KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne - praca opiekuńczo-wychowawcza i piecza zastępcza

(1)

Załącznik nr 5 do Uchwały Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Szymona Szymonowica w Zamościu z dnia 16.04.2018 roku

KARTA PRZEDMIOTU

1. NAZWA PRZEDMIOTU: Przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne - praca opiekuńczo-wychowawcza i piecza zastępcza

2. KIERUNEK: Pedagogika 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia

4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II rok/ 3 semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 7

6. LICZBA GODZIN: 90

7. TYP PRZEDMIOTU

¹

: obowiązkowy 8. JĘZYK WYKŁADOWY: polski

9. FORMA REALIZACJI PRZEDMIOTU

²

: ćwiczenia

10. WYMAGANIA WSTĘPNE: Treści kształcenia w zakresie przedmiotu: Psychologia ogólna, Psychologia rozwoju człowieka, Psychologia społeczna, Pojęcia i systemy pedagogiczne, Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza.

11. ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU:

Wiedza:

Student posiada wiedzę psychologiczno- pedagogiczną dotyczącą procesów i zjawisk zachodzących w obszarze pracy opiekuńczo- wychowawczej i pieczy zastępczej.

Umiejętności:

Student potrafi praktycznie wykorzystywać posiadaną przez siebie wiedzę psychologiczno- pedagogiczną w obszarze pracy opiekuńczo- wychowawczej i pieczy zastępczej.

Kompetencje społeczne:

Student ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju osobistego i zawodowego; jest przekonany o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań pedagogicznych w środowisku społecznym, wykazuje

1 Obowiązkowy, fakultatywny.

2 Wykłady, ćwiczenia, laboratoria, konwersatoria.

(2)

gotowość podejmowania wyzwań zawodowych; jest świadomy konieczności refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej.

12. PRZEDMIOTOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia

(symbol) WIEDZA

P_W01 Posiada wiedzę psychologiczną i pedagogiczną dotyczącą problematyki wychowania.

K1_W01; K1_W06, K1_W08; K1_W09

P_W02

Posiada wiedzę psychologiczną i pedagogiczną dotyczącą rodziny i procesów w niej zachodzących.

K1_W01; K1_W06, K1_W08; K1_W09

P_W03

Zna czynniki wpływające na rozwój psychiczny dzieci i młodzieży oraz powodujące powstawanie zaburzeń w tym zakresie

K1_W01; K1_W06;

K1_W11

P_W04

Posiada wiedzę dotyczącą podstawowych zaburzeń występujących u dzieci i młodzieży oraz trudności wychowawczych.

K1_W01; K1_W06;

K1_W11

P_W05

Zna podstawowe pojęcia z zakresu pedagogiki opiekuńczej,

współczesne systemy opieki nad dzieckiem, uwarunkowania prawne i środowiskowe.

K1_W01; K1_W06, K1_W08; K1_W09

P_W06

Potrafi wymienić placówki pieczy zastępczej i określić

uwarunkowania ich funkcjonowania, potrafi określić potrzeby dziecka osieroconego oraz wskazać środowiska zastępcze, w których

potrzeby te mogą być zaspokojone.

K1_W06; K1_W08;

K1_W09

P_W07

Posiada wiedzę z zakresu właściwości poprawnej diagnozy

pedagogicznej, zna kodeks etyki zawodowej pedagoga- diagnosty, jest świadomy powinności moralnych wychowawcy.

K1_W01; K1_W09;

K1_W06; K1_W11

P_W08

Student zna specyfikę działania placówek opiekuńczo - wychowawczych oraz prowadzoną przez nie dokumentację.

K1_W01; K1_W09;

K1_W11; K1_W08;

P_W09

Posiada uporządkowaną wiedzę na temat form funkcjonowania pieczy zastępczej. Zna zasady pracy asystenta rodziny i koordynatora

rodzinnej pieczy zastępczej, rolę, zadania i kompetencje pedagoga/

wychowawcy w instytucjonalnej pieczy zastępczej.

K1_W01; K1_W09;

K1_W08

UMIEJĘTNOŚCI

P_U01

Rozpoznaje mechanizmy wychowania, dokonuje ich oceny, a także potrafi zaproponować działania korygujące.

