KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Bruksela, dnia 30.1.2008
KOM(2008) 33 wersja ostateczna
DOKUMENT ROBOCZY KOMISJI
Drugie sprawozdanie z realizacji strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego
{KOM(2008) 32 wersja ostateczna}
{KOM(2008) 35 wersja ostateczna}
DOKUMENT ROBOCZY KOMISJI
Drugie sprawozdanie z realizacji strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego
1. WSTĘP
Zainaugurowana w październiku 2005 r. strategia uproszczenia otoczenia regulacyjnego
1ustanowiła na lata 2005–2008 program stopniowego przyjmowania środków upraszczających, zmierzających do poprawy jakości oraz skuteczności dorobku prawnego UE, przy jednoczesnym zachowaniu jego głównych politycznych celów.
Niniejsze drugie sprawozdanie z postępów prac, stanowiące uzupełnienie komunikatu pt.
„Drugi strategiczny przegląd procesu lepszego stanowienia prawa w Unii Europejskiej”
2, zawiera opis osiągniętych wyników zarówno w kategoriach jakościowych, jak i ilościowych, wytycza plan dalszych działań prawodawcy wspólnotowego oraz ma na celu nadanie nowego impulsu strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego, która z kolei jest kluczowym elementem szerszej polityki poprawy uregulowań prawnych oraz europejskiej strategii wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Niniejsze sprawozdanie świadczy również o tym, że Komisja skutecznie wywiązuje się ze zobowiązań podjętych w ramach wspomnianego wyżej programu na rzecz stopniowego upraszczania.
Zwykli obywatele i przedsiębiorstwa odczuwają już pierwsze konkretne skutki podejmowanych działań, które staną się jeszcze bardziej widoczne w miarę przyjmowania kolejnych wniosków opracowywanych obecnie przez prawodawcę wspólnotowego. Wysiłki skupiają się na projektach przynoszących znaczne korzyści podmiotom zainteresowanym, takim jak małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) lub przedsiębiorcy prowadzący działalność jednoosobową, którym zbyt często stawiano nieproporcjonalnie duże wymagania regulacyjne.
Komisja zamierza przeprowadzić pełen przegląd dorobku wspólnotowego, sprawdzając, czy istniejące akty prawne są wciąż potrzebne, czy zredagowano je poprawnie pod względem regulacyjnym oraz czy ciężar nakładanych przez nie obowiązków odpowiada celom politycznym, które mają realizować. W trakcie przeglądu określone zostaną także nowe inicjatywy, a następnie włączone do uaktualnionego programu na rzecz stopniowego upraszczania, który Komisja przedstawi na początku 2009 r. Aby działania te przyniosły trwałe zmiany, powinny być kontynuowane także po kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego.
Jednocześnie Komisja zamierza korzystać z tzw. mechanizmu działań przyspieszonych
3wszędzie tam, gdzie pojawi się możliwość ułatwienia życia przedsiębiorcom bez naruszania podstawowych celów politycznych bądź proponowania poważnych zmian w istniejącym porządku regulacyjnym. Powinno to pomóc w zmniejszeniu obciążeń administracyjnych w
1
Komunikat Komisji KOM(2005) 535.
2
Drugi strategiczny przegląd procesu lepszego stanowienia prawa w Unii Europejskiej, KOM(2008) 32.
3
Dokument roboczy Komisji „Zmniejszenie obciążeń administracyjnych w Unii Europejskiej –
UE o zakładane 25 %
4do 2012 r. Realizację programu uproszczenia otoczenia regulacyjnego ułatwi także rozpoczęty przez Komisję szeroko zakrojony program „wskazania oraz określenia rozmiaru” obciążeń administracyjnych w najważniejszych dziedzinach.
2. O BECNA SYTUACJA W PROGRAMIE NA RZECZ STOPNIOWEGO UPRASZCZANIA
2.1. Informacje ogólne
W przyjętej w październiku 2005 r. strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego wskazano grupę pierwszych stu inicjatyw, które objęte zostały programem na rzecz stopniowego upraszczania na lata 2005–2008. Wraz z uzupełnieniem programu o 43 nowe inicjatywy w listopadzie 2006 r.
5oraz o dalsze 16 w październiku 2007 r.
6jego zakresem objęto wszystkie obszary polityki, natomiast okres obowiązywania przedłużono do 2009 r. W jego realizacji wykorzystuje się takie techniki prawodawcze jak uchylenie, ujednolicenie i przekształcenie
7. Wprowadzanie w życie programu na rzecz stopniowego upraszczania postępuje w dużej mierze zgodnie z planem. Do chwili obecnej Komisja przyjęła ponad połowę środków przewidzianych na lata 2005–2009.
Jeśli chodzi o sam rok 2007, przyjęto 80 % z planowanych inicjatyw.
