T o m (V o lu m e) X X X V — 1965 Z e sz y t (F a s c ic u le ) 4 K r a k ó w 1965
R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C l £ l ' £ G f l O L O G I Q U E D E P O I . O G N E
E W A LU C ZK O W SK A
PIERWSZE KOLOKWIUM MIKROPALEONTOLOGICZNE KOMISJI STRATYGRAFICZNEJ KARPACKO-BAŁKAŃSKIEJ
ASOCJACJI *
Le prem ier colloąue micropaleontologiąue de la Commission Stratigraphiąue de VAssociation Carpato-Balcaniąue
W dn iach od 3— 10 p aźd ziern ik a 1964 r- odbyło się we L w ow ie pierw sze k o lo k w iu m m ikropaleontologiczne K om isji S tra ty g ra fic z n e j K arp ack o - -B a łk a ń sk ie j A socjacji. Z organizow anie tego k o lokw ium w e Lw ow ie, jako p ierw szego z c y k lu m ający ch się odbyw ać corocznie zjazdów m ik ro p aleo n - tologów zain tereso w an y ch k rajó w , zostało postanow ione w e w rześn iu 1963 r. przez K om isję P aleontologii i S tra ty g ra fii w czasie VI Z jazd u K arp ack o -B ałk ań sk iej A socjacji w Polsce. W zjeździe uczestniczyło 18 d e
leg ató w ZSRR i 14 przed staw icieli k ra jó w E uropy, a m ianow icie: B u ł
g a rii — prof. W. C a n k o w , W ęgier — L. B e n k ó e i J. K ó v e r y , P o lsk i — J. B l a i c h e r , S. G e r o c h , A. J e d n o r o w s k a , Z. K i r c h - n e r , J. L i s z k o w a , E. Ł u c z k o w s k a , C zechosłow acji — E. H a n - z l i k o v a , J. S a l a y , V. S a j b n e r o v a , R u m u n ii — S. B o m b i t a i J- S a n d u l e s c u . Z jazd organizow ał K o m itet, n a k tó reg o czele sta ł p ro f. O. S. W i a ł o w, członek A kadem ii N au k USSR.
P ro g ra m zjazdu b y ł n a stę p u ją c y : 3. X — o tw arcie kolokw ium i odczy
ty p rzed staw icieli w szy stk ich delegacji, 4. X — w ycieczka geologiczna w okolice L w ow a i zw iedzanie m iasta, 5— 7 X. — d em o n stro w an ie zespo
łów o tw o rn ic i d y sk u sja, 8— 10. X — w ycieczka w K a rp a ty , 10. X — podsum ow anie w yników i zakończenie zjazdu.
W d n iu 3. X rozpoczęło się pierw sze posiedzenie zjazdu. P rzew o d n i
czący p o w itał przed staw icieli w szy stk ich delegacji k ra jo w y c h i zag ra
nicznych, po czym p rz e d sta w ił zeb ran y m cele i zad an ia obecnego zjazdu i dalszych zjazdów m ikropaleontologów , m ający ch się odbyw ać w ,p r z y szłości. Z ad an ia te m ożna streścić w n a stę p u ją c y c h p u n k ta c h :
1. U zgodnienie zasad m iejscow ej i reg io n aln ej k o re la c ji n a p o d sta w ie m ik ro fau n y .
2. U stalen ie jed n ak o w y ch k ry te rió w dotyczących a) p rzew odnich i c h a ra k te ry sty c z n y c h g atu n k ó w otw ornic, b) lo k aln y ch i reg io n aln y ch poziom ów lu b horyzontów m ik ro fau n isty czn y ch , c) ich n o m en k latu ry -
3. W y m ian a o b serw acji n a te m a ty paleoekologii i zm ienności zespo
łów w zależności od facji.
