Opiata pocztowa opłacana goiowką
N A K Ł A D 20.000 EGZ.
S I M O
ORGAN ZWIĄZKU ZAWODOWEGO PRACOWNIKÓW SAMORZĄDU
t e r y t o r ia l n e g o i in s t y t u c j i u ż y t e c z n o ś c i publicznej r . p .
Rok 121 W a rs z a w a , c z e r w ie c 1948 r . M r. 6 (2 6 )
SPSS T R E Ś C I ;
Szkody wojenne samorządu — St. M.
Dodatek aprowizacyjny — J_ski.
W yprawki dziecięce.
O nowe treści i m ateriały kulturalno - oświa
towe — J. Bednarz.
KONKURS LITERACKI.
WCZASY... WCZASY...
Porady i odpowiedz:.
Sport i wychowanie fizyczne.
Z życia organizacyjnego.
Kronika.
Wolne miejsca pracy.
W cieniu pokrzywy.
Ogłoszenia.
D om w y p o c z y n k o w y „S a m o rzą d ow có w “ w Zakopanem . G ła d k ie 1938.
Inform acje „wczasowo“
Wewnątrz n u m e ru
J E D Ź ..
gr. ŚŚ_________________ Ś A
$ /T t>H Ż Ą D O W l i e ___________________ Ńr _6
Szkody w o je n n e sam o rząd u
Sam orząd te r y to ria ln y w Polsce po n iósł podczas o statniej w o jn y bardzo d o tk liw e s tra ty .
S tra ty te — to n ie ty lk o u b y te k w s u b sta n cji m a
ją tk o w e j, spow odow any be zp o śre d n im i d zia ła n ia m i w o je n n y m i, lu b w yw o ze m m a ją tk u samorządowego przez okupanta. O prócz b o w ie m ty c h s tra t, dających się w zg lę d n ie ła iw 0 u c h w y c ić c y fro w o , samorząd po
n ió s ł pow ażne s tra ty , k tó re tru d n o je s t w y ra z ić w liczbach. Są t 0 s tra ty w y n ik łe pośrednio, na sku te k dezo rg a n iza cji przez o ku p a n ta a p a ra tu sam orządo
wego, u b y tk u w ie lu fa c h o w y c h sam orządow ców p rz y rów noczesnym w s trz y m a n iu podczas o k u p a c ji d o p ły w u na to m iejsce n o w y c h s ił orae zaham ow anie roz_
w o ju życia gospodarczego w sam orządzie oraz o b n i
żenie sta n u gospodarki sam orządow ej przez p ro w a dzenie w y ra ź n e j p o lit y k i ra b u n k o w e j.
J a k w iadom o, p o d sta w o w ym zadaniem samorządu te ry to ria ln e g o je s t zaspakajanie n a ie le m e n ta m te js z y c h p o trze b m ie jsco w e j ludności. Obsługa w ty m z a k re sie będzie ty m spraw niejsza, im w ię k s z y w p ły w na działalność sam orządu m ieć będzie sama zaintereso
w a n a ludność. A w p ły w te n p rz e ja w ia się w fe rm ie delegow ania przez ludność sw y c h p rz e d s ta w ic ie li do sam orządow ych o rg a n ó w sta n o w iących i k o n tr o lu ją cych oraz zarządzających i w yko n a w czych .
D la o ku p a n ta niem ieckiego, k tó r y m ia ł na w z g lę . dzie n ie interes lu d n ości p o ls k ie j, lecz sw ój w ła sn y, n ie b y ły w ygodne sa-morządowe organy, pochodzące z w y b o ru . T o też zaraz na p o czątku sw ych rządów w r. 1939 o k u p a n t z a w ie sił działalność k o le g ia ln y c h org a n ó w sam orządow ych, u sta n a w ia ją c jednoosobo
w e zarządy g m in w ie js k ic h i m ie js k ic h , m ia n o w ic ie k o m is a ry c z n y c h w ó jtó w i b u rm is trz ó w . Z dotychcza
sow ych w ó jtó w , b u rm is trz ó w i p re zyd e n tó w m iast, w ie lu aresztowano i w y w ie z io n o do obozów. N a ich m iejsce m ia n o w a n o in n ych , p rz y czym często v o lk s - deutschów lu b n a w e t reichSsdeutschów.
Obsadzono ró w n ie ż k o m is a rz a m i n ie m ie c k im i w ię k sze p rze d się b io rstw a samorządowe), ja k e le k tro w n ie , gazownie, tra m w a je , w o d o cią g i itp . W te n sposób ca.
ła działalność sam orządu te ry to ria ln e g o b y ła kie ro _ w a n a i k o n tro lo w a n a przez o ku panta. Is tn ia ł p rz y . m us p ra c y — n ie w o ln ic tw o .
Z sam orządu pozostałą ty lk o nazwa. W przedsię
b io rs tw a c h sam orządow ych prow adzono gospodarkę ra b u n k o w ą . O ko niecznych re n o w a c ja c h nie b y ło m o w y, p rz e c iw n ie m aszyny i urządzenia w yw o żo n o lu b sprzedaw ano za bezcen firm o m n ie m ie c k im lu b w ło skim . (N p. prze d w o je n n e autobusy w arsza w skie k u r so w a ły podczas w o jn y po u lic a c h R z y m u ).
Jasną je s t w ię c rzeczą, że tego ro d z a ju p o lity k a n ie m ie ckie g o o ku p a n ta w y rz ą d z iła sa m o rzą d ow i te_
ry to ria ln e m u w ie le ta k ic h s tra t, k tó ry c h n ie zdoła u c h w y c ić żadna sta ty s ty k a . J e d y n ie u c h w y tn e są c y fro w e s tra ty poniesione przez z w ią z k i sam orządo
w e w ic h m a ją tk u na s k u te k zniszczeń, spow odow a
n y c h -bezpośrednimi d z ia ła n ia m i w o je n n y m i, lu b na s k u te k w y w o z u m a ją tk u samorządowego przez o k u panta. I ta k ie w ła ś n ie s tr a ty poddano re je s tra c ji.
W y n ik te j re je s tra c ji na obszarze ziem daw nych, tj. w w o je w ó d z tw a c h : w a rsza w sk'm , łó d z k im , k ie le c k im , lu b e ls k im , b 'a ło s lo c k im , poznańskim , gdańskim , śląskim , k ra k o w s k im , rzeszow skim , oraz w m. st.
W arszaw ie i w m. Ł o d z i p o d a je m y w tabelach.
N a rozesłane fo rm u la rz e s tra t, znaczna część zw ią z k ó w sam orządow ych o d p o w ie d zia ła p o z y ty w n e, n a d s y ła ją c zestaw ienie s tra t, część nadesłała o d p o w ie d zi n e g a ty w n e (s tra t n ie poniesiono) i część n ie odpo.
w ie d z ia ła wogóle. L ic z b o w o p rze d sta w ia się to w na-, stę p u ją cy sposób:
L.
P- N A Z W A
Ilość zw.
samorz.
Odpow.
pozyt.
Odpow.
negat. Żadn.
1. G m in y w ie js k ie 2.170 1.667 228 275 2. M iasta w yd zie lo n e
(bez W a rsza w y i Ł o d z i) 39 39
3. M iasta n 'e w y d z :e l. 405 359 11 35
4. P o w ia to w e Z w ią z k i
Sam orządowe 161 137 3 21
5. W o je w . Z w ią z k i Sam.
(z W arszaw ą i Ł o d z ią ) 13 5 — 8
Razem 2.788 2.207 242 339
Ja k w id a ć z tego zestaw ienia 78% z w ią z k ó w sam o.
rzą d o w ych nadesłało- o d pow iedzi re je s tra c y jn e , w ty m w szystkie m ia sta w yd zie lo n e , k tó re z n a tu ry rzeczy narażone b y ły na w iększe s tra ty n iż inne ty p y z w ią z k ó w sam orządow ych. B ra k o d pow iedzi od 339 z w ią z k ó w sam orządow ych (12%) można tłu m a c z y ć ty m , że z w ią z k i te n ie p o n io s ły w ię kszych s tra t m a ją tk o w y c h i że z tego po w o du n ie w y k a z a ły zainteresow ania p rz y re je s tra c ji ty c h stra t. O p ie ra ją c się na ta k im przypuszczeniu,. można d alej s tw ie rd z ić , że uzyskana z re je s tra c ji ogólna sum a s tra t może b yć uw ażana za c a łk o w itą sum ę s tra t sam orządu te ry to ria ln e g o na ziem iach d a w n ych:
S um a ta w y n o s i: 1.487.035.000 złotych przedwojen.
ńych.
T u C z y te lm k o m pozostaw iam y u zm y s ło w ie n ie i przeliczenie o grom u s tra t w stosunku do dzisiejszych w artości.
-Straty poniesione przez poszczególne ty p y z w ią z k ó w sam orządow ych, tj. g m in y w ie js k ie , m iasta W y . dzielone, m ia sta niewy-dztelone, p o w ia to w e z w ią z k i sam orządow e i w o je w ó d z k ie z w ią z k i samorządowe z podziałem na w o je w ó d z tw a podaje załączona ta b li
ca I. S tra ty tychże ty p ó w z w ią z k ó w sam orządow ych z podziałem na poszczególne d zia ły, w k tó ry c h s tra ty poniesiono, podaje załączona ta b lic a I I . (W reszcie ze
sta w ie n ie s tra t w e d łu g w o je w ó d z tw i d zia łó w za w ie ra ta b lic a I I I .
