• Nie Znaleziono Wyników

Der Baumeister, Jg. 23, Heft 7

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Der Baumeister, Jg. 23, Heft 7"

Copied!
19
0
0

Pełen tekst

(1)

X X I I I . J A H R G A N G J U L I 1 9 2 5 H E F T 7

I N H A L T : H a u p t b l a t t : B auten von Reg.-B mstr. Arch. B. D. A. J o h n H. R o sen th al - M ü n c h e n : B e a m t e n - W o h n h a u s , D o p p e lw o h n h a u s in M ü n c h e n — Bauten von Reg .-Bmstr. Eble - Schwäb.-Hall: V erw altu ngsgebäude U eb erlan d w erk Ingelfingen, R a th a u s in U n te r s o n th e im , K o ch erk raftw erk Ingelfingen, W o h n - u . B üro gebäude in S ulz bach a. K . — Bau ten von Arch. B. D. A. Michael K u rz - A u g sb u rg : K ath . K irche zu L a n g e n s e n d e l­

bach, Altar in der K irche zu W itte sheim . K ath. K irche zu M onheim — Bilder a u s Alt-Spanien. □

B e i l a g e : XXII. Bundesta g des B.D .A . in M ünchen — B u n d esfah r t nach Wien — A bgeordnete n- u nd W a n d e r v e r s a m m lu n g des V e rb a n d e s D e u ts c h e r Arch.- u.I n g e n ie u r-V e re in e in E ssen — B au au sstellu n g in E ssen — B ü c h e rb e s p r e c h u n g e n — Offene P r e i s a u s s c h r . — V ersc h ie d e n e s T a f e l n : 49-53: B e a m t e n - W o h n h a u s in Selb — 54-56: Kath. Kirch e zu L a n g e n se n d e lb a c h — 57: K ath ed rale von B u rg o s — 58: A u fn a h m e n

aus Prag un d D resd en. Arch. G ebr. Wieth - D re sd e n . □

B a u t e n v o n R e g . - B a u m e i s t e r J o h n H . R o s e n t h a l A r c h i t e k t B .D .A . M ü n c h e n

»BAUMEISTER

H E R A U S G E B E R : P R O F . D r . - I N G . e.h.

HER MA N N J A N S E N , Arch., BERLIN, / . und S TADT B AU AMTMANN / . S.LANGENBERGER, Arch., M ü n c h e n

MONATSHEFTE F Ü R A R C H I T E K T U R

U N D BAUPRAXIS

V E R L A G U N D E X P E D I T I O N : G E O R G D. W. C A L L W E Y MÜ NCHE N, F I N K E N S T R A S S E 2, U ND BERLIN W. 57, K U R F Ü R S T E N S T R A S S E 8 ALLE Z U S E N D U N G E N A N D E N V E R L A G V O N G E O R G D . W. C A L L W E Y I N M Ü N C H E N F I N K E N S T R A S S E 2

A r c h . R e g .-B m s t r.J o h n H . R osenth al, B.D .A ., M ünchen Beam ten - W o h n h a u s der M aschin enfabrik Z ollfrank in S e lb - E r k e rsr e u th

(2)

50 DER B A UM E I S T E R □ 1925, JULI

Arch. Reg.-B m str.John H , Rosenthal, B.D.A., München

W o h n h a u s Zollfrank - E r k e rs re u th - R ü ck seite und E in fa h r tsto r

(3)

DE R BAUMEI STER n 1925, JULI 5 1

Arch. Reg.-Bmstr. John H. Rosenthal, B.D. A., München Wohnhaus Zollfrank-Erkersreuth — Gartenansicht und Dielentreppenaufgang

(4)

52 DER BAUMEI STER □ 1925, JULI

Arch. R eg .-B m str.Jo h n H . Rosenthal, B.D. A., M ünchen W o h n h a u s Zollfran k — O ben H e rre n -, u n te n D a m e n - Z i m m e r

(5)

DER BAUMEI STER □ 1925, JULI 53

(6)