4. W yznaczenie p rzew o d n ich i c h a ra k te ry sty c z n y c h g atu n k ó w o tw o r
n ic oraz zespołów otw ornic p lan k to n iczn y ch i b entonicznych, w ażnych d la stra ty g ra fii.
5. W yznaczenie k o relacy jn y ch poziom ów i horyzontów m ik ro fa u n is
ty czn y ch w różnych jed n o stk ach tektonicznych, p rzep ro w ad zen ie ich p a ra le liza c ji n a całym obszarze K arp ack o -B ałk ań sk im i opracow anie je d nego sch em atu straty g raficzn eg o .
N astęp n ie odbyły się odczyty p rzed staw icieli k ra jó w b io rący ch u d ział w zjeździe w p o rząd k u n astęp u jący m :
1) W. C a n k o w : S ta n b a d a ń m ikropaleom tologicznych osadów k re d y i trzeciorzędu B ułgarii.
2) I. K o v a r y : R ozpoziom ow anie osadów to rto ń sk ich , o d k ry ty c h w czasie w ierceń za w ęglow odoram i n a W ęgrzech, n a p o dstaw ie m ik ro fauny.
3) E. Ł u c z k o w s k a : B io stra ty g ra fia m iocenu przed g ó rza K a rp a t polskich.
4) J. B l a j c h e r , S. G e r o c h , J. L i s z k o w a : B io stra ty g ra fia p o l
skich K a rp a t fliszow ych.
5) G. B o m b i t a i J- S a n d u l e s c u : O gólne ry s y b io s tra ty g ra fii kredow ych i trzeciorzędow ych osadów ru m u ń sk ic h K a rp a t, n a p o dstaw ie b ad ań m ikropaleontologicznych.
6) O. S. W i a ł o w: G łów ne ry s y s tra ty g ra fii i ro zp rzestrzen ien ie otw ornic w k red o w y ch i trzeciorzędow ych osadach zachodnich obszarów USSR (odczyt zbiorczy na p odstaw ie m a te ria łó w radzieckich m ik ro p a - leontologów i m a te ria łó w w łasnych). '
7) E. H a n z l i k o v a : S tra ty g ra fia k re d y i paleo g en u s tre fy fliszo
w ej Z achodnich K a rp a t.
8) J. S a 1 a y: K redow e otw o rn ice stre fy sk ałkow ej K a rp a t.
W d niu 4. X o d b y ła się w ycieczka u czestników w okolice Lw ow a, dla zaznajom ienia się z p ro filam i osadów m ioceńskich. O prow adzał O. S. W i a- ł o w, k tó ry n a w stępie podał ogólne zary sy s tra ty g ra fi m iocenu okolic Lwowa. O bejrzano u tw o ry dolnego to rto n u A w idoczne w licznych odsło
nięciach n a w zgórzach W ysokiego Z am ku i K ajzerw ald u . Leżą one na kredow ych m arg lach m a s try c h tu , p rz y czym ich k o n ta k t z k re d ą w idocz
ny je s t ty lk o w jed n y m odsłonięciu n a K ajzerw ald zie. D olny to rto n ty ch okolic re p re z e n tu ją n a stę p u ją c e w a rstw y : 1) b aran o w sk ie — piaskow ce z b u łam i lito tam n ió w i m ięczakam i (tzw. lito tam n ia), 2) m ikołajow skie (nikołajew skije) — p iask i z fa u n ą m ięczaków , nie zaw ierające je d n a k otw ornic, rów norzędne piaskom h etero steg in o w y m z M ikołajow a, 3) n a ra - jew skie — w ap ien ie lito tam n io w e z m ik ro fa u n ą otw ornic (tzw. II lito ta m nia), 4) erw iliow e. W arstw y b aran o w sk ie w ty m u jęciu m a ją położenie inne, aniżeli je s t to przy jm o w an e w Polsce. U nas w a rstw a m i b a ra n o w sk i
m i są n azy w an e u tw o ry leżące m iędzy lito ta m n ia m i a w a rs tw ą erw iliow ą, je d n a k lito ta m n ia te odpow iadają praw dopodobnie II lito tam n io m w y dzielanym n a obszarze ZSRR.
