NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
III SSA, III SNA licencjat
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PODSTAWY ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Jednostka w organizacji
Motywowanie – ewolucja poglądów
na motywację
PLAN ZAJĘĆ
Wczesne podejście do motywowania (cz. I):
Model tradycyjny motywowania (Fryderyk Winslow Taylor) Model stosunków współdziałania (Elton Mayo)
Model zasobów ludzkich (Abraham Maslow, Douglas McGregor)
Teorie motywacji (cz. II):
Behawioralna teoria motywacji
Psychodynamiczna teoria motywacji Teoria poznawcza motywacji
Teoria procesu motywacji
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Początek badań nad motywacją.
Fryderyk Winslow Taylor
Rozwój badań nad motywacją.
Kierunek Human relations (Elton Mayo)
Badania trwają do dzisiaj.
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
MODEL TRADYCYJNY
ZAŁOŻENIA:
Robotnicy są leniwi z natury
(praca jest dla nich nieprzyjemną koniecznością, nie chcą i nie potrafią wykonywać pracy twórczej wymagającej samokontroli i samokierowania).
Należy stosować bodźcowy system płac
(dochód pieniężny jest ważniejszy niż charakter i przedmiot pracy ).
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
ZASADY POSTĘPOWANIA KIEROWNIKA:
Ścisły nadzór i kontrola podwładnych.
Ustanowienie szczegółowych procedur roboczych i stanowcze ich przestrzeganie.
Rozłożenie zadań na elementy proste.
OCZEKIWANIA:
Pracownicy będą tolerować pracę gdy będą odpowiednio zarabiać
i szef będzie sprawiedliwy.
Pracodawca oczekuje odpowiedniej wydajności.
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
KRYTYKA:
Nie są zauważane jego możliwości i potencjał oraz prawdziwe potrzeby.
Pracownik jest traktowany przedmiotowo.
Odhumanizowanie człowieka.
MODEL TRADYCYJNY
PRACOWNIK WEDŁUG MODELU TRADYCYJNEGO
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Fryderyk Taylor
ZJAWISKO SYSTEMATYCZNEGO OCIĄGANIA SIĘ:
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
OBSERWACJA WYNIK OBSERWACJI
praca
za dniówkę
najlepszy robotnik
obserwuje innych i obniża swoją wydajność nawet do najsłabszego
Gdy pracodawca wyznacza max. stawkę za daną pracę to robotnicy pracują szybciej i przekraczają tę stawkę.
Jednocześnie produkują więcej.
praca na akord
robotnik obniża wydajność bo boi się obniżenia stawki naliczanej za wykonanie 1 szt. produktu
Fryderyk Taylor
ZJAWISKO SYSTEMATYCZNEGO OCIĄGANIA SIĘ:
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
WNIOSKI:
1. Robotnicy z góry określają stawkę, która ich zdaniem jest właściwa za daną pracę, niezależnie od tego czy pracują na akord czy za dniówkę.
2. Pracodawca powinien obniżyć stawkę za daną pracę.
Robotnik pracuje więcej (szybciej) aby osiągnąć poprzednią stawkę.
Robotnik wytwarza więcej produktów.
3. Należy stworzyć wzorcowe warunki pracy w oparciu o metody naukowe Zapewnią one: - obiektywną kontrolę wyników pracy,
- ocenę przydatności robotnika, - profesjonalny dobór robotników.
Z jawisko systematycznego ociągania się pogłębił John Stacy Adams.
Na jego podstawie stworzył teorię sprawiedliwości.
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
TEORIA SPRAWIEDLIWOŚCI
Pracownik porównując bilans
wkładów i efektów własnych działań w organizacji z relacjami wkładów i efektów innych osób,
może mieć poczucie krzywdy.
Sposobem na przywrócenie poczucia sprawiedliwości może być ograniczenie wysiłku,
jaki wkłada on w realizację zadań.
John Stacy Adams ur. 1925 r.
KONCEPCJA CZŁOWIEKA EKONOMICZNEGO
jest często utożsamiana z kierunkiem naukowej organizacji pracy.
