d e r S t a d t g e l e g e n ist, wie a u c h die F o r d e r u n g ei ner s p ä t e r e n E r w e i t e ­ r u n g s m ö g l i c h k e i t , d e r A n s c h l u ß d e r L a d e b ü h ­ ne n an die e l ek t r i s c he S t r a ß e n b a h n u n d die A u f r e c h t e r h a l t u n g des p o s t a l i s c h e n B e tr ie be s w ä h r e n d d e r Ba uz ei t w a r e n die w e s e n t l i c h ­ sten P r o g r a m m p u n k t e , d e r e n B e r ü c k s i c h t i g u n g bzw. Er füllung a us d e m G r u n d r i ß auf Tafel 91 ersi cht l i ch ist. D a s G e ­ b ä u d e , d a s in s e i n e m E r d g e s c h o ß B r ie f s c ha l­

terhalle, P a c k k a m m e r u n d P a k e t a n n a h m e , im e r st e n O b e r g e s c h o ß Brie f t r äger ei u n d T e l e ­ g r a p h i e , im zwe i t e n d as S e l b s t a n s c h l u ß a m t u n d im dr i t t e n O b e r g e s c h o ß d a s Kn o t e n - u n d F e r n ­ a m t umfaßt, w i r d in den

F a s s a d e n a u s B o c k h o r - Arch. O b e rp o stb a u ra t Deetz-Köln (Bearb. Reg.-Bmstr. K am in ski-K öln u. Po stb au rat Drefen- bach-Köln); S elb s ta n s c h l u ß a m t für Köln, N e u ß e r S tr a ß e

Arch. O berpostbaurat Deetz - Köln (Bearb. Reg.-Bmstr. K a m in s k i- Köln) S elb s ta n s c h l u ß a m t für Köln, U lrichgasse

(5)

DER BA U M EISTER o 1925, N O V E M B E R 1 0 1

♦Arch. P ostbaurat H aake u. Reg.-Bmstr. H ager ‘ Oberpostdirektio;

A b w e i c h e n v o m G e w ö h n t e n e r k e n n e n . Di e A u s b i l d u n g d e r S c h a l t e r h a l l e ist s c h o n i n s o fe r n n e u a r t i g , als m a n v o n d e r b i s h e r ü b l i c h e n s t r e n g e n S c h a l t e r a b t r e n n u n g A b s t a n d g e n o m ­ m e n u n d l e di gl ic h n e b e n d e n e i n ze l n e n Z a h l p l a t t e n leichte G l a s b e g r e n z u n g e n a n w a n d t e , die d e m Blick F r e i h e i t bis z u r ä u ß e r e n U m f a s s u n g s m a u e r g e w ä h r e n .

F ü r die A u ß e n f r o n t e n w u r d e n k r äf ti g e F a r b t ö n e g e w äh l t , s o z. B. für d e n S o c k e l b l a u g r a u e Ba s al t l a v a , für die G e s i m s e u n d F e n s t e r e i n r a h m u n g e n Tuffstein in k r äf ti g e r K ö r n u n g , für

n D ortm und — » Postneubau B ochum , H a u p t p o s t - u .T e l e g r a p h e n a m t

die Z w i s c h e n f e l d e r E d e l p u t z in w a r m e m Ge l b , z u d e m d a s D a c h in Mos el sc hi e f e r k o n tr a s t ie rt .

Auf Taf el 9 5 — 97 s in d w e i t e r h i n n o c h d r e i k l e i n e r e P o s t ­ b a u t e n d e s D i r e k t i o n s b e z i r k s Köl n w i e d e r g e g e b e n , di e ein w i e d e r u m b e m e r k e n s w e r t e s E i n g e h e n auf die ä s t h e t i s c h e F o r d e r u n g d e s u m g e b e n d e n O r t s b i l d e s v e r a n s c h a u l i c h e n .

W e n n v o r g ä n g i g v o n e i n e r E i n f ü g u n g in di e b a u l i c h e U m ­ g e b u n g d e s b e t r e f f e n d e n O b j e k t e s g e s p r o c h e n w i r d , s o darf h i e r n i c h t e in e P a r a l l e l e z w i s c h e n P r i v a t b a u u n d ö f f e nt l i c he m

* Schalterh alle

(6)

102 DER BAUMEISTER ° 1925, NOVEM BER

•A rch. Postbaurat Tietze - Berlin A nsic ht Ecke Wörth

Z w e c k b a u g e z o g e n w e r d e n . Rei n in s e i n e m A e u ß e r e n wi r d si ch o h n e j e g l i c h e B e r ü c k s i c h t i g u n g d e s G r u n d r i s s e s d e r C h a r a k t e r d e s M o n u m e n t a l e n bis z u e i n e m g e w i s s e n G r a d e z e i g e n m ü s s e n u n d hi eri n ein g e w i s s e r G e g e n s a t z z w i s c h e n d e m N e u b a u u n d d e n b e s t e h e n d e n be z w . u m g e b e n d e n P r i v a t ­ b a u t e n b e g r ü n d e t sein. D e r Z w e c k d e s B a u e s bzw. die Au f ­ ga be , die d a s P o s t g e b ä u d e erfüllen soll, h e i s c h t v o r al l em ei ne K e n n t l i c h m a c h u n g s e i n e r Ar t v o r a n d e r e n B a u w e r k e n , die allein s c h o n als W i d e r s p r u c h g e g e n d a s B e s t e h e n d e

i- un d C lev ers tra ß e P ostdirektio nsgebäude Köln a.Rh.

e r a c h t e t w e r d e n k ö n n t e , di e a b e r d o c h n i c h t z u v e r m e i d e n ist.