J a k w y n ik a z ta b lic y I na ogólną sumę 1.487.035.000 s tra ty sam orządu m. st. W a rsza w y w y noszą 659.633,7 tys., a w ię c p ra w ie p o ło w ę s tra t całej P o lski. T a k w y s o k ie s tra ty sam orządu w a rsza w skie , go są ła tw o zrozum iałe. Sam orząd ten b ow iem , z je_
dnej s tro n y ja k o n a jw ię k s z y , posiadał także n a jw ię
¡Itr. $ Ś A M O R Ż Ą D O W l l Ć
Nr 8
cej m a ją tk u , z d ru g ie j zaś s tro n y W arszaw a została s tra s z liw ie zniszczona.
Poza sam orządem w a rsza w skim terenow o n a jw ię cej s tra t p o n io s ły z w ią z k i sam orządow e w w o je w ó d z tw a ch : P oznańskim — (182.425,4 tys. z ł.) i P o m o r
s k im — (159.340,9 tys. z ł.), co przede w s z y s tk im t ł u maczy się posiadaniem przez sam orządy na ty c h te renach b a rd z ie j ro zb u d o w a n ych u rządzeń’ użyteczno
ści p u b liczn e j.
Je że li chodzi o ty p y z w ią z k ó w sam orządow ych, to
n a jw ię c e j s tra t w y k a z u ją m iasta w yd zie lo n e , m ia n o w ic ie : 351.087,8 tys. zł. bez m. sh W arszaw y i m.
Ł o d zi, a w ię c p ra w ie tyle , co g m in y w ie js k ie , m iasta n ie w yd zie lo n e i p o w ia to w e z w ią z k i sam orządowe — razem w zięte. P oniesienie w ię kszych s tra t przez m ia sta w y d z ie lo n e tłu m a czy się ty m , że m asta te z je d nej s tro n y posiadały w ię k s z y m a ją te k w postaci ró ż n y c h p rze d się b io rstw i urządzeń, z d ru g ie j zaś stro n y, z n a jd ują c się na w ażniejszych szlakach k o m u n ik a c y jn y c h , narażone b y ły na w iększe niebezpieczeństw o działań w o je n n ych .
T A B E L A I. i
Straty wojenne samorządu terytorialnego w tys:ącach z/oiych przedwojennych z p o d z jie m na w oje wódz tw a ii typy związków samorządowych.
d
•4 Nazwa wojew. Gminy
wiejsk.
Miasta wydz.
Miasta niewydz.
Powiat, zw. sam.
Wojew.
zw. sam. R a z e m
i. m . st. W arszawa ___ . 659.633,7 659.633,7
2. W arszawsk:e 18.387,8 1.815,5 13.497,5 14 653,0 ____ 48.389,8
3. m. Łódź — — — --- 63.574,1 63.574,1
4. Łódzkie 9.352,7 4.457,7 7.052 5 9.246,3 ____ 30.109,2
5. K ieleckie 13.809,6 5.966,6 4.533,0 14.377,4 200,0 38.886,6
6. Luibelskie 11.298,1 12.939,3 6.322 3 5.374,0 — 35.933,7
7. Białostockie 5 205 2 8.348,0 4 870,3 9.101,7 ___ 27.525,2
8. Poznańskie 10.529,3 130.158,0 17.563,1 24.175 0 ____ 182.425,4
9. Pom orskie 9.432,4 96.803,1 16.281,6 12.975 8 23.848,0 159.349,0
10. Gdańskie 7.423 6 8 638,2 7.960,8 5 227,5 60,0 29.310,1
11. Śl.-Dąbowskie 15.310,0 23.467 6 14.921.2 9 238,9 ___ 62.937,7
12, K ra k o w s k ie 8.496,2 51.196,6 15 221,6 20.422 3 ____ 95.336,7
13. Rzeszowskie 14.2502 7.261,2 15.472,4 16 648,2 — 53.631,9
Razem 123.495,0 351,087,8 1 23.696,3 141.440,1 747.315,8 1.487.035,0
T A B L I C A n
Straty wojenne samorządu terytorialnego w tysiącach złotych przedwojennych, z podziałem na dzktły i ty p y związków Samorządowych
¿1 .- Nazwa zakładów 1
¿ 1 1
Gm. | wiejsk. j
M . | wydz. j
M.
niew.
Pow.
zw. sam.
| Woj. 1
j z w. sam. | R a z e m
1- K o m u n ik a c ja 13.595,8 44.467,4 9.761,1 88.440,2 99.637,7 255.902,2
2. D ostaw a gazu i p rą d u 3.190,8 58.406,6 25.457,4 743,0 155.490,5 243.288,3
3 Z d ro w ie , h igiena i op.
społeczna 2 878,1 58.376,8 9,926,4 10.4163 160,758)9 242.356,5
4. B u d o w n c tw o 2.761,5 13.748,9 4.249,4 3.269,0 73.083,2 97.111,0
5- U su w a n ie i u ż y tk . odp.
i śm ieci 276,1 7.262,0 1.015,2 338,5 9.032,0 17.923,8
6. A p ro w iz a c ja i handel 2 505,1 10.035,9 7 950,6 614,5 13.520,2 34.626,3
7. Gospod. ro ln e , ogrodn.
i leśne 3.502,4 14.6292 7.065.9 4.638,4 31.534,8 61.370,7
8- F inansow e przedsięib.
k o m u n a ln e 6.086,9 20.883 1 7.737,9 16.325,3 111.928 2 162.961,4
9. Przeds. i inst. o c h a ra kt.
k u lt.-o ś w ia to w y m 57.640,0 46.903,1 23.741,6 3.740 4 50.333,8 182.408,9
10. A d m in is tra c ja 23.405,3 69.931,6 16.723,5 11.559,6 34.454.0 156.074,0
U . In n e przeds. i inst. n ie . objęte d zia ła m i od 1)
do 10) 7.653,0 6.443,0 10.067,3 1.304,9 7.542,5 33.010,9
Razem 123.495,0 351.087,8 123698,3 141.440,1 747.315,8 1.487.035,0
Str. 100
>*
§5 o
£ K
l-Hcc
<N U
O O W
£
f£S
u
>>
ec
V
• r-s O
"O£ uN
L
a
« oH
>1 ss U -C H &
P i 0 ~ '<* »i N >a es **
S £
2 H esH cc wl-H
£ WHH
£
1CC wN
S A M O R Z Ą D O W I E C N r 8
6 COrH CSJ cor - <NJ 05 T-1 IN* £> 05^
CNS 90
CO 05 oś'co
cocoLO IO
(NJssO I>>COCOcor-HCO
C4 CO LO rH 00 05 LO co co05 co
05 oó co r - <NI 05 05 CNI LO CO CO COco coCO (NI CO
rH IO t-H(NJ CO 05
•B ' &
6 2
c -5
a l f
c -o g U fi
* »J5
o e u
‘-•a O
• o 'W CL r : *u c/J OJJ '
o ° ""
- - ii fi
> *71 'uj ' - ■ S .
O (nT
D- LO" TR
CO 05"
t-H LO"
co co rH
O co' io"
CO co' co (NJ 1t-H (NI CO co Ir» LO 1 0 CO
•r-. "U
O o
05
rH 1 rH (NJ 05
CO
LO I> 05
k i O
CO CO 10^ 05 c°_ t-H
T i u o" 05" i-H 05"lo" co't-HtR" co"
y ‘JO o LO LO rH co co DJhR CNI (NI po P . LO IN- IN- CO LO rH LO CO (NJ (NJ
(NI
co (NI LO
> u
? TJ
2 0 u. J3
< _
a 'Si £■
N ,2..