54 DER BAUMEISTER o 1925, JULI

D oppelw o h n h au s an d e r Felix-D ahn-Str aße in M ünchen

Von e i n e r g r o ß z ü g i g e n I n d u s t r i e - u n d S i e d e l u n g s a n l a g e , w e l c h e d e r A r c h i t e k t für di e M a s c h i n e n f a b r i k Z o l l f r a n k in E r k e r s r e u t h , O b e r f r a n k e n , p r o j e k t i e r t e , g e l a n g t e n n u r e i n i g e I n d u s t r i e h a l l e n , d a s W o h n h a u s d e s F a b r i k h e r r n u n d e i n es d e r B e a m t e n w o h n h ä u s e r v o r l ä u f i g z u r A u s f ü h r u n g . Di e b e i d e n l e t z t e n G e b ä u d e , a xial z u e i n a n d e r g e l e g e n , s t e h e n in e i n e r g e w i s s e n W e c h s e l b e z i e h u n g . D a s B e a m t e n w o h n h a u s e n t h ä l t z u e i n e r S e i t e d e r M i t t e l s c h e i d e w a n d e i n e E i n f a m i l i e n w o h n u n g , a n d e r s e i t s z w e i S t o c k w e r k s w o h n u n g e n . Di e b r e i t e L a g e r u n g e n t s p r i c h t d e r E i g e n s c h a f t als A b s c h l u ß d e s H e r r s c h a f t s p a r k e s . Di e e i n e r s e i t s a c h t e c k i g e G e s t a l t u n g e r f ol gt e in R ü c k s i c h t auf die a n s c h l i e ß e n d e n F a b r i k b a u t e n . D a s auf e i n e r kl e i ne n A n ­ h ö h e g e l e g e n e H e r r s c h a f t s h a u s ist n a c h d e r T a l s e i t e t e r r a s s e n ­ a r t i g a u f g e b a u t . D i e s ist d i e e i g e n t l i c h e Blick-, W o h n - u n d S o n n e n s e i t e .

Di e E i n f a h r t n a c h d e r s c h l i c h t e n R ü c k s e i t e ist in F o r m e i n e s B r u n n e n h o f e s g e g l i e d e r t . D a s G a r t e n p a r k e t t v o r d e m H a u s ist f l a n k i e r t v o n e i n e m g r a z i ö s e n G a r t e n p a v i l l o n mi t t e i l w e is e g e s c h n i t z t e m G i t t e r w e r k . D a s E i n f a h r t s t o r z e i g t s c h w e r e S c h m i e d e a r b e i t . D e r in d e r d o r t i g e n G e g e n d e i n ­ h e i m i s c h e G r a n i t ist in b r u c h r a u h e n m a l e r i s c h e n B o s s e n r e i c h ­ lich v e r w e n d e t . D a s D a c h ist mi t S c h i e f e r g e d e c k t . Di e z u m D a c h a u s b a u e r f o r d e r l i c h e n S e i t e n g i e b e l s i n d n a c h e i n h e i m i ­ s c h e r A r t mi t S c hi e f e r v e r k l e i d e t u n d d a d u r c h una uf f ä l li g g e m a c h t . Di e A r c h i t e k t u r g l i e d e r d e s O b e r b a u e s s i n d in P o r ­ p h y r g e s t al te t. Di e I n n e n r ä u m e in r e i c h e r u n d b e h a g l i c h e r A u s s t a t t u n g w u r d e n bis in alle E i n z e l h e i t e n v o m A r c h i t e k t e n d u r c h g e b i l d e t . B e s o n d e r s e i n d r u c k s v o l l ist d i e o v a l e Hal l e mi t d e r axial e n t w i c k e l t e n T r e p p e .

D a s D o p p e l w o h n h a u s a n d e r F e l i x - D a h n - S t r a ß e in M ü n c h e n z e i g t e i n e ä h n l i c h e A uf g a b e wi e d a s B e a m t e n w o h n h a u s in E r k e r s r e u t h , j e d o c h in h e r r s c h a f t l i c h e r e m A u s m a ß . Di e b e i d e r ­ s ei t s g e s t e ll te n r u n d e n D i e l e n t ü r m e mi t a n s c h l i e ß e n d e r T e r r a s s e g e b e n d e m s o n s t s c h l i c h t e n G e b ä u d e e i n e b e s o n d e r e Not e.

D a s K r i e g e r d e n k m a l S e e s h a u p t m i t F i g u r d e s h e i l i g e n Mi c ha e l z e i g t e in e g a n z ei nf a c he v e r t i k a l e S i l h o u e t t e in d e r b r e i t g e l a g e r t e n m a l e r i s c h e n S e e l a n d s c h a f t . R.

* Arch. Reg.-B mstr. J o h n H. Rose nth al, B. D. A., M ünchen

K riegerdenkm al in Seeshaupt am S ta r n b e rg e r See

(7)

D E R B A UM E I S T E R a 1925, JULI 55

B a u t e n v o n R e g . - B a u m e i s t e r E b l e - S c h w ä b i s c h - H a l l

* R a th a u s in U n te rs o n th e im

* Arch. Reg.-Bm str. Hble - Schwäb.-Hall U eb erlan d w erk Ingelfingen V erw altu n g s g eb äu d e

(8)

DER BAUMEISTER ° 1925, JULI

F a ss a d e n a u sb ild u n g : R eg.-B m str. Eble - Schwäb.-Hall K ocherkraftw erk In gelflngen

A rch , Reg.-Bmstr. Eble - Schwäb.-Hall W o h n - u . B ü ro g eb äu d e in Sulz bach a. K .