— Jede nf a l l s k a n n f e s t g e s te l l t w e r d e n , d a ß d e r P o s t b a u v on h e u t e u n t e r B e r ü c k s i c h t i g u n g d e r Z e i t v e r h ä l t n i s s e d e n z u s t e l l e n d e n ä s t h e t i s c h e n F o r d e r u n g e n in w e i t h ö h e r e m Ma ß e e n t s p r i c h t als v o r d e m . Di e d e m S c h e m a er t ei l t e A b s a g e a b e r gi bt w e i t er hi n d e m A r c h i t e k t e n die Mö gl ic hk e it frei er E n t ­ fal t ung s e i ne s K ö n n e n s u n d l äßt ei ne V e r g e u d u n g o d e r A b ­ s t u m p f u n g d e r k ü n s t l e r i s c h e n Kräfte v e r m e i d e n .

R o 1 a.

Süd-O st-A nsicht * Po stdirektio nsgebäude Köln a.R h.

(7)

D E R B A U M E IS T E R a 1925, N O V E M B E R 103

W e n n d e r S t a d t a r c h i t e k t auf Re i s e n u n d F e r i e nf ah r t g e h t , läßt e r sein b e ru f l i ch e s S i n n e n ni c h t z u H a u s e ; ü be r a l l stellt e r V e r g l e i c h e an, w a s für die e i g e n e A r b e i t v o r b i l d l i c h o d e r n i c h t v o r b i l d l i c h sei n k a n n . A u s s c h a u w i r d g e h a l t e n , ob die e i g e n e S t a d t , o b i h r G e s i c h t , ihr Wi r k e n u n d Wa lt e n d e n V e r g l e i c h b e s t e h e n k ö n ­ nen.

Ei n e St a d t , die ein V o r b i l d sei n k a n n u n d d i e u m i hr e L a g e b e n e i d e t w e m u ß , ist Z ü r i c h . D a s h i s t o r i s c h e Z ü r i c h ist n u r i m S t a d t t ei l u m d a s G r o ß m ü n s t e r h e r u m n o c h z u e r k e n n e n , w o die e n g e n u n d s e h r s t e i l en S t r a ß e n ein Bild d e r al t e n S t a d t g e b e n , u n d n u r n o c h u m die F r a u e n m ü n s t e r k i r c h e h e r u m s i n d e i n i g e w e i t e r e Z e u g e n d e s alten Z ü r i c h s z u fin­

d e n , z u d e n e n g a n z b e s o n d e r s a u c h die R ö h r e n b r u n n e n auf d e n P l ä t z e n u n d S t r a ß e n k r e u z u n g e n g e h ö r e n . Z ü r i c h ist s o n s t ei ne m o d e r n e S t a dt , di e a b e r b e ­ s t r e b t ist, d e r W ir t s c h a f t l i c h k e i t u n d d e r S c h ö n h e i t g l e i c h m ä ß i g z u m R e c h t z u v e r h e lf e n . S t a d t u n d N a t u r v e r b i n d e n si ch in s el te n s c h ö n e r We i s e , d e r S e e im K e s s e l ist d u r c h e i ne b r e i t e g r o ß s t ä d t i ­ s c h e S t r a ß e in g e r a d e r Li ni e m i t d e m H a u p t b a h n h o f v e r b u n d e n , u n d h i e r s c h o n ist m a n e r s t a u n t , d a ß e s g e l i n g e n k a n n , die s c h ö n e Allee i n m i t t e n d e r h o h e n G r o ß s t a d t h ä u s e r z u e r h a l t e n , di e w a h r ­ s c h e i n l i c h v o n d e n L a d e n b e s i t z e r n r e c h t w e n i g g e r n g e w ü n s c h t ist, d a sie d i e L a d e n s c h i l d e r u n d A u s l a g e n v e r d e c k t , di e a b e r im s c h w ü l e n H o c h s o m m e r die

Arch. Postbaura t Tietze Postdirek tio n s g eb äu d e Köln a.Rh. Eingang C lev ers tra ß e

Säule n im I I .O b e rg e s c h o ß B ild h a u e r S tan isl.K o b n

(8)

104 DER BAUMEISTER ° 1925, N O V EM BER

s c h a t t i g e n L a u b e n g ä n g e e r s e t z e n k a n n . E i n s t e n s g i n g a u c h in M ü n c h e n v o n d e r I s a r h e r bi s z u m M a x - J o s e p h - P l a t z eine Allee, sie ist a b e r ein Op f er d e r N e u z e i t u n d d e r für B a u m ­ p f l a n z u n g u n g ü n s t i g e n L a g e d e r S t r a ß e g e w o r d e n .

