Gdinskô Klëka : pismo Gdyńskiego Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Kwartał I Nr 1 (67) 2013

GDINSKO KLËKA

PISMO GDYŃSKIEGO ODDZIAŁU ZRZESZENIA KASZUBSKO-POMORSKIEGO KWARTAŁ I (67) 2013

Rok ks. Janusza Stanisława Pasierba

2013 t

R O K K S J A N U S Z A S T P A S I E R B A

Od kilku lat Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie każdy kolejny rok, poświęca zasłużonym postaciom Kaszub i Pomorza. Z jednej strony to hołd składany wybitnym postaciom, które wniosły istotny wkład w rozwój naszej Małej Ojczyzny, a z drugiej to forma upowszechniania ich bogatego dorobku. 2013 rok Rada Naczelna ZKP ogłosiła rokiem humanisty ks. prof. Janusza Stanisława Pasierba, związanego szczegółnie z Kociewiem, a sławiącego w swej t}vórczości całe Pomorze. Uroczysta inauguracja Roku ks. Pasierba miała miejsce w styczniu br. w Tczewie, natomiast w kolejnych miesiącach w różnych częściach Pomorza odbyło się i odbędzie wiele uroczystości, wystaw, konkursów i wykładów związanych z tą zasłużoną postacią. Gdyński Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego również zapłanował działania związane z upamiętnieniem i szerzeniem nauki ks. Pasierba. Na początku 2013 w kościele pw. Najświętszej Maryi Królowej Polski odbyła się uroczysta Msza św. z kaszubską Liturgią Słowa w intencji ks. Pasierba, a 15 maja w Ośrodku Kultury Kaszubsko-Pomorskiej, Jan Kułaś przybliżył w błisko dwugodzinnym wykładzie postać wybitnego, pomorskiego humanisty. O dorobku ks. Pasierba mogliśmy także usłyszeć na początku 2013 roku w Sejmie RP, gdzie posłanka Teresa Hoppe zaprezentowała oświadczenie poselskie.

Aby przybliżyć sylwetkę profesora Janusza Pasierba, należy spojrzeć na regionalizm w szerszym aspekcie - w aspekcie małych Ojczyzn. Nazwa ta występuje zwykle w kontekście rozważań nad związkiem historii Polski z dziejami danej społeczności etnicznej lub danego obszaru.

Małe ojczyzny tworzą ludzie sami. To obszar bez granic administracyjnych i politycznych, to najbliższe każdemu otoczenie z j e g o historią i kulturą, z ludzkimi działaniami dla j e g o dobra.

„Przemawiając do ludzi morza - powiedział Ojciec Święty 11 czerwca 1987 roku na Skwerze Kościuszki w Gdyni - pragnę równocześnie zwrócić się d o tych, którzy żyją na Przymorzu - i na Pomorzu (...) Nie mogę jednak nie zwrócić się dzisiaj w sposób szczególny do potomków prasłowiańskich, lechickich Pomorzan, do drogich nam wszystkim Kaszubów, którzy do dzisiaj z a c h o w a l i s w o j ą t o ż s a m o ś ć e t n i c z n ą i s w o j ą m o w ę , o słowiańskim rdzeniu (...)". Z e słowami Ojca Świętego koresponduje wypowiedź księdza Pasierba, który stwierdza:

„Małe Ojczyzny uczą służyć w Ojczyznach wielkich, w wielkiej ojczyźnie ludzi. Kto nie broni i nie rozwija tego, co bliskie - trudno uwierzyć, żeby był zdolny do wielkich uczuć w stosunku do tego, co wielkie i największe w życiu i na świecie".

Ksiądz Janusz Stanisław Pasierb określany jest mianem ambasadora Kaszub i Pomorza.

Urodził się 7 stycznia 1929 roku w Lubawie, w rodzinie nauczycielskiej. W 1934 r. wraz z rodzicami przeprowadził się d o Tczewa. Tu rozpoczął naukę w Szkole Podstawowej nr 5. Lata okupacji spędził w Żabnie koło Tamowa. Maturę zdał w Tczewie, rozpoczął studia teologiczne w W y ż s z y m S e m i n a r i u m Duchownym w Pelplinie, które ukończył w 1952 r. Tu otrzymał święcenia kapłańskie. Był wikariuszem w Grudziądzu i Redzie.

Swoją dalszą naukę kontynuował w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, Uniwersytecie Jagiellońskim, Papieskim Instytucie Archeologii Chrześcijańskiej w Rzymie oraz Uniwersytecie Kantonalnym w e Fryburgu szwajcarskim.

W 1957 roku uzyskał doktorat z teologii, w 1962 r. doktorat z archeologii, w 1964 r. habilitował się na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1982 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Był profesorem w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie, prałatem Jego Świątobliwości. Ksiądz Pasierb był członkiem wielu międzynarodowych i krajowych stowarzyszeń naukowych, m.in.: Papieskiej Komisji Ochrony

Ks. prof. Janusz Stanisław Pasierb

D z i e d z i c t w a A r t y s t y c z n e g o i H i s t o r y c z n e g o K o ś c i o ł a , k o r e s p o n d e n t e m Papieskiej M i ę d z y n a r o d o w e j A k a d e m i i Maryjnej, członkiem rzeczywistym Europejskiej Akademii Nauk i Sztuk (ASAE), Europejskiego Centrum Kultury (CEC), Pen- Clubu, Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, Komitetu Nauk o Sztuce PAN Rady Kultury przy Prezydencie R P Lechu W a ł ę s i e , c z ł o n k i e m h o n o r o w y m P o l s k i e g o K o m i t e t u Narodowego ICOMOS, Komisji Konserwacji Cudownego obrazu Matki Boskiej Jasnogórskiej, Związku Konserwatorów Polskich, Instituto del Sacro Romano Impero, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Komisji Episkopatu ds. Wydawnictw, w i c e p r z e w o d n i c z ą c y m K o m i s j i E p i s k o p a t u d s . S z t u k i Kościelnej.

Z a swą bogatą działalność otrzymał wiele odznaczeń i nagród m.in: w 1990 r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, w 1991 r. tytuł Honorowego Obywatela Miasta Tczewa, a w 1989 r.

Medal im. Bernarda Chrzanowskiego „Poruszył wiatr od morza".

Rok ks. Janusza Stanisława Pasierba - c.d.

W trakcie odbierania tego ostatniego ksiądz Pasierb wyraził myśl, będącą niezwykle trafnym podsumowaniem s w e j bogatej pracy i widzenia Pomorza w zestawieniu z Polską i światem; ( . . . )

„utęsknione morze. Pamiętam, ż e j a k udałem się na studia d o Warszawy, wychodziłem codziennie nad Wisłę na Bielanach, żeby zobaczyć rzekę, która zmierza d o morza i zobaczyć takie same j a k nad Bałtykiem mewy.

Dziękuję z a motywację tej nagrody, tego medalu, j a k ą odczytuję z wygłoszonego tu werdyktu Kapituły. Zrozumiałem, ż e o to chodziło, b y to, c o bliskie, znamionować tym, co uniwersalne.

Żeby widzieć Kaszuby i Pomorze w kontekście j u ż nie tylko polskim, ale i europejskim. Ale polskim przede wszystkim.

Zbliżać to, c o nasze i małe, ku temu, c o wielkie, nie pozwalając temu, co małe bezkształtnie się rozpłynąć.

Dzisiaj, kiedy zanikają wszechświaty prywatne na rzecz kultury globalnej, będącej tak często pustką ssąco-tłoczącą, jest to bardzo ważne - dostrzegać, cenić odrębność, jedyność, niepowtarzalność zjawisk. Właściwie bardzo trudno j e s t porównywać d o czegoś Kaszuby.

Odrębność, jedyność, niepowtarzalność. Niepowtarzalność na p e w n o , a l e w i d z ą c w s z y s t k i e a n a l o g i e , p o d o b i e ń s t w a , pokrewieństwa. Odrębność niezamykająca się w ksenofobii, w kompleksach wyższości czy niższości, c o na j e d n o wychodzi, w szowinizmie. Małe ojczyzny wzbogacają ojczyznę wielką

i wzbogacają też olbrzymią symfonię świata. Bylibyśmy w nim zagubieni, gdyby nie ten klucz, który zabieramy z domu".