Komisja przyjęła dotychczas 91 wniosków, na które złożyły się 24 tzw. autonomiczne akty przyjęte w procedurze komitetowej, 16 aktów przyjętych przez prawodawcę wspólnotowego, 44 wnioski stanowiące wciąż przedmiot procedury legislacyjnej oraz 7 innych aktów, będących bądź dokumentami przeglądowymi, niewymagającymi działań legislacyjnych, bądź inicjatywami łączonymi.
Ogółem od października 2005 r. Komisja zaproponowała już uchylenie, zmianę bądź zastąpienie około 400 aktów prawnych, skutkiem czego około 300 aktów prawnych liczących około 5000 stron w Dzienniku Urzędowym zostanie usuniętych z tego promulgatora wspólnotowego. Ponadto Komisja od chwili objęcia urzędu podjęła działania w celu usunięcia z dorobku wspólnotowego około 2500 zdezaktualizowanych aktów prawnych.
2.2. Akty prawne już przyjęte
Wprowadzenie w życie strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego przyniosło już konkretne korzyści przedsiębiorstwom i zwykłym obywatelom.
2.2.1. Akty przyjęte przez Komisję
Dotychczas Komisja przyjęła 24 inicjatywy upraszczające w formie autonomicznych aktów w procedurze komitetowej (załącznik 4). Na przykład:
• w 2005 r. Komisja przyjęła rozporządzenie ustanawiające obniżone opłaty oraz wprowadzające program pomocy administracyjnej dla MŚP rejestrujących produkty
4
Konkluzje Rady Europejskiej z wiosny 2006 r.
5
Dokument roboczy Komisji KOM(2006) 690:
6
Program działalności legislacyjnej i prac Komisji na 2008 r., KOM(2007) 640.
7
Stosowane przez Komisję metody upraszczania oraz definicje odpowiednich technik legislacyjnych
farmaceutyczne. Zgodnie z nim MŚP przysługują obniżone o 90 % opłaty za opinie naukowe, obniżone opłaty za dopuszczenie produktów do obrotu oraz udzielana jest im pomoc w zakresie procedur regulacyjnych. MŚP działające na tym rynku korzystają już bardzo chętnie z przyznanych im ułatwień;
• zmieniono przepisy dotyczące dowodów przywozu do krajów trzecich (w kontekście zróżnicowanych refundacji wywozowych), tak aby ułatwić eksporterom ubiegającym się o refundację korzystanie z informacji pochodzących ze skomputeryzowanego systemu monitoringu i śledzenia kontenerów przewoźnika jako alternatywy dla zwykłych dokumentów celnych (których uzyskanie może okazać się trudne w niektórych krajach);
• Komisja przyjęła już zalecenie w sprawie rynków w sektorze łączności elektronicznej, w którym proponuje skupienie działań regulacyjnych na rynkach hurtowych oraz zmniejsza liczbę rynków podlegających regulacji ex ante z 18 do 7. Ocenia się, że wskutek tego koszty administracyjne operatorów sieci stacjonarnych obniżą się o około 25–30 %, natomiast koszty krajowych organów regulacyjnych o około 30–40 %. Dodatkowe oszczędności po stronie krajowych organów regulacyjnych powstaną także dzięki uproszczeniu procedur badania rynku.
2.2.2. Akty przyjęte przez prawodawcę wspólnotowego
Realizacja większości inicjatyw przewidzianych w programie zależy od ich przyjęcia przez prawodawcę wspólnotowego, z reguły w procedurze współdecyzji. Dotychczas przyjęto 16 inicjatyw upraszczających objętych programem na rzecz stopniowego upraszczania na lata 2005–2008 (załącznik 5), a wśród nich:
• w obszarze rolnictwa prawodawca przyjął rozporządzenie dotyczące przekształcenia 21 wspólnych organizacji rynków w jednolity system, w celu usprawnienia i uproszczenia funkcjonowania wspólnej polityki rolnej z pożytkiem dla rolników, organów administracji oraz przedsiębiorstw zajmujących się produktami rolnymi. Dzięki utworzeniu jednolitej wspólnej organizacji rynku zmniejszy się ilość przepisów obowiązujących w obszarze rolnictwa, poprawi się ich przejrzystość, a założenia polityczne im przyświecające staną się bardziej dostępne. Omawiane rozporządzenie skutkuje uchyleniem blisko pięćdziesięciu aktów Rady oraz zastępuje ponad sześćset pięćdziesiąt przepisów w obowiązujących rozporządzeniach około dwustoma, tworząc tym samym znacznie prostsze ogólne otoczenie prawne bez jednoczesnej zmiany leżących u jego podstaw kierunków politycznych;
• dyrektywę w sprawie procedur odwoławczych w dziedzinie zamówień publicznych.
Wartość tego sektora rynku oceniano w 2003 r. na 1500 mld EUR, co stanowiło 16,3 % PKB Unii Europejskiej złożonej z piętnastu państw. Nowa dyrektywa usprawnia krajowe procedury odwoławcze dostępne dla przedsiębiorstw, które uważają, że organ publiczny udzielił zamówienia w niesprawiedliwy sposób. Dyrektywa wprowadza w szczególności obowiązkowy okres zawieszenia typu standstill biegnący od powiadomienia o decyzji o udzieleniu zamówienia do podpisania umowy, w którym oferenci mają czas na zbadanie tej decyzji i zastanowienie się nad ewentualnym wszczęciem postępowania odwoławczego.