Vo rh al l e n u n d B o g e n s t e l l u n g e n s i n d in d e r S t a d t Z ü r i c h , di e m a n o b i h r e r n a t ü r l i c h e n V o r z ü g e m i t s t r e n g e r e m Ma ß e mi ß t al s m a n c h a n d e r e S t a dt , a u s al t er Ze i t wie a u c h aus n e u e r Zeit a n vielen St el l e n z u finden. G e r a d e für Sc ha f f ung v o n A r k a d e n d u r c h b r ü c h e n z u r G e w i n n u n g n e u e r F u ß w e g ­ fl äc he n bi et e n sich d a m i t s e h r g u t e Beispiele. D u r c h b r ü c h e im E r d g e s c h o ß in e i n f ac h e r We i s e , n i c h t in g e w ö l b t e n B o g e n s o n d e r n mit e b e n e r D e c k e auf g l a t t e n v i e r e c k i g e n Pfei l ern findet m a n , — g e r a d e wie s i c h s ergibt, w e n n ma n

e i n e n F u ß w e g in e i n e n G e s c hä f t s l a de n h i n e in ­ s c hi e b t , i n d e m einfach die S c h a u f e n s t e r z u r ü c k ­ g e s e t z t w e r d e n . S t r a ß e n e n g e n u n d ge f ä hr l ic he S t r a ß e n k r e u z u n g e n s i nd auf di ese We i se v e r ­ b e s s e r t w o r d e n . A u c h in Mü n c h e n gibt es ei ne s o l c h ü b e r l a s t e t e S t r a ß e n e c k e a m Ma r i e npl a t z, die in g l e i c h e r w e i s e g e ä n d e r t w e r d e n k ö nn t e , w e n n in ä h n l i c h e r F o r m ein n e u e r F u ß w e g e i n ­ g e f ü g t w e r d e n w ü r d e . Di e L ö s u n g e n v o m Li- m a t q u a i in Z ü r i c h g e b e n Vor bi l der . Es sei ni cht b e h a u p t e t , d a ß d i e s e L ö s u n g e n d a s I d e a l in a r c h i t e k t o n i s c h e r H i n s i c h t s i n d , die s c h ö n e n B o g e n s t e l l u n g e n in Zür i c h, u n m i t t e l b a r n e b e n d e n a n d e r e n F o r m e n , b e w e i s e n d r a s t i s c h d e n U n t er sc hi e d, a b e r d a Hilfe not t at , m u ß t e w e ­ n i g s t e n s d a s E r r e i c h b a r e g e s c h a f f e n w e r d e n . An d e r „ M ü n s t e r b r ü c k e “ u n d a m „ L e u h o f “ s i n d n eu e Bei s pi e l e v o n L a u b e n a n l a g e n z u fi nden.

A u c h d e r R e g e l u n g d e s W a g e n v e r k e h r s w i r d in l et z t er Z e i t g r o ß e A u f m e r k s a m k e i t z u g e w e n ­ det ; d u r c h A n l a g e v o n T r o t t o i r i n s e l n will an d e n v e r k e h r s r e i c h s t e n S t r a ß e n b a h n h a l t e s t e l l e n u n d an K r e u z u n g e n d i e se R e g e l u n g erzielt w e r ­ d e n ; freilich s c h e i n t n o c h D u l d s a m k e i t g e ü b t zu w e r d e n , w e n n die F u h r w e r k e ihr en g e w o h n ­ ten W e g auf d e m G e le i s e s t r e i f e n s t a t t a u ß e r ­ halb d e r T r o t t o i r i n s e l n n e h m e n . O b die w e i t e r e Abs i c ht , die z u l ä s s i g e H ö c h s t g e s c h w i n d i g k e i t für F u h r w e r k e z u e r h ö h e n , für ei n e n S t a d t v e r ­ k e h r d e n e r w a r t e t e n Vorteil b r i n g t , ist ni ch t g a n z s i cher .

B e s o n d e r e U m g e h u n g s s t r a ß e n für A u t o m o ­ bile b e s i t z e n die S t ä d t e d e r S c h w e i z n i c ht ; d e r D u r c h g a n g s v e r k e h r b e n u t z t die H a u p t v e r k e h r s ­ s t r a ß e n . O b d i e s ü b e r h a u p t z u ä n d e r n sein wird, sei a ll g e m e i n d ah i n g e s t e l l t ; g e n a u wie eine g r o ß e Z a h l d e r An g e s t e l l t e n u n d A r b e i t e r als W e g v o n d e r A r b e i t s s t ä t t e n a c h H a u s e ni cht die a b g e l e g e n e n r u h i g e n S e i t e n w e g e , s o n d e r n die H a u p t s t r a ß e n mi t i hren A u s l a g e n u n d B u c h ­ l ä d e n a u f s u c h e n , s o f ähr t i m m e r w i e d e r d e r D u r c h g a n g s r e i s e n d e ü b e r d e n Mi t t el p u n k t ei nes O r t e s u n d e i n e r S t a d t u n d b e l a s t e t di e P l ä t z e u n d S t r a ß e n n e b e n d e m ö r tl ic h e n V e r k e h r in a u ß e r o r d e n t l i c h e r We i s e . — Vor bi l dl i ch ist die S c h w e i z d ar i n v o r g e g a n g e n , d a ß d e r A u t o m o ­ b i l v e r k e h r auf d e m L a n d e n u r w e n i g e D u r c h ­

g a n g s s t r a ß e n b e n u t z e n darf, di e z u d e m b e s t e n s g e g e n S t a u b ­ e n t w i c k l u n g b e h a n d e l t si nd.

