EDUKACJA ZDROWOTNA

EDUKACJA ZDROWOTNA W PRAKTYCE

(ZD'DQXWD%LDáHN

(ZD'DQXWD%LDáHN

EDUKACJA ZDROWOTNA

W PRAKTYCE

PROGRAM AUTORSKI@

WYCHOWANIE DO ZDROWIA :52'=,1,(6=.2/(,ĝ:,(&,(

ZINTEGROWANE (HOLISTYCZNE) 32'(-ĝ&,(

'2&=à2:,(.$,='52:,$

PROG5$08=83(à1,$-Ą&Y NAUCZANIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ SU]H]QDF]RQ\GODNV]WDáFHQLDSU]HGG\SORPRZHJR

QDZ\G]LDáyZSHGDJRJLF]Q\FK

HZHQWXDOQLHVWXGLyZSRG\SORPRZ\FKWDNĪHSLHOĊJQLDUVNLFK

:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĪRQH AUTOR:

Dr (:$'$187$%,$à(.

Copyright by: Ewa Danuta %LDáHN Program autorski@

:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĪRQH

Warszawa 2012

ISBN 978-83-63428-09-9

---

INSTYTUT PSYCHOSYNTEZY. &HQWUXP=UyZQRZDĪRQHJR5R]ZRMX&]áRZLHND www.psychosynteza.pl instytut@psychosynteza.pl sklep internetowy http://zdrowiedlaciebie.abc24.eu

63,675(ĝ&,

1. Wprowadzenie do problematyki 2. =DáRĪHQLDRUJDQL]DF\MQR-programowe

3. EDUKACJA O SOBIE

3U]\NáDGRZHWHPDW\SRMHG\QF]\FKV]NROHĔ 3.2. Programy cykliczne

3.3. EZDOXDFMD SRMHG\QF]\FK üZLF]HĔ HGXNDFML zdrowotnej dokonana SU]H]VWXGHQWyZ:\G]LDáX1DXNR=drowiu (rok akademicki 2010/2011)

3.4. (ZDOXDFMD SR SLHUZV]\FK üZLF]HQLDFK ] HGXNDFML ]GURZRWQHM

HGXNDFMD R VRELH ZHGáXJ ]DVDGSV\FKRV\QWH]\  *UXSD ]DDZDQVRZDQD - semestr letni: rok akademicki 2010/2011

3.5. Podsumowanie 30 JRG]LQ ]DMĊü HGXNDFML ]GURZRWQHM Grupa zaawansowana: semestr letni 2010/2011

4. 2GZDUWRĞFLRVRERZ\FKGRtranspersonalnych / duchowych 0RGXá:,(/2:<0,$52:2ĝû&=à2:,(.$

0RGXá'8&+2:<,(1(5*(7<&=1<:<0,$5='52:,$,

CHOROBY

0RGXá:$572ĝ&,+80$1,67<&=1(,'8&+2:(:

ZAWODZIE NAUCZYCIELA

0RGXá PROMOCJA ZDROWIA JAKO NAUKA I PRAKTYKA 326=(5=$1,$6$02ĝ:,$'202ĝ&,

0RGXá='52:,(-$.2:$572ĝû(7<&=1$:

&$à2ĝ&,2:<0:,'=(1,8&=à2:,(.$,ĝ:,$7$

1. WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI

Motto:

...".RQLHF]QH MHVW SU]\MĊFLH LQQHM PHWRGRORJLL - V\VWHPRZHM Z\QLNDMąFHM ] ILOR]RILL

V\VWHPRZHM =URG]LáD Mą RELHNW\ZQD NRQLHF]QRĞü VSUDZQHJR SRVáXJLZDQLD VLĊ

LQWHUG\VF\SOLQDUQRĞFLą 2ND]XMH VLĊ ERZLHP ĪH ZáDĞFLZD VSHFMDOL]DFMRP metodologia QHRSR]\W\ZLVW\F]QDVWDáDVLĊJURĨQDGODVDP\FKSRVáXJXMąF\FKVLĊQLąVSHFMDOQRĞFLF]\QLąF

MHJáyZQLHPHG\F\QĊEH]VLOQ\PLZSUDNW\FHOHF]HQLDNWyUDZLG]LFKRU\QDU]ąG a nie widzi F]áRZLHNDEĊGąFHJRMHGQRĞFLąLFDáRĞFLą

.UHĞOąFSU]HWRZL]MĊPHG\F\Q\L]GURZLDZZLHNX;;,UR]ZLQąüVLĊPXVL

p e d a g o J L N D  SURILODNW\NL NWyUD RNUHĞOL MHGQROLWH LQWHUG\VF\SOLQDUQH SURJUDP\

HNRORJLF]QH2]GURZLXOXG]LQDĞZLHFLH;;,ZLHNXEĊG]LHGHF\GRZDüSURFHVNV]WDáFHQLD

nDXF]DMąF\FKLQDXF]DQ\FKXOĪHQLHPR]ROQHPXWUXGRZLOXG]NLHJRĪ\FLD,WRMHVWZáDĞQLH

]DGDQLHPOXG]LQDXNLMXWUDNWyU]\QLH]DGRZROąVLĊW\ONRJURPDG]HQLHPZLHG]\DOHZLHG]\

WHMXĪ\MąLWRZ\áąF ]QLHGODOXG]NLHJRGREUD´ [1]

J. Aleksandrowicz, H. Duda

2G ZLHOX ODW SURFHV GHJUDGDFML ĞURGRZLVND QD V]HURNą VNDOĊ GRW\ND QDV

FRUD]EDUG]LHMZVHQVLHSRJDUV]DQLDMDNRĞFLĪ\FLDL]GURZLD3RGREQLH]GQia na G]LHĔ QDV] SV\FKLF]Q\ GREURVWDQ ]RVWDMH ]DNáyFDQ\ SU]H] ĞURGNL PDVRZHJR

SU]HND]X ]DOHZDMąFH QDV LQIRUPDFMDPL R NRQIOLNWDFK ]EURMQ\FK Z UyĪQ\FK

F]ĊĞFLDFKĞZLDWDDNWDFKSU]HPRF\LJZDáWX:W\PVDP\PF]DVLHQDV]HXV]\

Vą ERPEDUGRZDQH LQIRUPDFMDPL R DNWDFK ZDQGDOL]PX DJUHVML Z V]NRáDFK

PLHMVFDFK SXEOLF]Q\FK QD XOLFDFK MDN UyZQLHĪ R QDVLODMąFHM VLĊ QDUNRPDQLL L

DONRKROL]PLHZFRUD]PáRGV]\FKNODVDFK

:VSyáF]HVQD U]HF]\ZLVWRĞü SU]\QRVL ZLĊF QDP QRZH SUREOHP\ L

Z\]ZDQLD = MHGQHM VWURQ\ ZLHONL SRVWĊp naukowo-techniczny dostarcza nam QRZ\FK Z\QDOD]NyZ Z UyĪQ\FK G]LHG]LQDFK FRG]LHQQHJR Ī\FLD = GUXJLHM