(9)

D E R B A U M E I S T E R ° 1925, JULI 57

B a u t e n v o n A r c h i t e k t M i c h a e l K u r z B. D. A. A u g s b u r g

in a u s g l e i c h e n d e r e m M a ß e , l äß t sich a u s d e n A b b i l d u n g e n d e r S t a d t p f a r r k i r c h e in M o n h e i m - S c h w a b e n e r s e h e n . D i e K i r c h e stellt in i h r e n H a u p t t e i l e n e i n e n g o t i s c h e n H a l l e n ­ b a u a u s d e m A n f ä n g e d e s s e c h z e h n t e n J a h r h u n d e r t s dar . D a s I n n e r e w e i s t j e d o c h Z u t a t e n a u s v e r s c h i e d e n e n J a h r ­ h u n d e r t e n auf. E b e n s o v e r r ä t die E i n r i c h t u n g d i e v e r s c h i e ­ d e n s t e n B a u - u n d S t i l p e r i o d e n, so z. B. e in e S t u c k k a n z e l a u s d e r B a r o c k z e i t , r e i c h g e s c h n i t z t e E i c h e n h o l z - B e i c h t ­ s t ü h l e a u s d e m R o k o k o u n d f ünf B a r o c k a l t ä r e , die z u m g r ö ß t e n Tei l e d e r K i r c h e z u K a i s h e i m e n t n o m m e n w o r ­ d e n w a r e n. K i r c h e u n d E i n r i c h t u n g b e f a n d e n si ch v o r d e r R e s t a u r i e r u n g in ä u ß e r s t s c h l e c h t e m Z u s t a n d e . D e r n i e ­ d e r e u n d s c h l e c h t k o n s t r u i e r t e D a c h s t u h l m u ß t e e n t f e r nt u n d d u r c h e i n e n n e u e n , d e n V e r h ä l t n i s s e n d e s G e b ä u d e s a n g e p a ß t e n e r s e t z t u n d G i e b e l a u f b a u t e n e r g ä n z t w e r d e n . A u c h die i n n e r e A u s g e s t a l t u n g m u ß t e e i n e r g r ü n d l i c h e n R e s t a u r i e r u n g b e zw . E r n e u e r u n g u n t e r z o g e n w e r d e n , die a u c h h i er w i e d e r u m v o n z a r t e m V e r s t ä n d n i s für di e E r ­ h a l t u n g d e s g u t e n B e s t e h e n d e n z e u g t .

St e l l e n R e s t a u r i e r u n g e n im a l l g e m e i n e n v e r h ä l t n i s m ä ß i g u n d a n k b a r e A u f g a b e n f ür d e n s c h a f f e n d e n A r c h i t e k t e n dar, d a sie bis z u e i n e m g r o ß e n G r a d e die U n t e r o r d n u n g s e i ­ n e s e i g e n e n Ichs u n t e r d a s B e s t e h e n d e f o r d e r n u n d d a s I ndi vi duel l e s e i n e s i n n e r e n F o r m e n r e i c h t u m e s a n d e r E n t ­ f a l t u n g h i n d e r n , s o z e i g t s i c h in d e r I n n e n a u s g e s t a l t u n g d e r k a t h o l i s c h e n P f a r r k i r c h e in R i e d e n a n d e r K ö t z eine w i l l k o m m e n e A u s n a h m e .

Di e K i r c h e in R i e d e n w a r d u r c h d e n S t a a t in d e n d r e i ß i g e r J a h r e n d e s v o r i g e n J a h r h u n d e r t s e r b a u t w o r d e n . A u ß e r e i n e r s c h l e c h t e n , n e u r o m a n i s c h e n E i n r i c h t u n g u n d m i n d e r w e r t i g e n G l a s m a l e r e i e n w a r d e r ka hl e , r e c h t e c k i g e