Dyrektywa zawiera dodatkowe przepisy zmierzające do poprawy skuteczności.
Wprowadzenie we wszystkich dwudziestu siedmiu państwach członkowskich
wspomnianych nowych uprawnień oraz mechanizmów przysługujących oferentom, którzy
przegrali przetarg, ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia, że zamówienia publiczne
punktu widzenia budowy zaufania ogółu społeczeństwa i przedsiębiorstw do procedur udzielania zamówień publicznych. Wśród środków upraszczających zawartych w dyrektywie należy wymienić uchylenie istniejącego mechanizmu pojednawczego i systemu atestacji, które nie spotkały się z zainteresowaniem przedsiębiorców i które nie są obecnie wykorzystywane;
• dyrektywę w sprawie usług płatniczych, która przyczynia się do utworzenia w UE
„jednolitego obszaru płatności” i dzięki której europejska gospodarka zaoszczędzi nawet 28 mld EUR rocznie. Celem dyrektywy jest umożliwienie dokonywania płatności w obrębie UE – za pomocą karty kredytowej, karty debetowej, przelewu bankowego, polecenia zapłaty lub innych instrumentów – w sposób równie łatwy, tani i bezpieczny jak dokonywanie płatności „krajowych” realizowanych obecnie w ramach jednego państwa członkowskiego. Dyrektywa zapewnia sprawiedliwy i otwarty dostęp do rynków płatności, a ponadto zwiększa poziom ochrony konsumenta i wprowadza standardy w tym zakresie.
Korzyści w zakresie uproszczenia wynikają z harmonizacji wymogów dotyczących dostępu do rynku, usunięcia różnic pomiędzy przepisami krajowymi a unijnymi, prowadzących do rozdrobnienia rynku oraz z harmonizacji podstawowych praw i obowiązków użytkowników i usługodawców w interesie pewności oraz skuteczności.
Bardziej efektywny i konkurencyjny rynek płatności oznacza również dla każdego Europejczyka mniejsze opłaty za podstawowe usługi bankowe, których średni koszt w UE wynosi od 34 do nawet 252 EUR rocznie;
• uchylenie większości istniejących wymagań dotyczących opakowań jednostkowych spowodowało zniesienie przepisów krajowych i wspólnotowych w odniesieniu do około 70 produktów konsumpcyjnych. Obecnie przedsiębiorcy mogą bardziej elastycznie reagować na potrzeby konsumentów;
• w sektorze ceł prawodawca przyjął decyzję dotyczącą informatyzacji procedur celnych (e- Customs), dzięki której powstanie europejski elektroniczny system wymiany danych pomiędzy organami publicznymi oraz przedsiębiorstwami. Usprawnione procedury celne, korzystające ze zautomatyzowanych i wzajemnie połączonych systemów celnych, ułatwią handel międzynarodowy. Z chwilą osiągnięcia pełnej funkcjonalności zintegrowany system powinien przynieść przedsiębiorstwom oszczędności rzędu 2,5 mld EUR rocznie, a tym samym pokryć w pełni zainwestowane w jego tworzenie przez Komisję i państwa członkowskie 40–50 mln EUR rocznie. Przyjęcie zaktualizowanego Kodeksu celnego, za pośrednictwem którego dokonany zostanie przegląd prawodawstwa w zakresie ceł, zaplanowano na 2008 r.
2.3. Wnioski stanowiące obecnie przedmiot procedury legislacyjnej
Obecnie przedmiot procedury legislacyjnej stanowią 44 wnioski upraszczające, obejmujące wiele inicjatyw o istotnym znaczeniu, których przyjęcie pomoże uprościć otoczenie regulacyjne. Tytułem przykładu należy wymienić:
• przełomową reformę unijnego prawa ubezpieczeń (Solvency II), która poprawi ochronę ubezpieczających w całej UE dzięki wprowadzeniu bardziej jednolitych wymogów w zakresie wypłacalności zakładów ubezpieczeń, uwzględniających różne rodzaje ryzyka.