K1_U03; K1_U04;

K1_U07; K1_U10

P_U02

Potrafi przeprowadzić obserwację funkcjonowania środowiska rodzinnego, analizować i interpretować zjawiska świadczące o jego dysfunkcjonalności oraz zaproponować adekwatne strategie

realizowania działań praktycznych zmierzających do ich wyeliminowania

K1_U03; K1_U04;

K1_U07; K1_U10

(3)

P_U03

Rozpoznaje w praktyce objawy zaburzeń u dzieci i młodzieży, odróżnia je od zachowań mieszczących się w granicach normy rozwojowej, potrafi zaproponować możliwości postępowania przy określonych nieprawidłowościach.

K1_U03; K1_U04;

K1_U07; K1_U10

P_U04

Posiada umiejętność posługiwania się aktami prawnymi niezbędnymi w pracy pedagoga, potrafi zaproponować rozwiązanie problemów opiekuńczo-wychowawcze wykorzystując zdobytą wiedzę. Potrafi tworzyć programy profilaktyczne.

K1_U03; K1_U04;

K1_U07, K1_U10

P_U05

Posiada umiejętność wykorzystywania technik diagnostycznych do rozpoznawania potrzeb wychowanków, umiejętnie dobiera różne techniki i metody wychowawcze.

K1_U03; K1_U04;

K1_U07; K1_U10 KOMPETENCJE SPOŁECZNE

P_K01

Docenia znaczenie nauk pedagogicznych dla utrzymania i rozwoju prawidłowych więzi w środowiskach społecznych i odnosi zdobytą wiedzę do projektowania działań zawodowych

K1_K05

P_K02

Odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje

i wykonuje działania pedagogiczne K1_K05

P_K03

Jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach,

organizacjach i instytucjach realizujących działania pedagogiczne i zdolny do porozumiewania się z osobami będącymi i nie będącymi specjalistami w danej dziedzinie

K1_K05

13. METODY OCENY EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Symbol

przedmiotowego efektu kształcenia

Metody (sposoby) oceny

³

Typ oceny

⁴

Forma dokumentacji P_W01;

P_W02;

P_W03;

P_W04;

P_W05;

P_W06;

P_W07;

P_W08;

P_W09;

test wiedzy podsumowująca arkusze testowe

3 Ocenianie ciągłe (bieżące przygotowanie do zajęć), śródsemestralne zaliczenie pisemne, śródsemestralne zaliczenie ustne, końcowe zaliczenia pisemne, końcowe zaliczenia ustne, egzamin pisemny, egzamin ustny, praca semestralna, ocena umiejętności ruchowych, praca dyplomowa, projekt, kontrola obecności

4 Formująca, podsumowująca.

(4)

P_U01;

P_U02;

P_U03;

P_U04;

P_U05;

sprawdzian umiejętności;

prezentacja;

prace pisemne;

podsumowująca

arkusz sprawdzianu umiejętności;

prezentacje (utrwalone na nośniku w wersji elektronicznej);

wydruki prac pisemnych (ew. utrwalone na nośniku

w wersji elektronicznej) P_K01;

P_K02;

P_K03;

aktywność na zajęciach;

kwestionariusz samoopisu

formująca;

podsumowująca

adnotacja aktywności na zajęciach;

arkusz kwestionariusza samoopisu 14. KRYTERIA OCENY OSIĄGNIĘTYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Kryterium procentowe EFEKTY

KSZTAŁCENIA

NA OCENĘ 3,0

NA OCENĘ 3,5

NA OCENĘ 4.0

NA OCENĘ 4,5

NA OCENĘ 5,0

P_W01;

P_W02;

P_W03;

P_W04;

P_W05;

P_W06;

P_W07;

P_W08;

P_W09;

51 – 60%

prawidłowo udzielonych odpowiedzi

61 – 70%

prawidłowo udzielonych odpowiedzi

71 – 80%

prawidłowo udzielonych odpowiedzi

81 – 90%

prawidłowo udzielonych odpowiedzi

91 – 100%

prawidłowo udzielonych odpowiedzi

P_U01;

P_U02;

P_U03;

P_U04;

P_U05;

51 – 60%

poprawnie wykonanych

zadań wg ustalonych kryteriów*

61 – 70%

poprawnie wykonanych

zadań wg ustalonych kryteriów*

71 – 80%

poprawnie wykonanych

zadań wg ustalonych kryteriów*

81 – 90%

poprawnie wykonanych

zadań wg ustalonych kryteriów*

91 – 100%

poprawnie wykonanych

zadań wg ustalonych kryteriów*

P_K01;

P_K02;

P_K03;

Jakościowa analiza odpowiedzi otwartych w kwestionariuszu samooceny.