V o n j e h e r w a r die Ki r c he F ö r d e r i n e d l e r K ü n s t e u n d s o n d e r l i c h auf d e m G e b i e t e d e r B a u k u n s t w a r sie, w ä h r e n d d a s p r o f a n e B a u ­ w e r k n o c h in v e r h ä l t n i s m ä ß i g p r i mi t i v e n G r ü n d f o r m e n e r s t a n d , Ve r b r e i t e r i n h ö c h s t e r F o r m e n p r a c h t , G e g e n s t a n d b e g e i s t e r t s t e r H i n ­ g a b e aller k ü n s t l e r i s c h Bet ei l i gt en, die in d e r V o l l e n d u n g d e s G o t t e s h a u s e s die i deel l e E r ­ f ül l u n g i h r e r L e b e n s a u f g a b e e r b l i ck t e n . Gl ei ch d e r g e s a m t e n B a u k u n s t h a t te a b e r a u c h d e r K i r c h e n b a u P e r i o d e n z u ü b e r w i n d e n , d a m a n in d e r K i r c h e n u r e i n e n Z w e c k s b a u e r sa h , d e s s e n Z w e c k s e r f ü l l u n g allein e i n z i g e s G e b o t z u sei n s ch i e n, w o d e r Z w e c k g e n ü g t e , u m d a s A e u ß e r e wie schli eßl i ch a u c h d a s I n ne r e z u v e r n a c h l ä s s i g e n . Ein p a a r m e h r o d e r m i n ­ d e r f a r b i g e Bilder, ein b i ß c h e n V e r g o l d u n g g e n ü g t e , i n s b e s o n d e r e m e i s t bei l ä n dl ic h e n K i r c h e n b a u t e n , u m d e n B a u s e i n e n Z w e c k e n g e r e c h t w e r d e n z u l assen. Wir v e r s t e h e n h e u t e d i e s e k a h l - n ü c h t e r n e A u f f a s s u n g u m ­ s o w e n i g e r , als u n s e r e i g e n g e i s t i g e s F o r m ­ e r l e b e n z u m e r n s t e n B e s t r e b e n d r ä n g t , v o n d e r al t en s c h e m a t i s c h e n S c h a b l o n e f re iz u­

k o m m e n u n d a u c h d e m N u t z b a u e die ä s t h e ­ t i s c h e G e s t a l t u n g a n g e d e i h e n z u l as s e n, wi e s i e u n s e r s c h ö n h e i t l i c h e s V e r l a n g e n e r h e i s c h t .

U n t e r d i e s e n G e s i c h t s p u n k t e n m ü s s e n die n e b e n s t e h e n d a b g e b i l d e t e n A r b e i t e n K u r z ’ b e t r a c h t e t w e r d e n . D i e v o n d e r k a t h o l i s c he n K i r c h e in L a n g e n s e n d e l b a c h g e z e i g t e n A b ­ b i l d u n g e n stellen die V e r g r ö ß e r u n g e i n e s al t e n b e s t e h e n d e n G o t t e s h a u s e s mi t a u s g e ­ s p r o c h e n l ä n d l i c h e m C h a r a k t e r dar . D a s alte, k l e in e u n d r e i z l o s e Ki r chenschi f f w u r d e bis a u f di e s ü d l i c h e u n d j e t z i g e Se i t ens chi f f ­

m a u e r a b g e b r o c h e n . D e m e r h a l t e n e n g o t i ­ s c h e n u n d mi t e i n e r b a r o c k e n e n Z w i e b e l v e r s e h e n e n T u r m e w u r d e d e r N e u b a u e n t ­ s p r e c h e n d a n g e g l i e d e r t . Mit g r o ß e m Z a r t ­ g e f üh l s t r e b t e d e r A r c h i t e k t h i e r n a c h d e r E r h a l t u n g d e s l ä n d l i c h - a l t e n C h a r a k t e r s , d e r i m I n t e r e s s e d e s l a nd s c h a f t l i c h e n Bi l des b e ­ d i n g t w a r . — D a s g l e i c h e B e s t r e b e n , j e d o c h

• K a t h . Kirch e zu Langensendelbach

* Arch. Michael Kurz, B. D.A., Augsburg Kath. Kirche zu Langensendelbach

(10)
(11)

DE R B A U M E I S T E R o 1925, JULI , 59

I n n e n r a u m o h n e S c h m u c k . D a E i n r i c h t u n g wie a u c h M a ­ l e re ie n e n t f e r n t w e r d e n k o n n t e n , fiel die s o n s t b e d u n g e n e R ü c k s i c h t n a h m e fort u n d ließ d e m A r c h i t e k t e n di e Wa hl ei­

g e n e r , freier F o r m . — Di e D e c k e n w u r d e n mit H o l z k e h l e n , ei nf a c he n O r n a m e n t e n v e r s e h e n u n d im J a h r e 1924 d u r c h K u n s t m a l e r Miller- M ü n c h e n mit D e c k e n b i l d e r n , die B e r g p r e d i g t u n d die E m a u s s z e n e d ar st e l le n d , v e r s e h e n . D e r H o c h a l t a r ist in D u r a n a m e t a l l m i t E m a i l ­ e i n l a g e n a u s g e f ü h r t , die S e i t e n a l t ä r e s i n d in p o l i e r t e m B i r n b a u m h o l z , mit v e r g o l d e t e n O r ­ n a m e n t e n erstellt. Di e A l t a r bi l de r hi ez u f ertigte d e r im K r i e g e ge fal l ene Mal er C h r i s t o p h B o h ­ ner . In s e i n e r G e s a m t w i r k u n g z ei g t d a s I n n e n ­ bild e i n e r e i zvol l e u n d e i g e n a r t i g e S t i m m u n g s -

not c. R obert Langen berger.