System Solvency II będzie sprzyjał lepszemu zarządzaniu ryzykiem, prawidłowemu
ustalaniu cen oraz wzmocnieniu nadzoru, a dzięki temu także budowaniu większego
zaufania ze strony klientów. Doprowadzi także do zwiększenia konkurencji (szczególnie w
sektorach popularnych ubezpieczeń detalicznych, takich jak ubezpieczenia komunikacyjne
i mieszkaniowe), podniesie presję na obniżanie cen niektórych rodzajów ubezpieczeń, zachęci do wprowadzania innowacyjnych produktów oraz poprawi międzynarodową konkurencyjność europejskich ubezpieczycieli. Dodatkowo zastąpienie jedną dyrektywą całej mozaiki przepisów zawartych w obowiązujących obecnie czternastu dyrektywach zwiększy przejrzystość i czytelność otoczenia regulacyjnego;
• opracowanie kodeksu postępowania dla komputerowych systemów rezerwacji dostosowanego do rynku, który doświadczył dużych zmian w związku ze spadkiem znaczenia linii lotniczych oraz wzrostem liczby rezerwacji dokonywanych przed Internet, i który jest już gotowy na wprowadzenie większej konkurencji. W celu rozwiązania problemu nadmiernie wysokich opłat za rezerwacje ponoszonych przez linie lotnicze i pasażerów Komisja proponuje pozostawienie większej swobody samym podmiotom działającym na tym rynku. Wzrost konkurencji doprowadzi do poprawy jakości oferowanych usług oraz do obniżenia kosztów dystrybucji w sektorze przewozów lotniczych. Przewiduje się, że opłaty za rezerwację danego odcinka podróży spadną o 0,7–
0,9 EUR, co przełoży się na zmniejszenie kosztów ogółem w skali rocznej o 190–240 mln EUR;
• zmiany przepisów regulujących usługi i sieci łączności elektronicznej, zmierzające do zapewnienia skutecznej konkurencji, wspierania inwestycji, zwiększenia wewnętrznej spójności rynku wewnętrznego oraz lepszego uwzględniania interesów konsumentów.
Zaleca się zmniejszanie stopnia regulacji tam, gdzie widoczna jest prawidłowość wskazująca na wzrost konkurencji. Niezależna analiza kosztów i zysków wynikających z utworzenia Urzędu ds. Rynku Łączności Elektronicznej wykazała, że potencjalne korzyści ekonomiczne przerosły by dziesięcio-, a nawet trzydziestokrotnie koszty operacyjne urzędu (tj. 250–800 mln EUR), a to z racji zmniejszenia niepewności regulacyjnej oraz szybszego rozstrzygania spraw. W omawianym przeglądzie przepisów w stosunku do podmiotów świadczących usługi wymagające wykorzystania widma radiowego proponuje się wprowadzenie większej elastyczności, zmniejszenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej oraz usunięcie barier w dostępie nowych podmiotów do rynku.
Zaowocowałoby to zwiększeniem gamy tego rodzaju usług dostępnych dla konsumentów po niższej cenie;
• nową dyrektywę dotyczącą transportu lądowego towarów niebezpiecznych, dzięki której przepisy dotyczące trzech rodzajów transportu (drogowego, kolejowego oraz wodnego transportu śródlądowego) zebrane zostaną w jednym akcie prawnym. Wniosek dotyczący dyrektywy zawiera jednolite przepisy dla wszystkich trzech rodzajów transportu (tam, gdzie było to możliwe) oraz proponuje uchylenie przepisów zdezaktualizowanych.
Uchylone zostaną w szczególności dwie dyrektywy dotyczące doradców do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych oraz cztery decyzje dotyczące krajowych odstępstw. W efekcie obowiązywał będzie jeden przejrzysty i łatwy w zrozumieniu akt, zmniejszający objętość dorobku wspólnotowego o około 2000 stron;
• przegląd dyrektywy dotyczącej zabawek, mający na celu uaktualnienie wymogów
bezpieczeństwa oraz zapobieżenie średnio- i długoterminowemu szkodliwemu wpływowi,
jaki zabawki mogą wywierać na dzieci. Jednocześnie dyrektywa poprawi funkcjonowanie
wewnętrznego rynku w zakresie zabawek. W ramach przeglądu zostaną przede wszystkim
uaktualnione wymogi bezpieczeństwa stawiane zabawkom z punktu widzenia ich
właściwości chemicznych, fizycznych i mechanicznych. Aby zapewnić dostępność na
badań naukowych. Ponadto proponuje się poprawę sposobu egzekwowania dyrektywy w państwach członkowskich oraz wzmocnienie spoczywających na państwach członkowskich obowiązków wykonywania właściwego i skutecznego nadzoru nad rynkiem.
2.4. Inicjatywy przygotowywane w Komisji (2008–2009)
W ciągu najbliższych dwóch lat Komisja zwielokrotni swoje wysiłki. Uaktualniony program na lata 2008–2009 (załącznik 1) składa się z 45 inicjatyw przewidzianych na rok 2008 oraz 9 inicjatyw na rok 2009. Przykładami przygotowywanych inicjatyw upraszczających są:
• przegląd dorobku wspólnotowego w zakresie prawa spółek, rachunkowości oraz kontroli, dzięki któremu zostaną usunięte lub zmniejszone wymogi administracyjne uznane za zdezaktualizowane, nadmierne bądź powtarzające się. Usunięte zostaną niektóre wymogi informacyjne przewidziane w dyrektywach w sprawie prawa spółek, uproszczone – wymogi stawiane spółkom w zakresie ujawniania, a państwom członkowskim umożliwi się dalsze zmniejszenie wymogów sprawozdawczych i kontrolnych w stosunku do MŚP;
• przegląd rozporządzenia o ogólnym wyłączeniu grupowym, który doprowadzi do zebrania w jednym dokumencie wszystkich przepisów dotyczących rodzajów pomocy państwa wyłączonych z obowiązku zgłaszania, a tym samym do zmniejszenia obciążeń administracyjnych nałożonych na beneficjentów, państwa członkowskie oraz Komisję.