U e b e r r a s c h e n d wi r kt für d e n B e s u c h e r d e r S t a d t Z ü r i c h , in we l c h g r o ß z ü g i g e r m o n u m e n t a l e r F o r m e i ni ge N e u b a u t e n , di e an d e r g r o ß e n B a h n h o f s t r a ß e u n d a n d e r w ä r t s v o r h a n d e n sind, si ch p r ä s e n t i e r e n . Es ist ei ne h e r v o r r a g e n d e A r c h i t e k t u r ­ s c h u l e z u e r k e n n e n , di e k e i n e E x p e r i m e n t e v e r s u c h t , s o n d e r n auge n f äl l i g ein kl ar es Ziel hat. Di e F a s s a d e n d e r „ N a t i o n a l ­ b a n k “ , d e r „ V o l k s b a n k “ u n d m a n c h e r G e s c h ä f t s h ä u s e r w e i s e n s o w o h l i m G e s a m t o r g a n i s m u s wi e im A r c h i t e k t u r d e t ai l , im k ü n s t l e r i s c h e n u n d k u n s t g e w e r b l i c h e n S c h m u c k eine e r n s t e Au ff a s s un g in g e d i e g e n e r A r t auf. D a s z u r V e r f ü g u n g s t e h e n d e s c h ö n e H a u s t e i n m a t e r i a l hilft freilich mit, d e n g u t e n E i n d r u c k z u e r h ö h e n . Go t tf ri ed S e m p e r s G e i s t h a t n o c h Ei nf l uß; R e n a i s s a n c e l e h r e b e h ä l t G e l t u n g , w e n n s o l c h frische, m o d e r n e S c h ö p f u n g e n d a r a u s e r w a c h s e n .

Di e Sc h w e i z h a t s e h r fr üh a u c h g e s e t z l i c h e H a n d h a b e sich verschafft , w o n a c h die B e s c h r ä n k u n g d e s G r u n d e i g e n ­ t u m s d u r c h B u n d , K a n t o n o d e r G e m e i n d e b e h ö r d e z u G u n s t e n d e s A l l g e m e i n i n t e r e s s e s m ö g l i c h ist, w e n n e s si ch u m S c h u t z d e r S t a d t - u n d L a n d s c h a f t s b i l d e r o d e r e i n e s N a t u r d e n k m a l s

h a n d e l t ; d a s S c h w e i z e r Z i v i l g e s e t z b u c h w i d m e t d i e s e n F o r d e ­ r u n g e n e i n e n a u s f ü h r l i c h e n Ar t i kel . T r o t z d e r g u t e n H e i m a t ­ s c h u t z g e s e t z e k o n n t e a b e r a u g e n s c h e i n l i c h a m s c h ö n s t e n E h r e n m a l für gef a l l e ne H e l d e n , d e m „ L u z e r n e r L ö w e n “, die U m g e b u n g v o r u n s c h ö n e n V e r k a u f s b u d e n n i c h t g e s c h ü t z t w e r d e n . D a s G e s e t z g a b a b e r d e r S c h w e i z di e H a n d h a b e für Vo r sc h r if te n z u m S c h u t z g e g e n u n s c h ö n e u n d a u fd r i n g l i c he R e k l a me , wi e d i es s ei t 1908 di e S t a d t M ü n c h e n n a c h V o r ­ s c h l ä g e n s e i ne s S t a d t b a u a m t e s , ebenf a l l s u n t e r S t ü t z u n g auf g e s e t z l i c h e G r u n d l a g e n , e i n g e f ü h r t hat. U n d so ist e s i n t e r ­ e s s a n t z u v e r g l e i c h e n , wi e S c h w e i z e r S t ä d t e d i e s e g e s e t z l i c h e H a n d h a b e z u m S c h u t z d e r S c h ö n h e i t d e r P l ä t z e u n d S t r a ß e n g e b r a u c h t h a b e n . In Z ü r i c h fällt auf, d a ß die R e k l a m e s c h i l d e r z u m a l l e r g r ö ß t e n Teil in d e n für sie b e s t i m m t e n St r ei fen ü b e r d e n L a d e n ­ f e n s t e r n e i n g e f ü g t w e r d e n u n d d a ß se l t en A r ­ c h i t e k t u r t e i l e ü b e r s c h n i t t e n u n d ü b e r d e c k t sind.