j e n e r b a h n b r e c h e n d e n F r e m d e n . A l l e r d i n g s , u n d d a s m u ß olfen b e k a n n t w e r d e n , b e s a ß e n sie ei ne ü b e r r a g e n d e B e f ä h i ­ g u n g d e r S t i l e r f a s su n g , w e l c h e n u r v o n d e r g r o ß e n L i e be u n d

B i l d e r aus A l t - S p a n i e n

Di e b e s o n d e r e E i g e n a r t d e r a lt s p a n i s c h e n A r c h i t e k t u r b e g r ü n d e t sich — w e n n wi r von d e m u n s N o r d l ä n d e r n u n g e w o h n t e n u n d d a ­ d u r c h b e e i n f l u s s e n d e n H i m m e l u n d d e r ü p pi - g e n V e g e t a t i o n a b s e h e n wol l en — h a u p t s ä c h l i c h in d e r V e r m ä h l u n g d e r wes t li c h e u r o p ä i s c h e n u n d c h r i s t l i c h e n K u n s t mit d e r öst l i chen, z u m Teil a si a t i s c h, z u m Teil a f r i kani s c h m a u r i s c h e n . E i n e n u r e i g e n e n Ant e i l an s e l b s t ä n d i g e r a r c h i ­ t e k t o n i s c h e r F o r m g e s t a l t u n g , w a s im a l l g e ­ m e i n e n u n t e r d e m W o r t e Baustil v e r s t a n d e n w i r d , b e s a ß S p a n i e n nicht, u n d alle A n s ä t z e e i n e r e i g e n e n s p a n i s c h e n F o r m w u r d e n me i st s c h o n i m K e i m e erst i ckt . W a s S p a n i e n u n d i m b e s o n d e r e n d a s alte S p a n i e n an B a u d e n k ­ m ä l e r n a u f z u w e i s e n hat, s t e h t u n t e r d e m di­

r e k t e n Ei nf l üs s e s e i n e r G r e n z r e i c h e o d e r w u r d e s o g a r in d e n m e i s t e n Fällen v o n f r e m d l ä n d i ­ s c h e n Me is t e r n g e s chaf f e n. N e b e n d e n m a u ­ r i s c h e n E i n w i r k u n g e n s i n d wohl h a u p t s ä c h ­ lich w ä h r e n d d e r Go t i k F r a n z o s e n , B e l g i e r und D e u t s c h e di e b e m e r k e n s w e r t e s t e n A r c h i t e kt e n g e w e s e n , d e r e n W e r k e h e u t e n oc h u n s e r e A u f m e r k s a m k e i t fesseln. W a s S p a n i e n an g r o ß e n e i n h e i m i s c h e n B a u m e i s t e r n be s a ß , w a r e n w e n i g e r frei g e s t a l t e n d e K ü n s t l er , als

v i e l m e h r — in ü b e r t r a g e n e m S i n n e — S c h ü l e r Arch. Michael Kurz, B. D.A., Augsburg Kath. Kirche in Monheim (oben ebenfalls)

(12)

60 DE R B AU ME I S T E R □ 1925, JULI

Vor l i ebe z u r k u n s t g e w e r b l i c h e n Kl ei na r be i t über t r of f en u n d lei der a u c h m i t u n t e r b e e i n t r ä c h t i g t w u r d e .

Die g e s c h i c h t l i c h e E n t w i c k l u n g S p a n i e n s , d e n Ka mp f z we i e r r e l i g i ö se r W e l t a n s c h a u u n g e n d a r s t e ll en d, verl i eh d e m B a u v o n s t ol ze n D o m e n u n d K a t h e d r a l e n ei ne b e s o n d e r e B e d e u t u n g u n d Wi ch t i g k e i t . Di e S y m b o l i k d e s S i e g e s d e r chr is t l i ch e n W e l t a n s c h a u u n g f o r d e r t e die N i e d e r l e g u n g d e r m a u r i s c h e n Mo s c h e e n, a n d e r e n Stelle d a s c h r i s t l i c h e G o t t e s h a u s trat, a n Stelle d e r H a u p t m o s c h e e d e r g e w a l t i g e D o m . D e m Si e ge d e r Waffen sollte die s i e g e n d e U e b e r l e g e n h e i t d e s G l a u b e n s folgen.