Nowe rozporządzenie będzie dotyczyło obszarów już objętych istniejącymi wyłączeniami grupowymi (szkolenia, zatrudnienie, MŚP), a także nowych obszarów (ochrona środowiska naturalnego, kapitał podwyższonego ryzyka i pomoc regionalna). Znacznie poprawi także dostęp MŚP do programów pomocy państwa, na przykład dzięki temu, że
„premia dla MŚP”, dodawana do podstawowych poziomów pomocy na inwestycje i zatrudnienie, zostanie zharmonizowana i zwiększona z 15 % do 20 % dla małych przedsiębiorstw, a z 7,5 % do 10 % dla średnich przedsiębiorstw;
• reforma Intrastatu, która zmniejszy obciążenia, jakie nakłada na przedsiębiorstwa system zbierania na potrzeby statystyki wspólnotowej danych związanych z obrotem towarowym między państwami członkowskimi. Komisja zamierza w najbliższym czasie wprowadzić dalsze uproszczenia we wspomnianym systemie zgodnie z tradycyjnym podejściem, a więc zmniejszając liczbę pozycji nomenklatury oraz podnosząc wysokość progów, dzięki czemu więcej przedsiębiorstw skorzysta ze zwolnień z obowiązku dostarczania informacji statystycznych. Zakłada się, że zwolnienie może dotyczyć nawet 190 000 przedsiębiorstw.
Jednocześnie Komisja będzie analizowała inne opcje długoterminowe, w tym ewentualne przejście do jednokierunkowego systemu sprawozdawczego
8;
• rozporządzenie w sprawie zaawansowanych elementów bezpieczeństwa oraz opon, dzięki któremu 50 różnych dyrektyw zastąpione zostanie jednym rozporządzeniem.
Zmniejszy to znacznie obciążenia nałożone na państwa członkowskie, jako że nie będą one musiały wdrażać przepisów unijnych w tym zakresie. Ponadto bezpośrednie odwołania do regulaminów EKG ONZ przyspieszą znacznie proces dostosowywania prawa unijnego do
8
Obecnie Intrastat przygotowuje statystyki, korzystając z systemu, w którym każde państwo przekazuje
dane zarówno na temat przywozu, jak i wywozu. Informacje o każdym kierunku przepływu towarów
przepisów EKG ONZ, a tym samym pomogą przedsiębiorstwom w szybszym przystosowaniu się do zmian następujących na poziomie międzynarodowym;
• przegląd dyrektywy w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego oraz dyrektywy w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Umożliwi on wyjaśnienie pewnych założeń przyświecających tym aktom prawnym, uprości ich wdrażanie i egzekwowanie, zmniejszy koszty administracyjne ponoszone przez producentów oraz organy administracji, a także stworzy podmiotom działającym w tym sektorze bardziej przejrzyste i równe reguły gry;
• wniosek dotyczący dyrektywy ramowej w sprawie praw konsumentów, który będzie zawierał wspólne definicje i regulował podstawowe prawa umowne konsumentów i dostępne środki odwoławcze. Oferując przedsiębiorstwom i konsumentom prostsze i jaśniejsze ramy prawne, dyrektywa ta przyczyni się do lepszego funkcjonowania rynku wewnętrznego i budowy zaufania wśród konsumentów;
• aktualizacja i przekształcenie systemu kontroli w ramach wspólnej polityki rybackiej (WPRyb), które złagodzą obostrzenia nałożone w tym obszarze oraz zapewnią intensywniejsze wykorzystanie narzędzi teleinformatycznych w celu zmniejszenia obowiązków sprawozdawczych.
Inicjatywy upraszczające o szczególnym znaczeniu dla MŚP zostaną ponadto wyeksponowane w „Europejskiej karcie małych przedsiębiorstw” (Small Business Act), która zostanie przedstawiona w 2008 r.
2.5. Działania upraszczające nieobjęte programem na rzecz stopniowego upraszczania
Działania upraszczające nie ograniczają się do programów celowych, takich jak program na rzecz stopniowego upraszczania, program na rzecz zmniejszania obciążeń administracyjnych oraz program ujednolicania prawa. Konieczność zapewnienia prostoty powinno się brać pod uwagę we wszystkich wnioskach legislacyjnych, a także w procedurach operacyjnych. Na przykład:
• w odniesieniu do badań naukowych, stanowiących podstawowy element strategii lizbońskiej, zaproponowano konkretne środki
9zmierzające do uproszczenia siódmego programu ramowego w zakresie badań, rozwoju technologicznego i prezentacji.