VWURQ\ SRMDZLDMą VLĊ FRUD] Z\UDĨQLHM RGF]XZDQH SU]H] LQG\ZLGXDOQHJR

F]áRZLHND ]PLDQ\ NOLPDW\F]QH L ]ZLą]DQH ] W\P DQRPDOLH L ]DJURĪHQLD Z

przyrodzie; poGREQLH MDN FKRURE\ F\ZLOL]DF\MQH F]áRZLHND L ]ZLHU]ąW R

QLHMDVQHM HWLRORJLL 3U]\FKRG]ą QD ĞZLDW G]LHFL ] FRUD] EDUG]LHM

VNRPSOLNRZDQ\PL GROHJOLZRĞFLDPL R SRGáRĪX DOHUJLF]Q\P SRGREQLH MDN LFK

ZUDĪOLZRĞü F]DVHP QDGZUDĪOLZRĞü L ]DFKRZDQLD VWDMą VLĊ QLH]UR]XPLDáH L

WUXGQH GR ]DDNFHSWRZDQLD SU]H] RWDF]DMąFH ĞURGRZLVNR QS $'+'

7\PF]DVHP GRQLHVLHQLD QDXNRZH Z\UDĨQLH DUW\NXáXMą WU]\ NU\]\V\

HNRORJLF]Q\ Z\FKRZDQLD RUD] PRUDOQ\  HW\F]Q\ ZDUWRĞFL 6ą WR ZLĊF

VSRáHF]QH ]DJURĪHQLD NWyU\FK SRZLQQD E\ü ĞZLDGRPD FDáD SRSXODFMD L

XZUDĪOLZLRQDQDLFKSU]HFLZG]LDáDQLHSU]\MPXMąFQDVLHELHWDNĪHLQG\ZLGXDOQą

RGSRZLHG]LDOQRĞüRUD]ZáąF]DMąFVLĊF]\QQLHZHZV]HONLHG]LDáDQLD

Kryzys ekologiczny SURZDG]LGR]DJURĪHQLDĪ\FLDQD]LHPLwychowania - do narastania agresji i przemocy we wszystkich ludzkich skupiskach i na ĞZLHFLH QDWRPLDVW NU\]\V moralny XMDZQLD VLĊ ZV]ĊG]LH ]DUyZQR Z Ī\FLX

SRMHG\QF]HJRF]áRZLHNDMDNL]LHPLZáąF]DMąFEUDNRQLąWURVNLLGHZDVWDFMĊ

QDV]HURNąVNDOĊ

Wiele lat temu wielki lekarz-humanista Profesor J. Aleksandrowicz w swej NVLąĪFHÄU progu medycyny jutra´ QDSLVDá

Ä3U]HFLHĪ WR P\ MHVWHĞP\ WZyUFDPL QDGPLHUQLH UR]ZLMDMąF\FK VLĊ

F\ZLOL]DFML WHFKQLF]Q\FK L UyZQLHĪ P\ RGSRZLHG]LDOQL MHVWHĞP\ ]D ]E\W ZROQ\

proces ewolucji psyche (duchowej =DGXIDQL Z VRELH QD]ZDOLĞP\ VLĊ homo sapiens, QLH ]GDMąF VRELH VSUDZ\ ] WHJR ĪH MHVWHĞP\ MHV]F]H LQ VWDWX QDVFHQGL

W]Q Z WUDNFLH VWDZDQLD VLĊ ± ĪH PRĪH GRSLHUR Z SU]\V]áRĞFL VWDQLHP\ VLĊ

ÄUR]XPQ\PL´

Wielkiemu lekarzowi Albertowi Schweitzerowi maU]\áRVLĊQDXF]DQLHMXĪ

Z V]NRáDFK ÄHW\F]QHJR KXPDQL]PX´ PLáRĞFL ZDUWRĞFL SRVWDZ WHJR

ZV]\VWNLHJRFRGRSURZDG]LZHGáXJQLHJRGRáDGXPRUDOQHJRZMHGQRVWFHLQD

ĞZLHFLH 7R ZáDĞQLH HW\F]Q\ KXPDQL]P PRĪQD SU]HáRĪ\ü QD ÄHGXNDFMĊ GR

V]HURNR SRMĊWHJR ]GURZLD ZáąF]DMąF ]DUyZQR SRMHG\QF]HJR F]áRZLHND MDN L

]GURZLH3ODQHW\´>@.

ĩ\MHP\ Z F]DVDFK JG\ ZLHOH G]LHG]LQ QDXNL SRV]XNXMH ZVSyOQHM

SáDV]F]\]Q\LLQWHJUDFML]LQQ\PL3RMDZLDMąVLĊSRMĊFLDmedycyny zintegrowanej ĝZLDWRZDL3ROVND$NDGHPLD0HG\F\Q\RJáRVLáDMHMSRZVWDQLHZF]HUZFX

USV\FKRORJLLLQWHJUDOQHMDRGZLHOXODWPyZLVLĊRKROLVW\F]Q\PSRGHMĞFLXZ

SHGDJRJLFH-HGQRF]HĞQLHIL]\NDLPHFKDQLNDNZDQWRZDVLĊJDMąZZ\MDĞQLHQLH

VWUXNWXU\NRVPRVXQDSR]LRPDFKVXEDWRPRZ\FKF]\QLąFĞZLDWMDN LF]áRZLHND

FRUD] EDUG]LHM ]EOLĪRQ\PL Z VZHM VWUXNWXU]H HOHPHQWDUQHM &L VDPL IL]\F\

RGNU\ZDMą %RJD MDNR SLHUZV]ą SU]\F]\QĊ :LHOX QREOLVWyZ QD SU]HVWU]HQL

RPDOĪH  ODW XĞZLDGDPLD QDXNRZFRP UyĪQ\FK G]LHG]LQ MDN L SU]HFLĊWQ\P

OXG]LRP ĪH QLH PD F]HJRĞWDNLHJR MDN ZLHORĞü QLHRGQRV]ąF WHJR GR MHGQRĞFL

FDáRĞFL 3RGREQLH FL VDPL QDXNRZF\ FRUD] EDUG]LHM XWZLHUG]DMą QDV Z

SU]HĞZLDGF]HQLX ĪH PDWHULD L HQHUJLD Vą MHG\QLH LQQ\PL IRUPDPL WHJR FR

LVWQLHMHLĪHWRREVHUZDWRUF]\QLUyĪQLFĊF]\FRĞSR]RVWDMHIDOąF]\VNXSLVNLHP

HQHUJLLNZDQWHPOXEPDWHULą1DXNDFRMDNLĞF]DVGRFLHUDGRJUDQLFNWyU\FK

RG G]LHVLĊFLROHFL QLH SU]HNUDF]DáD VLĊJDMąF SR RGSRZLHG]L QD FRUD] EDUG]LHM

IXQGDPHQWDOQHS\WDQLDGRW\F]ąFHHJ]\VWHQFMLF]áRZLHNDLSRZVWDQLDĞZLDWD

W wielu SXEOLNDFMDFK SHGDJRJLF]Q\FK KDVáR SHGDJRJLNL KROLVW\F]QHM

IXQNFMRQXMH MXĪ RG FR QDMPQLHM  ODW *RU]HM MHVW ] SU]HNáDGDQLHP WHJR QD

SUDNW\NĊ V]NROQą :\PDJD WR ]HVSRORQ\FK Z\VLáNyZ VSHFMDOLVWyZ

LQWHUG\VF\SOLQDUQ\FK DE\ V\VWHP V]NROQ\ ]DF]ąá SRZROL IXQNFMRQRZDü Z

QRZ\P SDUDG\JPDFLH 7R Z\NUHXMH VXNFHV\ZQH NURNL  QD SRV]F]HJyOQ\FK

V]F]HEODFK Z W\P NV]WDáFHQLD DNDGHPLFNLHJR L WR QLH W\ONR Z QDXNDFK

KXPDQLVW\F]Q\FK DOH V]F]HJyOQLH Z PHG\F\QLH :\PDJD WR ZLĊF SU]HGH

ZV]\VWNLP P\ĞOHQLD V\VWHPRZHJR ZáąF]DMąFHgo nie tylko wiele dziedzin P\ĞOHQLH KRU\]RQWDOQH DOH L ZHUW\NDOQH QD ZLHOX V]F]HEODFK NV]WDáFHQLD

