Majsterkuj razem z nami

Majsterkuj razem z nami

Pi

zed dorocznym, czerwcowym zebraniem

categozespotu,

na

kt6rym

podsumowujemy zawartosc swiezo zamknietego

rocznika(tak,tak,

pracujemy

zpotrocznym

wyprzedzeniem)

oraz

dyskutujemy nad ramowymi

zatozeniami planu tema- tycznego

na

rok

nastepny- przegladam

zwykle

po

razwtory kilkadziesiqtlistow

odktadanych do

teczkiopatrzonej

wy-

krzyknikiemipytajnikiem.Pierwszy

znak

podkreslauznanie dla

zawartych w

listachpropozycji,drugi

wyraza

niepew- nosc,czydotycza.

one spraw

ogolniejszych,czytylkojedno- stkowych.

W tym

rokunajwiecej ztychodtozonychlistbw

wskazywato na

potrzebe zorganizowania

pod

egidaredakcjiczegos,

co

jedninazy waja

Sezamem ZRdB SAM,

inni

Centrum ZROB SAM,

jeszczeinninieproponuja zadnej

nazwy

tylkookresla- ja„to

cos"

jako

osrodek

politechnizacji,poradnia

ze

skle-

pem,

klub.

Skoro

listowbyto wiecej,

znak

zapytania jakby

tracitracJebytu.Pozostaje wykrzyknik.Przyjrzyjmysieblizej sprawie.

Propozycja pojawiasie

w

roznychujeciach,

powraca

przy roznychokazjachsktaniajacych

naszych

Czytelnikdw

do

podzieleniasie zredakcjawtasnymi przemysleniami.

Sa

Czytelnicy,ktorzyporuszaja

sprawe osrodka

politechnizacji (czy

osrodka

instruktazowego)

ZR6B SAM w

kontekscie akcjitworzeniaosiedlowych

klubow ZROB SAM,

proponu- jqcutworzenieichfederacjiipowotenie

do

^{zycia przy}re- dakcjianalogicznej placowkizdziatajacym,

wzorcowym

warsztatem;drudzywidza.

w osrodku

naturalne rozwiniecie

naszych

inicjatyw

zachecajacych majsterkowicz6w do

no- watorstwa,

do

poszukiwaii oryginalnychrozwiazaiikon- strukcyjnych

czy

technologicznych

w ramach

akcjl Patent

ZR6B SAM

ⁱ

spozytkowania

tych rozwiazaiiprzezrzemio- sto,drobna,

wytworczosc

ⁱprzemyst.Niebrakteztakich, ktorzyktada nacisk

na

poradnictwoIosobista

wymiane

do- swiadczeii,

na

potrzebe spotkah

majsterkowiczow o

wspol-

nych

zainteresowaniach

warsztatowych

czy

uzytkownikow

sprzetu

domowego (ZR6B SAM

^{Service),np.pralek}

danego

typu,loddwek,

rowerow

iinnegosprzetu turystycz- nego,

wzorem organizowanych

przez

PZMot

spotkahuzyt-

kownikdw

fiatow,trabantow czy(ad.

Sa

wreszcie tacyko- respondenci,ktorzynie tylkochcielibyzasi^gnacporady,

zobaczy

c

eksponowane opracowania kolegow

i

swoje

wtasne,aletakze kupi6

na

miejscureczneielektrycznena- rzedziawarsztatowe, przyrzqdyelektroniczne,przewody,

prytki

do obwodbw drukowanych,

sruby,wkrety,nity,kotki meblarskie,klejeorazliteraturent.

majsterkowania-czaso- pisma

^iksiazki.

Wszystkie

tepropozycjemaja.

wiec wyrainy wspblny

mia- nownik-rosnace zast^pytechnikow „popotudniowych"i

„sobotnio-niedzielnych"szukaja.potrzebnejim

pomocy:

instruktazowej,zaopatrzeniowej,oparciadla

swoich

spo- tecznychinicjatywlokalnych,konsultacji,posrednictwa

w

kontaktachzinnymi

samorodnymi

konstruktorami

czy ewentualnymi

producentami,zainteresowanymi autorska oferta majsterkowiczbw.