* zadania: poszczególnie pozycje w sprawdzenie umiejętności, prezentacje, prace pisemne.

15. WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:

Osiągnięcie założonych efektów kształcenia i pozytywny wynik

 pracy pisemnej

 prezentacji

 testu wiedzy

 sprawdzianu umiejętności

16. TREŚCI PROGRAMOWE

Treść zajęć Forma zajęć

⁵

(liczba godz.)

Symbol przedmiotowych efektów kształcenia

5 Wykłady, ćwiczenia, laboratoria, samodzielne prowadzenie zajęć przez studenta.

(5)

Warsztaty/ćwiczenia

1.

Zajęcia organizacyjne. Wprowadzenie do tematyki

przedmiotu. 2

2.

Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza- definicje, elementy treściowe, zadania pedagogiki opiekuńczo- wychowawczej,

sytuacja opiekuńcza i jej rodzaje. 2

P_W01; P_U01; P_K01;

P_K02;

3. Psychologiczne mechanizmy wychowania. 2

P_W01; P_U01; P_K01;

P_K02; P_K03;

4.

Opieka a pomoc. Pojęcie pomagania. Funkcje opieki, zakres i kategorie. Opieka rodzinna i jej walory. Wybrane instytucje uzupełniające funkcje rodziny. Opiekuńczo-wychowawcza działalność szkoły.

2

P_W01; P_U01; P_K01;

P_K02; P_W08;

5.

Metody wychowawcze i ich skuteczność. Plan pracy wychowawczej. Umiejętności, trudności, błędy wychowawcze. Metody i style wychowania w szkole i placówce. Plan pracy wychowawczej w ujęciu pedagoga- wychowawcy.

4 P_W01; P_W08; P_U01;

P_U05; P_K01; P_K02;

6. Zróżnicowane formy życia rodzinnego. 2

P_W02; P_U02; P_K01;

P_K02; P_K03;

7. Przemiany współczesnej rodziny. Czynniki zagrażające

funkcjonowaniu rodziny. 2

P_W02; P_U02; P_K01;

P_K02; P_K03;

8. Rodzina jako środowisko wychowawcze. Rodzina w ujęciu

systemowym. Więzi emocjonalne w rodzinie. 4

P_W02; P_U02; P_K01;

P_K02; P_K03;

9.

Czynniki wpływające na rozwój psychiczny dzieci i

młodzieży oraz powstawanie zaburzeń rozwoju psychicznego.

Pojęcie normy i patologii. 2

P_W03; P_U02; P_U03;

P_K01; P_K02; P_K03;

10. Potrzeby dziecka na różnych etapach rozwoju. Zaspokajanie

potrzeb dziecka. Podmiotowość dziecka. 4

P_W03; P_W04; P_W05 P_U03; P_K01; P_K02;

P_K03;

11.

Wprowadzenie do tematyki pieczy zastępczej. Formy pieczy zastępczej: rodzinna i instytucjonalna. Formy rodzinnej pieczy zastępczej (rodziny zastępcze spokrewnione, niezawodowe, zawodowe w tym zawodowe pełniące funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowe specjalistyczne, rodzinny dom dziecka). Rodzina zastępcza a rodzina adopcyjna.

4

P_W05; P_W06; P_U04;

P_U05; P_K03;

12.

Praca koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Funkcje i

zawód asystenta rodziny. 4

P_W05; P_W06; P_U04;

P_U05; P_K03;

13.

Adaptacja dziecka w środowisku pieczy zastępczej. Pojęcie adaptacji w ujęciu humanistycznym. Czynniki warunkujące adaptację. ,,Choroba sieroca”.

4

P_W03; P_W04; P_W05 P_U04; P_K01; P_K02;

P_K03;

14.

Rozpoznawanie potrzeb podopiecznego w kontekście tworzenia planu pomocy dziecku. Zaspokajanie potrzeb dziecka przebywającego w pieczy zastępczej i ich rodzaje. uwzględnienie możliwości i zasobów rodziny w

2

P_W03; P_W06;P_U02;

P_U03; P_K01; P_K02;

P_K03;

(6)

realizacji planu pomocy dziecku.

15.

Zawód pedagoga/wychowawcy/opiekuna i jego zadania.

Pedagog w szkole i w placówce opiekuńczo- wychowawczej.

Kompetencje wychowawcy- kompetencje specjalistyczne, dydaktyczne, psychologiczne. Rozwój zawodowy,

doskonalenie i kształcenie zawodowe.