W a s an d e n s p a n i s c h e n K a t h e d r a l e n b e s o n d e r s auge nf äl l i g wi rd, ist d e r „ C i m b o r i o “ , ein V i e r u n g s t u r m , d e m h a u p t s ä c h ­ lich i m N o r d e n die A u f g a b e d e r L i c h t z u f ü h r u n g n a c h d e m I n n e r e n z u k o m m t , u n d w e i t e r h i n d a s F e h l e n d e s h o h e n s t ei ­ len D a c h e s , wi e w i r e s a n d e r G o ti k n ö r d l i c h e r S t a a t e n z u s e h e n g e w o h n t sind. In S p a n i e n v e r b e r g e n s i ch flache Z i e g e l ­ d ä c h e r h in t e r Fi al e n u n d b e k r ö n e n d e n , oft r ei ch g e s c h m ü c k ­ t en B a l u s t r a d e n , alles ü b e r r a g t v o n i m p o s a n t e n e i g e n a r t i g e n

t i o n s s z e n e e i n e r B ü h n e vi elleicht e n t g e g e n t r i t t , z u r G e l t u n g br i ngt . — Von allen K a t h e d r a l e n d e s alten S p a n i e n s w i r d u n s D e u t s c h e die K a t h e d r a l e v o n T o l e d o u n d di e z u B u r g o s v o r ­ n e h m l i c h i n t e r e s s i e r e n , d a g e r a d e a n d i e s e n b e i d e n d e r b e ­ d e u t e n d s t e n s p a n i s c h e n D o m e d e u t s c h e B a u m e i s t e r h e r v o r r a ­ g e n d e n Anteil g e n o m m e n h a b e n ; d e r d e u t s c h e Me i st e r H e i n r i c h E g a s w a r D o m b a u m e i s t e r z u T o l e d o u n d b e i m B a u d e s D o m e s z u B u r g o s e r s t e h e n di e N a m e n d e r Me i st e r H a n s v o n Köln, d e s s e n S o h n S i m o n u n d schl i e ßl i c h F r a n z v o n Kö l n v o r d e m g e i s t i g e n A u g e d e s e i n g e w e i h t e n B e s c h a u e r s .

Die B a u g e s c h i c h t e d e s B u r g o s ' s c h e n G o t t e s h a u s e s w ä h r t ü b e r d r e i J a h r h u n d e r t e . S e i n G r u n d s t o c k w u r d e 1221 v o n F e r d i n a n d d e m He i li ge n v o n Kast i l i e n, z u r Zeit d e s B i s c h o f s Mori t z, g e le g t . H a n s v o n Köl n s c h u f z w i s c h e n 1442 u n d 43 die b e i d e n m a s s i g e n W e s t t ü r m e m i t i h r e n d u r c h b r o c h e n e n H e l m e n g a n z in d e u t s c h e m S i n n e . E s m ö g e h i e r g l e i c h v o r ­ w e g g e n o m m e n sein, d a ß s p ä t e E i n b a u t e n d e r R e n a i s s a n c e z e i t z u m Teil d e n w u n d e r v o l l e n O r g a n i s m u s in s e i n e m f o l g e r i c h ­ t i g e n A u f b a u u n g ü n s t i g b e e i n t r ä c h t i g t h a b e n . 1482 e r b a u t e

Das K a rtä u s e rk lo s te r von

T ü r m e n . Z u d i e s e m s e l t s a m e n E i n d r ü c k e g esel l t s i ch n o c h ein s c h e i n b a r p l a n l o s e s G e w i r r e v o n A n - u n d U m b a u t e n . D e m I n n e r n m a n g e l t oft t r o t z d e s V i e r u n g s t u r m e s d a s e n t s p r e ­ c h e n d e a u s r e i c h e n d e Licht; v o m n o r d i s c h e n D o m e w e i c h t die A n o r d n u n g d e s P r i e s t e r c h o r e s u n d die A n l a g e e i n e r Capi l l a m a y o r , d e r s o g e n . Al l e r h e i l i gs t e n ka pe l l e in d e r Mitte de s L a n g h a u s e s ab. D i e s e n u r d u r c h e i nen G a n g ( t r a s c o r o r ) v o n e i n a n d e r g e t r e n n t e n Baut e i l e w e r d e n seitlich d u r c h h o h e Ma ue r n , im V o r d e r g r ü n d e d a g e g e n v o n e i n e m G i t t e r a b g e ­ s c h l o s s e n u n d w i r k e n s o m i t als e i n e Ki r c he i n n e r h a l b ei n e r g r ö ß e r e n . D e r g r o ß a r t i g e D u r c h b l i c k v o m H a u p t e i n g a n g z u m C h o r e , wie ihn die n o r d g o t i s c h e n K i r c he n b e s i t z e n , fällt in S p a n i e n i r g e n d w e l c h e n l i t u r gi s ch e n G r ü n d e n z u m Opfer. Von r e i c h s t e r P r a c h t u n d oft h e r v o r r a g e n d e r S c h ö n h e i t als E i n ­ z e l we r k in s e i n e r f ei nzi s e l i er t en Kl e i na r be i t ist d e r A l t a r a u f ­ bau, d e r oft riesige D i m e n s i o n e n besitzt. Allein in d e n m e i s t e n Fällen g e h t e r s e i n e r ä s t h e t i s c h e n W i r k u n g ver l ust i g, d a e r teils infolge s e i n e r G r ö ß e u n d — fast w ä r e m a n v e r s u c h t , zu s a g e n — Fi l i gr a na r bei t v on k e i n e m S t a n d o r t g e n ü g e n d u n d o h n e B e e i n t r ä c h t i g u n g ü b e rb l i c k t w e r d e n k a n n , teils a b e r a u c h d u r c h e ine g r o ß a r t i g e U e b e r l a d e n h e i t mit p l a t e r e s k e m S c h m u c k si ch a b s o l u t ni c h t d e m R a h m e n f ü g e n k a nn .