W yższe w a rstw y to rto n u w idoczne są n a zboczu P iask o w ej G óry n a K ajzerw aldzie. Na II w ap ien iach lito tam n io w y ch i w a rstw ie erw ilio w ej leżą ta m n astęp u jące w a rstw y : 1) klep aro w sk ie — piaskow ce i iły z b e n to n ita m i i m ik ro fa u n ą otw ornic, 2) tarn o p o lsk ie (kajzerw aldzkie) — u dołu piaskow ce z b u łam i litotam niów , w y żej iły i piaskow ce z b e n to n i
tam i, u góry tw a rd e piaskow ce ostrygow e (tzw. III lito tam n ia).
D nie 5—-7. X b y ły pośw ięcone pokazom kolek cji m ik ro fau n isty czn y ch , p rzed staw io n y ch przez organizatorów kolokw ium i przy w iezio n y ch przez delegatów poszczególnych k rajó w . W p ierw szy m d n iu oglądano m ik ro fa u n ę osadów kredow ych, w d ru g im paleogeńskich, w trzecim oligocenu i m iocenu. P okazy b y ły poprzedzane k ró tk im i w stęp am i, w p ro w a d z a ją c y m i w sch em aty straty g raficzn e, zestaw ione n a tab licach w yw ieszonych przez czas trw a n ia posiedzeń. P o każdym pokazie o d b y w ały się d yskusje.
— 508 —
W dniach od 8— 10. X o dbyła się w ycieczka uczestników w K a rp a ty n a n a stę p u ją c e j trasie:
8 - X — T rasa Lw ów — M ikołajów — B orysław — S am b o r — S p as — Rozłucz. W M ikołajow ie o bejrzano odsłonięcie d o ln o to rto ń sk ich tzw. m i- kołajow skich piasków , zaw ierający ch liczne okazy H eterostegina costata.
W odsłonięciu w idoczne b y ły u góry w ap ien ie lito tam n io w e (II lito ta - m nia), niżej piaski z H eterostegina i Serp u la i ru rk a m i O phiom orpha (są to k a n a ły krabów , św iadczące o n a jb a rd z ie j brzeżn ej części osadów m o r
skich). W najn iższej części w y stę p u ją piaski m szyw iołow e. W B o ry sław iu odsłonięty b y ł cały p ro fil paleogenu, od piaskow ców jam n eń sk ich p a - leocenu do serii m en ilito w ej i k o n ta k t tek to n iczn y z serią w orotyszczeńską m iocenu. W p ro filu ty m p o d ejrzew a się obecność tzw. h o ry z o n tu szeszor- skiego, k tó ry zdaniem geologów radzieckich pow inien zaw ierać globige- rin y i odpow iadać tzw. m arg lo m globigerinow ym . W okolicach S am b o ra obejrzano odsłonięcia iłów, piaskow ców i m arg li w a rstw steb n ick ich w iek u helw eckiego oraz duży p ro fil od dolnej k re d y (łupki spaskie) do p aleo
genu (eocen p stry , zielony i m en ility ). C zarne łu p k i spaskie d aw n iej b y ły uw ażan e za m en ility , później B. K o k o s z y ń s k a na p odstaw ie zn ale
zionej w nich fa u n y udow odniła ich w iek dolnokredow y.