D e n b e r e c h t i g t e n F o r d e r u n g e n d e s G e s c h ä f t s ­ l e b e n s ist R e c h n u n g g e t r a g e n , a b e r die F a s s a ­ d e n so l l e n v o r g r o b e n S t ö r u n g e n g e s c h ü t z t w e r d e n . Im ü b r i g e n ist die S t a d t v e r w a l t u n g d a r a n , die e i n s c h l ä g i g e n Vor s chr i f t en, die bei d e r s t e t s si ch s t e i g e r n d e n R e k l a m e s u c h t ü b e r a l l im I n t e r e s s e d e r A l l g e m e i n h e i t n ö t i g g e w o r d e n si nd, n e u z u f assen. U n d , a u c h B e r n h a t in e i n e r d e r l e t z t e n S t a d t r a t s s i t z u n g e n die n e u e V e r o r d n u n g ü b e r A u ß e n r e k l a m e b e r a t e n , wo be i in d e r S i t z u n g z u m A u s d r u c k g e b r a c h t w u r d e , d a ß A l l g e m e i n i n t e r e s s e n auf d e m Spi el s t e h e n ; e s ist altes K u l t u r g u t z u w a h r e n u n d d a h e r Z w a n g a u s z u ü b e n ! D a b e i s i n d n o c h b e s o n d e r e V o r s c h r i f t e n für L i c h t r e k l a m e u n d für d a s G e ­ biet d e r ä l t e r e n S t a dt t e il e b e i g e f ü g t w o r d e n .

l n Z ü r i c h s e l b s t ist n u n seit k u r z e m G e l e g e n ­ heit g e g e b e n , di e W i r k u n g e n v e r s c h i e d e n s t e r

L i c h t r e k l a m e z u w ü r d i g e n . D a b e i sei b e s o n d e r s b e t o n t , d a ß n u r an e i n e r e i n z i g e n St el l e W e c h s e l ­ r e k l a m e n a c h l a n g e m Z ö g e r n z u g e l a s s e n ist, w o b e i sich freilich h e r a u s s t e l l t e , d a ß d i e s e W e c h s e l r e k l a m e , die a m D a c h e ei ne s H a u s e s a m B e ll e v u e p l a t z a n g e b r a c h t ist, a u c h in d i e s e r g e w ä h l t e n F o r m di e Kritik d e r Z ü r i c h e r h e r a u s ­ f or de r t e , die d a r i n ei ne S t ö r u n g d e s S t a d t b i l d e s s e h e n . Ei ne a n d e r e ä hn l i c he , w e c h s e l n d e L i c h t ­ r e k l a m e auf d e m D a c h e e i n e s H o t e l s j e n s e i t s d e r B a h n h o f b r ü c k e , di e e i n e k u r z e Z e i t o h n e G e n e h m i g u n g i n n e r h a l b d e r B e r u f u n g s f r i s t f u n k ­ t i oni ert e, w u r d e im I n t e r e s s e d e s S t a d t b i l d e s b e r e i t s w i e d e r entfernt.

Im ü b r i g e n z e i g t Z ü r i c h v e r s c h i e d e n e f est ­ s t e h e n d e L i c h t r e k l a me n , i n s b e s o n d e r e für H o t e ls , w o b e i kleine, wei t a u s e i n a n d e r s t e h e n d e Gliih- p u n k t e in g a n z feinen Li c ht l i ni en d i e B u c h ­ s t a b e n f o r m e n bi l d e n . D i es e B u c h s t a b e n s i nd z u m Teil auf d e n D ä c h e r n a n g e b r a c h t , u n d a u c h in d e n u n t e r s t e n G e s c h o s s e n w i e d e r h o l t z u f i nde n. — Ei n V e r g l e i c h m i t M ü n c h e n b e w e i s t ab e r , d a ß im a l l g e m e i n e n in Z ü r i c h w e n i g e r L i c h t r e k l a m e g e m a c h t w i r d , d a fast d u r c h w e g s d i e R e k l a m e t r a n s p a r e n t e , die in M ü n c h e n so z a h l r e i c h s i n d , fehl en u n d a u c h b e l e u c h t e t e F i r m e n n u r in k l e i n e m Ma ß u n d n u r in d e n o b e n e r w ä h n t e n feinen Li cht l i ni en au f tr et e n . Me h r f a c h e K i n o r e k l a m e n p l a t z e n freilich a u c h d o r t u n a n g e n e h m h e r a u s u n d g a n z b e s o n d e r s s t ö r e n d w i r k t ei ne Z i g a r e t t e n l i c h t r e k l a m e a m L i m m a t u f e r u n m i t t e l b a r v o r d e r s c h ö n e n S i l h o ue t t e d e s T u r m s a m F r a u e n m ü n s t e r .

J e d e r m a n n in E r i n n e r u n g bleibt, w e n n e r e i n e n s t e r n ­ ü b e r d e c k t e n N a c h t h i m m e l a m Z ü r i c h e r S e e e r l e b t ; m a n h a t d e n E i n d r u c k , d a ß die S t e r n e d e s F i r m a m e n t s i h r e F o r t ­ s e t z u n g in d e n we i ß e n Li c h t e r n d e r B e l e u c h t u n g a n d e n U f e r h ä n g e n f i n d e n , g l e i c h s a m als w ä r e n h i e r g r ö ß e r e S t e r n e h e r u n t e r g e k o m m e n ; u n d vielfach u n a n g e n e h m e r als s o n s t w i r k e n d a n n die h e r a u s l e u c h t e n d e n W o r t e e i n e r Kaffee- u n d e i n e r Z i g a r e t t e n r e k l a m e .