T r o t z all d i e s e r u n g l ü c k l i c h e n V e r h ä l t n i s s e biet et die s p a n i ­ s c h e K a t h e d r al e in i h r e m I n n e n b i l d e e i n e n b e r ü c k e n d e n Ei n­

d r u c k v o n g e he i mn i s v ol l e r W i r k u n g , w e n n sie v o n d e m m y s t i ­ s c h e n R h y t h m u s d e s k a t h o l i sc he n G o t t e s d i e n s t e s erfüllt ist, w e n n sie den t h e a t r a l i s c h e n Effekt, M i s c h u n g a u s Myst i k u n d p u l s i e r e n d e m Leben, wi e er d e m B e s c h a u e r in d e r Inquisi-

MiraHores — Teilan sich t

S i m o n von Köln, d e s Me i st er s S o h n , die p r u n k v o l l e C a pi ll o del C o n d e s t a b l e h i n t e r d e m H o c h a l t a r . 1516 e r b a u t e d a n n F r a n z v o n Köln die P a r t i e a m s o g e n . K ü r s c h n e r t o r im R e ­ na i s sa nc e s t i l . 1539 w u r d e v o n Fel i pe d e B o r g o n n a ein g r o ß e r U m b a u d e s D o m e s b e g o n n e n , d e r v o n 1540— 67 v o n J u a n d e Vallejo f o r t ge f ü hr t w u r d e . V o n l e t z t e r e m s t a m m t d e r C i m ­ bo r io m i t s e i n e m r e i c h e n p l a t e r e s k e n u n d s p ä t g o t i s c h e n S c h m u c k e .

Muß n u n a u c h z u g e g e b e n w e r d e n , d a ß die ü b e r a u s l a n g e B a u z e i t u n d b e s o n d e r s d a s F e h l e n e i n e s die g a n z e A n l a g e v o r b e s t i m m e n d e n G e n e r a l p l a n e s d e r Ei nh e i tl i ch k e i t d e s B a u ­ w e r k e s vielfach A b b r u c h g e t a n , s o bl e i b t d o c h se i n G e s a m t - e i n d r u c k v o n g e w a l t i g e r S c h ö n h e i t . S o n d e r l i c h d e r Blick v o n d e r P l a t t f o r m d e s K r e u z g a n g e s g e g e n d e n C i m b o r i o b e s i t zt j e n e r e i c h e F o r m e n p r a c h t , wie sie d e m m i t t e l a l t e r l i c he n Ki r ­ c h e n b a u e i g e n w a r . I m H i n t e r g r ü n d e b l i c ke n n o c h d i e b e i ­ d e n H e l m s p i t z e n d e s Me i s te r H a n s v o n Köl n mi t i h r e r fein- l i ni ge n M a ß a r b e i t h e r v o r , w ä h r e n d die b e i d e n k l e i n e n A u f ­ b a u t e n r e c h t s v o m Q u er sc h i f f e d eu t li c h als s p ä t e r e Z u t a t e n z u e r k e n n e n si nd.