2

P_W05; P_W06;

P_W09; P_U04; P_U05;

P_K03;

16.

Diagnoza pedagogiczna. Kompetencje wyznaczające profesjonalizm diagnosty- kompetencje pedagoga. Diagnoza typologiczna rodziny jako środowiska wychowawczego (sposoby oceny i opisu środowiska rodzinnego i diagnoza wstępna potrzeb i sytuacji w rodzinie. Diagnozowanie sytuacji dziecka w szkole – diagnostyczna działalność pedagoga szkolnego.

4

P_W01; P_W03;

P_W04; P_W07; P_U01;

P_U02; P_U05; P_K02;

P_K03;

17.

Komunikacja. Procesy, bariery i style komunikacji.

Porozumiewanie się w sytuacjach konfliktowych.

Komunikacja werbalna i niewerbalna. Aktywne słuchanie i komunikacja w pedagogice. Zakłócenia w komunikacji międzyludzkiej.

4

P_W01; P_W09; P_U01;

P_U02; P_U05; P_K02;

P_K03;

18.

Pozycja społeczna dziecka w grupie i dynamika grupy.

Uwarunkowania pozycji socjometrycznej wychowanka.

Struktura grupy i jej funkcje. Determinanty kształtowania się pozycji socjometrycznej.

4

P_W01; P_W03; P_U01;

P_U03; P_U04; P_K01;

P_K02;

19.

Działania profilaktyczne w szkole. Program profilaktyczny.

Cel tworzenia programów profilaktycznych. Główne obszary działań profilaktycznych w pracy pedagoga. Cechy działań profilaktycznych. Obszary oddziaływań profilaktycznych.

Zasady konstruowania programów profilaktycznych.

4

P_W01; P_W03; P_U01;

P_U03; P_U04; P_K01;

P_K02;

20.

Wychowanie a rozwój. Podstawowe pojęcia. Warunki prawidłowego procesu wychowawczego. Cele wychowania.

Przyczyny niskiej skuteczności działań wychowawczych.

Wybrane zagrożenia dla dojrzałości fizycznej, psychicznej, społecznej, duchowej. Wartości i normy a proces wychowania.

Osoba wychowawcy w procesie wychowania.

4

P_W01; P_W08; P_U03;

P_U05; P_K01; P_K02;

21. Wybrane zaburzenia rozpoczynające się w niemowlęctwie,

wczesnym dzieciństwie i dzieciństwie do 6 r. ż. 4

P_W04; P_U03; P_K01;

P_K02; P_K03;

22. Wybrane zaburzenia rozpoczynające się w wieku szkolnym:

7- 10 r. ż. 4

P_W04; P_U03; P_K01;

P_K02; P_K03;

23. Wybrane zaburzenia rozpoczynające się w okresie dorastania

11- 18 r. ż. 4

P_W04; P_U03; P_K01;

P_K02; P_K03;

24.

Problem dojrzałości szkolnej sposoby jej oceniania.

Osiągnięcia wieku przedszkolnego. Selekcja negatywna w momencie rozpoczynania nauki w szkole. Wskaźniki dojrzałości szkolnej.

2

P_W01; P_W03;

P_W07; P_U04; P_K02;

25.

Trudności wychowawcze. Niedostosowanie społeczne.

Wychowanie a proces socjalizacji. Współpraca instytucji

z sądem i policją. 2

P_W01; P_W04; P_U01;

P_U03; P_K01; P_K02;

P_K03;

26.

Niepowodzenia w kształceniu. Przyczyny niepowodzeń i ich przejawy. Niepowodzenia związane z czynnikami

ekonomiczno- społecznymi. Niepowodzenia związane

2

P_W01; P_W04; P_U01;

P_U03; P_K01; P_K02;

(7)

z właściwościami ucznia. Niepowodzenia związane z

oddziaływaniami dydaktycznymi. Walka z niepowodzeniami. P_K03;

27. Zagadnienia zaproponowane przez studentów. 2

Sugerowane efekty:

P_W01; P_W02;

P_W03; P_U01; P_U02;

P_K01; P_K02;

28.

Ewaluacja w obszarze pieczy zastępczej. Ocena sytuacji dziecka w instytucjonalnej i rodzinnej pieczy zastępczej.