Z

^pe

wnoscia dobrze zorganizowane Centrum ZROB SAM

przyczyniatobysie

do

popularyzowaniasamodzielnych prac technicznychpoprawiajacych warunkizyciacodziennego,

do

zainteresowaniawielu zdolnychi

pomystowych

ludzi twbrczosciatechniczng.

Chcac

trafnie

uszeregowac

inicja-

tywy,ktore

moga

bye

przedmiotem

dziennikarskiegozaan-

gazowania

naszejredakcji,zta

sprawa

rowniez

chcemy

sie

odwofa6 do

opiniiCzytelnikow

w

Ankiecieprzygotowanej

do

druku

w nastepnym numerze

ZS.

Jedno

zpytaiibrzmi

bowiem:

Realizacjektdrejz inicjatyw

uwaiasz

zanajpilniejsza

?

-

zorganizowanieprzy redakcji

ZS osrodka

instruktazowego

- doroczne

prezentowanie

„patentow ZRC-B SAM" na

Kra-

jowych Targach w

Poznaniu

-cykliczneorganizowanie

duzych konkursow

konstruktor- skich(takichjaknp.

„ZRC-B SAM Combi")

-

rozszerzenie„Gietdy

ZR6B SAM" o

informacjent.

wy- miany

ustug technologicznych.

Mysle,zepierwszymi sojusznikamiredakcji

w

dziataniach

na

rzecz

ewentualnego

utworzenia

Centrum ZROB SAM

by-

liby:

Naczelna

OrganizacjaTechniczna, Ministerstwo

Handlu Wewnetrznego

iUstug orazUrzad MiastaStotecz-

nego Warszawy.

Nasze

roznorodne zamierzeniaitowarzyszaceimintencje, zyskujace

na

ogotaprobateCzytelnikow,

sa

nierzadko ogra- niczanetzw.trudnoscjamiobiektywnymi.

W ^tym

^{roku taka}

zmorq

wszystkich

chyba wydawcow

by*

powazny

niedobbr papieru.

W naszym wypadku .^aowocowat" on

zmniejsze-

niem naktadow ZS

ⁱ

HT

o

20 %,

przeciagajaca sie realizacja

Vademecum,

atakze

- na

razie

bezterminowym -

odtoze-

niem wydamaKalendarzaZRdBSAM, zapowiedzianego

wstepnie

w ZS

5/84 jakostatapozyeja

od

1

986

roku.

W

te-

gorocznym wrzesniowym numerze Horyzontow

Technikinie ukazatsietez blankiet-zamowienie

na

kolejne ksiazki zBi- blioteki

HT

ⁱZS.

Sa ^one

przygotowane,aletermin

wydania

nie jest

znany

dostateczniedoktadnie,

aby przyjmowac

za- mowienia.

Mamy

jednaknadzieje,iejuz

niebawem

pozyeje

ze znakiem

ExLibrisHTbe6a.sie

ukazywac

zgodniez

odno- towywanym ogromnym

zapotrzebowaniem.

W naszych

staraniach,

aby

nie

czeka6

zzatozonymi rekami

na

papier tylko

uzyskac go

za uzbieranamakulture

-

gtucha cisza.

Od

Ministra kulturyisztuki,stojacego

na

czeie urzedu przydzielajacego papier

poszczegolnym wydawnictwom, do

ktorego

w

pismie

redakcyjnym

z

29

stycznia1

985

r.zwroci- lismysiezpropozycjapowtdrzeniaakcji zbiorkimakulatury, organizowanejjuzprzez

nas

z

powodzeniem w

latach

1

982-83

(propozycjete

ponownie

ztozylismy Ministrowi

w

pismiez

20 maja

^br.)-

do

tejporynieotrzymalismy zadnej odpowiedzi.