3 3 '° .
c « 3 o 0 5o • *
a5 n
£ N -O
«* ^ Z .2i
o
&
•d*n[
t> CO0 0 I>
^ 05 CO co" Tt<" I> > ę2 co
^ C O N o W O O t O ^
9 m m h w h ń
CS! T
00 in W O 05 H CD^ co _ ,T . " e i o j S i W co t - o 05 CO Ń N ® lQ w O o
N H N M h ^ M H
P. rH O h ^ W I M C O O M ^ O ^
co - ~ ~ ~ •
r ; 05 f . IM w LO
P 05 -
8 «
UJ 1—I liNj u— - - , , lq e io ^ io o
¿73 £~, CO CO 00 H 05 CO CD CO o o ^ i o c o ' ^ t > H i > c o i n
H LO
<P co CO H £— D— <N CD
co as" o r-Tio io" co" co" co" ło"co ^ co
rH CO 2 CO CO 0 0
T—|
O LO co ó <NI lO co
“ o ^ co IQ co I> 1>
' m io h
o 05 co co
o CSI N O? O ^ O ^ ® CO i-H 0 5 * t - <nj co ^ csf c i od w 9 ^ C O C 0 0 5 H C - 0 5 C O C 5 T ^ C O C O . COCO 05 05 CO LO ^ D” CO CO CO i-H O rH o ^ d > <m‘
co CO
CO LO o i CO 1-H tH
o. CO 03 t> LO CO O io co p *> ^ CO
^ l-H 05^ O r-T ^ o io CO 05 ^ oq
» o n c o o c o H j o ^ t o i c o o
» c o c o c o c o o i o ^ c o n o « «
^ r l ® H p j H H n ' CD ^ IO H
O N N ^ O H N H o w ^ P
^ c i CO I> H lcT LO^ CO~ o" ŁO05 P co"
^ C O MiOiO ^ P h o h COHCS
« H H H H M CO H c i ( N r H
o a co co_ co p_ P i>_ lo p P. o LO" c o C\i co" as" 05* <=> oT co" co" S i>-
C005h 0 5c0 1 0 ^ 0 3h H ^ [ - N C O ® NcO ' N ^ . l > ^ 0 - 9
— —■O rHC] H CO 2 ^ 5 0 —•
^ 00 p ^ CS1 p co P
• I> C 0 ^ l 0 0 5 l > 9 io ^ ^ <Nl cs> ^ ^
O (M
- l> co CO CO H CO 05 S 31 co" o* ° CO o c^f o"
LOV w
‘ co ^ I>
CO co o P co
co co
CD
CD CD
O) o
ń
< v
g '% ¿ 4 -rj H
?Q (0 h m ajł s 3 ? . 1 1 i s 3 A i i -M
Ą ^ *iń
<D _0J
1 1 1 1
N
W PS H N c o ^ i o ^ > w o r j H M c o
CO CNI 05
co co"
co
(NIco
(M
(NI inT o
CD N o
PS
Szkody wojenne samorządu (dok.)
Z poszczególnych d z ia łó w Strat n a jw ię c e j p rzypada na „ K o m u n k a c ję “ (255.902,2 tys.), następnie na
„D o sta rcza n ie gazu i p rą d u e le ktryczn e g o “ (243,288,3 tys. z ł.) oraz na „Z d ro w ie , h igienę i o piekę społecz
ną“ (242.356,6 tys. z ł.).
D la o rie n ta c ji pod a je m y, że poszczegódne d zia ły o b e jm u ją następujące ro d za je s tra t
1. „K o m u n ik a c ja “ — tra m w a je , autobusy, k o le je , k o le jk i, p o rty , m osty, dro g i, u lic e ; różne urządzenia związane z k o m u n ik a c ją iitd.
2. „D ostarczanie gazu i p rą d u e le ktryczn e g o “ — gazow nie i w s z e lk ie za kła d y e le ktryczn e .
3. „Z d ro w o tn o ść, h giena i o p ie ka “ — w odociągi, ka n a liza cje , szpitale, o ś ro d k i zd ro w ia , ką p ie lis k a , za
k ła d y d e z y n fe k c y jn e , z a k ła d y pogrzebowe, a p te k i k o m unalne, schroniska, d o m y noclegowe, p rz y tu łk i, s e_
rocińce itp .
4. ,,B u d o w n ic tw o “ — cegielnie, b e to n la rn ie , k a m ie n io ło m y , p rze d s'ę b io rstw a budow lane, m a te ria ły bu_
dow lane, urządzenia i m aszyny o rg a n ó w inspekcyjno- budow latnych itp .
5. „U s u w a n ie i u ż y tk o w a n ie o d p a d kó w i śm eci“
— z a k ła d y oczyszczania m iasta, za kła d y u ty liz a c y jn e , z a k ła d y spalania śm ieci, ta b o r itp .
6. , A p ro w iz a c ja i H a n d e l“ — rzeźnie, ta rg o w iska , ja tk i, h a le targow e, p ie k a rn ie , m ły n y , ko m u n a ln e s k le p y a p ro w iza cyjn e , za kła d y opałow e itp .
7. „G o sp o d a rstw a ro ln ą , ogrodow e i leśne“ — w szystkie sam orządow e gospodarstwa ro ln e , leśne, ogrodnicze, m leczarskie, s k w e ry , p a rk i, place itp .
8. „F in a n s o w e p rze d się b io rstw a k o m u n a 'n e “ — w szystkie fin a n s o w e p rze d się b io rstw a ko m unalne, ja k : b a n k i k o m u n a ln e , kasy oszczędności, lo m b a rd y , kasy ubezpieczeń itp .
9. ,.P rzeds'ębiorstw a i in s ty tu c je o ch a ra kte rze k u l tu ra ln o -o ś w ia to w y m “ — szkoły, b ib lio te k i, czyte ln ie , d ru k a rn ie , in tro lig a lo rn ie , te a try , k in a , muzea, z a b y t
k i, p o m n ik i itp .
10. „A d m in is tra c ja ogólna“ — b u d y n k i i urządzenia sam orządow ej słu ż b y o g ó ln o -a d m in is tra c y jn e j.
11. „In n e p rze d się b io rstw a i in s ty tu c je , n?e objęte j ziałam i 1— 10“ — ja k sam ty u i w skazuje, d z ia ł 11 jb e jm u je w s z y s tk ie pozostałe s tra ty , n ie pomieszczo_
ne w działach poprzednich.
N a zakończenie w spom nieć n ależy o sku tka ch , ja k ie pocią ga ją za sobą w okresie p o w o je n n y m podane s tra ty w o je n n e z w ią z k ó w sam orządow ych.
T e o re tyczn ie rzecz biorąc, d la p rz y w ró c e n ia u rz ą dzeń sam orządow ych do stanu przedw ojnnego, n a le żałoby rozporządzać śro d ka m i, k tó ry c h ró w n o w a r
tość w y ra ż a ła b y się w sum ie oszacowanych stra t, t. j. 1.487.025.000 z ło ty c h p rze d w o je n n ych . Je st r zeczą jasną, że ta k ic h w ie lk ic h ś ro d k ó w sam orząd te r y to r ia ln y szyb ko n ie zdobędzie na ten ce l i że wobec tego usu w a nie zniszczeń w o je n n y c h w urządzeniach sam orządow ych m u s i ibyć rozłożone na w ie le la t.
A tym czasem b ra k ty c h urządzeń lu b n ie o d p o w ie d n i ich stan p o w o du je pow ażne za kłócenie w n o rm a l_
n y m b ie g u życia i pociąga za sobą duże szkody, n ie dające się n a w e t u ją ć liczbow o. D la p rz y k ła d u w e źm y p ie rw s z y d z ia ł „K o m u n ik a c ję “ , w k tó r y m s tra ty o- szacowano na 255.902,2 tys. z ło ty c h p rze d w o je n n ych .
S A M O R Z Ą D O W I E C Str. 101 Nr 6
A w ię c niedostateczne ś ro d k i k o m u n ik a e y jn e w w ię k szych zwłaszcza m iastach i ośrodkach ro b o tn ic z y c h u tru d n ia ją w ie łk łm rzeszom p ra c o w n ik ó w dostanie się do m ie jsca pracy, p o w o du ją c s tra tę czasu, m a rn o w a . nie s ił fizyczn ych , niszczenie odzieży itp . Podobnie zniszczone d ro g i k o ło w e i m o s ty p o w o d u ją szybsze zużyw cinie się ś ro d k ó w tra n s p o rto w y c h , p o w o ln ie jszą ko m u n ik a c ję , a w p e w n y c h w y p a d k a c h (np, d la b a r.
dz:'ej obciążonych w o zó w ) w ogóle u n ie m o ż liw ie ń :e k o m u n ik a c ji.
A lb 0 w e źm y p rz y k ła d z d z ia łu ośw iaty, m ia n o w i
cie: zniszczenie szkół. Z p o w o d u b ra k u o d p o w ie d n ie . g° 'b u d y n k u szkolnego dz:eci często muszą się uczyć
■w dusznych, ciasnych i c ie m n y c h izbach zastępczych.
W p ły w a t 0 u je m n ie n a ja ko ść n a u k i oraz na zd ro w ie dzieci i personelu nauczyc?elskiego. Ponosi w ięc u szkody ośw iata i zdrow ie, co oczyw iście o d b ija się
W z w ią z k u z w y łą cze n ie m z zaopatrzenia k a rtk o . Wego n ie k tó ry c h a rty k u łó w — w p ro w a d z o n y został od d n ia 1 k w ie tn ia b. r. dodatek a p ro w iz a c y jn y .
D o d a te k ten zgodnie z u c h w a łą R a d y M in is iró w z d n :a 20 I I I 1948 r. p rz y s łu g u je w s z y s tk im p raco
w n ik o m sam orządow ym , posiadającym k a r t y I k a te g o rii lu b odzieżowe.
P ra c o w n ic y p o d ziele n i są na I V g ru p y w zależności od zaszeregow ania (g ru p y p ła ć) i w ysokości zarób, ków . W każdej g ru p ie dodatek je s t zróżn czkow any w zależności od e w e n tu a ln ie posiadanych k a r t do
d a tko w ych .