Poeta ks. Jan Twardowski tak m ó w i ł o ks. Pasierbie:

„ w kontaktach z ludźmi odznaczał się niesłychaną życzliwością dla wszystkich spotkanych, był pełen humoru, zawsze miał w zanadrzu jakąś anegdotę. N i e pamiętam, aby kiedykolwiek powiedział coś złego o innych (...)".

Ksiądz Janusz Stanisław Pasierb zmarł 15 grudnia 1993 r.

w Warszawie. Zgodnie z e swoją wolą został pochowany na cmentarzu w Pelplinie.

Jest autorem wielu utworów poetyckich, wznawianych także p o j e g o śmierci oraz utworów eseistycznych i książek o sztuce. Praca n a u k o w a n i g d y n i e p r z e s ł a n i a ł a k s i ę d z u P a s i e r b o w i najważniejszej dla niego misji: posługi duszpasterskiej. Przez całe lata, w każdą niedzielę o godz. 13.00 odprawiał M s z ę św.

w kościele św. Teresy n a Tamce. Przez lata prowadził rekolekcje, dni skupień nie tylko w różnych miastach Polski, ale i poza granicami kraju, m.in. w Paryżu, Londynie, Hamburgu, Wiintzburgu, Montrealu, Chicago.

Poniżej przedstawiamy j e d e n z wierszy z tomiku „Wiersze wybrane":

„Pytanie"

pole i mur pytąjąjednako czym jest dla ciebie granica

N a to pytanie każdy z n a s powinien sobie odpowiedzieć sam, bo granice wyznaczamy my, tworzymy j e p o to, aby ułatwić sobie życie, wyprostować pokręcone j e g o ścieżki, uregulować sprawy, które do tej pory odkładaliśmy „na potem". C z y jednak jesteśmy w swoich działaniach konsekwentni? C z y stawiane granice dotyczą tylko domu, spraw osobistych, czy wychodzimy z nimi dalej, d o przyjaciół, znajomych, d o małej Ojczyzny... C z y potrafimy postawić dobro ogółu, małej Ojczyzny ponad własny interes? Głębia zawarta w tych kilku niepozornych wersach charakterystyczna jest dla całej twórczości księdza Pasierba - m ó w i ć prosto o trudnych sprawach, w s k a z y w a ć , a nie rozwiązywać, zmuszać d o myślenia i w efekcie - d o działania.

Judyta Śliwińska, Andrzej Busler

Oświadczenie poselskie posłanki Teresy Hoppe związane z Rokiem ks. prof. dr. liab. Janusza Stanisława Pasierba wygłoszone w Sejmie RP

7 stycznia 2 0 1 3 r o k u n a P o m o r z u , w Tczewie zainaugurowano Obchody R o k u ks. Janusza Stanisława Pasierba - historyka sztuki, poety, prozaika i piewcy małej pomorskiej ojczyzny.

Ks. Pasierb urodził się 7 stycznia 1929 r. w Lubawie, pochodził z rodziny nauczycielskiej. Dzieciństwo spędził w Tczewie, a lata okupacji niemieckiej w Żabnie koło Tamowa. W 1947 r. ukończył Liceum Tczewie. Następnie studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. P o otrzymaniu święceń kapłańskich b y ł wikariuszem w Grudziądzu i Redzie. Kontynuował studia n a Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, Uniwersytecie J a g i e l l o ń s k i m , U n i w e r s y t e c i e W a r s z a w s k i m , P a p i e s k i m I n s t y t u c i e A r c h e o l o g i i C h r z e ś c i j a ń s k i e j w R z y m i e i Uniwersytecie Kantonalnym w e Fryburgu. W 1957 r. uzyskał doktorat z teologii, a w 1962 r. z archeologii. W 1 9 6 4 r. habilitował się n a Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1972 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1982 r.

tytuł profesora zwyczajnego.

W kręgu zainteresowań ks. Pasierba były m.in. sztuka kościelna, archeologia i historia kultury. Zajmował się sztuką nowożytną Gdańska i Pomorza Gdańskiego. Wiele uwagi poświęcał ochronie zabytków. B y ł autorem monografii znakomitego pomorskiego malarza Hermana H a n a oraz dzieł dotyczących skarbów Jasnej G ó r y i zabytków Pelplina.

Jako prozaik i poeta pozostawił p o sobie bogatą spuściznę literacką. Jest autorem siedmiu t o m ó w esejów i kilkunastu zbiorów poezji. W dziedzinie literatury pięknej debiutował w 1972 r. n a łamach „Tygodnika Powszechnego" Jego teksty tłumaczono n a języki: angielski, niemiecki, francuski, włoski, hiszpański i rosyjski.

B y ł swoistym ambasadorem Pomorza, dostrzegającym j e g o n i e z w y k l e s k o m p l i k o w a n e d z i e j e , w i e l k ą r ó ż n o r o d n o ś ć kulturową oraz znaczącą rolę w dziejach Polski i Europy.

Pełnił wiele funkcji m.in. b y ł profesorem Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, członkiem R a d y Naukowej Instytutu Sztuki Polskiej A k a d e m i i N a u k , c z ł o n k i e m P E N - C l u b u , sekretarzem Komisj i Episkopatu ds. Sztuki Kościelnej.

K s . Pasierb b y ł pierwszym laureatem prestiżowej pomorskiej nagrody Medalu im. Bernarda Chrzanowskiego „Poruszył Wiatr o d M o r z a " , ustanowionego p r z e z Zrzeszenie Kaszubsko- Pomorskie, a wręczanego w 1989 roku.

W 1982 r. otrzymał godność Prałata H o n o r o w e g o Jego Świątobliwości, w 1990 r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a w 1991 r. tytuł Honorowego Obywatela Miasta Tczewa.

Z m a r ł przedwcześnie 15 grudnia 1993 roku. Został pochowany w Pelplinie.

Jego odejście stanowiło wielką stratę dla kultury polskiej, a w szczególności - pomorskiej. Pamięć o t y m wielkim humaniście j e s t n a Pomorzu pielęgnowana o d lat. W 1998 powstała f u n d a c j a j e g o imienia, nagradzająca osiągnięcia m ł o d y c h t w ó r c ó w . K s . P a s i e r b j e s t p a t r o n e m L i c e u m Ogólnokształcącego i ulicy w Pelplinie, gdzie ponadto, c o roku organizowany jest Pomorski Festiwal Poetycki im. ks. Janusza St. Pasierba. Jego imię noszą także Zespół Szkół Ekonomicznych w Tczewie oraz Zespół Szkół Zawodowych w Żabnie. O d 1996 roku R a d a Miejska w Grudziądzu przyznaje nagrodę im.

k s . P a s i e r b a , z a k r z e w i e n i e w a r t o ś c i c h r z e ś c i j a ń s k i c h i humanistycznych w twórczości artystycznej i działalności społecznej.

Obecny R o k K s . Stanisława Pasierba ogłoszony przez Zrzeszenie K a s z u b s k o - P o m o r s k i e , p r z y c z y n i s i ę z p e w n o ś c i ą d o rozpropagowania wiedzy o ks. Pasierbie i dziedzictwie j e g o myśli i twórczości.

Gdyńskie dzielnice

w obecnym numerze „Gdinsczi Klëczi" kontynuujemy cykl, związany z historią naszego miasta, w którym prezentujemy dzieje gdyńskich dzielnic. Tematem obecnych rozważań będzie Grabówek. Czytelników szczególnie zainteresowanych tym tematem odsyłamy do książki Tomasza Rembalskiego „ Gdynia i jej dzielnice przed powstaniem miasta (XII1-XX wiek) ", z którego pochodzi spora częśćponitszego materiału.