MHGQRF]HĞQLH 7\P VDP\P XGD VLĊ VWZRU]\ü V\VWHP WZRU]ąF\ SRáąF]HQLD

SR]LRPHLSLRQRZH.ROHMQ\PHWDSHPWHMZLHORSU]HVWU]HQQHMXNáDGDQNLPDE\ü

zastosowaQLHW\FKV\VWHPyZZSUDNW\FHVSRáHF]QHJRĪ\FLDDW\PVDP\PQSZ

tworzeniu systemowej opieki zdrowotnej, ZáąF]DMąFZLHOH]DZRGyZG]LDáDMąF\FK

Z SURPRFML ]GURZLD SURILODNW\FH WHUDSLL MDN UyZQLHĪ LQWHJUXMąF V\VWHP\

HGXNDF\MQH RG QDMQLĪV]HJR V]F]HEOD WDNĪH Z ]DNUHVLH VSRáHF]QHJR Ī\FLD

VDPRU]ąG\QLHSXEOLF]QHLQVW\WXFMHRSLHNL]GURZRWQHM

3U]H] RPDOĪH  ODW ĞOHG]LáDP GURJĊ SRZVWDZDQLD PHG\F\Q\

zintegrowanej w Polsce [4] SRSU]H] ODWD Z\SUDFRZDQLD ZVSyOQHJR MĊ]\ND

SRGREQLH MDN ZVSyOQHM SáDV]F]\]Q\ WHRUHW\F]QHM :áDĞQLH REHFQLH QDGV]HGá

F]DV DE\ ]DEUDü VLĊ LQWHQV\ZQLH ]D  ZGUDĪDQLH W\FK ILOR]RILF]Q\FK L

PHU\WRU\F]Q\FK SRGVWDZ GR SRGVWDZRZHJR NV]WDáFHQLD - od przedszkola SRF]\QDMąFSRSU]H]V]F]HEOHV]NROQHLDNDGHPLFNLH

&]DV DE\ SRGMĊáD WHJR URG]DMX ]DGDQLD ]DUyZQR SHGDJRJLND MDN L

PHG\F\QD LQWHJUXMąF NROHMQR QLH W\ONR RVLąJQLĊFLD ZLHOX QDXN PHG\F\Q\

komplementarnych metod edukacji zdrowotnej, psychologii, antropologii, UyZQLHĪ IL]\NL L PHFKDQLNL NZDQWRZHM DOH WDNĪH SU]HVáDQLD ZLHOX UHOLJLL F]\

ponad 30-OHWQLHEDGDQLDQDGGXFKRZRĞFLą.DĪGD]W\FKG]LHG]LQPDZLHOHGR

zaoferowania dla widzenia FDáRĞFLRZHJR ]GURZLD L ]UyZQRZDĪRQHJR UR]ZRMX

G]LHFNDPáRGHJRF]áRZLHNDGRURVáHJR. Ma to bowiem fundamentalne znaczenie dla zdrowia, wychowania, edukacji, MDNRĞFL LQG\ZLGXDOQHM MHGQRVWNL UHODFML

PLĊG]\OXG]NLFKVSRáHF]HĔVWZLĞZLDWD

: ĞZLHFLH WRWDOQ\FK ]DJURĪHĔ MHVW WR NRQLHF]QRĞü GOD RGQRZ\ PRUDOQHM

GODSU]HWUZDQLDOXG]NRĞFLL]DFKRZDQLDSODQHW\

-DN SRGNUHĞOD :+2 RG ODW RJURPQą UROĊ Z WHUDSLL PHG\F\nie WUDG\F\MQHM RGJU\ZDáD RG ZLHNyZ ZLDUD OXG]ND SU]HND]\ZDQH SRNROHQLRZR

WUDG\FMH GDZQ\FK SU]RGNyZ G]LHG]LFWZR GXFKRZH QDURGyZ 3DWU]ąF ] WHM

SHUVSHNW\Z\ UHOLJLD VSRW\NDáD VLĊ D REHFQLH QDVWąSLá SRQRZQ\ UHQHVDQV

GXFKRZHJRJáRGXVSRWNDQLDVLĊ]QDXNą]UR]XPLHQLDĪHĞZLDWMDNLF]áRZLHN

PDMą VZRMH ZVSyOQH ĨUyGáR VWZRU]HQLD QD]\ZDQH %RJLHP :LHOH ODW WHPX )

Capra [5] Z VZHM NVLąĪFH Punkt zwrotny DQW\F\SRZDá ĪH OXG]NRĞü F]HND

UHZROXFMD Z ĞZLDGRPRĞFL SROHJDMąFDQD OLNZLGRZDQLX UyĪQLF PLĊG]\ ZL]MDPi ĞZLDWD SUH]HQWRZDQ\PL SU]H] UHOLJLĊ ILOR]RILĊ L QDXNĊ 0LPR ĪH ZLHOH

HOHPHQWyZ GRW\F]ąF\FK SRZVWDQLD ĞZLDWD L Ī\FLD QD ]LHPL Z\PDJD MHV]F]H

QDXNRZHJR Z\MDĞQLHQLD SRV]HU]HQLD SRWU]HEXMH ]DUyZQR LQVWUXPHQWDULXP

QDXNL MDN L GURJL SR]QDQLD F]áRZLHND D Srzede wszystkim pokonanie jego SV\FKRORJLF]QHJR RSRUX L VSU]HFLZX SU]HG ]PLDQą 'RWąG ERZLHP QDXND QLH

ZáąF]\áD GR VZRLFK PHWRG WDNLFK QDU]ĊG]L EDGDZF]\FK MDN ZJOąG LQWXLFMD

ZL]MH F]\ ]GROQRĞFL QDG]P\VáRZH FKRü WR FR QLHGRVWU]HJDOQH OXG]NLPL

]P\VáDPLZáąF]DMąFGXFKRZ\Z\PLDUQLHGDVLĊEDGDüLQQ\PLNU\WHULDPL

:ERJDWHMĞZLDWRZHMOLWHUDWXU]HFRUD]F]ĊĞFLHMPyZLVLĊRGRNRQDQHMMXĪ

]PLDQLH SDUDG\JPDWX )L]\ND PLDQRZLFLH RGHV]áD RG PRGHOX

PHFKDQLVW\F]QHJR ]ZLą]DQHJR ] NODV\F]Qą IL]\Ną QHZWRQRZVNą RSLVXMąFą

ZV]HFKĞZLDW MDNR RJURPQą PDV]\QĊ NWyUHM HOHPHQW\ RGG]LDáXMą QD VLHELH

QDZ]DMHP SU]H] FR ]DFKRZXMą VWDQ UyZQRZDJL L XWU]\PXMą ĞZLDW Z ruchu.

3U]\MĊáD MXĪ PRGHO KROLVW\F]Q\ Z\SUDFRZDQ\ SU]H] QRZRF]HVQą IL]\NĊ

DWRPRZą L VXEDWRPRZą NZDQWRZą ZHGáXJ NWyUHJR PDWHULD QLH VNáDGD VLĊ

z F]ąVWHF]HNDOH z fal i energii.