W ysokość d o d a tk ó w a p ro w iz a c y jn y c h ilu s tru je p o niższa tabela. * I
D l a p o s i a d a c z y Zaszeregow anym do g ru p y
k a r t y I I I I I I I V
I kat. -j- odzieżowa 975 845 715 650
I ,, + S + odzieżowa 1.100 955 810 735
I ,, + C 4- odzieżowa 1.145 1.000 850 770
I i, + C -4- S odzieżowa 1.285 1.100 940 855
I + N Z -t~ odzieżowa 1.140 990 835 760
I ,, + P Z - f odzieżowa 1.430 1.250 1.050 955
odzieżowej 310 310 310 310
Do poszczególnych g ru p z a licze n i są czło n ko w ie o rg a n ó w w yk o n a w c z y c h i p ra c o w n ic y sam orządow i (za ró w n o a d m in is tra c y jn i, ja k i p rze d się b io rstw oraz z a kła d ó w ) w / g następujących zasad:
M I A S T A : I grupa:
a) ro b o tn ic y zaszeregowani do s ta w k i zasadniczej nie w yższej n iż 10.50 z ł na godzinę, o ile zarobek rze.
c z y w is ty n ie przekracza 240 z ł na d n ió w k ę ; o) p ra c o w n ic y u m y s ło w i i fiz y c z n i p rz e d się b io rstw
sam orządow ych p ła tn i m iesięcznie, zaszeregowani do X IV , X I I I , X I I , X I i X k a te g o rii płac — o ile zaro b e k r ze czyw lsty nie przekracza z ł 6.000 m ie sięcznie;
c) p ra c o w n ic y a d m in is tra c y jn i z w ią z k ó w sam orządo
w ych, zaszeregow ani do X I I , X I, X , I X g ru p y upo- eażenia,
w dalszych etapach także na ży c iu e konom 'cznym k ra ju .
W łaśnie w ty c h o lb rz y m ic h stra ta ch m a te ria ln y c h , ja k ie poniósł sam orząd te r y to ria ln y i jego przedsię
b io rs tw a użyteczności p u b liczn e j — t k w i źró d ło i przyczyna niedom agam
N iedom agania, sią d w y n ik a ją c e , s p ra w ają, że trze’
ba i la t i ogrom nego w y s iłk u pracy, b y je zaleczyć.
D latego też ,decydując czy d e batując 0 przedsię- b b rs tw a c h użyteczności p u b lic z n e j za podłoże zawsze wzlłąść n a le ży su m y i w a rto ś c i strat, ja k jednocześnie pam iętać należy, iż tru d n o ś c i fnansow o-gospodarcze samorządu są ty lk o częścią o g ólnych tru d n o ś c i go
spodarczych naszego państw a, tru d n o ś c i w y n kają- eych w ła śn ie ze zniszczeń w o je n n ych .
I to je s t ten c a ły ogrom prac i potrzeb, k tó re m a ją b yć zaspokojone w d ź w 'g a ją ce j s'ę ż g ru z ó w — Polsce
L u d o w e j. S!c. M .
I I grupa:
a) ro b o ín 'c y zaszeregowani do s ta w k i zasadn ezej od 10.50 z ł do 14 z ł za godzinę o ile ic h zarobek rze c z y w is ty n ie przekracza 360 z ł za d n ió w k ę i o ile n ie są w y m ie n ie n i w in n y c h gru p a ch ;
b ) p ra c o w n ic y u m y s ło w i p rze d się b io rstw sam orządo
w ych , zaszeregow ani do IX , V I I I i V I I gr,, o ile zarobek rz e c z y w is ty n ie przekracza 9.000 zł m ie- sięczn.e;
c) czło n ko w ie organów w y k o n a w c z y c h i p ra c o w n ic y a d m ln ’s tra c y jn i z w ią z k ó w , sam orządow ych, za.
szeregowani do V I I I i V I I g ru p y uposażenia, o ile ich łączne w y n a g ro d ze n ie nie przekracza 9.000 zł m iesięcznie;
p rz e k ro c z y ły 240 z ł dzienn e lu b 6.000 z ł m :e.
sięcznie.
I I I grupa:
a) wszyscy ro b o tn ic y , m a ją c y na podstaw ie za w a r
ty c h u m ó w z b 'o ro w y c h g w a ra n c ję a p ro w iza cyjn ą , zaszeregowani do s ta w k i zasadniczej p o w yże j 14 z ł za godzinę;
b ) p ra c o w n ic y u m y s ło w i p rz e d s ię b io rs tw sam orządo
w ych, posiadający na podstaw ie z a w a rty c h u m ó w zb io ro w y c h g w a ra n c ję a p ro w iza cyjn ą , zaszerego
w a n i do V i V I g ru p y uposażenia, 0 ile ich łą cz
ne w yn a g ro d ze n ie nie przekracza 16.000 z ł m ie sięcznie;
c) osoby, zaszeregowane do g ru p y II, k tó ry c h za ró b , k i p rze kra cza ją 360 z ł d z ie n n 'e lu b 9.000 z ł m ie sięcznie.
I V grupa:
P ozostali cz ło n k o w ie org a n ó w w y k o n a w c z y c h j p ra c o w n ic y z w ią z k ó w sam orządow ych, t. zn. n ie w y m ie n ie n i w g ru p ie I, I I i I I I .
W ra zie w ą tp liw o ś c i, do k tó rg j g ru p y należy za
interesow anego zaszeregować (p ra c o w n c y p ła ta i r y czałtow o itp .), d e cyd u je w ysokość jego łącznego m ie . s'ęcznego w yn a g ro d ze n ia w gotówce, pobranego p rz e ń ę in ie w I k w a rta le 1948 r.
Pod p ojęciem łącznego w yn a g ro d ze n ia należy r o zum ieć całość w ynagrodzenia, ja k ie u p ra w n io n y po- b era m eisięcznie poza e w e n tu a ln ą k w o tą z a s iłk ó w ro d z in n y c h z a s iłk ó w i zapomóg in d y w id u a ln y c h , d o . d a tk u na sto łó w k ę oraz ewent. e k w iw a le n itu za de
D odatek a p ro w iza c y jn y
Str. 102 S A M O R Z Ą D O W I E C Nr «
p u ta t w ę g lo w y . D o d a te k a p ro w iz a c y jn y nie w chodzi w s k ła d uposażenia zasadniczego.
G M I N Y W I E J S K I E .
W ó jto m i p ra c o w n ik o m g m in w ie js k ic h nie p rz y s łu g u je do d a te k a p ro w iz a c y jn y z ty t u łu k a r t ż y w n o ściow ych, b o w ie m osoby te zostały u c h w a łą K o m i
te tu E konom icznego R ady M in is tró w z dni,a 25 lutego 1947 r. w yłączone z zaopatrzenia żyw nościow ego k a r t
kow ego, w za m ia n za co o trz y m u ją e k w iw a le n t p ie niężny. N a to m ia st m a ją oni p ra w o do d o d a tk u apro- w iza cyjn e g o w w ysokości 310 zł, o ile posiadają k a rty odzieżowe — niezależnie od e k w iw a le n tu za utracone k a rty żyw nościow e.
W ysokość z a ro b k ó w w Zarządach G m tn n y c h nie w p ły w a na s ta w k i ta k e k w iw a le n tu za u tra co n e k a r
t y żyw nościow e, ja k i d o d a tk u a prow izacyjnego.
P rz y k ła d obł ożenia należności za k a r ty żyw nościo
w e p ra c o w n ik a g m in y w ie js k ie j, mającego żonę i d w o je dzieci:
na p ra c o w n ik a p rz y s łu g u je :
dodatek a p ro w iz a c y jn y 310 zł
e k w iw a le n t za k a r ty żyw n. 400 zł na dzieci prac. p rz y s ł. e k w iw a le n t a 300 z ł 600 z ł na żonę n ie p rz y s łu g u je
Razem 1.310 zł
W gm inach o ch arakterze p o d m ie js k im i p rz e m y s ło w y m e k w iw a le n t za utracone k a r ty żyw nościow e w y n o s i na p ra c o w n 'k a 900 zł, na dziecko — 300 zł.
W y d a tk i zw'ązane z w y p ła tą d o d a tk ó w apro w iza - c y jn y e h p o k ry w a ją z w ią z k i samorządowe. J-s k i
W y p r a w k i d z i e c i ę c e
W y p ra w k i dziecięce zo sta ły w yłączone z dniem 1.1 1948 r. z zaopatrzenia k a rtk o w e g o , a ro z d z ia ł ich p rz e ję ły Ilb e z p ie c z a ln ie Społeczne, w ram ach ubez
p ie c z e n i rodzinnego.
Za okres od 1.1 1948 r. p rz y s łu g u ją w y p ra w k i dla n o w o ro d k ó w u p ra w n io n y c h do z a s iłk ó w ro d z in n y c h I pom ocy leczniczej z U be zp ie cza ln i S połecznej. W y p ra w k i w yd a w a n e są w 9_tym m iesiącu ciąży.
Z po w o du tru d n o ści te ch n iczn ych w y p ra w k i dzie
cięce dotychczas n ie m o g ły być dostarczone w naturze, dlatego zam iast w y p ra w e k osoby u p ra w n io n e do o- trz y m a n ia , m a ją p ra w o do e k w iw a le n tu g otów kow ego w w ysokości 3.800 zł.