Ein b e m e r k e n s w e r t e r B a u bleibt w e i t er hi n n o c h d a s K a r ­ t ä u s e r k l o s t e r z u Miraflores, w e l c h e s ebenf al l s v o n H a n s v o n Köl n u n d d e s s e m S o h n e S i m o n e r b a u t w u r d e . A u c h d i e s e s B a u w e r k d a r f n i c h t d e n A u s d r u c k u n g e f ä l s c h t e r S t i l r e i n h e i t f ü r si ch in A n s p r u c h n e h m e n , es b l e i b t v i e l m e h r , wi e alle B a ut e n S p a n i e n s , ein Z e u g n i s d e r V e r m i s c h u n g z w e i e r H i m ­ mel, d e s g r a u e n N o r d e n s u n d d e s a z u r b l a u e n S ü d e n s .

Rola.

V erlag: G e o r g D. W. C a l l w e y in M ünchen. — R edigiert unter V erantw ortlichkeit des V erlegers. — D ruck: K ä s t n e r & C a l l w e y in M ünchen

(13)

D E R B A U M E I S T E R 23. J A H R G A N G , H E F T 7

Q e f a i i %

ty e ta ii &

QefaiL f l

9

)d a ä f

T A F E L 49/50

B E A M T E N - W O H N H A U S D ER MASCHINENFABRIK Z O L L F R A N K SELB-ERK£üSREUTH

ARCH. REG.-BMSTR.JOHN H.ROSENTHAL, B.D.A., MÖNCHEN V E R L A G V O N G E O R G D . W . C A L L W E Y , M Ö N C H E N

(14)

D E R B A U M E I S T E R 23. JA H R G A N G , H E F T 7

W O H N H A U S Z O L L F R A N K IN S E L B -E R K E R S R E U T H

E R D G E S C H O S S

I. O B E R G E S C H O S S

T A F E L 51

ARCH. REG.-BMSTR.JOHN H.ROSENTHAL, B.D.A., MÖNCHEN V E R L A G V O N G E O R G D . W . C A L L W E Y , M Ö N C H E N

(15)

DE R B A U M E I S T E R 23. J A H R G A N G , H E F T 7

/O O

N U S S B A U M T Ä F E L U N G IM H E R R E N Z IM M E R MIT S T U K K I E R T E M FRIE S K A M I N P L A T T E IN O B E R B A Y R IS C H E M P O L I E R T E N T U F F

T A F E L 52/53

ARCH. REG.-BMSTR. JOHN H.ROSENTHAL, B.D.A., MÖNCHEN

V E R L A G V O N G E O R G D . W . C A L L W E Y , M Ö N C H E N

(16)

D E R B A U M E I S T E R 23. J A H R G A N G , H E F T 7

T A F E L 54/55 K A T H O L I S C H E K I R C H E Z U L A N G E N S E N D E L B A C H

25m.

V E R L A G V O N G E O R G D . W . C A L L W E Y , M Ü N C H E N

ARCH. MICHAEL KURZ, B. D.A., AUGSBURG

W E S TS E IT E

010101023101000001021623014802010001020100023201020100010100020200000101010102000090010102010201010201022301000201000102020100003100000000

(17)

D E R B A U M E I S T E R 23. JAHRGANG, HEFT 7

T A F E L 56

A R C H . M I C H A E L K U R Z , B .D .A ., A U G S B U R G

K A T H O L I S C H E K I R C H E Z U L A N G E N S E N D E L B A C H

L Ä N G E N S C H N I T T

V E R L A G V O N G E O R G D . W . C A L L W E Y , M Ö N C H E N

(18)

DE R B A U M E I S T E R

23. JAHRGANG, HEFT 7 B I L D E R A U S A L T - S P A N I E N

K A T H E D R A L E V O N B U R G O S — K A PELLE DE LOS C O N D E S T A B L E S K A T H E D R A L E VON B U R G O S — P L A T T F O R M DES K R E U Z G A N G E S UND B LIC K AUF DEN C IM B O R I O

T A F E L 57

V E R L A G V O N G E O R G D . W . C A L L W E Y , M Ö N C H E N

(19)

D E R B A U M E I S T E R 23. JAHRGANG, HEFT 7

A r u a fiiu t'ij

a m

# y a g u u i

1 3

i»eiie[L

Jlnl'qm.fy6mi)tvc]lKzt(j.J\nf) i k ’iöcu..

„(/ u o j w i f W ^ m i f j e M i 1 .

V ER LA G V O N G E O R G D . W . C A L L W E Y , M Ü N C H E N

Cytaty

Powiązane dokumenty

OBERPOSTBAURAT DEETZ - KÖLN, BEARB... OBERPOSTBAURAT DEETZ - KOLN,

JAHRGANG, HEFT10NEUEREBAUTENVONHEILMANN& LITTMANN- MÜNCHEN

Bau

B.N.A., den Haag Hauptansicht und Rückansicht... A., Hilversum Wohnhaus

[r]

[r]

[r]

JAHRGANG, HEFT3HAUSBOUNCKEN,