Ocena rodziny zastępczej. 2

P_W05; P_W06; P_U04;

P_U05; P_K03;

29. Proces zdobywania informacji w pracy pedagoga. 2

P_W01; P_W02;

P_W07; P_U01; P_U05;

P_K02; P_K03;

30. Zajęcia podsumowujące. Test wiedzy. 2

P_K01; P_K02;

P_K03;

17. METODY DYDAKTYCZNE:

Mini-wykład, pogadanka, dyskusja, praca grupowa, praca z tekstem, prezentacja, symulacje/ćwiczenia w parach, gry interaktywne.

18. LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA

⁶

: Literatura podstawowa:

- Albański, L. i Gola, S. (2013). Wybrane zagadnienia z pedagogiki opiekuńczej. Jelenia Góra:

Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze.

-

Badora, S i Zięba- Kołodziej, B. (red.). (2015). Pedagogika opiekuńcza. Perspektywy myślenia o rodzinie. Warszawa: Difin SA.

- Crisp, R. J. i Tuner R. N. (2009). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

- Janicka, I. i Liberska, H. (red.). (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

- Jarosz, E. (2006). Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

- Kawula, S., Brągiel, J. i Janke, A. W. (2014). Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

- Kelm, A. (2000). Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej. Warszawa: Wydawnictwo Pedagogiczne ,,Żak”.

- Kołakowski, A. (red.). (2013). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Sopot:

Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

- Krasowicz- Kupis, G. (red). (2009). Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy. Gdańsk:

Wydawnictwo Harmonia.

- Namysłowska, I. (red.). (2014). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

- Przetacznik- Gierowska, M. i Włodarski, Z. (2014). Psychologia Wychowawcza. Część druga.

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

- Ruszkowska, M. (2013). Rodzina zastępcza jako środowisko opiekuńczo-wychowawcze.

Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.

- Winogrodzka, L. (2007). Rodziny zastępcze i ich dzieci. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej.

6 Dostępna w czytelni, bibliotece, Internecie.

(8)

- Zimbardo, P. G. i Gerrig, J. R. (2012). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Literatura uzupełniająca:

- Bartnikowska, U. i Ćwirynkało, K. (2013). Rodziny adopcyjne i zastępcze dziecka z niepełnosprawnością. Kraków: Impuls.

- Bogdanowicz, M. (1985). Psychologia Kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa:

WSiP.

-

Brach, M. (2002). Przystosowanie się uczniów do warunków szkolnych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 3, 41-42.

- Czeredecka, B. (1988). Potrzeby psychiczne sierot społecznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.

- Deptuła, M. (red.). (2004). Diagnostyka pedagogiczna i profilaktyka w szkole i środowisku lokalnym. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.

- Filipczuk, H. (1980). Potrzeby psychiczne dzieci i młodzieży. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.

- Gajewska, G. (2001). Elementy pedagogiki opiekuńczej oraz metodyki opieki i wychowania.

Zielona Góra: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.

-

Jacewicz, A. (red.). (2009). Powodzenia i niepowodzenia szkolne. Źródła, profilaktyka, terapia. Białystok: Prymat.

-

Jundziłł, E. (2000). Potrzeby psychiczne dzieci i młodzieży: diagnoza zaspokojenie.

Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

- Kurek, P. i Kurek, R. (2006/2007).

Adaptacja dziecka do szkoły jako zadanie rozwojowe.

Nauczanie Początkowe, 1, 7-15.

- Łobocki, M. (2003). Teoria wychowania w zarysie. Kraków: Impuls.

- Łuczak, B. (2000). Niepowodzenia w nauce. Przyczyny, skutki, zapobieganie. Warszawa:

G&P.

-

Obuchowski, K.

(1995).

Przez galaktykę potrzeb: psychologia dążeń ludzkich. Poznań:

Wydawnictwo Zysk i S-ka.

- Rychlewska, K. (2006).

Adaptacja dziecka do sytuacji szkolnej. Edukacja i Dialog, 3, 22- 26.

- Spionek, H. (1985). Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne. Warszawa:

PWN.

19. OBCIĄŻENIE PRACĄ STUDENTA

Forma aktywności Rodzaj zajęć

Liczba godzin na zrealizowanie

aktywności w semestrze

a) Realizacja przedmiotu: wykłady

Zajęcia wymagające udziałuprowadzącego

b) Realizacja przedmiotu: ćwiczenia 90

c) Realizacja przedmiotu: laboratoria d) Egzamin

e) Godziny kontaktowe z nauczycielem

f) Realizacja przedmiotu

g) ……….

(9)

Łączna liczba godzin zajęć realizowanych z udziałem

prowadzącego (pkt. a +b + c + d +

e…) 90

h) Przygotowanie się do zajęć

Samokształcenie