Z a k ła d Ubezpieczeń S połecznych rozesłał w p o w y ż szej s p ra w ie do w s z ystkich U bezpieczalni Społecz
n y c h o k ó ln ik N r 56 z dnia 1 0 JV 1948 r. w ra z z ty m czasową in s tru k c ją .
C e n tra la Z a o p a try w a n ia In s ty tu c y j Ubezpieczeń Społecznych rozpoczęła ju ż w y s y łk ę w y p ra w e k n ie m o w lę cych do poszczególnych U bezpieczalni Społecz
nych. T e rm in y i sposób ro z d a w n ic tw a ’ ty c h w y p ra w e k ogłaszają Ubezpieczalnie.
M a tk i o trz y m u ją w y p ra w k i w za plom bow anych paczkach, z k tó ry c h każda zaw iera:
1 m e tr g ru b e j fla n e li na k o łd e rk ę , 6 ko szu le k p łóciennych,
2 metry flaneli na 4 kaftaniczki,
2 m e try p łó tn a (m a d e p ola m ) na 2 k a fta n ic z k i (100 cm .) i na pieluszkę 80 cm. długości (re sztó w ka 20 cm .),
5 m e tró w p łó tn a b ie liźn ia n e g o pojedyńczej szero
kości (lu b 214 m e tra p o d w ó jn e j szerokości) na 6 p ie luszek po 80 cm. długości (re sztó w ka 20 cm .),
4 m e try s u ró w k i po je dyń cze j szerokości (lu b dw a m e try p o d w ó jn e j szerokości) na 2 prześcieradełka po
125 cm. długości i 2 p ie lu s z k i po 75 cm. długości, 3 s z tu k i p e lu s z e k ,,T e tra “ ,
1 ce ra tkę o w y m ia rz e 50 cm. dłuigości i 35 cm. sze
rokości,
50 g ra m ó w za syp ki (p u d ru ) w p u d e łk u z s itk ie m lu b w torebce p a p iero w e j.
R e sztó w ki przeznaczone są na uszycie śliniaczków - Część paczek zaw ie ra ć będzie z a n ra s t 3_ch p ie lu szek „T e tr a “ o 3 m. s u ró w k i w 'ę c e j, tj. 7 m. zam iast 4. W n ie lic z n y c h paczkach z n a jd u je s ę p o d w ó jn a k o ł
d e rka zam iast p ojedyńczej, w paczkach tego ty p u będzie 1 m. fla n e li, z a n ra s t 2.
P rz y k ilk a k r o tn y m przew ozie w ró ż n y c h w a ru n kach, poszczególne m a te ria ły m ogą u le c znacznemu zabrudzeń'u. D latego uszytą w y p ra w k ę , choćby n a w e t na pozór cz y s tą n a le ż y przed u życie m d o k ła d n ie uprać.
Wskaż - i Ty - =
co możnaby zaoszczędzić i usprawnić w ramach
w ś p ó ł z a w o d n i c t w a p r a c y
OD R E D A K C J I.
W m aju wydpPśmy 1-M hjow y num er ..Sa
morządowca“ poświęcony ,,ś w iętu Prądy“.
B yła to jakb y okolicznościowa jednodniówka.
Obecny num er czerwcowy w ydajem y w znacz
ni'e zwiększonej objętości, uważając, iż jest nu
merem za m aj i czerwiec.
O fioct/e i r e ic i & sM G sś&gri& łąj
B i €s B B 3 J ! ^ € s 9 n & - m r ś y j i ą g C M m e
Mr ę________ S A M O R Z Ą D O W I E C _______ _______ Sir. 103
Rozpoczęta w ro k u 1947 a k c ja k u ltu ra ln o -o ś w ia to w a n /Z w ią z k u n a p o ty k a ła i n a p o ty k a jeszcze na cały szereg tru d n o ś c i o rg a n iza cyjn ych , m a erialinych i
prog ra m o w ych .
W ie le z tego ju ż dokonano, inne są na drodze do re a liz a c ji. W ydana ostatnio przez Zarząd G łó w n y specjalna in s tru k c ja program ow o-ongan.zacyjna. w celu u p o rz ą d k o w a n i i p o g łę b ie n i a k c ji k u ltu ra ln o , ośw .atow ej w śró d p ra c o w n ik ó w sam orządu i z a k ła d ó w użyteczności p u b liczn e j daje na ty m odc-flku p ra c y ra m o w y zarys p ro g ra m u w ska zu je cele, f o r m y, m etody, ś ro d k i i o d p o w ie d n ią organizację.
Je d n a k m u s im y sob'e jasno zdać spraw ę, że każdy choćby n a jp ię k n ie js z y ra m o w y p ro g ra m w ym aga p rz v
re a liz a c ji trzech rzeczy; _
a) p o d sta w m a te ria ln y c h , b ) zdolnych re a liza to ró w , c) o d p o w ie d n ich treści, c z y li d o b rych m a te ria łó w p ro g ra m o w ych .
G d y chodzi o' po d sta w y m a te ria ln e a k c ji k u ltu r a l
n o -o św ia to w ych i a rtystyczn ych , to one naogół z a ry s o w u ją się nieźle. W iększość a k ty w n ie js z y c h k o m ó re k o trz y m u je ju ż św iadczenia od pracodaw ców na ten cel, inne są na drodze pom yślnego za ła tw ia m a ty c h s p ra w — oczyw iście za w y ją tk ie m n ;edołężnyeh.
le n iw y c h zarządów, k tó re n a d a l czekają na jakąś m annę z n'eba. P om im o w ie lu ró ż n y c h trudności, p rz e w id u je m y , że w y d a tk i w sz y s tk ic h a k ty w n ie j
szych k o m ó re k te re n o w y c h na te n ce l w y n osą w ty m ro k u ponad 50 m iP o n ó w zło tych . Jest to sum a u m o ż liw ia ją c a ju ż pow ażne prace.
Co do u zd o ln 'o n ye h w y k o n a w c ó w i re a liz a to ró w p ro g ra m o w ych , ró w n ie ż n ie m ożem y narzekać, bo w p o ró w n a n iu z in n y m i zw ią zka m i m a m y bardzo b o g a ty w u z d o ln ie n ia m a te ria ł lu d z k i, n ie w y k o rz y . s’ any" jeszcze dotąd, n e u ję ty sta tystyczn ie i n e- w cią g a n y naogół do ty c h prac. Przecież 60% naszych c z ło n k ó w — to p ra c o w n c y u m y s ło w i i działacze spo
łeczni., k tó rz y na ty m o d c in k u m ogą bardzo dużo z sieb'e dąć ¡ pociągnąć za sobą ogół sam orządow ców i ich ro d zin y.
G orzej je s t n a to m ia st z tre ścia m i i m a te ria ła m i k u l.
tu ra ln o -a r y s ty c z n y m i naszego Z w 'ą z k u . D obrze do
b ra n y c h m a te ria łó w p ro g ra m o w y c h w te re n o w e j a k c ji k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n e j za m a ło w id z im y , W ększość te re n o w y c h k o m ó re k p ra c u je prze w a żn 'e na nieod- p o w ie d n ch m a te ria ła c h k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n y c h . W id a ć ta m jeszcze za dużo c k liw e g o s e n tym e n ta lizm u , szlachetczyzny, k le ry k a liz m u , drobnom ieszczaństwa, bezbarw ności ideow ej.
P rz e ja w ia się to w źle d o b iera n ych pieśniach, w m a ło w a r’ościow ych re p e rtu a ra c h m uzycznych, w n ie . o d p o w ie d n c h recytacjach, inscenizacjach i sztukach a m a to rsk'ch , w źle s ty liz o w a n y c h tańcach, chaotycz
n y c h p ro g ra m a ch uroczystości, zabaw, w ie c z o ró w l i te ra c k ic h i ko n ce rtó w .
Razi b ra k p o w iązania tre ści k u ru ra ln o .a rty s ty c z - n ych z naszą ra d y k a ln ą id e o lo g ią i p rogram em Z w .ą z k u z duchem , id e o lo g ią P o ls k i L u d o w e j, z za
in te re s o w a n ia m i naszych czło n kó w .
O czyw iście n ie m ożem y tego pow iedzieć o w szyst
k ic h d o b ie ra n y c h treśc.ach i m a te ria ła c h k u ltu ra ln o - a rtystyczn ych , bo n ie k tó re terenow e k o m ó rk i na ty m o d c in k u ju ż znaczny postęp ro b ią , choć w p o ró w n a n iu do p o trze b i m o ż liw o ś c i je s t to stosunkow o za m ało.
W zw ią z k u z ty m m u s im y z w ró c ń u w agę na n ie k tó re spraw y.
P rz y p o m in a m y , że w sz y s tk ic h p ra c o w n 'k ó w samo
rzą d u i użyteczności p u b lic z n e j w Polsce L u d o w e j je s t obecnie ponad 200.000, a w ra z z ro d z in a m i l:cz,ba ta sięga około 1 m ilio n a lu d z i.