0HFKDQLNDLIL]\NDNZDQWRZDRVWDWQLFKSLĊüG]LHVLĊFLXODWXGRZRGQLáDĪH

QLH PD F]HJRĞ WDNLHJR MDN RELHNW\ZL]P ĪH ZV]\VWNR ZLąĪH VLĊ L Z\FKRG]L RG

WHJR NWR Z\ELHUD REVHUZXMH GRĞZLDGF]D D MHGQRF]HĞQLH MHVW Z UHODFMDFK ]

LQQ\PLLPDVZHRVRELVWHNRU]HQLHRGG]LDáXMąFHQDF]áRZLHNDDRQRGG]LDáXMH

na wszystkich 7\P VDP\P MDNRĞü QDV]\FK G]LDáDĔ Z]JOĊGHP VLHELH L LQQ\FK

]DOHĪ\ RG QDV]\FK ZHZQĊWU]Q\FK PRW\ZyZ DOH WDNĪH RG OĊNyZ RJUDQLF]HĔ

NWyUH WZRU]\P\ QLH UR]XPLHMąF VZ\FK GRĞZLDGF]HĔ VLHELH L ĞZLDWD 6WąG

QLH]EĊGQ\PMHVW SRV]HU]DQLHĞZLDGRPRĞFL, edukacja o sobie [6], przekraczanie

EDULHU L XZDUXQNRZDĔ L ZáDĞQLH WR VWDMH VLĊ VHGQHP HGXNDFML SU]\V]áRĞFi [7] - SURZDG]ąF W\P VDP\P GR GRbrostanu jednostkowego, zdrowia zbiorowego i WZRU]HQLDOHSV]HJRĞZLDWDGODLQQ\FK

3URFHV UR]ZRMX F]áRZLHND NWyU\ MHVW VWHURZDQ\ ZHZQĊWU]QLH SU]H] VLá\

REHFQH Z VDP\P F]áRZLHNX Z\PDJD ZLĊF Ä]HĞURGNRZDQLD´ HQHUJLL

FHQWURZDQLD ZHZQĊWU]QHM UyZQRZDJL D W\P VDP\P WDNĪH RGEORNRZDQLD

PHFKDQL]PyZ DXWRUHJXODF\MQ\FK NWyUH ]RVWDá\ Z WUDNFLH Ī\FLD L MHJR F]ĊVWR

traumaW\F]Q\FKGRĞZLDGF]HĔ]DEORNRZDQH>@ .

6WDQ\ ĞZLDGRPRĞFL QLĪV]D QLHĞZLDGRPRĞü SRGĞZLDGRPRĞü Z

psychologii analitycznej), ĞUHGQLD QLHĞZLDGRPRĞü (tu i teraz) oraz QDGĞZLDGRPRĞü Z\ĪV]\ VWDQ ĞZLDGRPRĞFL ]DZLHUDMąF\ ZV]\VWNLH OXG]NLH

SRWHQFMDá\ SRZLQQ\ E\ü WHPDWHP HGXNDFML L WHUDSLL L LFK HNVSORUDFML

V]F]HJyOQLH ĪH ZV]\VWNLH UD]HP ]DZLHUDMą ĨUyGáD OXG]NLFK SUREOHPyZ MDN L

PRĪOLZRĞFL LFK UR]ZLą]DQLD 0DMąF GR QLFK GRVWĊS F]áRZLHN  MHVW Z VWDQLH

]UR]XPLHü PRW\Z\VZHJRSRVWĊSRZDQLa [9]OĊNLX]DOHĪQLHQLDWDNĪHQDZ\NLL

PRĪH ]DF]ąü XPLHMĊWQLH QLPL VWHURZDü L X]GUDZLDü MH SRNROHQLRZR QLH

SURMHNWRZDüLFKQDNROHMQHSRNROHQLDW\PVDP\PGRFLHUDMąFGRPHFKDQL]PyZ

DXWRUHJXODF\MQ\FK L XVXZDMąF LFK EORNDG\ -HVW WR V]F]HJyOQLH LVWRWQH GOD

PHG\F\Q\ L SRGáRĪD ZLHOX LVWQLHMąF\FK FKRUyE 7XWDM WDNĪH NU\MH VLĊ ]DJDGND

budowania zdrowych relacji intra- LLQWHUSHUVRQDOQ\FK:WHQVSRVyEWZRU]\VLĊ

edukacja formacyjna WZRU]ąFD F]áRZLHND MDNR SR]QDMąFHJR VLHELH L

G]LDáDMąFHJRMDNUyZQLHĪLsamouzdrawiania.

Edukacja o sobie jest ]DUyZQRWHPDWHPQDF]DVLHZFKZLOLREHFQHMMDNL

ĨUyGáHP UHIOHNVML QDG NRQG\FMą F]áRZLHND VWDQHP HGXNDFML D V]F]HJyOQLH

wychowania w rodzinie i szkole i tego konsekwencjami obserwowanymi w VWDQLHĞZLDWD1DVXZDVLĊQLHSU]HSDUWDUHIOHNVMDĪH]aniedbujemy (a tym samym OHNFHZDĪ\P\ L SRPLMDP\ Z Z\FKRZDQLX QDMEDUG]LHM SRGVWDZRZH IXQNFMH

ludzkiego bycia WDNLH MDN XF]XFLD Z\REUDĨQLĊ LQWHOHNW LQWXLFMĊ L ZROĊ

KDUPRQL]RZDü=ZUDFDP\XZDJĊQDXF]HQLHVLĊMĊ]\NyZREF\FKSRGREQLHMDN

ZáDVQHJR ]DSRPLQDMąF ]DUyZQR R LQG\ZLGXDOQ\FK Z W\P WDNĪH NRELHW L

PĊĪF]\]QMDNLQDURGRZ\FKUyĪQLFDFK8F]\P\G]LHFLUyĪQ\FKSU]HGPLRWyZ

]DSRPLQDMąF ]XSHáQLH ĪH SU]HNáDGDMą VLĊ RQH QLH W\ONR QD NRQNUHWQą

XPLHMĊWQRĞüSU]\GDWQąSRWHPZZ\NRQ\ZDQ\FKSU]H]QLH]DZRGDFKOHF]WDNĪH

QD FRG]LHQQH Ī\FLH QD LFK MDNRĞü MDNR OXG]L i na ich relacje z innymi i ze ĞZLDWHP NRQWDNW ] SU]\URGą SR]QDZDQLH JHRJUDILL, matematyki ± i LQG\ZLGXDOQHRNUHĞOHQLH]QDF]HĔCo to znaczy GODPQLHRVRELĞFLH"&RF]XMĊ"

-DN WR Z\NRU]\VWXMĊ Z FRG]LHQQ\P Ī\FLX" &HQLP\ XPLHMĊWQRĞFL DOH MXĪ QD

SRF]ąWNX HGXNDFML ]DSRPLQDP\ R W\P ĪH XVSUDZQLDQLH XPLHMĊWQRĞFL F]\

EXG]HQLH WDOHQWyZ zmienia WDNĪH RVREĊ MDNR WDNą MHM SU]\V]áH ZDUWRĞFL FHOH

RUD]DNW\ZQRĞüZEDUG]LHMJáĊERNLLWUZDá\VSRVyEF]\QLąFMąF]DVHPEDUG]LHM

V]F]ĊĞOLZą OXE ZSURVW SU]HFLZQLH ± ]DP\NDMąF Mą Z ĞZLHFLH ZáDVQ\FK RGNU\ü

WHJR FR WZRU]\ %LEOLRJUDILH ZLHOX DUW\VWyZ ZLHORNURWQLH ZVSRPLQDMą R LFK

VDPRWQRĞFLRRJURPQ\PFLHUSLHQLXNWyU\PZ\SHáQLRQHE\áRLFKĪ\FLH

'ODWHJRWHĪZ\FKRZDQLHLHGXNDFMDPDVSRMU]HüQDF]áRZLHNDFDáRĞFLRZR

na jego obecne i pr]\V]áHĪ\FLHQDWRFRG]LĊNLQLPRWU]\PXMHDOHLFRWUDFL

0D ZVSRPDJDü MHJR VDPRUHDOL]DFMĊ Z ĞZLHFLH QLZHOXMąF WR R F]\P

]DSRPQLDQR QS NV]WDáFąF WDOHQW SRPLMDQR VIHUĊ HPRFMRQDOQą L GXFKRZą - UR]XPLDQąMDNRVIHUDVHQVXLZDUWRĞFLĪ\FLDMDNRFDáRĞFL).