CZŁOWIEK EKONOMICZNY
(homo oeconomicus) Istota racjonalna.
Dąży do maksymalizacji własnych korzyści (zarobki).
Wkłada dodatkowy wysiłek jeżeli wie, że to będzie maksymalizować jego zyski (instrumentalne nastawienie do życia).
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
MODEL TRADYCYJNY
Powstaje dzięki szkole behawioralnej, zwłaszcza dzięki kierunkowi human relations.
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE MODEL STOSUNKÓW WSPÓŁDZIAŁANIA
Kierunek hr zwrócił uwagę na znaczenie:
• społecznego środowiska pracy
• komunikacji w procesie motywacji
ZAŁOŻENIA:
Konieczność uwzględnienia
społecznych potrzeb pracowników
(ważniejsza dla motywacji pracowników jest realizacja potrzeb społecznych niż pieniądze).
Ludzie pragną uznania ich za indywidualne jednostki.
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
ZASADY POSTĘPOWANIA KIEROWNIKA:
Zapewnić pracownikowi poczucie uznania i użyteczności.
Informować pracowników o planach i słuchać ich zastrzeżeń.
Przydzielić pewien zakres samokontroli i samokierowania.
Dostrzeżenie i znajomość grup nieformalnych w pracy.
MODEL STOSUNKÓW WSPÓŁDZIAŁANIA
OCZEKIWANIA:
Pracownicy chcą zaspokojenia potrzeby przynależności i poczucia ważności
oraz docenienia ich pracy i umiejętności.
Pracodawca oczekuje odpowiedniej wydajności (dzięki zwiększonym morale).
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
KRYTYKA:
Stwarzanie złudzenia
współuczestnictwa i ważności.
Stosowanie tylko symbolicznych form współuczestnictwa.
MODEL STOSUNKÓW WSPÓŁDZIAŁANIA
KONCEPCJA CZŁOWIEKA SPOŁECZNEGO
Zaproponowana przez kierunek human relations.
CZŁOWIEK SPOŁECZNY
(homo sociologious, homo sociologicus)
Istota społeczna.
Człowiek uspołeczniony i zdepersonalizowany, który:
• żyje w społeczeństwie i oddziałuje na niego presja sił społecznych (idee, przekonania polityczne, poglądy, religia),
• nie jest indywidualistą, jest konformistą,
• działa gdy wymusza to społeczeństwo, sam nie wywiera wpływu na otaczającą go rzeczywistość społeczną,
• nie ma możliwości dokonywania zmian w systemie społecznym,
• jest „plastyczny” – zmienia się w wyniku procesów społecznych (socjalizacja, resocjalizacja, wychowanie).
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
SZCZEGÓLNA ROLA KIEROWNIKA:
Odpowiedzialny za relacje z podwładnymi.
Kształtuje stosunki między członkami swojego zespołu.
Nie może dopuszczać do sytuacji konfliktowych, których skutkiem mogą być:
• jakieś formy protestu (absencja, strajk, rotacja),
• wzrost znaczenia grup nieformalnych (narzucenie ich wzorców postepowań)
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA
Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
MODEL STOSUNKÓW WSPÓŁDZIAŁANIA
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
MODEL STOSUNKÓW WSPÓŁDZIAŁANIA
ZAŁOŻENIA
:
Praca nie jest z natury nieprzyjemna (satysfakcja z dobrze wykonanej pracy).
Pracownicy współustalają cele i ponoszą odpowiedzialność za ich realizację.
Ludzi stać na twórczość
(mogą kierować swoim postępowaniem i pracą oraz mogą sprawować samokontrolę).
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
ZASADY POSTĘPOWANIA KIEROWNIKA:
Umieć wydobyć i wykorzystać możliwości ludzkie.
Odpowiednie ukształtowanie środowiska pracy tak aby każdy mógł wnieść swój wkład.
Rozszerzenie samokontroli i samokierowania pracowników.
MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
OCZEKIWANIA:
Pracownicy osiągają zadowolenie i przyjemność z pracy.