Zmieniono odpowiednio przepisy administracyjne i finansowe oraz usprawniono zarządzanie programem ramowym oraz poszczególnymi projektami badawczymi;
• Komisja zaproponowała uproszczenie struktury programu Erasmus Mundus w jego drugim etapie (2009–2013). Działania Wspólnoty dotyczące szkolnictwa wyższego w stosunkach z krajami trzecimi uzyskają większą spójność dzięki usprawnieniu wielu istniejących programów, które, pomimo iż obejmują praktycznie te same zagadnienia, zarządzane są obecnie na podstawie różnych przepisów. Wszystkie podmioty zaangażowane we współpracę akademicką z krajami trzecimi i międzynarodową mobilność otrzymają w ten sposób pojedynczy punkt kontaktowy;
9
SEK(2005) 431 dokument roboczy służb Komisji: Działania upraszczające w siódmym programie
• Komisja zastąpiła i uaktualniła cztery odrębne obwieszczenia dotyczące zagadnień jurysdykcji jednym ujednoliconym obwieszczeniem w sprawie jurysdykcji, wydanym na podstawie rozporządzenia WE w sprawie kontroli łączenia przedsiębiorstw. Przyniosło to niezwłoczne skutki w postaci uproszczenia procedur administracyjnych oraz udzielanych wskazówek;
• wprowadzenie „elektronicznego dziennika połowowego” w rybołówstwie pozwoliło na rezygnację z użycia dokumentów papierowych w całej procedurze przekazywania danych sprawozdawczych pomiędzy rybakami a organami administracji krajowej;
• nowe przepisy dotyczące polityki spójności na lata 2007–2013 zmniejszyły liczbę funduszy i etapów programowania oraz uprościły zarządzanie finansowe, a tym samym zwiększyły elastyczność władz lokalnych w zarządzaniu programami. Zharmonizowano przepisy dotyczące Funduszu Spójności oraz funduszu strukturalnego, dzięki czemu władze lokalne i beneficjenci dysponują jednolitym zbiorem zasad znajdującym zastosowanie do obu funduszów. Kierując się podobnymi przesłankami zastąpiono dziesięć rozporządzeń ustanawiających szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia dotyczącego funduszy strukturalnych jednym.
Oprócz tego jednym z najistotniejszych środków poprawy otoczenia biznesu pozostaje urzeczywistnianie rynku wewnętrznego. Znoszenie różnych utrzymujących się pomiędzy państwami członkowskimi barier przyniosło w ciągu dziesięciu lat od zakończenia wdrażania pakietu dotyczącego jednolitego rynku w 1993 r. wzrost PKB Unii Europejskiej o 223 mld EUR, czyli o 2,2 %. Oznacza to 1450 EUR dodatkowego przychodu w każdym gospodarstwie domowym. Ponadto wraz z utworzeniem 2,75 mln nowych miejsc pracy zanotowano wzrost zatrudnienia o 1,4 %. Istnienie jednolitego zbioru przepisów unijnych oznacza, że przedsiębiorcy nie muszą odnajdywać i interpretować przepisów w 27 różnych krajowych porządkach prawnych, dostosowywać do nich swoich towarów lub usług oraz udowadniać zgodności z tymi przepisami krajowymi. Na przykład:
• Komisja zaproponowała niedawno zmiany w unijnych homologacjach typu pojazdu, polegające na harmonizacji przepisów dotyczących pojazdów napędzanych wodorem.
Pozwoli to producentom osiągnąć ekonomię skali dzięki dłuższym seriom produkcyjnym przeznaczonym na cały rynek europejski, natomiast konsumentom w UE zapewni zgodność tych nowoczesnych pojazdów z wysokimi standardami bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Dostosowanie systemu homologacji typu do innowacyjnych technologii da europejskiemu przemysłowi motoryzacyjnemu szansę dotrzymania kroku głównym konkurentom na arenie światowej oraz poprawienia konkurencyjności na rynkach krajów trzecich;
• w grudniu 2007 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący nowej dyrektywy, zmierzającej do
zniesienia barier w wewnątrzwspólnotowym obrocie produktami związanymi z
obronnością. Dotychczas obrót takimi produktami na rynku wewnętrznym ograniczała
cała sieć procedur krajowych, które nie tylko nakładały na przedsiębiorstwa i organy
publiczne obciążenia administracyjne przekraczające kwotę 430 mln EUR rocznie, ale
także przedłużały do kilku miesięcy czas realizacji zamówienia. Takie obciążenia są
stanowczo nieproporcjonalne w stosunku do faktycznych wymagań kontroli, na co
wskazuje fakt, iż na około 11 500 wydawanych rocznie zezwoleń na transfer
wewnątrzwspólnotowy w okresie 2004–2006 odrzucono tylko trzy wnioski o wydanie
takich zezwoleń. Wspomniany wniosek pomoże wzmocnić konkurencyjność europejskiego
przemysłu obronnego z punktu widzenia gospodarczego i technologicznego, poprawi warunki uczestnictwa MŚP w projektowaniu i produkcji uzbrojenia, umożliwi państwom członkowskim zaspokojenie ich potrzeb wojskowych za mniejszą cenę i przy zachowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa, a także zwiększy bezpieczeństwo dostaw w procedurach zamówień publicznych oraz ożywi współpracę przemysłową.