Sam orządow cy w ż y c iu p u b lic z n y m P o ls k i L u d o w e j a k ty w .z u ją się bardzo i z a jm u ją je d n o z p e rw - szych m iejsc. Są i muszą b yć on i nie ty lk o w je d n o s t.
kach, ale i w ca łe j sw ej masie podporą i podstaw ą u s tro ju uspołecznionego P aństw a Ludow ego.
P racow n cy sam orządu i użyteczności p u b lic z n e j zas ęgiem sw ej p ra cy o g a rn ia ją n ie o m a l w szystkie dzie d zin y życia pubkcznego poszczególnych środo.
w sk. Z a o p a ru ją lo k a ln ie ludność w gaz, e le k try c z ność, wodę, opał, środki, ko m u n k a c y jn e szkoły, dem y k u ltu r y , te a try , b ib lio te k ', p a rk i, ogrody, place do zabaw. N o rm u ją i p o rz ą d k u ją s p ra w y m ieszkaniow e, a p ro w iza cyjn e , ludnościow e, zdrow otne, porządkow e, op'ekuńcze, bezp'eczeństwa przeciw pożarow ego oraz w y k o n u ją prace zlecone dla państw a.
P race u św ia d o m io n ych ideowo sam orządow ców i .p ra c o w n ik ó w in s ty tu c ji użyteczność^ p u b liczn e j, tó prace w y b it ń e społeczne i usługow e, idące na poży
te k społeczeństwa i państw a. D latego k a ż d y sam orzą
dow iec m u si być św iadom te j o d p o w ie d zia ln e j, cięż
k ie j, ale ja kże p ię k n e j i w ie lk ie j sw ej r o li i fu n k c ji społeczn o-pańs tw o w e j.
R ó w n 'e ż nasze w szystkie k o m ó rk i organizacyjne muszą to głęb ej p o jm o w a ć i rozpocząć m asow ą p ra . cę u ś w ia d a m ia ją cą w ty m k 'e ru n k u . O dpow iednie m a te ria ły i tre ści k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n e są tu i będą zawsze bardzo pomocne, gdyż w y ty c z a ją id e o w y k ie runek, e m o c jo n a ln i w ią żą z now ą rzeczyw istością, ob ra zu ją w y s iłk i i bohaterstw o p ra c y , d a ją okazję do eksp re sji i w y ż y c ia się k u ltu ra ln e g o , p o g łę b ia ją i w zbogacają duchow o i k u ltu ra ln ie je d n o s tk i i masy, upow szechniają, uspołeczniają i tw o rz ą n o w ą k u ltu rę dem okratyczną,
W n o w e j Polsce L u d o w e j chłop, ro b o tn ik , id e o w y p ra c o w n ik s ta ją się pod m io te m k u ltu r y . D e m o k ra tyczna koncepcja k u ltu r y to n ie ty lk o upow szechnia
n i w a rto ś c i k u ltu ra ln y c h , lu d o w y c h , naro d o w ych , s ło w ’a ń s k c h i o g ó ln o lu d z k ic h w śró d - rofoortrrków, ch ło p ów i p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h , a le jednocześ
nie ja k n a jw ię ksze w cią g n ię cie ty c h ro b o tn ic z y c h i p ra co w n iczych g ru p społecznych do u d z ia łu w tw ó r
czości n o w e j k u liu r y .
D a w n y nasz d o ro b e k k u ltu r a ln y prze w a żn e b y ł tw o rz o n y ty lk o przez i d la k la s w y z y s k u ją c y c h . Zależn e od w eku i w p ły w u w a rs tw posiadających b y ła to k u ltu ra k le ry k a ln a , m agnacka, szlachecka, ziem iańska, bądź kapitalistyczno-m ieszczańska. M asy lu d o w e naogół nie b ra ły u d z ia łu w je j tw o rz e n iu i w je j ko n su m o w a n iu , ja k ró w n ie ż n e m a ły w p ły w u na je j p ro b le m a ty k ę , te m a ty i treści. D latego w na szej a k c ji k u ltu ra ln o -o ś w ia to w e j m a m y jeszcze dotąd d u ży k ło p o t z doborem o d p o w ie d n c h tre ści i m ate
ria łó w p ro g ra m o w ych .
N ow e treści k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n e , w y p ły w a ją c e z ducha id e o lo g ii P o ls k i L u d o w e j n a ra sta ją n o w o li, gdyż nie w szyscy z a w o d ow i tw ó rc y podążają za po
stępem w ie lk ic h p rze m ia n społecznych, gospodar
czych, p o lity c z n y c h i k u ltu ra ln y c h . J e d n i z n ic h do
p ie ro zaczynają się dopasow yw ać i w łączać w r y tm ra d y k a ln e j p rze b u d o w y naszego państw a. In n i h o l.
d u ją jeszcze t. zw. n e u tra liz m o w i k u ltu ra ln e m u , ja k ,,sztu ka d la s z tu k i“ , „so b ie śp’ew am i m u zo m “ ,
„sztuka^niezależna 0d ży c ia “ i t. p., a ró w n ie ż m ło d zi, entuzjaści nowego ła d u i p o rzą d ku n a tc h n ie n i ra d y k a liz m e m ro fo o in czo -ch ło p skim , dość p o w o li d o ra sia ją i zaczynają dopiero tw o rz y ć n o w e w a rto ś c i k u lt u ralne.
R ów nież zaznaczyć trzeba, że s ta ry d o ro b e k k u lt u ra ln y n ie został dotąd p rze a n a lizo w a n y i p rz e w a rto ściow any c a łk o w ic ie tak, b y m ożna z niego w yd o b yć ten n a jce nn ejszy, re w o lu c y jn y , w a rto ś c io w y " m a te ria ł p ro g ra m o w y , h a rm o n iz u ją c y z k ie ru n kie m , ideo
w y m n o w e j rzeczyw istości, z p o stę p o w ym ra d y k a l
n y m ru ch e m społecznym . T a k samo trze b a p o w ie dzieć, że w artościow sze u tw o r y z lite r a tu r y obcej b lis k e nam ideologicznie bardzo skąpo są tłum aczone i przysw ajane.
M im o to można znaleźć zarów no u w ie lu p rzedw o
Str. 104 S A M O R Z Ą D O W I E C H i 6
je n n ych , ja k i u w spółczesnych p o !sk’ch i oibcych a u to ró w 'dużo cennego m a te ria łu , ty lk o uzyskanie tegoż je s t dość tru d n e , ze w zg lę d u na w y n is z c z e n i przez w o jn ę s ta ry c h w y d a w n ic tw i jeszcze dość sła b y ro z ro st now ych.
A tu życie nas n a g li i w o ła o nowe, bogate treści i m a te ria ły k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n e , k tó re p o w in n y b yć na w y s o k im p o z io m i a rty s ty c z n y m i sharm om - zow ane ideologicznie z dzisiejszą rz e c z y w is to ś c i. L i . c z y m y w ty m w y p a d k u na pom oc ra d y k a ln y c h , uspo
łeczni'oynych, zaw odow ych tw ó rc ó w , ja k ró w n ie ż : na pomoc tw ó rc ó w -a m a to ró w , k tó ry c h w ie lu z n a j
d u je m y w naszych szeregach,. W ie rz y m y , że zachę
ceni przez K C Z Z , i poszczególne Z a rzą d y G łó w n e staną z n a m i do z b io ro w e j w s p ó łp ra c y i w y p ra c u ją nowe, bądź w y b io rą z dotychczasowego d o ro b k u k u l.
tu ra ln e g o te najcenniejsze pro g ra m o w e m a te ria ły d la naszych a k c ji k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n y c h , k tó re szyb
k o upowszechnĄny.
W p ir w s z y m rzędzie odczuw am y w ie lk ą potrzebę posiadania do b re j obszernej a n ilo g ii, ja k o zb io ru n a jró ż n o ro d n ie js z y c h cennych a rty s ty c z n y c h u tw o ró w , za w ie ra ją cych m a te ria ły dla naszych ś w ie tlic o w y c h zespołów k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n y c h i samo.