2EHFQLH SRWU]HEXMHP\ JáĊERNLHM SU]HPLDQ\ Z SURFHVLH HGXNDFML Z

V\VWHPLHV]NROQ\PSROHJDMąFHMQDRGHMĞFLXRGQDVWDZLHQLDQDZLHG]ĊL]DGDQLD

± w kierunku VDPRDNWXDOL]DFMLFDáHMRVRE\, co wchodzi w zakres wychowania.

:LąĪHVLĊWRW\PVDP\P] KXPDQL]DFMą procesu wychowania, nadaniem mu GXFKRZHJR DVSHNWX RUD] ] HGXNDFMą URG]LFyZ VWZRU]HQLH V\VWHPX

SU]\JRWRZDQLD GR ÄĞZLDGRPHJR URG]LFLHOVWZD´ ± D ZLĊF Z]PDFQLDQLD Z]URVWX

RVRERZHJR L GXFKRZHJR G]LHFND MXĪ RG QDMPáRGV]\FK ODW DĪ GR RNUHVX

GRURVáRĞFL ']LĊNL WHPX G]LHFNR MXĪ Z GRPX ]QDMG]LH ]UR]XPLHQLH D URG]LFH

SRMPą JáĊELHM VHQV VZ\FK G]LDáDĔ Z\FKRZDZF]\FK MDNR wspierania

naturalnego (]DZDUWHJR ZHZQąWU]) biologicznego planu (jak w nasieniu URĞOLQ\ NWyU\ Z\PDJD VWZRU]HQLD RGSRZLHGQLHM DWPRVIHU\ GR SUDZLGáRwego, ]GURZHJR Z]UDVWDQLD G]LHFND L Z\NRU]\VW\ZDQLD SU]H] QLH Z SHáQL VZ\FK

PRĪOLZRĞFL ']LĊNL WHPX ]QDMG]LH RQR NURN SR NURNX QDMSLHUZ Z URG]LQLH D

QDVWĊSQLH Z V]NROH JUXQW GR KDUPRQLMQHJR UR]ZRMX NWyU\ XPRĪOLZL PX Z

SU]\V]áRĞFLRGNU\FLHVZHJRPLHMVFD ZVSRáHF]QRĞFLLĞZLHFLH%ĊG]LHRQRWDNĪH

MXĪ RG PDáHJR PRW\ZRZDQH ZHZQĊWU]QLH D Z HIHNFLH L ]HZQĊWU]QLH GR

RGNU\ZDQLD VZRLFK WDOHQWyZ QDXF]\ VLĊ UR]ZLą]\ZDQLD NRQIOLNWyZ Z VRELH L

EXGRZDQLD]GURZ\FKUHODFML]LQQ\PLDSU]\V]áąSUDFĊEĊG]LHWUDNWRZDáR jako UHDOL]DFMĊVZ\FKQDMJáĊEV]\FKSRWU]HE

=UR]XPLHQLH LVWQLHQLD ELRORJLF]QHJR SODQX VWDQLH VLĊ GOD RSLHNXQyZ Z

SURFHVLHZ\FKRZDZF]\PLPSXOVHPGRSRVWDZLHQLDQDMDNRĞüRVRE\G]LHFND

SHáQLĊMHMUR]ZRMXLVSHáQLHQLDZĪ\FLX

Prawdziwa samoaktualizacjaDQDVWĊSQLHsamorealizacja, LWR]DUyZQR

G]LHFND MDN L Z\FKRZDZF\ SURZDG]L GR Z]UDVWDMąFHJR SRF]XFLD

RGSRZLHG]LDOQRĞFL]DZáDVQH]DFKRZDQLDLMDNRĞüUHODFML]LQQ\PLOXGĨPLRUD]

ZSá\Z VZRLFK G]LDáDĔ QD RWDF]DMąFH ĞURGRZLVNR :\PDJD SRVWDZLHQLD QD

znaczHQLHLZDUWRĞüRVRE\,VWQLHMHERZLHPUyĪQLFDPLĊG]\F]áRZLHNLHPNWyU\

pracuje tylko GOD ZLĊNV]HM SURGXNW\ZQRĞFL MDN URERW EH] DQJDĪRZDQLD VLĊ Z

SHáQL D F]áRZLHNLHP NWyU\ ] UDGRĞFLą VSHáQLD VLĊ Z ]UyZQRZDĪRQHM D

MHGQRF]HĞQLH WZyUF]HM DNW\ZQRĞFL Z NWyUą ZáąF]RQH Vą ZV]\VWNLH MHJR

PRĪOLZRĞFL RUD] FDáD VIHUD humanum). Jest to motywowanie przez zadania, a QLHGOD]DGDĔELRUąFHSRGXZDJĊF]áRZLHND]FDá\PMHJRSRWHQFMDáHP

5R]ZyMG]LHFNDDE\E\áNRPSOHWQ\PXVLGRW\F]\üNDĪGHJRDVSHNWXMHJR

RVRERZRĞFLZVSLHUDQLDFLDáD]P\VáyZXF]XüXP\VáXZ\REUDĨQLZROLVIHU\

GXFKRZHM &DáH Z\FKRZDQLH MHVW ERZLHP ZHGáXJ ZVSyáF]HVQHM QDXNL

ÄVRPDW\F]QH´ RGG]LDáXMH ERZLHP QDMSLHUZ QD SV\FKLNĊ D Z NRQVHNZHQFML QD

FLDáRNWyUHMHVWJáyZQ\PÄRGELRUQLNLHP´ZHUEDOQ\FKSU]HND]yZ

=UyZQRZDĪRQ\ UR]ZyM WR ĞZLDGRPH ZVSLHUDQLH Z]URVWX FDáHJR

organizmu oraz zabezpieczanie wszystkich jego naturalnych, fizjologicznych SRWU]HE SRG Z]JOĊGHP ELRIL]\F]Q\P L SV\FKRGXFKRZ\P Jest to edukacja dla SU]\V]áRĞFL± DE\QLHOHF]\ü]DEXU]HĔJG\MHVWMXĪ]DSyĨQR

3U]H] ĞZLDGRPą ]PLDQĊ V\VWHPX PRĪHP\ Z]ERJDFLü UR]ZyM

G]LHFNDPáRGHJR F]áRZLHND ZVNXWHN QLHZLHG]\ L XSU]HG]HĔ ± jedynie go RJUDQLF]\üL]DWU]\PDü

/XG]ND LVWRWD QLH Ī\MH Z RGRVREQLHQLX OHF] Z ĞFLVá\P SRáąF]HQLX ]

innymi i ]Ī\FLHPLZáDĞQLH]QLFKLSU]H]QLHZ\áDQLDVLĊMHM]QDF]HQLHLVHQV Ī\FLD =QDMGXMHP\ FHO NLHG\ RGNU\ZDP\ QDV] XQLNDOQ\ ZNáDG GR ZLĊNV]HM