Po

tejniezbytoptymistycznejinformacji

mam

lepsza,wia-

domosc,

ale dlaCzytelnikbwinteresujacychsie

tematyka komputero

wa.

Ot6z

planujemy

w

naszejwspolnejredakcji przygotowanie

w

1

986

r.m.in.

dwoch numerow Horyzontow

Techniki

poswieconych

niemal

w

catosci„twardej"ⁱ„miek- kiej"mikroinformatyce.

Staramy

sietez

o

skorelowaniez

nowymi

inicjatywamiHT

majsterkowczowskich tematow mikrokomputerowych wZS.

Jesttojednak zadanie

dose

trudne.Hart

ducha

ⁱ

w tym wypadku

niepowinien

nas

opuscifi.

Tradycyjniejuz

- na

progujesieni

- przypominam wszystkim o

pazdziernikowymterminieodnowienia

prenumeraty ZS

ⁱ

HT.Optata zacaty rok1

986

jestniestety

wyzsza o 60

zt

od dotychczasowej

-

w wypadku Zrob sam wynosi 480

zt,

a w

wypadku Horyzontow

Techniki

-420

zt.

Ten

wzrost

ceny obu naszych czasopism

jestnizszy

od

wzrostu

cen

papieruⁱ ustugpoligraficznych.

Mata

tojednak pociecha.

Redaktor

Centrum

dwumiesiecznik majsterkowiczow

rokVI,nr5/32/,wrzesieri-pazdziernik1

985

^r.

MajsterkuJrazemznam/

Waraztatmajsterkowlcza Obrbbkacieplnaelemerrtdw

stalowych _ „

—

⁴

Pudetkonawiertla 5

Kram

zpomyslaml „ 6

Dtutowaniedrewna 8

Pitadoztqczy 10

Stacjonarnyuchwytwiertarki 11

PodSwietlanarysownica 11

Automatyczny, cyfrowymiernik

uniwersalny .... 26

Mlaazkanla

Szafkikuchenneinaczej 12

Sitkado kranow 15

Sposob 16

Stojakobrotowy 17

Firankiperfekcjonisty 18

Qiatda

ZROB SAM

13,43,47,58

Technoiogie

Szkleniestolarki 14

Mur bezzaprawy 64

Zalatw

sam

Udzielanielicencji 20

Buduja

dom

Kalendarzbudowy 22

Przadurlopem

Naprawasilnlka„Salut" 24 Zbieranie,uprawaiwykorzystanie

zlot

_

34

Nasze pojazdy

Tranzystorowyukladzaptonowy 40 Oswietlenieotwartychdrzwl 41 Oslona cewki zaplonowej 42 Zabezpieczeniepokrywysilnika 42

Fototechnlka

Elektronowelampy btyskowe 44

Opisy urzqdzehiusprawniehzamieszczane

w ZROB SAM

moga.byewykorzystywanewytgeznienapotrzeby

domowego

majsterkowania.Wykorzystywanieopisowdoinnych celow,

w

tym dodzialalnoscizarobkowej,

wymaga

zgodyautoraopisu.

Przedrukpublikacji(catosci lubfragmentow)zdotychczas

wydanych numerow ZROB SAM

^(odstycznia1

980

^r.)jest

dozwolony po uprzednim uzyskaniu zgodyredakeji.