9. X T rasa Rozłucz — przełęcz Użocka — Użgorod. W okolicy R ozłucza o bejrzano in te re su ją c y p rz e k ró j górnej k re d y i paleogenu fa c ji w ęg lo - w ieckiej- N iedaw no stw ierdzono, że n a g ran icy s tre fy skibow ej i k ro ś n ie ń skiej, pod m en ilitam i, istn ie je jed n o stk a uw ażan a d aw n iej za „ p stry eoden” , k tó ra zaw iera jed n ak fa u n ę górnokredow ą. P raw d o p o d o b n ie r e p re z e n tu je ona przed łu żen ie serii podśląskiej (w ęglow ieckiej) n a te re n ZSRR. Za P rzełęczą Użocką o b ejrzan o rów nież in te re su ją c e odsłonięcia w a rstw facji k ro śn ień sk iej („krosnopodobnych”), zaw ierający ch n u m u - lity. Istn ie ją różne m ożliw ości in te rp re ta c ji w iek u ty c h w a rstw : a) w a r
stw y są w iek u eoceńskiego, w ykształcone w facji podobnej do k ro śn ień s
kiej, b) są to w a rstw y k ro śn ień sk ie w iek u oligoceńskiego, a n u m u lity są n a złożu w tó rn y m , c) są to w a rstw y krośn ień sk ie w iek u eoceńskiego, d) n u m u lity przechodzą do oligocenu. O statecznie w iek ich nie został dotychczas ustalony.
N a obszarze zak arp ack im obejrzano szereg odsłonięć p ro filu o b ejm u jącego w a rstw y od „czarnej k re d y ” serii b erezn iań sk iej (kreda górna), poprzez serię lju ts k ą paleocenu (odpow iednik jam n eń sk iej), „ry tm iczn y flisz ” dolnego eocenu, g ó rn y eocen stre fy d u kielskiej, do serii m e n ilito w ej i dolnej części k ro śn ień sk iej.
10. X T ra s a U żgorod — M ukaczew o — B ieregow o. W m iejscow ości M ukaczew o oglądnięto rdzenie głębokich w ierceń, p rz e b ija jąc y c h osady m iocenu zapadliska sołotw ińskiego. Są to dużej m iąższości szare iły m a rg liste i piaskow ce h e lw e tu (seria sołotw ińska), z dw om a h o ry zo n tam i jasnoszarych, dacytow ych tu fó w oraz u tw o ry to rto n u serii ch u steck iej i teresw in sk iej, zaw ierające w spągu około 2 0 0 m serię now osielickich dacytow ych tufów .
Zakończenie zjazdu odbyło się w B ieregow o, gdzie w lokalu Z a k a r- p ackiej E kspedycji G eologicznej zorganizow ano posiedzenie naukow e.
U czestnicy poszczególnych g ru p d la k red y , paleogenu i neogenu zestaw ili w y n ik i p rac i zbiorcze sch em aty stra ty g ra fic z n e n a p odstaw ie m ik ro fa u n y i p rzed staw ili je w skrócie jako podsum ow anie w yn ik ó w kolokw ium . Szczegóły problem ów d y sk u to w an y ch n a ty m posiedzeniu oraz końcow e
— 509 —
w n io sk i zostaną podane w oddzielnych k o m u n ik atach w w y d aw n ictw ach I n s ty tu tu Geologicznego.
N a zakończenie podkreślono, źe tego ro d zaju zjazdy m ik ro p aleo n to lo - gów dobrze sp e łn ia ją sw oją rolę i w in n y się odbyw ać w d alszym ciągu corocznie, a w ty ch latach, w k tó ry c h org an izo w an e są zjazd y A socjacji K arp ack o -B ałk ań sk iej, by ło b y k o rzy stn e połączenie k o lo k w iu m m ik ro - paleontologicznego ze zjazdem A socjacji. D elegat B u łg arii prof. W. G a n k ó w p o d jął się p rzed staw ien ia te j sp raw y k o m iteto w i o rg an izacy jn em u V II Z jazdu A K B tak , ab y d ru g ie kolokw ium m iało m iejsce w ro k u 1965 w B ułgarii.
K a t e d r a P a l e o n t o l o g i i ,
A k a d e m i i G ó r n ic z o -H u tn ic z e j w K r a k o w i e
— 510 —