FDáRĞFL:áDĞQLHWDSRWU]HED]QDF]HQLDLVHQVXZHGáXJ5$VVDJLROHJRWZyUF\

psychosyntezy), jest tak samo rzec]\ZLVWDMDNSRWU]HE\ELRORJLF]QHLVSRáHF]QH

3URFHVZ\FKRZDQLD]DZLHUDSU]\JRWRZDQLHGRĪ\FLDZVSRáHF]QRĞFLLZ

ĞZLHFLHZ\QLNDMąFH]DUyZQR]NRQLHF]QRĞFLMDNL]SRWU]HE\NDĪGHMRVRE\1LH

PRĪQD RGG]LHODü Z\FKRZDQLD Z GRPX RG Z\FKRZDQLD L HGXNDFML Z systemie V]NROQ\P3RPRFQHE\áRE\]DGEDQLHRLQWHJUDFMĊSRV]F]HJyOQ\FKHOHPHQWyZZ

LVWQLHMąF\PV\VWHPLHNV]WDáFHQLDáąF]HQLHLFKZVLHüSRáąF]HĔ]HĞURGRZLVNLHP

SU]\URGą ) &DSUD VWZLHUG]Lá ĪH QLH PRĪHP\ QLJG\ PyZLü R QDWXU]H EH]

P\ĞOHQLDF]\P\ĞOHQLa w tym samym czasie o nas samych.

Tymczasem, jak pisze P. J. Palmer, obecny system edukacji i wychowania V]NROQHJR WR ÄEyO UR]áąF]HQLD´ REMDZLDMąF\ VLĊ DOLHQDFMą W\FK GZyFK

HOHPHQWyZDWDNĪHZLHG]\G]LHFNDURG]LFDQDXF]\FLHODUyZLHĞQLNyZFDáHJR

szNROQHJRRWRF]HQLDRNROLF]QHMVSRáHF]QRĞFLLVSRáHF]HĔVWZD

:V]\VWNRLZV]\VF\ZW\PV\VWHPLHVąUR]G]LHOHQLQLHPDUHODFMLG]LHFNR

± rodzice ± nauczyciel ± V]NRáD ± VSRáHF]QRĞü :LHG]D ]DPLDVW E\ü

]LQWHJURZDQD ] Ī\FLHP SRMHG\QF]HJR G]LHFND SR FR VLĊ XF]Ċ" DOH WDNĪH

VSRáHF]QRĞFL ± czemu? NRPX PD WR VáXĪ\ü" QDGDMąF VHQV Ī\FLX NDĪGHM

MHGQRVWNL MHVW ÄZWáDF]DQD´ Z\PXV]DQD EH] LQG\ZLGXDOL]DFML SR]EDZLDMąF

SRGPLRWRZRĞFL NDĪGą MHGQRVWNĊ RGKXPDQL]RZDQD ZLHG]D Z NWyUHM MHGQRVWND

VLĊQLHOLF]\Z\áąF]DMąFMąDSULRUL]HZVSyOQRW\

-DNRGRURĞOLPXVLP\]GDüVRELHZ\UDĨQLHVSUDZĊ]WHJRFRWDNQDSUDZGĊ

znaczy wychowanie i edukacja. 'R F]HJR L NRJR HGXNXMHP\" -DN VLĊ PDMą

NRQNUHWQH NRPSHWHQFMH RFHQLDQH Z WHVWDFK VSUDZQRĞFL GR XPLHMĊWQRĞFL

radzenia sobie w Ī\FLX]DUyZQRRVRELVW\PMDNLVSRáHF]Q\P"Czy jest w nim PLHMVFH QD Z\UDĪDQLH VLHELH ]DPLDVW MHG\QLH QD ]PLDQĊ VLHELH Z GąĪHQLX GR

EOLĪHM QLHRNUHĞORQHJR VXNFHVX" *G]LH Vą LQQL OXG]LH L VHQV SU]\QDOHĪQRĞFL GR

ĞZLDWD"

=DGDQLHP QRZHM V]NRá\ MHVW ]ZUyFHQLH XZDJL QD QDWXUDOQą FLHNDZRĞü

]DLQWHUHVRZDQLDLNUHDW\ZQRĞüG]LHFNDQDLQQHDVSHNW\IXQNFMRQRZDQLDPy]JX

MDNUyZQLHĪRGFLąĪHQLHNRU\Py]JRZHMRG]EĊGQ\FKLQIRUPDFMLNRQFHQWURZDQLH

VLĊ QD UR]ZLMDQLX ZV]\VWNLFK VIHU IXQNFMRQRZDQLD F]áRZLHND Z W\P

psychoGXFKRZ\FKDQLHW\ONRQDUR]ZRMXXP\VáRZ\PSR]QDZF]\P

-DNR GRURĞOL RGSRZLHG]LDOQL QDXF]\FLHOH PXVLP\ ]DGDü VRELH SU]HGH

wszystkim fundamentalne pytanie: -DNDPDE\üHGXNDFMD, MDNSU]\JRWRZ\ZDü

G]LHFLGRĪ\FLDZĞZLHFLHJG]LHZRNyáW\OH]áD NWyUHJR ĨUyGáHPMHVWHĞP\ P\

sami ± GRURĞOLLNWyUHZVSDGNX]RVWDZLDP\ LPMDNRSUREOHPGRUR]ZLą]DQLD"

2GSRZLHG]LDOQRĞüVWDMHVLĊZLĊFQLH]EĊGQ\PĞURGNLHPZáDVQHJRUR]ZRMX

Z\FKRZDZF\ SURPRWRUD ]GURZLD JG\Ī SURZDG]L GR RGSRZLHG]L QD EDUG]LHM

RJyOQHS\WDQLHJaNDMHVWMDNRĞüQDXF]\FLHODMDNR &]áRZLHND"&RWR]QDF]\

&]áRZLHN" 'ODWHJR QDXF]\FLHO SU]HGH ZV]\VWNLP PXVL ]DGEDü R VZą

ZLDU\JRGQRĞüZVHQVLHF]áRZLHF]HĔVWZDF]\OLRWRNLPMHVWGRNąG]PLHU]D

jaki jest jego cel; jakie ma intencje; jakimi ZDUWRĞFLDPLNLHUXMHVLĊZĪ\FLX

czy jest autentyczny wobec siebie LGUXJLHJRF]áRZLHND

7DN ZLĊF RGG]LDá\ZDQLH Z\FKRZDZF\ SRZLQQR ZVSLHUDü ]DUyZQR

Z\FKRZDQND MDNR RVREĊ NLP MHVW MDNR XF]HĔ G]LHFNR" MDN L MHJR VIHUĊ

humanum (NLPMHVWMDNRF]áRZLHN"EXGRZDüZQLP RVRERZRĞüRGSRUQą na

ZV]HONLHJR URG]DMX VWUHV\ OĊNL L ]DJURĪHQLD Z W\P X]DOHĪQLHQLD NV]WDáWRZDü

XPLHMĊWQRĞü SDQRZDQLD QDG ZáDVQ\PL HPRFMDPL PRW\ZRZDü GR G]LDáDQLD

7DNLH FHFK\ PRĪH Z\ND]\ZDü L QDXF]Dü Ä] JáĊEL VLHELH´ MHG\QLH QDXF]\FLHO

NWyU\ VDP VLĊ QLHXVWDQQLH UR]ZLMD LQWHJUXMąF ZáDVQą RVRERZRĞü -HVW WR

QDXF]\FLHO ]KDUPRQL]RZDQ\ ZHZQĊWU]QLH R ]EXGRZDQ\P SRF]XFLX ZáDVQHM

ZDUWRĞFLLĞZLDGRPRĞFLVLHELHWHJRNLPMHVWGRNąG]PLHU]DMDNLMHVW jego cel L MDN PRĪH JR RVLąJQąü GRNRQXMąF\ VWDOH ZáDVQHj samoaktualizacji, Z]UDVWDMąF\ QLH W\ONR KRU\]RQWDOQLH DOH L ZHUW\NDOQLH Z]URVW Z]Z\Ī 7DNL