Pracodawca oczekuje odpowiedniej wydajności
(dzięki większej samokontroli i samokierowaniu danym pracownikom).
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
KRYTYKA:
Bardziej wyrafinowany sposób manipulowanie podwładnymi.
Pozorowane działania .
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
PENSJA!
PENSJA?! MAŁO PANU ZADOWOLENIA Z PRACY TO JESZCZE PENSJĘ PAN CHCE?!!!
MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
Podstawowe założenie – człowiek to istota samorealizująca się.
BADANIA dotyczyły wpływu zmiennych psychologicznych na zmienne organizacyjne i odwrotnie.
ANALIZA
zależności dwóch zmiennych ZMIENNE ZMIENNE
PSYCHOLOGICZNE ORGANIZACYJNE
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Douglas McGregor – badania MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
Zmienne organizacyjne wynikały ze zmiennych psychologicznych, czyli wzorce natury ludzkiej odzwierciedlają się w organizacji.
Wnioski:
• Ludzie są kreatywni, odpowiedzialni, rządni rozwoju.
• Postawy te są elementem natury ludzkiej i nie są kreowane przez organizację.
• Rozwiązania organizacyjne i metody zarządzania* hamują te cechy.
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Douglas McGregor – badania MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
*Takie, które są nastawione na wzorzec człowieka, któremu odmawia się zdolności samokontroli i samokierowania
(człowiek bierny, unikający odpowiedzialności, odtwórczy, nie posiadający własnego zdania, mało inteligentny).
Cechy teorii:
• wyznaczają sposoby kierowania ludźmi,
• są przeciwstawne i skrajne,
• nie opisują całego zagadnienia.
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Douglas McGregor – teoria XY*
MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
CECHA TEORIA X TEORIA Y
Podejście pracownika
do pracy Człowiek jest leniwy.
Unika pracy. Wysiłek intelektualny i fizyczny jest naturalny.
Cel podjęcia pracy Zaspokojenie potrzeb niższego
rzędu. Praca to potrzeba wewnętrzna.
To wartość autoteliczna.
Zachowanie jednostki
w pracy Bierne, odtwórcze, wymuszone.
Konieczność kontroli,
wyznaczania szczegółowych zadań i procedur.
Czynne, kreatywne, twórcze.
Pozostawienie pracownikom zakresu swobody i samokontroli.
Motywacja do pracy Płaca Treść pracy
Zaangażowanie w pracę Zależy od nagród i kar. Zależy od wew. poczucia
Twórca psychologicznego kierunku badań – psychologii humanistycznej.
Inspiracje czerpał z prac McGregora.
Stworzył koncepcję samorealizacji (koniec lat 60. XX w.)
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Abraham Maslow
MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
Główna siła motywacji dążenie do samorealizacji i rozwoju.
SAMOREALIZACJA to proces niepowtarzalny.
Przejawy samorealizacji: miłość, przyjaźń, altruizm, twórczość.
Nie każdy potrafi wykorzystać tę siłę!!!
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Abraham Maslow – koncepcja samorealizacji MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
Samorealizację UTRUDNIA:
• klimat organizacji,
• niewłaściwe warunki pracy,
• nieznajomość własnej wartości,
• nieznajomość własnych cech.
TRÓJKĄT MASLOWA
Teoria potrzeb ludzkich przedstawiona w formie piramidy
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Abraham Maslow – koncepcja samorealizacji
MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
NAUKA ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Jednostka w organizacji – MOTYWOWANIE
Abraham Maslow – koncepcja samorealizacji
MODEL ZASOBÓW LUDZKICH
KONCEPCJA CZŁOWIEKA KREATYWNEGO
Koncepcja samorealizacji przyczyniła się do rozwoju tej idei.
CZŁOWIEK KREATYWNY
(homo creativus) Istota samorealizujący się.
Cechy homo creativus:
• praca to dobro samoistne,
• dąży do coraz wyższych standardów doskonałości,
• wykonuje coraz trudniejsze zadania,
• trud pracy twórczej dostarcza mu satysfakcji.