kszta łce n iow ych , w ys tę p u ją c y c h na akadem iach po
rankach, w ie czo rn ica ch ś w ie ilc o w y c h . D otychczaso
w e a n to lo g e pisane b y ły pod k ą te m potrzeb dzieci i m ło d z ie ż y szkolnej i zainteresow ań p o e ty c k ic h N a to m ia s t b ra k u nas d o b re j a n to lo g ii d la doro słych o tem atyce społecznej. K ilk a s e t naszych zespołów re c y ta to rs k ic h , inscenizacyjnych, k ilk a tysię cy naszych czło n kó w , ja k o o d tw ó rcó w , d e k la m a to ró w z u tę s k n ie n ie m n a to czeka. T a k samo p o trz e b u ją tego i inne z w ią z k i. A p rz e ń e ż z a ró w n 0 w p o ls k im d o ro b k u k u ltu ra ln y m , ja k i w obcym są rozsiane liczn e p e rły lite ra c k ie w postaci re w o lu c y jn y c h o te m a tyce spo
łecznej w ie rszy, n o w e le k, opow iadań, opisów, d ia logów , fra g m e n tó w lite ra c k ic h , po e tyckich , sp e cja l
n y c h ro d z a jo w y c h obrazków , huinory;slycznych u tw o ró w , zagadek, m y ś li i z w ro tó w re fle k s y jn y c h . W ie m y, że k a ż d y nasz zespół z e b ra ł pe w ie n sw ój w ła s n y re p e rtu a r, ka żd y re c y ta to r in d y w id u a ln ie sporo ró w . nież posiada w atościow ego m a te ria łu . G d y b y to w szystko m ie ć razem , pow iązać w p e w n e cykle , b y ł
b y to n ie w ą tp liw ie — n a w e t w te j fo r m ę — bardzo p 'ę k n y i.p o trz e b n y m a te r a ł. A przecież są w y b itn ie u z d o lnie n i, k tó rz y specjalnie m ogą w ty m k e r u n k u nam się p rz y s ł użyć, oddając sw oje zebrane i p rz e ro bione m a te ria ły i s p e cja ln ie napisane w łasne u tw o ry . T a k samo o d czu w am y duży b ra k dobrego re p e r
tu a ru dla naszych te a tró w am a to rskich . P rzew ażnie dotąd w te a tra ch a m a io rs k c h w y s ta w ia n e są u tw o ry , k tó re nas rażą, odstraszają i osłabiają. M us m y s tw o rz y ć n o w y , g łę b o k i w treść .'repertuar, k tó r y b y łb y p rz e p o jo n y ideologią k la s y ro b o tn icze j ’i państw a l u dowego, dokon yw u ją ce g o w ie lk :ch przeobrażeń spo
łeczno-gospodarczych i k u ltu ra ln y c h s h a rm o n 'zo w a n y ró w n ie ż z pracą i ra d y k a ln ą postaw ą sam orządow ców, O c z y w ś c 'e m u si być na to. w y s o k im poziom ie a r
ty s ty c z n y m i n !e p o w m e n m ieć c h a ra k te ru urzędow ej propagandy. Trzeba na naszych scenach a m a to rskich a k tu a l'z o w a ć p rz e m ia n y społeczne o b ycza jo w e , p ię t
now ać w stecznietw o, a lk o h o liz m , ciemnoitę, k le ry k a liz m , w yzysk, w yśm ie w a ć w ady, p rz y w a ry , m ałodusz
ność klas, g ru p , je d n oste k zacofanych, aspołecznych.
P rzedstaw iać w a lk ę mas ro b o tn ic z y c h i ch ło p s k ic h o s p ra w ie d liw y u s tró j społeczny, o socjalizm , o uspo
łecznienie je d n o s te k i g rup. Zapalać do k o le k ty w n y c h w y s iłk ó w , do b o h a te rstw a pracy, do doskonale
n ia c h a ra k te ru u m y s łu i serca. G łosić hasła pos ępu społecznego, Ź a p ła d n 'a ć tw órczo, a n ie osłabiać.
R ów nież p ra g n ie m y położyć w ię k s z y nacisk na d o b ó r odpow iedń'ego re p e rtu a ru d la c h ó ró w i o r
k ie s tr. F a ta ln ie to w yg lą d a , ja k ro b o tn ic z e i c h ło p skie c h ó ry zaśp e w u ją się bez żadnej p o trze b y sen
ty m e n ta ln y m i szlacheckim i, drotonomieszczańsk m i i o b cym i p.eśniam-i wówczas, g d y p o lskie i słow ańskie p ie śn i ludow e, robotneize, p a rty z a n c k ie tę tn ią i k ip ią po ryw e m , w e rw ą , re w o łu c y jn o ś c ą i p ra w d z iw y m kochaniem . P ieśń lu d o w a , pa rtyza n cka , ro b o tn icza ro d zi się z ducha i tę s k n o ty mas e h ło p sko -ro b o tn i-
czych. D la n ie j je st ty lk o je d n a P o lska — P olska L u dow a ro botniczo-chłopska. M a sy sam orządow ców ob cych pieśni d u c h o w i naszej n o w e j rzeczyw istości słuchać i śpiewać n ie chcą. Nasze zespoły chó ra ln e muszą dobrze pam iętać o ty m . K ie ro w n ic y c h ó ró w n ie ch aj dołożą w ię ce j s w y c h starań* nad doborem lepszego re p e rtu a ru pieśni.
T ro ch ę le p ie j je s t z re p e rtu a re m m u z y c z n y m na szych o rk ie s tr, choć i tu zdarzają się różne n e t n ł e k w ia tk i, nie h a rm o n izu ją ce z duchem n o w e j rzeczy
w istości. W z y w a m y w s z ystkich k ie ro w n k ó !w naszych zespołów o rk ie s tro w y c h do n atychm iastow ego prze
w a rto ścio w a n ia sw ych dotychczasow ych m a te ria łó w i ułożenia odpow iedniego re p e rtu a ru muzycznego, w k 'ó r y m będzie d o m in o w a ł p ie rw ia s te k lu d o w y r o bo tn iczo -ch ło p ski.
T a k s im o należy dbać o d o b ry, b e zp re te n sjo n a ln y d o b ó r u tw o ró w dla naszych so listó w , śp ie w a kó w i m u z y k ó w . O p ra c o w a n e odpow iedniego re p e rtu a ru d la ty c h c e ló w je st bardzo potrzebne.
P alącą sp ra w ą je s t ró w n ie ż b ra k opracowanego re p e rtu a ru dla zespołów choreograficznych.
Z w ró c ić n a le ż y uw agę na nasze zespoły plas y- k ó w k tó re p o w in n y się w y z w a la ć z tra d y c y jn e j te m a ty k i, a p rzejąć m yślą postępu i ra d y k a liz m u spo
łecznego.
P ra g n ie m y ró w n ie ż podsunąć now e m o ty w y dla n a szych p o e tó w i lite ra tó w , b y w fo r n r e artystyczn e j zaczęli opiewać prace tra m w a ja rz a , szofera, k o n d u k tora, p ra c o w n ka gazow ni, e le k tro w n i strażaka, b ru karza, k o m in ia rza , p ra c o w n ik a za kła d ów oczyszczania m iasta, p ra c o w n ik a w odociągów , k a n a ł'z a c ji, . p ra co w n ik a aprow izacyjnego, społecznika w ó jta , społecz
n ik a b u rm is trz a , społecznika sekretarza g m in y , b y zaw ody te o b o k in n y c h w lite ra tu rz e naszej zn a la zły ró w n ie ż p ra w o o b yw a te lstw a .
O szew czyku, k ra w c z y k u , k o w a lu , m a m y tys ące w ie rszy i opow iadań. C zyżby .'grzechem b y ło posze
rz y ć naszą te m a ty k ę lite ra c k ą i o in n e zawody, k tó re n ie m n ie jszą w artość społeczną posiadają? W łaściw e ujęcie a rtystyczn e je s t tu rzeczą b. ważną, b y m e z ro b ić z tego lit e r a tu r y p o d w ó rk o w e j.
Z arząd G łó w n y Z w ią z k u pragnie, żeby m asow y ru c h a m a to rskie j tw órczości k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n e j, k tó r y w cią g a coraz szersze m asy naszych p ra c o w n i
k ó w sam orządu i użyteczności w k rę g i życia k u l t u ralnego P o ls k i L u d o w e j, b y ł p rz e p o jo n y głęboką tre- śc'ą id e o lo g e zn ą społecznego postępu. Z a ró w n o p ro g ra m y naszych im p re z, ja k i działalność naszych ze
społów a rtystyczn ych , solistów , śpiew aków , m u z y k ó w , re c y ta to ró w , am a t o r ó w -L te ra t o w , poetów , m a la rz y m u si cechować: id ‘ea postępu społecznego, k u lt boha
te rs tw a pracy, szlachetnego w sp ó łza w o d n ictw a , re a liz m życia, idea w sp ó łd zia ła n ia i uspołecznienia, tw ó r cza ro la sam orządu i użyteczności) W Polsce L u d o w e j, p ie rw ia s te k lu d o w y , w a lk a o s p ra w ie d liw y u- s tró j społeczny, ra d y k a ln a przebudow a społeczno-go
spodarcza i k u ltu ra ln a naszego P aństw a Ludow ego.
N a le ży p rz y ty m zawsze dbać o w y s o k i poziom k u l
tu r a ln y i a rty s ty c z n y .
Jako Z w ią z e k id z ie m y w s z y b k im te m p ie naprzód.
W p o p rz e d n im num erze „S a m o rzą d ow ca “ o g ło s iliś m y k o n k u rs na znaczek i szta n d a r z w ią z k o w y z sym bo
lem sam orządu, W e z w a liś m y do w zię cia u d z ia łu w k o n k u rs 'e w sz y s tk ic h naszych u ta le n to w a n y c h c z ło n k ó w i s tu d e n tó w a k a d e m ii s z tu k p ię kn ych, w y d z ia łó w a rc h ite k tu ry p o lite c h n ik W arszaw y, K ra k o w a i
Ł o d zi. ,
P o d e jm u je m y ró w n ie ż k r o k i stw o rz e n ia h y m n u zw iązkow ego, k tó r y z a m k n ę w sw y c h s tro fa c h n a sze w ie lk ie cele s łu ż b y społeczno_państwow ej i m oc
n y m i s ło w a m i oraz re w o lu c y jn ą m e lo d ą będzie nas s iln ie j w ią z a ł z życiem i pracą zw ią zku , sam orządu państw a ludow ego oraz m ię d z y n a ro d o w y m ruchem zaw odow ym i ro b o tn iczym .