GRSLHUR QDXF]\FLHO VWDMH VLĊ SU]HZRGQLNLHP ZH Z]UDVWDQLX XF]QLD MDNR

F]áRZLHNDMHJRVIHU\humanum, SRQLHZDĪVDPĪ\MHW\PFRG]LHQQLH

Podstawowym pytaniem stajH VLĊ ZLĊF -DN WR 52%,û" 3U]HGVWDZLRQ\

352-(.7 WHRULD RSLVDQD Z  PRLFK NVLąĪNDFK  L SU]H] ODWD SURZDG]RQH

ZDUV]WDW\ L HZDOXDFMH XND]XMą HIHNW\ RVLąJDQH GRVáRZQLH SR NLONX JRG]LQDFK

]DMĊü=DáąF]RQRMHZQLQLHMV]\FKPDWHULDáDFKMDNLZRSXEOLNRZDQ\FKNilka lat WHPXNVLąĪNDFK

2. =$à2ĩ(1,$25*$1,=$&<-12-PROGRAMOWE

1D]ZDIRUP\NV]WDáFHQLD

1. 3RGVWDZRZą IRUPą UHDOL]DFML V]NROHĔ SRMHG\QF]\FK L NXUVX

HGXNDWRUVNLHJR Vą ]DMĊFLD ZDUV]WDWRZH, prowadzone metodami LQWHUDNW\ZQ\PL ZáąF]DMąF\PL ZV]\VWNLFK XF]HVWQLNyZ Z SURFHV

HGXNDF\MQ\RUD]G]LHOHQLHPVLĊQDELHĪąFRGRĞZLDGF]HQLDPLZ\QLNá\PLZ

WUDNFLH Z\NRQ\ZDQ\FK ]DGDĔ ]ZDQ\FK üZLF]HQLDPL 2SLV\

SU]\NáDGRZH W\FK ]DGDĔ Vą ]DZDUWH Z Z\GDQ\FK SU]H] 6WRZDU]\V]HQLH

(GXNDFMD GOD 3U]\V]áRĞFL RUD] &2DN w latach 1998- PDWHULDáDFK

HGXNDF\MQ\FK]ZDQ\FKSRUDGQLNDPLHGXNDFMLVLHELH&]ĊĞü]QLFK

E\áD GRáąF]RQD GR SURZDG]RQ\FK Z UDPDFK JUDQWyZ 0(1 SURJUDPyZ

edukacyjnych.

2. 7HJR URG]DMX ]DMĊFLD ZDUV]WDWRZH Vą Z\MąWNRZR LQQRZDF\MQą IRUPą

SRQLHZDĪ PLPR ĪH PDMą ]DSODQRZDQ\ WHPDW SRZVWDMą QD Ī\ZR - w WUDNFLH SUDF\ ] SRV]F]HJyOQ\PL RVREDPL L JUXSą NWyUD SRSU]H] VZRMH

SUREOHP\ L LQWHUSUHWDFMH SRND]XMH MHGQRF]HĞQLH NLHUXQNL UR]ZLMDQLD VLĊ

WHPDWXLGRELHUDQLDVWRVRZQ\FKWHFKQLNSUDF\']LĊNLWHPXXczestnicy na ELHĪąFR UR]ZLą]XMą VZRMH ZáDVQH SUREOHP\ ZLG]ąF MH SRSU]H] OXVWUD

LQQ\FK D FDáD JUXSD XF]\ VLĊ E\ü RWZDUWą L ZUDĪOLZą QD

ZVSRPDJDQLHZVSLHUDQLH UR]ZRMX MHGQRF]HĞQLH VWDMąF VLĊ LQG\ZLGXDOQLH

GRUDGFDPL Z UyĪQ\FK DVSHNWDFK Ī\FLD ]GURZLD L UR]ZRMX XF]ąF VLĊ QD

Ī\Z\FKSU]\NáDGDFKDQLHV\PXODFMDFKMDNWR52%,û

3. =DMĊFLD SROHJDMą QD Z\NRQ\ZDQLX NROHMQ\FK ]DGDĔ RUD] XG]LHODQLX L

SU]\MPRZDQLX LQIRUPDFML ]ZURWQHM XF]HVWQLNyZ EĊGąFHM IRUPą

Z\SRZLHG]L QD WHPDW ]DNUHVX RGG]LDá\ZDQLD üZLF]HQLD]Dstosowanej techniki oraz obserwacji poczynionych w trakcie zadania. Jest to SRGVWDZRZ\ Z\PyJ SV\FKRV\QWH]\ - humanistycznego doradztwa w jej

oparciu - XF]HQLH VLĊ QD VRELH SRSU]H] REVHUZDFMĊ VLHELH - jak G]LDáDP

P\ĞOĊ F]XMĊ UHDJXMĊ 7R WDNĪH XND]XMH Záasne blokady, problemy, RJUDQLF]HQLD F]DVHP ]DNU\WH SU]HG ĞZLDGRPRĞFLą D MHGQRF]HĞQLH

"projektowane" na innych - Z W\P XF]QLyZ - EH] ĞZLDGRPRĞFL WHJR FR

VLĊ UREL V]NRG]ąF W\P VDP\P ]DUyZQR VRELH MDN L LQQ\P DOH L

XUXFKDPLDGRWąGXNU\WHPRĪOLZRĞFLRdkopywanie - "educare"). Zwykle GRWHJRFHOXXĪ\ZDVLĊZF]HĞQLHM]URELRQ\FKQRWDWHNOXEU\VXQNyZMDNR

Z\QLNX ZáDVQHM SUDFy [10] 7HJR URG]DMX IRUPD SUDF\ ]DUyZQR

indywidualnej jak i grupowej od razu wzmacnia efekty RGG]LDá\ZDQLDVNXWHF]QRĞFLXF]HQLDXF]HQLDVLĊ

4. 3RGVWDZRZą ]DVDGą QDXF]DQLDXF]HQLDXF]HQLD VLĊ SURZDG]RQHJR Z WHM

formie jest zasada Hipokratesa, zastosowana do edukacji/wychowania "po SLHUZV]HQLHV]NRG]LüSU]H]ZáDVQąQLHĞZLDGRPRĞüF]\QLHZLHG]ĊWDNĪH

QLHĞZLDGRPRĞüVZRLFKSUREOHPyZLQLHodreagowywanie ich na innych).

5. 3RGF]DV SURZDG]HQLD SRV]F]HJyOQ\FK PRGXáyZ V]NROHQLD MHĞOL GRW\F]\

WR NXUVyZ F\NOLF]Q\FK ]DVDGą MHVW FLąJáRĞü L VSyMQRĞü ]DUyZQR

SRMHG\QF]HJR ]DMĊFLD MDN L NROHMQ\FK SRQLHZDĪ VWDQRZLą RQH

QLHSRG]LHOQą FDáRĞü -DN ZVSRPQLDQR Z\ĪHM PRJą VLĊ RQH VWDü Z

NRQVHNZHQFML FDá\P VNRĔF]RQ\P F\NOHP ]DNRĔF]RQ\P ĞZLDGHFWZHP

kwalifikacyjnym.