2.6. Narzędzia komunikacyjne oraz konsultacje z podmiotami zainteresowanymi Jasne i przejrzyste informacje o postępach w realizacji programu upraszczania są niezwykle istotne dla zapewnienia właściwej jego dynamiki. Dlatego też Komisja uruchomiła stronę internetową
10, na której umieszczono ogólne informacje dotyczące strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego oraz która pozwala zainteresowanym osobom zapoznać się ze stopniem realizacji programu na rzecz stopniowego upraszczania. Ponadto konsultacje z ekspertami z państw członkowskich oraz podmiotami zainteresowanymi ułatwiają w niektórych dziedzinach (np. w rolnictwie) grupy sektorowe.
Zgodnie z przyjętym założeniem, aby opierać działania upraszczające na praktycznych doświadczeniach osób zainteresowanych, Komisja uruchomiła jesienią 2007 r. nową stronę internetową służącą konsultacjom, która umożliwi przedsiębiorstwom przekazywanie zastrzeżeń i wniosków dotyczących obciążeń powodowanych przez przepisy prawne oraz biurokrację w ogólności. Komisja wykorzysta jak najlepiej uwagi przekazane przez podmioty zainteresowane. System ten ma służyć przede wszystkim udoskonalaniu „Programu działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych w Unii Europejskiej”, jednak wszelkie uwagi dotyczące szerszych zagadnień związanych z treścią aktów prawnych zostaną wzięte pod uwagę w celu kształtowania strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego.
3. P ROGRAM UJEDNOLICANIA PRAWA
Ujednolicanie
11odgrywa kluczową rolę w realizowanych przez Komisję planach zmniejszenia objętości dorobku wspólnotowego oraz zapewnienia jego większej dostępności.
Program ujednolicania prawa wymaga około 400 aktów ujednolicających, z których większość stanowią wnioski legislacyjne. Ogółem 87 takich aktów przeszło już pomyślnie proces ujednolicania i zostało przyjętych oraz opublikowanych w Dzienniku Urzędowym (62 akty Komisji i 25 aktów Parlamentu Europejskiego i Rady). Wspomniane 87 aktów zastąpi 348 obecnie obowiązujących. Ponadto 65 aktów stanowi obecnie przedmiot procedury legislacyjnej, a 4 są jeszcze w fazie przygotowań w Komisji. Tak więc Komisja zakończyła prace nad 152 aktami.
Aby zakończyć programu ujednolicania do końca 2008 r. (załącznik 2) podjęto środki mające przyspieszyć wykonanie zaległych przekładów tekstów podlegających ujednoliceniu na nowe języki UE. Przyjmowanie aktów ujednoliconych przez prawodawcę wspólnotowego podlega zasadom określonym w porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie szybszej metody pracy nad oficjalnym ujednoliceniem z dnia 20 grudnia 1994 r.
10
http://ec.europa.eu/enterprise/regulation/better_regulation/simplification/intro.htm
4. A SPEKTY MIĘDZYINSTYTUCJONALNE
4.1. Wnioski stanowiące obecnie przedmiot procedury legislacyjnej
Odpowiedzialność za osiągnięcie uproszczenia otoczenia regulacyjnego spoczywa na wszystkich podmiotach biorących udział w procesie podejmowania decyzji. W 2007 r.
prawodawcy wspólnotowemu udało się przyjąć zaległe wnioski legislacyjne, nad którymi prace rozpoczęto jeszcze w ramach programu upraszczania na lata 2003–2004.
Niemniej jednak wciąż jeszcze trwają prace legislacyjne nad 44 wnioskami złożonymi w ramach programu na rzecz stopniowego upraszczania na lata 2005–2009 (załącznik 3). W przypadku dyrektyw przepisy wspólnotowe trzeba jeszcze potem wdrożyć do porządku krajowego. Dlatego też może upłynąć jeszcze kilka lat zanim obywatele i przedsiębiorstwa będą mogli w pełni skorzystać z owoców procesu uproszczenia otoczenia regulacyjnego (i dostrzec je w całości).
W związku z tym Komisja zachęciła pozostałe instytucje do przyjmowania propozycji upraszczających tak szybko, jak to tylko możliwe.
4.2. Działania upraszczające w kontekście pozostałych instytucji
Zgodnie ze strategią lizbońską na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia Rada ds.
Konkurencyjności kontroluje wprowadzanie w życie programu lepszych uregulowań prawnych, w formie sprawozdania z postępów prac publikowanego z końcem każdej prezydencji, wskazując w nim między innymi postępy osiągnięte w realizacji programu na rzecz stopniowego upraszczania. Komisję cieszy niesłabnąca uwaga, jaką Rada poświęca problemom lepszych uregulowań prawnych w ogólności, a uproszczenia otoczenia regulacyjnego w szczególności. Niemniej jednak należy stwierdzić, że metody pracy Rady nad wnioskami upraszczającymi nie uległy jeszcze zasadniczej zmianie, pomimo zobowiązań w tym zakresie podjętych w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa.