W ty m num erze ,,Sam orządow ca“ ogłaszam y k o n k u rs lite ra c k i i w ie rz y m y , że w sp ó ln ie z za w o d o w y
m i tw ó rc a m i i u ta le n to w a n y m i c z ło n k a m i a m a to ra m i uda się nam zebrać ja k n a jw ię c e j ty c h n o w y c h cen
n ych a rty s ty c z n ie m a te ria łó w k u ltu ra ln y c h , k tó re o żyw ią i po g łęb ią naszą a kcję k u ltu ra ln o -a rty s ty c z n ą .
Jan B ednarz
Nr S
a m o r z ą d o w i e c§tr. iOS
p rze c zy ta j poprzedni artykuł
L . 8 T E B 2 A C K I
Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Samorządu Terytorialnego i Instytucji Użyteczności' Publicznej R P. z okazji przypadającego w b. r. 30-lecia
Związku
r o z p i s u j e
K O Ul K U R S L I T E R A C K I
n a:
powieść, nowelę, opowiadanie, pamiętn k, utw ór sceniczny, utw ór w erszowany o tematach z życia i pracy pracowników samorządu terytorialnego, i instytucji uży
teczności
1publicznej. Mogą być również opisy, przeżycia, wspomnienia, notatki z czasów przedwojennych, okresu okupacji, okresu odbudowy samorządu i jego zakładów.
Ponadto Zarząd Główny zaprasza do opracowania specjalnej antologii dla do
rosłych, jako zbioru różnych artystycznie cennych utworów, nadających się do re
cytacji i inscenizacji na akademiach, porankach, wieczornicach i kołach samokształ
cenia pracowników samorządu i użyteczności publicznej.
Przewidziane są następujące nagrody:
j e d n a - pierwszq nagroda — 100.000.— zł.
d w i e - d r u g i e nagrody a 5 0 .0 0 0 .- zł. — 1 0 0 .0 0 0 .- „ 10 nagród „ 1 0 .0 0 0 .- „ - 100.000.— „
- .. —= .- = = R a z e m 3 0 0 .0 0 0 .— zł.
Dla zdobywców nagród konkursowych przewiduje się jeszcze honoraria autor
skie. Nienagrodzone, a nadające się prace do druku będą osobno honorowane. Mo
żna również zgłaszać swoje akcesy do prac poza konkursem.
Skład sądu konkursowego będzie ogłoszony dodatkowo.
TERM IN KONKURSU KOŃCZY SIE 30 LISTO PA DA 1948 R
Do tego czasu należy przesłać swe prace opatrzone godłem z dołączeniem zapie
czętowanej koperty o tym samy godle, wewnątrz której podać swoje nazwisko i do
kładny adres.
Udział w konkursie i opracowaniu antologii mogą brać zawodowi literaci, publi
cyści oraz poeci, literaci i publicyści-amatorzy, członkowie i nie_członkowie naszego Związku.
Zainteresowanym Wydział Kulturalno-Oświatowy Zarządu Głównegb udziela oso
biście lub telefonicznie inform acji w godzinach od 9-ej do 15_ej—codziennie — W-wa,
Al. Jerozolimskie 51, tel. 83-123.
Str. 10« S A M O R % Ą D O W 1, £ C Nr |
i f c z o s g « « . I f c z a s ^ . . .
W C ZA S O W E IN F O R M A C J E .
U rlo p d la lu d z i p ra cy je st s p ra w ą w ie lk ie j w a g i i społecznie uzasadnionej potrzeby. N ie ty lk o odpoczy
n ek, ale i zm iana otoczenia, zm iana m iejscow ości, k l i m a tu itp . w p ły w a odżywczo i odm ładzająco.
P ro b le m u w ię c u rlopow ego i złączonego z ty m w ła ściwego w y k o rz y s ta n ia wczasów, n ie będziem y sze
ro k o om awiać. S p ra w y te są ju ż naogół znane.
C hodzi n a to m ia st o to, b y k a ż d y c z ło w ie k pracy, o trz y m u ją c y u rlo p , w ie d z ia ł ja k ie fo rm a ln o ś c i m usi za ła tw ić, aby na w czasy m ó g ł w yjechać.
D la lu d z i z d ro w ych , a je d y n ie przem ęczonych po całorocznej p ra cy, każda m iejscow ość nadaje się do spędzenia u rlo p u . N a to m ia s t dla lu d z i domkniętych ro z m a ity m i schorzeniam i, konieczny je s t dob ó r m ie j
scowości, b o w ie m n ie w ła ś c .w y k lim a t, może przynieść pogorszenie sta n u zdrow ia, zam iast p o p ra w y. D la te go też p o d a je m y k ilk a p o d sta w o w ych in fo rm a c y j, k tó re p o w in ie n znać k a ż d y członek n /Z w ią z k u — a k tó re u ła tw ią m u w y ja z d na wczasy.
S K IE R O W A N IA N A W C Z A S Y
Od dnia 1 k w ie tn ia 1948 r. w p row adzone zosi-ały d w a ro d za je s k ie ro w a ń : p racow nicze 14-dn'owe i 21-dniowe, oraz 14-dniowe rodzinne.
A że b y o trzym a ć s k ie ro w a n ie , n a le ż y © onajm niej na m iesiąc przed za m ie rza n ym w y ja z d e m zgłosić się do re fe re n ta wczasów p rz y O krę g u lufo Oddziale n /Z w ią z k u , do któ re g o n a le ży p ra c o w n ik i p rz e d ło
żyć w szystkie n iże j om ów ione zaświadczenia.
N a d m ie n ia m y, że W y d z ia ł W czasów P ra co w n iczych Z a rzą d u G łów nego posiadane m iejsca w D om ach W y p o c z y n k o w y c h p rz y d z ie lił poszczególnym O kręgom . A za tym in d y w id u a ln e podania c z ło n k ó w o w yd a n ie s k ie ro w a n ia nie m ogą b yć przez Z a rzą d G łó w n y roz- p a try w n e i pozostaną bez odpow iedzi.
W yja ś n ić tu należy, że w ram ach o g ó ln o K ia jc w e j a k c ji wczasowej, k a ż d y Z w ią z e k oprócz m ie jsc w sw ych dom ach m a k ilk a nńejsc w domach in n y c h Z w ią z k ó w .
S K IE R O W A N IA P R A C O W N IC Z E 1 4 .D N IO W E S k 'e ro w a n ia pracow nicze na 14-dniow y p o b y t o trz y . mać może k a ż d y p ra c o w n ik , członek Z w 'ą z k u Z a w o dowego, po przedłożeniu:
a) zaśw iadczenia pracodaw cy o u r lo p e w y p o c z y n k o w y m , z podaniem miesięcznego w yn a g ro d ze n ia b ru tto (zaopatrzonego w pieczęć i podpis p ra co d a w cy),
b) le g ity m a c ji Z w ią z k u Zawodow ego,
c) zaświadczenia lekarskiego, stw .erdzającego, że w y je ż d ż a ją c y n ie je s t c h o ry zakaźnie.
S K IE R O W A N IA P R A C O W N IC Z E 21-D N IO W E S k ie ro w a n ia p racow nicze na 2 1 -d n io w y p o b y t m o gą otrzym a ć p ra c o w n ic y , c z ło n k o w ie Z w . Zaw., w y łącznie na podstaw ie przedłożonego na p iśm ie orze
czenia K o m is ji L e k a rs k ie j Ubezpieczam : Społecznej i ty lk o do do m u w ypoczynkow ego, położonego w m ie jsco w o ści u z d ro w is k o w e j. Orzeczenie to oddaje wczasowicz, w ra z ze skie ro w a n ie m w dom u w y p o c zyn ko w ym .
C i przeto p ra c o w n ic y , k tó rz y chcąc otrzym ać s kie ro w a n ie na 21 dni, w in n i poddać się b a d a n iu lekarza z a kła d u pracy, w z g lę d n ie le k a rz a dom owego U bez.
p ie cza ln i Społecznej. Je śli le k a rz ba d a ją cy s tw ie rd z i potrzebę prze p ro w a d ze n ia leczenia zd ro jo w isko w e g o a m b u la to ryjn e g o , w y s ta w ia w n io s e k na k a rc ie bada
n ia i przesyła go do k o m is ji le k a rs k ie j U bezpieczalni Społecznej. Ubezpieczony zaś zaświadczenie zakładu p ra cy o długości przysługującego m u u rlo p u ta r y fo wego.
Bierutowice k/Karpacza
„Syrena”
Dom
wypoczynkowy Oddz■ Pracowni
ków Gazowni Warszawskiej
![Samorządowiec : organ Zw[iązku] Zaw[odowego] Prac[owników] Samorządu Teryt[orialnego] i Użyt[eczności] Publ[icznej] w Polsce : miesięcznik o charakterze zawodowym, samorządowym i społecznym, 1946.07.01 nr 3]()