Grabówek

Nazwa „Grabówek" według językoznawców związana jest z miejscem gdzie rosną graby. Dziś próżno szukać dużych skupisk tych drzew w tej części Gdyni. W dawnej literaturze, ó w miejscowość określana jest niekiedy, j a k o Grabowo. W 1932 roku Władysław Pniewski w artykule pod znamiennym tytułem

„Poniewieranie kaszubskich nazw miejscowych" pisał: Za Gdynią leżą Grabówka (dziś przedmieście Gdyni), a nie żadne Grabowo.

Najstarsze wzmianki w źródłach pisanych o Grabówku natrafiamy w dokumencie lokacyjnym Oksywia z 1346 roku, z którego dowiadujemy się, że norbertanki zarezerwowały sobie pewien obszar, przebiegający pod wzgórza vi' kierunku Grabówka. Główne siedlisko osady znajdowało się wówczas u zbiegu dzisiejszych ulic Morskiej i Grabowo. Istnieją przypuszczenia, że Grabówek od przełomu Xlii i XIV wieku byt w posiadaniu rycerzy Rusocińskich, którzy w 1362 roku zeznali, że należał do nich od dawna. W 1382 roku Grabówek stał się własnością klasztoru kartuskiego w Kartuzach. Przez bardzo krótki okres, w końcu XIV wieku wieś była w posiadaniu gdańskiej rodziny Lankau. W dokumentach z 1406 roku pochodzi pierwsza wzmianka o karczmie znajdującej się na Grabówku, która powstała prawdopodobnie w 1386 roku.

Miejsce serca dawnego Grabówka, obecnie skrzyżowanie ul. Morskiej i Grabowo

Fot. Andrzej Busler

w 1429 roku kartuzi przyłączyli Grabówek, jako

„szczególne lenno i majątek w obrębie starych granic" do sąsiedniej Gdyni z należącymi do niego 10 łanami ziemi (około 170 ha). Z a to nadanie sołtys i chłopi gdyńscy zobowiązani byli oddawać klasztorowi roczny czynsz w wysokości 6 grzywien, płacony w dwóch ratach. Dodatkowo z każdego łanu mieli płacić 4 skojce i 7 denarów.

N a początku X V I w i e k u w w y n i k u następstw związanych z reformacją. Grabówek odebrano zakonowi

kartuskiemu i Jerzy Sokołowski przyłączył go do dzierżawionej przez siebie Chyloni. W 1526 roku w Gdańsku odbyła się rozprawa sądowa, dzięki j e j postanowieniom Grabówek powrócił w posiadanie kartuzów, którzy zarządzali nim poprzez swoich dzierżawców. Byli nimi kolejno: Jan Möhsske (1663-1667), Dalamiński (1691-1702), Wojciech Rccht (1713-1734). W 1683 roku Grabówek wzbogacił się o murowana karczmę. 12 maja 1734 roku większość zabudowań wsi spłonęła w wyniku podpalenia przez wojska rosyjskie. Odbudowa zajęła kilka lat.

W 1738 roku zbudowano nowy browar, dwa lata później nową stodołę.

W 1772 roku podczas I zaboru pruskiego. Grabówek został skonfiskowany zakonowi kartuskiemu i przeszedł na własność króla pruskiego. W tym czasie wieś zamieszkiwało 7 osób, znajdowała się tutaj jedna karczma i niewielki folwark.

Dobrami zarządzał gdyński sołtys Jerzy III Blumhoff. W 1790 roku dzierżawcą Grabówka był przypuszczalnie Ferdinand Diisterwaldt. Osadę zamieszkiwało wówczas 17 osób. W latach 1795-1798 dziedzicznym dzierżawcą karczmy w Grabówku został Antoni Ciskowski. W XIX wieku wieś stanowiła własność rodziny Diisterwaldtów. Na początku XX wieku Grabówek przeszedł na własność Arona Janzena, który znacznie go powiększył do 160 ha ziemi (100 ha ziemi ornej i ogrodów oraz 50 ha łąk, gdzie m.in. wydobywano torf), prawdopodobnie kosztem gruntów sąsiedniej Gdyni.

Po I wojnie światowej Grabówek przeszedł na własność Skarbu Państwa, zajmując obszar 166 ha. W późniejszych latach był zarządzany wspólnie z folwarkiem w Redłowie. 10 lutego 1926 roku stał się jedną z dzielnic miasta Gdyni. W późniejszym czasie zgodnie z ustawą o rozbudowie miast, j a k o własność państwowa, przeznaczony został na działalność budowlaną i n s t y t u c j i p a ń s t w o w y c h l u b z r z e s z e ń k o m u n a l n y c h

Bloki ojicer.skie pi~y ul. Mor.skicj i Surmanu. Fot. Andrzej Busler

i spółdzielczych. Jako pierwsze, budowę domów mieszkalnych rozpoczęło Spółdzielcze Stowarzyszenie Osad Własnych Oficerów Marynarki Wojennej. Powstały bloki oficerskie przy ul. Morskiej i Sunnana oraz domki jednorodzinne przy ul.

Komandorskiej i Kapitańskiej. W późniejszym czasie zbudowano tzw. kolonię robotniczą przy ul. Morskiej 108/112, a w 1934 roku otwarto Ośrodek Zdrowia. Bloki mieszkalne stanęły także przy ul. Okrzei za sprawą Gdyńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

W krótkim czasie wyrosła: O s a d a K o l e j o w a , Kolonia Urzędników Skarbowych oraz wielomieszkaniowe d o m y Towarzystwa Budowy Osiedli, a także tartaki Polskiego Przemysłu Drzewnego i Gdyńskiej Spółki Drzewnej.

Jedna z wizytówek architektonicznych pmeciwojennego Grabówka - gmach Szkoły Morskiej (obecnie Akademii Morskiej. Fot. Andrzej Busler

O p r ó c z b l o k ó w m i e s z k a l n y c h a r c h i t e k t o n i c z n ą wizytówką Grabówka międzywojnia są okazały kompleks szkół - gmachy Szkoły Morskiej (obecna Akademia Morska), obiektów szkół zawodowych dla gospodarki morskiej (obecny Zespół Szkół Mechanicznych i XII Liceum Ogólnokształcące) oraz Żeńska Szkoła Przysposobienia Zawodowego (obecny Zespół S z k ó ł H o t e l a r s k o - G a s t r o n o m i c z n y c h i Z e s p ó ł S z k ó ł Usługowych). W 1936 roku do Szkoły Podstawowej n r 5 przy ul.

Orlicz Dreszera dołączyła nowa Szkoła Podstawowa nr 14 w okolicy ul. Sambora. W 1931 roku na Grabówku utworzono drugą gdyńską parafię pw. Świętej Rodziny, która istnieje do dziś.

Pierwszym j e j proboszczem był ks. Wojciech Surman. Od 1927 r.

rozpoczęła swe funkcjonowanie Spółdzielnia Mleczarska, która później otrzymała nazwę „Kosakowo" (obszar gdzie dziś funkcjonuje hipermarket Kaufland). Na Grabówku znajdowała się również słynna wytwórnia polskich bekonów eksportowych - fabryka wyrobów mięsnych Teodora Różkowskiego. W 1933 r.

otwarto aptekę „ M g r a G r o d z k i e g o " oraz kino „ Z o r z a "

(późniejsza powojenna nazwa „Fala", dziś j u ż nieistniejące).

Powstały również restauracja „Bagatela" i bar towarzyski

„Kokos". D o 1935 roku stanęły obiekty Obozu Emigracyjnego.

W 1937 roku T B O rozpoczęło budowę pięciu bloków przy ul.

Morskiej 91 -99 wraz z ciągiem sklepów. Rok później zbudowano Hale Targowe. Poza wyżej wymienionymi inwestycjami istniała także mniej chlubna strona tej gdyńskiej dzielnicy. Nic wszyscy znajdowali w młodym mieście Gdyni pracę i mieszkania. N a obrzeżach Grabówka powstawały nielegalne budy, w których nie było kanalizacji ani sanitariatów - miejsce to popularnie zwano P e k i n e m ( o k o l i c e u l . O r l i c z - D r e s z e r a , K o r d e c k i e g o i Kalksztajnów).