W a s a b e r h e r v o r z u h e b e n bleibt, ist, d a ß d a s I n n e r e d e r B a h n h o f s h a l l e n r e c h t w e n i g R e k l a m e z e i g t u n d di e n o t ­ w e n d i g e n R i c h t u n g s t a f e l n d a m i t die H a u p t s a c h e b l e i be n . A u c h die b l a u e n S t r a ß e n b a h n w a g e n d e r S t a d t Z ü r i c h s i n d o h n e j e gl i c h e R e k l a m e b e m a l u n g , die V o r s t a d t b a h n l i n i e freilich tritt als G e g e n b e i s p i e l auf. — D a s w i c h t i g s t e V e r k e h r s p r o b l e m , d a s Z ü r i c h j e t z t b e s ch ä f ti g t , ist, e in e A e n d e r u n g d e s als Ko p f ­ H eiz körp erverk le idung i.O b e r­

postdirek tio nsgeb äu de Köln a.Rh.

(9)

DER B A U M E IS T E R - 1925, N O V EM B ER 105

R ü c k b l i c k a u f d i e D e u t s c h e V e r k e h r s - A u s s t e l l u n g M ü n c h e n 1925

Z u r E r g ä n z u n g u n s e r e r A u s f ü h r u n g e n in Hef t 9 k ö n n e n j Die P o s t a u t o h a l l e , a u s g e f ü h r t n a c h d e m E n t w u r f v o n P o s t - w i r n a c h s t e h e n d n o c h e i ni g e i n t e r e s s a n t e A b b i l d u n g e n v o n . b a u r a t W e r n e r d u r c h di e G e b r ü d e r H a t z , ist im G e g e n s a t z d e r n u n m e h r g e s c h l o s s e n e n A u s s t e l l u n g v v i eder ge be n. | z u allen a n d e r e n Ha l l e n in i h r e m Aufriß a u s e i n e m fast kr ei s- st a t i on a u s g e b i l d e t e n H a u p t b a h n h o f e s u n d s e i n e r Z u f a h r t ­

s t r e c k e n z u v e r s u c h e n . P r o j e k t e , a u c h u n t e r B e n ü t z u n g des F l u ß b e t t e s d e r Sihl s i n d , e n t s t a n d e n . D i e s e B a h n h o f p r o b l e m e s i n d A u f g a b e n , die s e h r oft die h e r a n g e w a c h s e n e n S t ä d t e ,

M ü n c h e n m i t e i n g e s c h l o s s e n , b e s c h ä f t i g e n m ü s s e n , d a m i t m ö g ­ lich w i r d , B a h n h o f p l a t z u n d Z u f a h r t s t r a ß e n d e n n e u e n v e r ­ m e h r t e n A n f o r d e r u n g e n e n t s p r e c h e n d z u w ä h l e n u n d z u f or me n . A. B l ö ß n e r , stä d t.O b e rb a u ra t, M ünchen.

W o h n h a u s b a u g r u p p e der Oberpostdirektion Stuttg art

Luftfahrzeughalle u n d P ostauto halle aus der V ogelschau (Phot o: Luftbild G . m . b . H . Münch en )

(10)

106 DER B A U M EIS TER □ 1925, N O V EM BER

P ostauto halle Arch. Postbaurat

W erner-M ünchen ( P h o to : Stark)

f ö r m i g e n G r u n d r i ß ent wi ckel t . 22 s c h l a n k a u f s t r e b e n d e B o h l e n ­ h a l b b i n d e r w e r d e n im Sche i t el v o n e i n er g r o ß e n Met al l sc he i be

z u s a m m e n g e f a ß t . D e n H o r i z o n t a l s c h u b n e h m e n w i e d e r 22 in F o r m ei nes R i ng e s u m d e n Z e n t r a l r a u m a n g e o r d n e t e P o r t a l ­

Eisenbahn- halle A rch.

Reg.-Bmstr.

G. H arb ers - München

(11)

D E R B A U M E IS T E R □ 1925, N O V EM B ER 107

U eb erb rü ck u n g d e r Liliputbahn — *Arch. Prof. C arl J ä g e r - M ünchen (‘ P h o to : Sta rk)

b i n d e r auf. Auf di e B o h l e n b i n d e r w u r d e n 6 r i n g f ö r m i g e flache D ä c h e r ü b e r e i n a n d e r a n g e o r d n e t a uf ge s a t te l t, s o d a ß die v e r ­ b l e i b e n d e n , n i c h t v e r g l a s t e n , offenen Z w i s c h e n r ä u m e di e Licht- u n d Lu f tquel l en a b g e b e n . Ein g e r i n g e s U e b e r g r e i f e n d e s j e w e i l s o b e r e n D a c h r i n g e s ü b e r d e n u n t e r e n v e r h i n d e r t d a s E i n d r i n g e n d e s R e g e n s in di e offene Hal l e. W ä h r e n d bei d e r P o s t a u t o h a l l e d e r D u r c h m e s s e r d e s M i t t e l r a u m e s n u r 28 m mißt, k ö n n t e m a n si ch ä h n l i c h a u c h ei ne we i t g r ö ß e r e Ha l l e a u s g e f ü h r t d e n k e n .