W nastQpnym numerze

Fototechnlka amatorski statyw

^fo- tograficzny,

szyna do lampy

bty-

skowej

Warsztat majsterkowlcza napra-

wa spreiyn napedowych,

przysto-

sowanie przystawki

pilarki

B&D do

stolika

Ema-Combi, przyrzady

tra- serskie,

wiercerrieTDtworow pod zawiasy, przyrzad do tapetowania

Mleszkanie umeblowanie

tazienki,

sauna

Na dzlatce

ul

wielokorpusowy

typu

Langstrotha

Nasze pojazdy autoalarm,

kontro-

la

wyprzedzenia wytrysku paliwa w

silnikach

wysokopreznych,

wielo-

biegowa

piasta

„Shimano", pr^d- kosciomierz rowerowy

Buduje dom roboty w

^zimie,

^napra- wa fundamentow

i

scian

Zatatw sam swiadectwo

jakosci

Technoiogie

kafle

ozdobne, ramki

1

s

<

o

Do zabawy

Inaukl

Harmonijkaleporello 48

Chemlapraktyczna

Miedziowanieipowlekaniebrqzem .. 50

Kolakcjonaratwo

Usmiechnietaplastelina 52

Zagadka 53

Rozwiazaniazadaft z

ZS

2/85 53 Katalogamalora

Rdzenieferrytowedocewek

itransformatorow 54

Wadkaratwo

Usprawnienie kotowrotka 59

Nabezrybiuⁱrak ryba 60

Samradzl „ 63

Gwiazdki Wykonanie Narzedzia

* bardzo tatwe podstawowereczne

**

tatwe reczne rzemieslnicze

***

srednio trudne reczne¹elektronarzedzia

****

trudne specjallstyczneielektronarzedzia

*****

bardzotrudne specjalistyczne1maszyny

RedagujezeepbtHwyzonMwTecholkiRedaktor naczelny - TadeuszRathmaaz-cared.nacz.-Plotr Czamowski.sekretarzredakeji- Mieczyaraw Knypl z-casekr.red-AnnaDafrtwskaRedaktotzydziatow:

AleksanderDabrowski,Jacek Godera,Krzysztot Konaszewski,Andrze)Kusyk,WojclechRieger, Jan Grzegorz Szewczyk,JerzySzperkowlcz,Je- drzejTeperek,GrzegorzZdziech.Redakcjagra- ficzno-techniczna:TomaazKuczboraki, Elzbleta Slenk.

Sekretariat -AnnaGraczyk.

Adrosredakcjfcul.Swtetokrzyska14a, 00-950 Warszawa.akrytka1004.

Telefony:secretariat27-26-06, 27-47-37;redaktor naczelny27-26-06;z-cared.nacz.27-47-37;

sekretarz redakegi26-41-60.

Wydawca: WydawnictwoCzaaopiamiKsiqzek TechnicznychSIGMA.PrzedsiebiorstwoNaczelnej Organize^Technicznej.

Prenumeratapblroczna -240zt,roczna-480zl.

informacjio warunkachprenumeralyudzielaja,

mieiscoweoddziafy

RSW

..Prasa-Ksiazka-Ruch"

orazurzedypocztowe.

PrxyjmujemyrOwnlezartykuty niezamOwtone.

ZaatrzegamysobieprawoakracaniaIadiuatacji tekstbw.

INDEKS38396. Naktad200000egz.

Skladtechnlka.fotoskladusystememEurocat- WydawnictwoNOT-SIGMA.

Druk - WZGral.

w

Warszawle.Zam. 6990.N-26

ZS5'85

Obrobka cieplna elementow stalowych

|

S

CO

CO

ZS5'85 »»L

4 S

W

^kolejny

m

artykule zcyklu opisujacego

wy

posazeniei

zasady

pracy

w amatorskim

warsztacie

mechani

kiprecyzyjnejza

jmujemy

sie

obrobkq

cieplna.;

wy

zarzaniem zmi<?kczajgcy

m

,hartowan iemi

odpuszczaniem

stall.

Wlasciwoscimechaniczne wyrobbw stalowychzalezqnietylkoodskladu chemicznegostopu,z^jakiego zostaty wykonane(np.procentowej zawartosci wegla),leczrowniezod jego

wewne-

trznejstruktury.Spos6b nadawania odpowiednich wlasciwoscistopomme-

taliprzezichogrzewanie,anastepnie ochtadzanie

w

scisleokreslonysposob -co powodujezmianeichwewnetrznej struktury- nosinazweobrobkicieplnej.