Po 11 wojnie światowej Grabówek zaistniał w zbiorowej pamięci, jako jedno z miejsc krwawej masakry Grudnia 70.

Znalazło to odzwierciedlenie w słowach znanej „Ballady o Janku Wiśniewskim":

Chłopcy z Grabówka, chłopcy z Chyloni Dzisiaj milicja użyła broni

Dzielnieśmy stali, celnie rzucali Janek Wiśniewskipadl (...)

Parafia p. tu Świętej Rodziny powstała vi' okresie międzywojennym.

Fot. Andnej Busler

Obecnie Grabówek zajmuje obszar 4 km" i zamieszkuje go przeszło 10 tysięcy mieszkańców. W ostatnich latach powstało tutaj sporo nowych bloków mieszkalnych, wzdłuż ulicy Morskiej wyrosły siedziby wielu firm.

Zebrał i opracował Andrzej Busler

Szanowni Czytelnicy,

oddajemy d o Państwa rąk pierws2y w 2013 r. numer Gdinskiej Klëki. Redakcja bardzo przeprasza z a tak duże opóźnienie wynikające z konieczności znalezienia sponsora n a wydawanie kolejnych numerów kwartalnika. D o tej pory był on wydawany dzięki grantom uzyskanym z Urzędu Miasta Gdyni, jednakże Zrzeszenie takiego wsparcia n a rok 2013 nie otrzymało.

M a m y nadzieję, ż e kolejne numery ukazywać się będą systematycznie, b e z opóźnień, a kolejny rok przyniesie n a m dotację U M w tym zakresie.

Redakcja^

Strona internetowa Gdyńskiego Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

g c i 3 ^ n i a . p > 1

Pod takim hasłem w marcu br. odbyła siępiełgrzymka Kaszubów do Ziemi Świętej. Jej organizatorem było Zrzeszenie Kaszubsko- Pomorskie, Dom Pojednania i Spotkań oraz Franciszkańskie Biuro Pielgrzymkowe „Patron Traveł".

P i e l g r z y m k a m i a ł a charaicter d z i ę k c z y n n y z a p o m y ś l n o ś ć p r z e m i a n k u l t u r o w y c h , s p o ł e c z n y c h i gospodarczych, jakie zaszły na Kaszubach po odzyskaniu wolności, a w szczególności po II Kongresie Kaszubskim.

Przewodnictwo d u c h o w e pielgrzymki p o w i e r z o n o J e g o Ekscelencji Księdzu Biskupowi Wiesławowi Smigielowi z diecezji pelplińskiej. Patronat honorowy objęli Jego Ekscelencja Ks. Abp Henryk Muszyński, Prymas senior z Kaszub oraz Jego Ekscelencja Ks. Abp Sławoj Leszek Głódź.

Świadomi tak szczególnej opieki duchowej i podjętych zadań, rozpoczęliśmy tę wielką i wspaniałą przygodę w niedzielę 10 marca na lotnisku w Rębiechowie. Ponieważ było nas około 160 osób, j u ż tutaj w Gdańsku, zostaliśmy podzieleni na trzy grupy; niebieską, żółtą i zieloną. Od chwili przybycia do Tel Avivu, posługiwaliśmy się osobnymi autokarami, każda grupa miała swojego przewodnika. Pierwszy dzień szczególnie utkwił nam w pamięci z uwagi na szok pogodowy, jaki przeżyliśmy w Ziemi Świętej. Wyjeżdżaliśmy z Polski w aurze zimowej, a w Izraelu przywitała nas piękna bujna zieleń, barwnie rozkwitnięte krzewy, pełne słońce i temperatura ponad 20 stopni, która w kolejnych dniach często przekraczała 30 kresek na termometrze.

Z a k w a t e r o w a n o n a s w B e t l e j e m w h o t e l u trzygwiazdkowym, gdzie było w miarę wygodnie, a jedyną uciążliwością były ciągle przepełnione windy, (mieszkaliśmy od szóstego piętra wzwyż) oraz muzułmański imam, który każdego dnia przed wschodem słońca głośno śpiewał, wielbiąc Allacha, mimo że była dopiero godzina 3.30 czasu izraelskiego.

W poniedziałek udaliśmy się d o Jerozolimy. Pierwsze kroki s k i e r o w a l i ś m y d o Kościoła P a t e r Noster, g d z i e odszukaliśmy tablice z tekstem „Ojcze nasz" w języku polskim i kaszubskim, (znajdują się one na zewnątrz, w krużgankach).

Potem udaliśmy się na Mszę Św. do tej Świątyni, która była koncelebrowana pod przewodnictwem Ks. Biskupa Śmigla.

Liturgia słowa podczas naszych Mszy była zawsze w języku kaszubskim. Stosowne teksty każdorazowo dobierał Ks. Marian Miotk, a modlitwę wiernych przygotowywali pielgrzymi świeccy.

Z Kościoła Pater Noster udaliśmy się na miejsce Wniebowstąpienia, na Górze Oliwnej. Schodząc spacerkiem na dół zatrzymaliśmy się na cmentarzu żydowskim, skąd roztacza się piękny widok na Wzgórze Świątynne i panoramę Jerozolimy. U podnóża tej Góry znajduje się Ogród Oliwny i Bazylika Agonii, miejsca gdzie Pan Jezus modlił się po Ostatniej Wieczerzy i gdzie został pojmany. Tam zatrzymaliśmy się na dłuższą chwilę indywidualnej modlitwy i refleksji, co okazało się bardzo potrzebne dla wytchnienia i kontemplacji. Drugą część dnia zajęło nam zwiedzanie Betlejem. Odwiedziliśmy Grotę Mleczną, Pole Pasterzy oraz Bazylikę Narodzenia. Pobyt w tych szczególnych m i e j s c a c h k i e r o w a ł n a s z e m y ś l i d o s a m e g o p o c z ą t k u chrześcijaństwa, momentu, kiedy Bóg zaczął realizować swój miłosierny plan zbawczy. Kiedy opuszczaliśmy Bazylikę Narodzenia, j u ż zmierzchało.

AIN K A R E M - punkt kulminacyjny

We wtorek mieliśmy spełnić główny cel naszego pielgrzymowania, jakim było odsłonięcie i poświęcenie tablicy

„Maginificat" w języku kaszubskim. P o porannym odwiedzeniu Muzeum Yad Yashem, rozpoczęliśmy zdobywanie wzgórza Ain Karem, co okazało się zadaniem niezwykle forsownym. Maryja w stanie błogosławionym, udając się do swojej krewnej św.

Elżbiety, musiała się nieźle natrudzić, żeby dotrzeć do miejsca j e j zamieszkania. Obecnie znajduje się tu niewielka gotycka

at" Kaszubów

świątynia, nazywana Kościołem Nawiedzenia, a przy niej klasztor franciszkański. Wysoki mur, zamykający dziedziniec tego zabytkowego obiektu jest zapełniony różnojęzycznymi tablicami z tekstem słów pozdrowienia, jakie Maryja wygłosiła podczas powitania matki św. Jana Chrzciciela. W historycznym dniu 12 marca 2013 r. w tym miejscu została poświęcona tablica z tekstem „Maginificat" również w języku kaszubskim. Jest to wielkie wyróżnienie i zaszczyt dla kaszubskiej społeczności i w takim duchu to wydarzenie przeżywaliśmy. Poświęcenia tablicy dokonał ks. Biskup Wiesław Śmigiel, po czym nastąpiło uroczyste odśpiewanie Hymnu Kaszubskiego. W tym miejscu warto podkreślić, że fundatorami tej tablicy są dwaj zacni Kaszubi; Antoni Szreder ze Słupska i Bolesław Prądzyński z Miastka, którzy wraz z swymi małżonkami uczestniczyli w tej pielgrzymce. W tym dniu zaprezentowaliśmy się w strojach kaszubskich lub czamo-żółtych koszulkach, które wszyscy pielgrzymi otrzymali od organizatorów. Było kolorowo, patriotycznie i radośnie. Jak przystało na tak ważne wydarzenie, było ono poprzedzone ucztą dla ducha - Eucharystią, w Kościele Nawiedzenia, a zakończone słodkim poczęstunkiem w refektarzu franciszkańskim. W tym dniu odwiedziliśmy jeszcze Górę Syjon, gdzie znajduje się Wieczernik, Kościół Zaśnięcia NMP, a zakończyliśmy pielgrzymowanie pod Ścianą Płaczu.