Die E i s e n b a h n h a l l e v o n i n n e n z e i g t d a s n ä c h s t e Bild. Die H a l l e w u r d e n a c h d e m E n t w u r f v o n R e g i e r u n g s b a u m e i s t e r H a r b e r s u n d d e r s t a t i s c h e n B e r e c h n u n g v o n O b e r i n g e n i e u r Gail d u r c h die G e b r ü d e r H a t z z u r A u s f ü h r u n g g e b r a c h t .

U m eine d e n da r i n a u s g e s t e l l t e n g r o ß e n u n d s c h w e r e n M a s c h i n e n a n g e m e s s e n e D i m e n s i o n i e r u n g d e r K o n s t r u k t i o n s ­ f o r m e n u n d e i ne w u c h t i g e r h y t h m i s c h e G l i e d e r u n g d e s 196 m l a n g e n H a l l e n r a u m e s z u e r r e i c h e n , w u r d e v o m A r c h i t e k t e n ei n B i n d e r a b s t a n d v o n 14 m g e w ä h l t . Ei n e B e s o n d e r h e i t d ü r ft e die A n o r d n u n g d e s u n t e r e n B i n d er t e i l e s sein. Di e I n n e n - u n d A u ß e n g u r t e n s i n d s y m m e t r i s c h z u r v e rt ik a le n A c h s e a n g e o r d n e t , u m e i n e r s e i t s d e n v o r R e g e n s c h ü t z e n d e n s ei t­

l i chen D a c h v o r s p r u n g z u e r r e i c h e n u n d a n d e r e r s e i t s d u r c h d e n steil a u f s t e i g e n d e n I n n e n g u r t d e n H a l l e n r a u m g ü n s t i g e r u n d g e r ä u m i g e r z u g es t a l t e n . Di e z w i s c h e n d e n B i n d e r n a n Z u g s e i l e n a u f g e h ä n g t e n S e g e l t u c h f l ä c h e n d i e n e n l ed i g l i ch z u m S c h u t z e d e r sei t l i c he n A u s s t e l l u n g s t i s c h e .

U eb e rb rü c k u n g der L ilip utbahn — *

(12)

108 D ER B A U M EIS TER □ 1925, N O V EM BER

U e b erbrückung der Liliputbahn, Arch. Prof. Carl J äg er - M ü n ch en (P h o to : Stark)

S o w o h l in d e r P o s t a u t o - wie in d e r E i s e n b a h n h a l l e w u r d e i m S i n n e e i n e r t e c h n i s c h e n A u s s t e l l u n g b e w u ß t auf j e d e Z i e r ­ f o r m z u g u n s t e n d e r r e i n e n K o n s t r u k t i o n ver zi cht et . Die Ver ­ w e n d u n g e i ne s n i c h t d e c k e n d e n s i l b e r g r a u e n L a su r an st r i c h e s läßt di e S t r u k t u r d e s H o l z e s e r k e n n e n . S o w o hl bei d e r P o s t ­ a u t o h a l l e wie bei d e r E i s e n b a h n h a l l e w u r d e n ei nf ac he Z i m m e r ­ m a n n s k o n s t r u k t i o n e n o h n e i r g e n d w e l c h e K n o t e n p u n k t s p a t e n t e a n g e w a n d t . — Ei ne k ü n s t l e r i s c h s e h r g e is t r e i c h d u r c h g e b i l ­ d e t e kl a r e F o r m z e i g t die in u n s e r e r l et zt en A b b i l d u n g wi e ­ d e r g e g e b e n e kl ei ne Hal l e für A n g e l s p o r t im V e r g n ü g u n g s p a r k n a c h d e m E n t w u r f v o n A r c h i t e k t W i e d e r a n d e r s .

Ei ne c h a r a k t e r i s t i s c h e D r a u f s i c h t auf Luf tfahrthalle (ver gl S e p t e m b e r h e f t ) u n d P o s t a u t o h a l l e b r i n g t die w i e d e r g e g e b e n e

L u f t b i l d au fn a h m e u n d läßt die v e r s c h i e d e n e n K o n s t r u k t i o n s ­ p r i n z ip i e n deut l i ch e r k e n n e n .

W e l c h e S o r gf al t v o m B a u a ü s s c h u ß d a r a u f v e r w e n d e t w u r d e , di e t e c h n i s c h e A u s s t e l l u n g mi t d e m stillen u n d v o r n e h m e n B a v a r i a p a r k in E i n k l a n g z u b r i n g e n , z e i g t a m b e s t e n die E i n ­ f ü g u n g d e r Li l i p u t b a h n in d e n a l t e n B a u m b e s t a n d d e s P a r k e s mi t d e n v o n P r o f e s s o r J ä g e r e n t w o r f e n e n kl e i ne n B r ü c k e n . Tafel 88 e n dl i c h z e i g t d e n A u s s i c h t s t u r m a u s d e r V o g e l s c h a u als A b s c h l u ß d e s g e s a m t e n A u s s t e l l u n g s h a l l e n k o m p l e x e s . N ö r d ­ lich soll die v o r h a n d e n e G r ü n a n l a g e d u r c h E r w e i t e r u n g n a c h

N o r d e n u n d E i n b e z i e h u n g e i n e s d o r t h i n v e r l e g t e n B r u n n e n s , E n t w u r f G e h e i m r a t B e s t e l m e y e r , in B e z i e h u n g z u m T u r m g e b r a c h t w e r d e n .