Parlament Europejski w rezolucji w sprawie strategii uproszczenia otoczenia regulacyjnego
12z zadowoleniem przyjął przygotowany przez Komisję program ujednolicania prawa oraz zgodził się, że program upraszczania powinien być promowany i wspierany przez równoległe inicjatywy krajowe w tym zakresie. Parlament zachęca także wszystkie trzy instytucje do zawarcia porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie szybszej metody pracy nad wszelkimi środkami służącymi uproszczeniu. Komisja docenia konstruktywne wsparcie udzielone przez Parlament oraz działania, które podjął w celu wprowadzenia w życie programu lepszych uregulowań prawnych. Komisja przyjmuje ze szczególnym zadowoleniem poprawkę wprowadzoną przez Parlament w procedurach wewnętrznych stosowanych w pracy nad wnioskami dotyczącymi ujednolicenia i przekształcenia, która wyjaśnia kwestię podziału obowiązków między komisjami oraz chroni przed nieuzasadnioną ingerencją w treść fragmentów podlegających ujednoliceniu.
W związku z powyższym Komisja zachęca Radę i Parlament do szybkiego przyjęcia przedstawionych do rozpatrzenia wniosków upraszczających w sposób umożliwiający zachowanie w toku procedury legislacyjnej istoty wprowadzanych uproszczeń.
4.3. Współpraca z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów
Komisja starała się lepiej zorganizować sposób, w jaki zasięga opinii zorganizowanych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego na temat jakości regulacyjnej dorobku wspólnotowego.
W odpowiedzi na prośbę skierowaną przez Komisję EKES wydał we wrześniu 2007 r. opinię na temat zakresu uproszczenia środowiska regulacyjnego w sektorze maszynowym. Opinia ta musiała objąć zarówno przepisy szczegółowe, dotyczące jedynie sektora maszynowego, jak również szerszy kontekst legislacyjny, obejmujący np. zagadnienia ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska naturalnego. Komisja zamierza kontynuować tę współpracę i skierowała już do Komitetu podobne prośby o przygotowanie kolejnych sprawozdań dotyczących innych sektorów o kluczowym znaczeniu, takich jak sektor budowlany i sektor usług dla przedsiębiorców.
Komisja z zadowoleniem przyjmuje również sprawozdanie w sprawie lepszych uregulowań prawnych przyjęte przez Komitet Regionów w październiku 2007 r.
135. W NIOSKI / U WAGI KOŃCOWE
Walka z nadmierną biurokracją stanowi już trwały element politycznego programu Komisji.
Strategia uproszczenia otoczenia regulacyjnego, podobnie jak pozostałe elementy programu lepszych uregulowań prawnych sformułowanego na początku kadencji Komisji, osiągnęła właściwe tempo realizacji i zaczyna przynosić pierwsze widoczne i niezwykle korzystne efekty. Komisja przeprowadzi przegląd ok. 95 000 stron dorobku wspólnotowego w celu ustalenia potencjalnych obszarów, na których mogłyby się skupić przyszłe działania upraszczające oraz uwzględni wnioski płynące z tego przeglądu w uaktualnionym programie na rzecz stopniowego upraszczania, który przedstawi na początku 2009 r. Komisja będzie także stanowczo dążyła do pełnej realizacji obecnego programu na rzecz stopniowego upraszczania i do osiągnięcia rezultatu w postaci jak najprostszego, najzwięźlej sformułowanego i najbardziej aktualnego dorobku prawnego Wspólnoty. Prace nad tym toczą się zgodnie z przyjętą metodologią i przynoszą efekty.
Z oczywistych względów sama Komisja nie jest w stanie doprowadzić do poprawy otoczenia regulacyjnego. Aby przełożyć polityczne zamierzenia na odczuwalne skutki oraz zapewnić realizację poważnych oczekiwań przedsiębiorstw i obywateli, bardziej niż kiedykolwiek potrzeba autentycznych, uzgodnionych wspólnie i stanowczych zobowiązań ze strony podmiotów działających na wszystkich poziomach regulacyjnych. Ze swej strony Parlament Europejski i Rada odpowiadają wspólnie jako instytucje za sprawne przeprowadzenie wniosków Komisji przez ścieżkę legislacyjną. Dotychczas pomimo widocznych wysiłków tylko jedna czwarta wszystkich upraszczających wniosków legislacyjnych złożonych przez Komisję została przyjęta przez prawodawcę wspólnotowego. Nie ulega wątpliwości, że zachowanie w treści tych wniosków elementów zmierzających do uproszczenia otoczenia regulacyjnego w toku procesu decyzyjnego jest absolutnie kluczowe.
13