Autorka relacji z pielgrzymki - Teresa Hoppe

Galilea kraina obfitości

N a dwa dni opuściliśmy Jerozolimę i Betlejem, żeby przemieścić się do Galilei, krainy w której Pan Jezus dorastał, a podczas swojej publicznej działalności czynił liczne znaki oraz intensywnie ewangelizował. Wybraliśmy drogę poprzez starożytną Samarię, a obecną Palestynę. W porównaniu z Izraelem na pierwszy rzut oka widać opóźnienie gospodarcze i zacofanie cywilizacyjne tego kraju. Nie przeszkodziło to jednak w podziwianiu z okien autokaru pięknych widoków, jakie dostarczało malownicze ukształtowanie terenu i wciąż żywa o tej porze roślinność, j a k o że właśnie w marcu kończy się u nich pora zimowa, w której padają deszcze i nie ma zbyt wysokich temperatur. Ożywczy i relaksujący był postój przy studni Jakubowej, a także spacer p o Sebastii. W czasach biblijnych znajdowajfo się tam imperium króla Heroda, a także miejsce uwięzienia i ścięcia św. Jana Chrzciciela.

N a granicy palestyńsko-izraelskiej nie obyło się bez ingerencji

strażników w autokarze z wylegitymowaniem i sprawdzeniem

bagażu kilku pielgrzymów. Jednakże do Nazaret zajechaliśmy

punktualnie na Mszę św. o godz. 15.00. Bazylika Zwiastowania

j e s t okazałą budowlą, zarządzaną również przez zakon

franciszkanów. Zbudowano j ą w miejscu spotkania Archanioła

Gabriela z Maryją. Grota zwiastowania jest zachowana w tej

Świątyni do dzisiaj. Pod wieczór dotarliśmy d o Kany Galilejskiej,

miejsca gdzie Pan Jezus na uczcie weselnej dokonał pierwszego

,Maginificat" Kaszubów - c.d.

znaku. Tam w zabytkowym kościele, pary małżeńskie odnowiły przyrzeczenia ślubne. Wspólna uczta weselna odbyła się w hotelu. N a dwie noce zostaliśmy zakwaterowani w Tyberiadzie w hotelu izraelskim.

Kolejny dzień w Galilei rozpoczęliśmy od rejsu statkiem po Jeziorze Genezaret. Niesamowitych przeżyć dostarczyła n a m wspólna Eucharystia trzech grup pielgrzymów na dwóch u s t a w i o n y c h o b o k s i e b i e s t a t k a c h . P i ę k n ą h o m i l i ę k u pokrzepieniu serc, w języku kaszubskim na środku jeziora, wygłosił ks. Bartłomiej Wittbrodt. P o opuszczeniu lodzi zwiedzaliśmy K a f a m a u m , Tabgę, Górę Błogosławieństw oraz Kościół Prymatu św. Piotra. Są to szczególne miejsca, które nabierają kolorytu, g d y się j e zwiedza z Pismem św. w ręku, p r z e n o s z ą c s i ę m y ś l a m i d o c z a s ó w , k i e d y P a n J e z u s niejednokrotnie wraz z apostołami przemierzał tę ziemię, głosząc tam swoje nauki, rozmnażając chleb i ryby. W tym miejscu szczególnie polecano nam skosztować ryb św. Piotra, c o uczyniliśmyjedząc smaczny posiłek w miejscowej restauracji.

D o hotelu udaliśmy się drogą prowadzącą wokół Jeziora Galilejskiego. Była to długa trasa, podczas której można było podziwiać nowoczesną kulturę agrarną od niedawna stosowaną w Izraelu. W tym momencie przychodziły na myśl słowa z księgi Jozuego, że jest to kraina mlekiem i miodem płynąca. Po drodze zajechaliśmy d o Jardenit, przepięknej miejscowości nad rzeką Jordan, gdzie była okazja d o zamoczenia się w wodach tej rzeki i odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych.

Opuszczając następnego dnia Galileę udaliśmy się jeszcze na Górę Tabor, gdzie uczestniczyliśmy w porannej Mszy Św. Wszystkie miejsca, gdzie sprawowana była Eucharystia, musiały być wcześniej zarezerwowane i tak było również w Kościele Przemienienia. Jadąc Doliną Jordanu powoli

opuszczaliśmy malowniczą i żyzną krainę obfitości, udając się na Pustynię Judzką.

Jeruzalem - miasto stracenia

Po jednodniowym pobycie na Pustyni Judzkiej i nad Morzem Martwym udaliśmy się ponownie do Jerozolimy.

Przedostatni dzień pielgrzymki rozpoczęliśmy Mszą św.

w Bazylice Grobu Bożego, p o czym ustawiliśmy się w długiej kolejce d o Grobu Pana Jezusa. W tym momencie czekało mnie szczególne zadanie, żeby położyć na płycie Grobu Pańskiego Kaszubską Flagę Żałobną, w celu nadania j e j szczególnej rangi.

Okazało się, ż e nie było problemu z wykonaniem tego zadania. P o odwiedzeniu, w tej samej Bazylice, Góry Kalwarii, miejsca stracenia Pana Jezusa, udaliśmy się na Drogę Krzyżową, zatłoczonymi uliczkami starego miasta. Trzeba było szczególnej uwagi, żeby nie zgubić się w tłumie i dodatkowo skoncentrować się na modlitwie. Tak wygląda to szczególne ważne dla chrześcijan miejsce w Jerozolimie i tak było również wtedy, g d y drogę tę przemierzał Jezus Chrystus, skazany na śmierć.

W ostatnim dniu odwiedziliśmy Bazylikę Agonii. Tam przy kamieniu, który był świadkiem modlitwy Pana Jezusa w Ogrójcu, zgromadziliśmy się n a pożegnalnej Eucharystii. Miała ona szczególny wymiar i znaczenie dla Kaszubów. Oprócz bogatej treści ewangelicznej i pięknej, podsumowującej homilii wygłoszonej przez Jego Ekscelencję Ks. Biskupa Wiesława Śmigla miało miejsce historyczne wydarzenie. Intencja Mszy św.

dotyczyła rychłej beatyfikacji Biskupa Konstantyna Dominika, a pod j e j koniec Ks. Biskup poświęcił Kaszubską Flagę Żałobną.

W tym miejscu warto dopowiedzieć, że Flaga jest zupełnie nowa, przygotowana przez Zespół ds. współpracy z Kościołem przy Radzie Naczelnej ZKP. Będzie ona służyć d o nakrycia trumny

l H Gtodńeęh n? pe^f c 1 » iV5pômó()f s

ąM i^ej wspomn s mifoserdzé,

Tablica „Magnifical" w języku kaszubskim

Kaszubscy pielgi-ynii

podczas pogrzebów zasłużonych osób na Kaszubach.

Niedziela była j u ż niestety ostatnim dniem pielgrzymki.

Ostatnie chwile w Jerozolimie wykorzystaliśmy każdy według własnego uznania. Przeważnie były to ostatnie zakupy na

Goście ze Szwecji w Szkole

25 marca 2013 roku Szkoła Podstawowa n r 4 0 w Gdyni gościła dziesięcioosobową grupę nauczycieli z e Szwecji. Goście reprezentowali różne narodowości m.in. Szwecję, Niemcy, Anglię, Tajlandię, Kurdystan, Hiszpanię, Irak, Chorwację i Polskę. Nauczyciele ci mieszkają i pracują w Szwecji. D o Polski przyjechali w celu zapoznania się z e sposobem wprowadzania nauczania języka kaszubskiego w szkołach na terenie naszego regionu. Grupą opiekowała się Pani Aurelia Ginowicz, która była również tłumaczką.

arabskim ryneczku lub po prostu relaks przy kawie. W godzinach popołudniowych udaliśmy się na lotnisko. Gdańsk powitał nas późnym wieczorem, skąd utrudzeni i szczęśliwi powróciliśmy do swoich d o m ó w

Teresa Hoppe

Podstawowej nr 40 w Gdyni

Wizyta rozpoczęła się od zwiedzania szkoły, a w szczególności klas lekcyjnych, świetlicy i w y s t a w y z d j ę ć związanych z działaniami w dziedzinie edukacji kaszubskiej na holu na I piętrze. Izbie Morskiej i Izbie Kaszubskiej.