Pavillon für lustigen Angelsport

Arch. M .W i e d e ra n d e rs -M ü n c h e n (Photo: Müller-Gr.)

Verlag: G e o r g D. VV. C a l l w e y in München. — Redigiert unte r V erantwortlichkeit des Verlegers. — D ru c k : K ä s t n e r & C a l l w e y in München

(13)

D ER B A U M E I S T E R

23.J A H R G A N G , H E F T 11 T A F E L 90

A R C H . P O S T B A U R A T H A A K E u. R EG .-B M STR . H A G E R S E I T E N A N S I C H T

(14)

, ! S3!I322l i - v mi

D E R B A U M E I S T E R 23. J A H R G A N G , H E F T 11

N E U B A U D E R O B E R P O S T D I R E K T I O N M Ü N S T E R i.W. T A F E L 89

N E U B A U K Ö L N - D E U T Z A R C H . O B E R P O S T B A U R A T D EE T Z - KÖLN BEARB. REG .-BMSTR. K A M IN S K I - KÖLN A R C H . P O S T B A U R A T T I E T Z E - BERLIN

N E U B A U M Ü N S T E R A R C H . P O S T B A U R A T T I E T Z E - BERLIN

W E S T - A N S IC H T

(15)

O B E R P O S T D I R E K T I O N D O R T M U N D - P O S T N E U B A U IN S I E G E N

T A F E L 91

P O S T N E U B A U B O C H U M E R D G E S C H O S S P O S T N E U B A U S IE G E N

E R D G E S C H O S S DER BAUM EISTE-R

23.JA H R G A N G , H E F T II

S T R A S S E N A N S I C H T

A R C H . P O S T B A U R A T H A A K E u. R EG .- B M STR . H A G E R

(16)

D E R B A U M E I S T E R

23. JA H R G A N G , H E F T t l T A F E L 91

O B E R P O S T D I R E K T I O N KÖL N a . R H — P O S T G E B Ä U D E IN KÖLN a . R H .

ARCH. POSTBAURAT TIETZE - BERLIN

N O R D - O S T - A N S I C H T

V E R L A G V O N G E O R G D .W .C A L L W E Y , M Ö N C H E !

(17)

VERLAGVONGEORG D.W.CALLWEY, MÖNCHEN

(18)

D E R B A U M E I S T E R

23. JAHRGANG, HEFT 11 O B E R P O S T D I R E K T I O N KÖLN a . R H . — P O S T H A U S IN W Ü R S E L E N b . A A C H E N T A F E L 95

Ä i s / h: 'h*t E C K

Q v j c.r , j c . * - i t s i T T J ö ,5 0 - 0 0 ---

3 i / / E n E . T \ y T R . ^ ) / E L

ARCH. OBERPOSTBAURAT DEETZ - KÖLN, BEARB. REG.-BMSTR. TEN HOMPEL

(19)

t ’ O i T M A U f ' K ü n - W E R T E N

N O R D - W E S T - S E I T E

SO D -W E S T -S E IT E

PACKKAMM&fK

"30 a*c;

Z/ M M £ « • * •

KOCHE

Z/ HC* E &.■■*

ARCH. OBERPOSTBAURAT DEETZ - KÖLN,

B EA R B . R EG .-B M ST R . TEN H O M P E L V E R L A G V O N G F .O P G n w r . i l I.W PY u f l w r u c v

T A F E L % DF R B A U M E I S T E R

23. JA H R G A N G , H E F T11 O B E R P O S T D I R E K T I O N KÖLN a . R H . - P O S T H A U S IN M E R TE N b . K Ö L N a . R H .

(20)

ARCH. OBERPOSTBAURAT DEETZ - KOLN, BEARB. REG.-BMSTR. ENGELS D E R B A U M E I S T E R

2 3.JA H R G A N G , H E F T 11

O B E R P O S T D I R E K T I O N KÖLN a . R H . - F E R N S P R E C H A M T FÜR KÖLN - S ÜD

T A F E L 97

V E R L A G V O N G E O R G D .W .C A L L W E Y , M Ü N C H E N

(21)

A R C H . R E G - B M S T R . G. H A R B E R S - M Ö N C H E N M ITA RB. A R C H . L E C H N E R u. N O R K A U E R - M Ö N C H E N

»OSCHlM m UMCfESTÄLTUMCT DER GARTENANIAGE TOUCH DES LEUCHT UND AUSSICHTSTUPMES

U J3E P1A N A »2 o a r.

T AF E D E R B A U M E I S T E R V E R K E H R S - A U S S T E L L U N G M Ü N C H E N 1925

23. JAHRGANG, HEFT 11

V E R L A G V O N G E O R G D .W .C A L I.W E Y , M Ö N C H E N

Cytaty

Powiązane dokumenty

B.N.A., den Haag Hauptansicht und Rückansicht... A., Hilversum Wohnhaus

A., München Wohnhaus Zollfrank-Erkersreuth — Gartenansicht und Dielentreppenaufgang... D.A.,

[r]

[r]

[r]

JAHRGANG, HEFT3HAUSBOUNCKEN,

Fritz Schum acher-H am burg..

— Redigiert unter Verantwortlichkeit des