.XUV\GRVNRQDOąFH

a) pojedyncze

b) cykliczne (np. 3 warsztaty tematyczne)

F F\NOLF]QH FHUW\ILNRZDQH SU]\JRWRZXMąFH GR XĪ\ZDQLD QS MHGQHM techniki, VNáDGDMąFH VLĊ ]  ZDUV]WDWyZ WHPDW\F]Q\FK SU]\NáDG 7HDWU

ZHZQĊWU]Qy [11].

&HOHP NXUVyZ GRVNRQDOąF\FK SRMHG\QF]\FK LOXE F\NOX HGXNDF\MQHJR

(np. 3 warsztaty po 8 godzin) - MHVW SRND]DQLH ZLHORDVSHNWRZRĞFL L

ZLHORSR]LRPRZRĞFL ]DJDGQLHĔ ]ZLą]DQ\FK ]H ]GURZLHP L ]UyZQRZDĪRQ\P

UR]ZRMHP Z W\P GRW\F]ąF\P HNRORJLL 0RQRWHPDW\F]QH SRWUDNWRZDQLH

]DJDGQLHĔ]XEDĪDMHSRND]XMąF]DOHGZLHF]ĊĞü]DSRPLQDMąF]XSHáQLHRFDáRĞFL

NWyUDMHVW]QDF]QLHZLĊNV]DQLĪVXPDF]ĊĞFL

:DUV]WDW\ SRMHG\QF]H PRJą E\ü VXkcesywnie sumowane jako warsztaty F\NOLF]QH WDNĪH PRQRWHPDW\F]QH F]\OL GRW\F]ąFH MHGQHM WHFKQLNL QS WHDWUX

ZHZQĊWU]QHJR]DNRĔF]RQHFHUW\ILNDWHPMDNUyZQLHĪPRJąE\üF]ĊĞFLąFDáRĞFL

- kursu kwalifikacyjnego NRĔF]ąFHJR VLĊ ĞZLDGHFWZHP NZDOLILNDF\MQ\P po napisaniu pracy dyplomowej/superwizji.

2. Kurs kwalifikacyjny Z UDPDFK NV]WDáFHQLD Z V\VWHPLH FDáRĪ\FLRZHM

HGXNDFMLSU]\JRWRZXMąF\GRSUDF\HGXNDWRUVNLHM

3. EDUKACJA O SOBIE 'U(ZD'%LDáHN

Projekt autorski w ramach programu

WYCHOWANIE DO ZDROWIA :6=.2/(,ĝ:,(&,(

Program nauczania zintegrowanego dla przygotowania nauczycieli

przedmiotu "EDUKACJA ZDROWOTNA"

:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĪRQH

=$à2ĩ(1,$2*Ï/1(

:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĪRQH*

NieauWRU\]RZDQHUR]SRZV]HFKQLDQLHFDáRĞFLOXEIUDJPHQWyZQLQLHMV]HM

publikacji w jakiejkolwiek postaci bez pisemnej zgody Autorki jest zabronione. Wykonywanie kopii kserograficznych, fotograficznych czy

QDQRĞQLNXILOPRZ\P i ich przetwarzanie jest naruszeniem praw autorskich.

*Copyright@ E\(ZD'%LDáHN Warszawa 2012

EWA DANUTA %,$à(. - GUQDXNIDUPDFHXW\F]Q\FKVSHFMDOL]RZDáD

VLĊ Z GLDJQRVW\FH NOLQLF]QHM L REURQLáD GRNWRUDW ] LPPXQRORJLL 3U]H] ZLHOH ODW SUDFRZDáD

naukowo w Uniwersytecie Medycznym w Warszawie (Akademia Medyczna) & Centrum 0HG\F]Q\P.V]WDáFHQLD3RG\SORPRZHJRODWDXNRĔF]\áDVWXGLDSRG\SORPRZH]SV\FKRORJLL

na Uniwersytecie Summit (USA), certyfikowana jako trener psychosyntezy (IAMOP - USA) oraz przez American University of NLP - MDNR &HUWLILHG /LIH &RDFK L 0DVWHU/LIH &RDFK -HVW DXWRUNą

ponad SXEOLNDFMLZZLĊNV]RĞFLGRW\F]ąF\FKSURPRFMLKROLVW\F]QHJR ]GURZLDZ\NáDGDáDQD

ZLHOX NRQIHUHQFMDFK HNRORJLF]Q\FK PHG\F]Q\FK L HGXNDF\MQ\FK :  VWZRU]\áD

6WRZDU]\V]HQLH (GXNDFMD GOD 3U]\V]áRĞFL Z :DUV]DZLH SLV]ąF SURJUDP\ RUD] NVLąĪNL

organi]XMąF QDXNRZH L HGXNDF\MQH NRQIHUHQFMH 3U]H] RVWDWQLH  ODW  UR]ZLQĊáD SUDNW\F]Q\

SURJUDP VDPRHGXNDFML GR ]GURZLD :\FKRZDQLH GR ]GURZLD Z URG]LQLH V]NROH L ĞZLHFLH Z

RSDUFLXRZáDVQHPDWHULDá\ HGXNDF\MQHNWyU\VWRVXMHSU]\JRWRZXMąFHGXNDWRUyZLNRQVXOWXMąF

indywidualne osoby. 'R REHFQHM FKZLOL XF]\ VWXGHQWyZ SURPRFML ]GURZLDHGXNDFML ]GURZRWQHM

UR]XPLDQHMFDáRĞFLRZRMDNR]GURZLHELRSV\FKRGXFKRZHLVSRáHF]QH

Tej samej autorki:

1. (GXNDFMDLQWHJUXMąFD- DOWHUQDW\ZDF]\NRQLHF]QRĞü",038/6.UDNyZ

2'RNąG]PLHU]DV]F]áRZLHNX"0RGHOHGXNDFMLGODSU]\V]áRĞFL, SEDP, Warszawa 2002

ZVSyáDXWRUND7HUDSLDG]LHFLLPáRG]LHĪ\,038/6.UDNyZ

4. Psychosynteza w edukaFML:]UDVWDQLHVDPRĞZLDGRPRĞFLF]áRZLHND, ENETEIA, Warszawa, 2005 ZLĊFHMQLĪSRáRZDNVLąĪNL]DZLHUDHZDOXDFMHXF]HVWQLNyZSURZDG]RQ\FKSU]H]$XWRUNĊZDUV]WDWyZ 5. =UyZQRZDĪRQ\UR]ZyMG]LHFNDZĞZLHWOHQRZ\FKZ\]ZDĔ,038/6.UDNyZ

6-6HULDNVLąĪHN]DW\WXáRZDQ\FK:\]ZDQLDHGXNDF\MQH6]WXNDĪ\FLDZĞZLHFLH :ĞUyGQLFK

3V\FKRHQHUJHW\NDVáRZDĝZLDGRPHURG]LFLHOVWZR%\üNRELHWą6]NRáDĪ\FLD6]NRáDHPRFML...

0LáRĞüZLHOHPDLPLRQ

2VHQVLHĪ\FLD5HIOHNVMHQDGĪ\FLHPDXWHQW\F]Q\P 21. Edukacja zdrowotna w praktyce

&]áRZLHNNZDQWRZ\

3V\FKRVRPDW\F]QHHPRFMRQDOQHLGXFKRZHDVSHNW\FKRUyE]HVWUHVX

/LU\NLQDQRZRZLHUV]HRPLáRĞFL 25. Bajki dla mojej wnuczki

http://www.psychosynteza.pl

ISBN 978-83-63428-09-9