Goście mieli okazję przyjrzeć się lekcji języka kaszubskiego w klasie V na temat: „Cządë r o k u " na podstawie opowiadania pt.

„ R o k j i j e g o czwioro dzecy". Wiadomości i umiejętności uczniów wywarły na przybyszach z e Szwecji duże wrażenie. Lekcja zakończyła się oklaskami.

Urszula Chomicka

Lekcja języka kaszubskiego. Fot. Urszula Chomicka Goście ze Szwecji. Fot. Urszula Chomicka

PRZEGLĄD WYDARZEŃ GDYNIA - KASZUBY

„Rodno Mowa" w Gdyni

24 kwietnia w Szicole Podstawowej nr 6 im. Antoniego Abrahama w Gdyni odbyły się powiatowe eliminacje konkursu

„ R o d n o M o w a " . J u r y w s k ł a d z i e J u d y t a Ś l i w i ń s k a - przewodnicząca, Danuta Krygier i Jan Purzycki postanowiło przyznać następujące nagrody:

W konkursie „Rodno M o w a " w kategorii grupa przedszkolna i klasa „O"

I miejsce Amelia Łobodzińska S P 6 w Gdyni

II miejsce Weronika Wasilewska S P 6 w Gdyni i Nadia Burzyńska S P 6 w Gdyni

W kategorii uczniowie klas I V - V I szkoły podstawowej I miejsce Weronika Kwiatkowska S P 4 0 w Gdyni

II miejsce Agnieszka Buba SP 6 w Gdyni i Rozalia Sadowska SP 6 W kategorii uczniowie szkół ponadgimnazjalnych

I miejsce Weronika Pryczkowska X Liceum Ogólnokształcące Zdobywcy pierwszych miejsc zaprezentują swoje umiejętności na finałowym konkursie w Chmielnie w dniach 25-26 m a j a 2013 r.

Zwyciężczyni >v kategorii IV-VI - Weronika Kwiatkowska. Fot. Andrzej Biisler

Zmaganiom iicze.stników pi~ysliichiwalo się jwy. hot Andrzej Biisler

Debata Kaszubska literatura - rozwój czy stagnacja?

13 marca w Ośrodku Kultury Kaszubsko-Pomorskiej w Gdyni w ramach obchodów 50-lecia miesięcznika „Pomerania"

odbyła się pierwsza z zaplanowanych trzech debat. J e j organizatorami byli: gdyński Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-

Uczestników dehaty i gości pizywital wiceprezes ZKP Gdynia Andrzej Busler.

Uczestnicy dehaty: Elżbieta Ptyczkowska, Bogumiła Cirocka, prof. Daniel Kalinowski. Jarosław Ellwart i Piotr Dziekanowski. Fol. Ewelina Kroll

Goście gdyńskiej debaty - dziennikarze, literaci i pasjonaci literatuty kaszubskiej. Fot. Ewelina Kroll

Debata... c.d.

Pomorskiego, miesięcznik „Pomerania" i Miejska Biblioteka Publiczna.

Moderatorem dyskusji, d o której zaproszono; Bogumiłę Cirocką (zastępczynię redaktora naczelnego „Pomeranii"), Elżbietę Pryczkowską (nauczycielkę języka kaszubskiego).

Piotra Dziekanowskiego (redaktora naczelnego „Kuriera Bytowskiego) i Jarosława Ellwarta (właściciela Wydawnictwa Region) był prof. Daniel Kalinowski.

Moderator debaty prof. Daniel Kalinowski udziela wywiadu dziennikarzowi Radia Gdańsk. Fot. Ewelina Kroll

Debata została zarejestrowana przez Radio Gdańsk, można j e j wysłuchać w Kaszubskim Radiu Internetowym tej rozgłośni.

AB

Spotkanie z Przemysławem Pragertem - autorem „Herbarza szlachty kaszubskiej"

z inicjatywy Zrzeszenia Kaszubsko- Pomorskiego Koło Wielki Kack, w dniu 8 stycznia 2 0 1 3 roku, w kawiarni „Przystań"

przy kościele pw. Św. Wawrzyńca w Gdyni, odbyło się spotkanie z Przemysławem Pragertem, autorem trzytomowego dzieła

„Herbarz szlachty kaszubskiej". Sympatyków historii kaszub.

Spotkanie cie.szyh się dużym zainteresowaniem. Fot. Mariusz Pajqk

przybyłych na spotkanie, powitał przewodniczący Koła - Franciszek Gurski.

Przemysław Pragert, który z zawodu jest inżynierem budowy okrętów, wygłosił prelekcję na temat rodów szlacheckich Kaszub i ich herbów. Jego wielkie zamiłowanie d o historii, a w szczególności d o heraldyki, zaowocowało wspaniałą publikacją. Naukowa pasja w czasie pracy nad herbarzem, pozwoliła na sukcesywne zdobywanie wiedzy na temat herbów

i dziejów rodzin szlacheckich z Pomorza.

Początkowo krótkie artykuły autora, o m a w i a j ą c e poszczególne rody i herby, zamieszczane były w miesięczniku

„ P o m e r a n i a " . W p ó ź n i e j s z y m czasie w y d a w n i c t w o BiT zaproponowało wydanie Herbarza. Początkowo praca miała składać się z trzech tomów, a każdy tom w zamierzeniu wydawcy i autora miał zawierać kilkadziesiąt nazwisk. W trakcie pracy, materiał się rozrastał i okazało się, ż e powstanie również czwarty tom „Herbarza szlachty kaszubskiej", który ukaże się w 2013 roku.

Herbarz szlachty kaszubskiej jest pierwszym tego typu opracowaniem, które w sposób całościowy opisuje genealogie herbów rodów szlachty kaszubskiej w okresie I Rzeczypospolitej.

Herb - znak rycerza, a w późniejszym czasie - szlachcica, m a charakter rodowy. Rodów szlacheckich na Kaszubach jest stosunkowo dużo. W przeważającej masie jest to szlachta drobna, zwana pankami.

Pi-zeniyslaw Pragert i Franciszek Gurski. Fot. Mariusz Pajqk

Wysoki poziom herbarza został doceniony prestiżową nagrodą im. A d a m a Heymowskiego, przyznawaną przez Polskie Towarzystwo Heraldyczne za najlepsze prace z zakresu heraldyki, genealogii i dziedzin pokrewnych, ale także I nagrodą w kategorii książki naukowej podczas IX Kościerskich Targów Książki Kaszubskiej i Pomorskiej „COSTER1NA2008".

W i e l k o k a c k i e s p o t k a n i e c i e s z y ł o s i ę z d u ż y m zainteresowaniem słuchaczy, autor Herbarza, choć nie jest z wykształcenia historykiem, w niezwykle ciekawy sposób opowiadał o historii Pomorza i j e g o mieszkańcach. Słuchacze zgodnie stwierdzili, ż e gdyby lekcje historii w szkole były tak interesujące, j a k prelekcja Pana Pragerta, t o wszyscy z większą ochotą uczyliby się z pewnością historii.

Mariusz Pająk

Warsztaty „Regionalne inspiracje" Uroczystości w Borowym Młynie

Od marca br. w siedzibie Z K P Gdynia realizowany jest cyi<l warsztatów w ramach grantu Urzędu Miasta Gdynia

„Regionalne inspiracje". Jego uczestnicy mają okazję zapoznania się z różnymi technikami rękodzieła kaszubskiego, które w ostatnich latach przeżywa swe odrodzenie. Dotychczasowe zajęcia przybliżyły różne szkoły haftu kaszubskiego, kaszubski decoupage, malarstwo na szkle oraz szycie zabawek. W końcu 2013 roku owoce pracy uczestników warsztatów będzie można zobaczyć podczas wystawy w Ośrodku Kultury Kaszubsko- Pomorskiej w Gdyni.

16 lutego 2013 roku odbyła się uroczystość w „Strażnicy Patriotyzmu" w Borowym Młynie, podczas której nastąpiło odsłonięcie tablicy głównej „Panteonu Pamięci Gochów Oni i Ojczyzna to j e d n o " Wspomniane przedsięwzięcie to wielki sukces organizacyjny Zbigniewa Talewskiego i jego fundacji „Naji Goche". W uroczystości wzięli udział m.in. senatorowie Jan Wyrowiński i Roman Zaborowski oraz przedstawiciele władz gminnych i powiatowych. Jak co roku przyznano Wyróżnienia Fundacji - B a z u n y - za rok 2012 osobom zasłużonym dla Kaszub.

Honorowe Wyróżnienie Wielkiej Bazuny 2012 przyznano ks.

prałatowi Henrykowi Cyrzanowi z Chojnic i Barbarze Stormann z Borowego Młyna. Honorowe Wyróżnienie Bazuny - 2012 Strażnik Rodnej Checzy przypadło Agnieszce Cyra z domu Jutrzenka Trzebiatowskiej z Lipnicy i Zygmuntowi Zmuda Trzebiatowskiemu z Gdyni. Honorowymi Wyróżnieniami Bazuna - 2012 Kaszëbskô Klëka uhonorowano Przemysławowa Pragerta z Gdyni, Tomasza Żmuda Trzebiatowskiego i Krzysztofa Kowalkowskiego z Gdańska. Honorowe Wyróżnienie Bazuny - 2012 Ten co dobćł Smatka trafiło do red. Kazimierza Kopp- Ostrowskiego z Chojnic i Stanisława Szroedera z Kłączna (gmina Studzienice).

Zdzisław Zmuda Trzebiatowski

Laureaci „ Bazun" 2012: od lewej stoją Kazimierz Kopp-Ostrowski, Barbara Stormann, Agnieszka Cyra, Tomasz Żmuda Trzebiatowski, Przemysław Pragert, Krzysztof Kowalkowski, ks. Henryk Cyrzan, Zygmunt Zmuda Trzebiatowski i Stanisław Szroeder fV drugim szeregu od lewej Zbigniew Talewski prezes fundacji „ Naji Goche ", Andizej Lemańczyk - wójt gminy Lipnica oraz senatorowie Jan Wy r o M' i ń s k i i R o m a n Zaborowski.

Z d z i s ł a w Zmuda

Trzebiatowski wygłaszający

jedngzłaudacji

Wyda wnictwa

Maginificat Kaszubów w Ziemi Świętej

MAGNIFICAT KASZUBÓW

w Ziemi Święty

Ukazał się kolejny a l b u m p o ś w i e c o n y p i e l g r z y m o w a n i u Kaszubów do Ziemi Świętej. Zawiera on relację z ostatniej, i n t e n c j o n a l n e j pielgrzymki, której m o t t e m b y ł o d z i ę k c z y n i e n i e z a p r z e m i a n y g o s p o d a r c z e , s p o ł e c z n e i kulturowe oraz za w s z y s t k i e s u k c e s y osiągnięte w ostatnim ć w i e r ć w i e c z u n a z i e m i k a s z u b s k i e j . M a t e r i a l n y m w y r a z e m t e g o dziękczynienia było ufundowanie tablicy z hymnem „Maginificat" w języku kaszubskim i umieszczenie j e j w sanktuarium Nawiedzenia św.

Elżbiety w Ain Karem, w Ziemi Świętej. W pielgrzymce, która odbyła się w marcu br. uczestniczyło sto sześćdziesiąt pielgrzymów, a przewodniczył j e j ks. biskup Wiesław Śmigiel, sufragan diecezji pelplińskiej.

Album przedstawia kolejno; cel pielgrzymki, list i n t e n c y j n y k s . b i s k u p a W i e s ł a w a Ś m i g l a o r a z o p i s poszczególnych etapów nawiedzenia. Rozdziały ukazujące przebieg pielgrzymowania, opatrzone są na początku rysem historycznym odwiedzanej miejscowości, osadzeniem j e j roli w historii zbawienia, ale co ważne, zawierają także bogaty reportaż z wydarzeń, jakie miały miejsce podczas omawianej pielgrzymki. Wielką wartość tej publikacji stanowią homilie, zamieszczone w całości, wygłaszane podczas pielgrzymki przez księży Mariana Miotka, Bartłomieja Wittbrodta oraz biskupa Wiesława Śmigla. Teksty tych homilii zostały zaprezentowane w języku polskim i kaszubskim, w zależności od tego j a k były one w y g ł a s z a n e . A l b u m z a w i e r a też b o g a t ą d o k u m e n t a c j ę fotograficzną oraz ilustrowany j e s t barwnymi widokami panoramy Izraela i Palestyny, co znacząco podnosi jego walory estetyczne. Interesującym uzupełnieniem publikacji jest płytka DVD z filmem z pielgrzymki. Będzie on wspaniałą pamiątką, po którą chętnie będą sięgać nie tylko uczestnicy tej wyprawy.

Wydawcą książki jest Zrzeszenie Kaszubsko Pomorskie, a patronat m e d i a l n y nad c a ł o ś c i ą objęli: m i e s i ę c z n i k

„Pomerania", Dom Pojednania i Spotkań im. św. Maksymiliana Kolbego oraz Kaszubska Książka. Pierwsza promocja albumu odbyła się w Sanktuarium Matki Bożej w Sianowie.

th Magnificat Kaszubów w Ziemi Świętej, Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Gdańsk 2013

Twórcze życie Aleksandra Labudy

Jaromira Labudda po raz kolejny dała się poznać j a k o osoba świetnie władająca piórem. Tym razem rzecz dotyczy k s i ą ż k i „ T w ó r c z e ż y c i e A l e k s a n d r a L a b u d y . Z a r y s monograficzny".

Jaromira Labuda podzieliła swoją publikację na 9 rozdziałów. Przedmowę napisał wójt gminy Wejherowo Henryk Skwarło.

T w ó r c z e życie Aleksandra Labudy

Zarys m o n o g r a f i c z n y

We wstępie autorka wyjaśnia złożone powody, dla których taka monografia nie powstała do tej pory.

C z o ł o w e m i e j s c e w p u b l i k a c j i z a j m u j e obszerna biografia napisana n a p o d s t a w i e n i e t y l k o k s i ą ż e k , a l e r ó w n i e ż d o k u m e n t ó w , k o r e s p o n d e n c j i z g r o m a d z o n y c h w d o m o w y m a r c h i w u m . Ważne były także obserwacje Jaromiry - córki Aleksandra.

Na co dzień bowiem stykała się z ojcem, uczestniczyła w j e g o życiu t w ó r c z y m , s p o t k a n i a c h z e z n a n y m i

osobistościami ze świata kultury i nauki. Ojciec był pierwszym recenzentem j e j prób poetyckich, wskazywał drogę.

W książce przedstawiono 2 9 zdjęć związanych z życiem Aleksandra Labudy.

Jaromira Labuda postarała się, aby w sposób bezstronny zaprezentować twórczość publicystyczną i lingwistyczną ojca.

Szczególny nacisk położyła na przedstawienie poglądów politycznych i społecznych.

W ostatnim rozdziale, stanowiącym podsumowanie, autorka przedstawiła znaczenie twórczości Aleksandra Labudy dla literatury i kultury kaszubskiej.

Jaromira Labuda, Twórcze życie Aleksandra Labudy. Zarys monograficzny. Biblioteka Publiczna Gminy Wejherowo i Urząd Gminy Wejherowo, Bolszewo 2012

Kącik kuchni kaszubskiej

Przysmak na przednówek

Wiosna to dla mnie najpiękniejsza pora roku. Kiedy piszę te słowa niestety za oknem leży jeszcze śnieg. Jednak w momencie, kiedy Drodzy Czytelnicy będziecie czytać te słowa z pewnością będzie j u ż piękne, wiosenne słońce. A wraz z jego promieniami wszystko wyda się nam znacznie lepsze i jak za d o t k n i ę c i e m c z a r o d z i e j s k i e j r ó ż d ż k i o p t y m i s t y c z n i e j popatrzymy w przyszłość, więcej będzie w nas wyrozumiałości i uśmiechu, czego wszystkim serdecznie życzę...

Wiosna to czas przednówku. Dziś nie odczuwamy j u ż tego tak mocno w naszych jadłospisach jak w dawnych czasach.

Jedną z odpowiednich propozycji kulinarnych na te tygodnie będzie przepis na kluski ziemniaczane - golce, a więc:

1 kg surowych ziemniaków ucieramy na drobnej tarce, pozostawiamy na sitku, aby odciekła woda, wówczas do ziemniaków dodajemy 3 szklanki mąki żytniej i trzy czubate łyżki gotowanych zmielonych ziemniaków oraz odrobinę soli. Całość zarabiamy. N a osolony wrzątek wrzucamy łyżką małe kluseczki i gotujemy około 5 min. Po ich wypłynięciu na powierzchnię odcedzamy i spłukujemy zimną wodą. Możemy podać np. do mięsa z sosem lub same z pokrojonym smażonym boczkiem i cebulką.

Smacznego! DK

W Gdyńskim Oddziale ZK-P

Z życia oddziału w I kwartale 2013 roku

- 12 stycznia - odbyło się Spotkanie Noworoczne członków i sympatyków naszego oddziału - p o uroczystej mszy św. w kościele NSPJ sprawowanej przez ks. Zenona Pipkę złożyliśmy kwiaty na grobie ks. prałata Hilarego Jastaka, a następnie przeszliśmy d o sali Domu Rzemiosła;

- 5 lutego - podpisanie u m ó w z U M Gdynia na dofinansowanie działalności O K K P i programu „Warsztaty - regionalne inspiracje";

- 8 - 9 marca - przedstawiciel naszego oddziału, Zdzisław Z m u d a - Trzebiatowski, brał udział w spotkaniu informacyjno - szkoleniowym dla liderów Z K - P w Garczynie, zorganizowanym przez Zarząd Główny;

- 9 marca odbyła się promocja tomików poezji kaszubskiej Gracjany Potrykus „Zderzenia" oraz Mateusza Tytusa Meyera „Zamkłô w słowach". Promocję poprowadziła zastępczyni redaktora naczelnego miesięcznika „Pomerania" Bogumiła Cirocka;

- 13 marca w O K K P odbyła się debata w ramach cyklu „50 lat P O M E R A N I I " p.t. „Literatura kaszubska - r o z w ó j czy stagnacja";

- 17 marca odbyła się pielgrzymka Kaszubów d o Ziemi której uczestniczyli również przedstawiciele naszego w dniach 11

Świętej, w oddziału;

15 marca - w Sianowie sprawowane było nabożeństwo Drogi Krzyżowej w j ę z . kaszubskim - j e d e n z tekstów rozważań został odczytany przez przedstawiciela naszego oddziału, drëcha Edwarda Barzowskiego;

2 0 marca w O K K P promowano książkę Tomasza Rembalskiego, Jędrzeja Szerle i Anny Pająkowskiej "Dokumenty Oksywia, Obłuża i Pogórza 1212-1771". Moderatorem był Jarosław Ellwart;

2 2 marca - w Wejherowie sprawowane było nabożeństwo Drogi Krzyżowej w jęz. kaszubskim - jeden z tekstów rozważań został odczytany przez przedstawiciela naszego oddziału, drëchnę Eugenię Halicką;

w marcu w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Słupsku (ul. Grodzka 3) można było oglądać wystawę „Gdynia miasto z m o r z a i m a r z e ń " z e z b i o r ó w M a r k a S e y d y o r a z M i r o s ł a w a Skibniewskiego. Twórcą wystawy był Z K P Gdynia;

w I kwartale w O K K P prezentowano wystawę „ N a początku było Oksywie";

w okresie Wielkiego Postu w każdy wtorek w Wielkim Kacku odbywały się nabożeństwa Drogi Krzyżowej w j ę z . kaszubskim.

Plan działania na II kwartał 2013 roku (m.in.)

D o końca kwietnia wyłonić tegorocznych laureatów Medalu „Srebrna Tabakiera Abrahama;

w czerwcu zorganizować uroczystości związane z wręczeniem Medali.

O

Wiu

Informacje stale

Zarządu Gdyńskiego Oddziału ZK-P

Siedziba:

ul. Słowackiego 44, 81-392 Gdynia

Telefon

58 660 0 5 0 5 (domowy drëcha Prezesa) Konto bankowe:

P K O B P S A I O/Gdynia

8 2 1020 1853 0000 9902 0067 4812 K R S 0000018943

D y ż u r y Zarządu:

w każdy wtorek w godzinach 17.00 - 1 8 . 3 0 w każdy czwartek w godzinach 11.00 —13.00

w siedzibie Oddziału

Regulowanie składek członkowskich:

składki członkowskie wpłacać można bezpośrednio u skarbnika w czasie dyżurów Zarządu w siedzibie Oddziału lub n a konto bankowe Oddziału z dopiskiem

„Składka z a r o k . . . "

Kaszubskie Msze Święte w Gdyni:

- w każdą pierwszą niedzielę miesiąca o godz. 07.00 w Kościele

Przemienienia Pańskiego w Cisowej (ul. Kcyńska 2) ks. Stanisław Megier - w każdą drugą niedzielę miesiąca

o godz. 08.00

w Kościele Świętego Wawrzyńca w Wielkim Kacku

(ul. Źródło Marii) ks. Ryszard Kwiatek - w każdą drugą niedzielę miesiąca

o godz. 13.00

w Kościele Świętego Michała Archanioła n a Oksywiu

(ul. Płk. Dąbka 1) ks. Grzegorz Miloch - w każdą trzecią niedzielę miesiąca

o godz. 14.00

w Kościele Świętego Pawła Apostoła n a Pogórzu Górnym (uI.Berlinga 2 ) - ks. A d a m Cholcha - w każdą czwartą niedzielę miesiąca

o godz. 18.00 w Kościele N M P

Królowej Polski - celebrans zmieniający się - w każdą piątą niedzielę miesiąca

o godz. 12.15 w Kościele Matki Boskiej Licheńskiej i Świętego Jerzego

W Babich Dołach (ul. Rybaków 2 A ) - ks. Kordian Gulczyński

GDINSKÔKLËKA

W y d a w c a : Z a r z ą d G d y ń s k i e g o O d d z i a ł u Z r z e s z e n i a K a s z u b s k o - Pomorskiego, ul. Słowackiego 44, 81-392 Gdynia

Zespól redakcyjny; Andrzej Busler, Teresa Hoppe, Celina Kłodzińska, Lucyna Radzimińska, Judyta Śliwińska (Redaktor Naczelny), Zdzisław Zmuda -Trzebiatowski, KazimierzZom

Kontakt z członkami zespołu redakcyjnego: bezpośrednio w czasie dyżurów w siedzibie Oddziału lub telefonicznie z redaktorem naczelnym (nrtel.kom: 692 72 99 87)

Punkty dystrybucji: dostępna w siedzibie gdyńskiego Oddziału ZIG' przy ul. Słowackiego 4 4 ( w czasie dyżurów członków Zarządu),w Muzeum Miasta Gdyni przy ul. Starowiejskiej 30, w siedzibie Gdyńskiego Centrum Organizacji Pozarządowych przy ul. 3 M a j a 27, na I piętrze Urzędu Miasta Gdyni, a także w Ośrodku Kultury Kaszubsko- Pomorskiej oraz p o kaszubskich Mszach świętych w Gdyni

Internet: www.zkngdvnia.Dl <vww.kaszubi.Dl/o/gdvnia e-mail: pdvnia@kaszubi.pl