Najczesciejstosowanymizabiegami obrobkicieplnejstallsa.:wyzarzanie zmiekczajaceoraz oraz ulepszanie cieplne,polegajace gtownienaharto- waniui^odpuszczaniu.

Wyzarzaniezmiekczaja.cepolegana wygrzewaniustali

w

temperaturze

Opilkimiedtians

Tablica1.Barwypromlenlowaniastall

660...710'C,anastepniepowolnym chlodzeniu

w

powietrzu.Przekroczenie podanej temperaturywywotujenieko- rzystnezmianystrukturyelementusta- lowego,anadtopowodujewytworzenie najegopowierzchnigrubejwarstwy tlenkbw,zwanejzendra,.

W

warunkach amatorskich,gdyniemoznapostuzyc sieurzadzeniamidowytwarzaniascisle okreslonejtemperatury(piecehartow- nicze)ijejkontroli(pirometry),zabieg wyzarzaniamoznaprzeprowadzi6

w

plomieniu lampki spirytusowej,obser- wujacbarwepowierzchnielementu stalowego(tablica1 ).

Jezeliwyzarzany elementjesttak maty, ze obserwacjabarwypowierzchnijest niemozliwa(np.watek,

w

ktorymnalezy wstawicutamanyczop).a ponadtoza- chodziniebezpieczehstwojego prze- grzania.nalezy tenelement umiescic naptytcedoobr6bkicieplnej(por.ZS 6/84,8. 7,rys.14),

Madac

obokniego- dlapordwnania -kawatek oczyszczo- nejpapierem sciernymblaszkistalowej (rys.1 ),np.odcinekzuzytejsprezyny zegarowej.Zastosowanieptytkiumozli-

*iaponadtopowolnechlodzenlewy- zarzonego elementu(poodsunieciujej

znadplomienia lampki spirytusowej).

Ogrzewaniedrobnychelement6w

w

celuichzmiekczeniapowinnotrwacok.

1 minuty.Intensywnosbogrzewania - przedmiotunaptytcemozebyeregulc-

wana

przez ustawienie^jejna odpowle- dniejwysokosci nad ptomieniem. Umie- szczenieptytkizbytbliskoptomienla powodujeobnizenietemperatury ogrzewania.

Hartowaniepowodujeznacznepodwy- zszenietwardoscistalioduzejzawar- tosciwegla (powyzej0,5%).Polega ononaogrzaniustalidotemperatury 800...820'C,anastepnie szybkim ochtodzeniudotemperatury otoczenia przez zanurzenie

w

^wodzieluboleju.

Abyuzyska6duzarownomiernosc chtodzenianalezystosowa6

wode

swiezo przegotowanq,awiec pozba- wiona rozpuszczonych

w

niejgaz6w.

Niewielki,kilkuprocentowy dodatek sody powodujezwiekszenie intensyw- nosci chtodzenia,co

pomaga w

uzys- kanlu duzejtwardosci hartowanych mafych przedmiotow.Jezeli nie jestwy-

Tabllca2.Temperature odpuazczanla^stall

Odpusz- czanie

Tempera-

tura w'C ^Celzabiegu

Nlskie Srednle

Wysokle

150-270 270-400 400-800

usuniecie naprezert uzyskanieduzej sprezystosci poprawaudarnosci

Tablica3.Barwynalotowestall

Barwa Temperaturaw'C ^Barwa Temperaturaw'C

BlatoZMta 1250-1350 Slomkowa 220

1

Jasnozbtta 1150-1250 Zottobrfizowa 240

Ciemnozotta 1050-1150 Brazowoczerwona 255

mm

irjttoczerwona 880-1050 Fioletowa 280

Jasnoczerwona 830-880 Ciemnoniebieska 290

Jasnowlsnlowa 800-830 Niebieska 300

Wisnlowa 780-800 Jasnoniebieska 310

Ciemnowlsniowa 750-780 Szaroniebieska 320

Ciemnoczerwona 650-750 ^Szara 330

magana

duza twardosc,toprzedmioty mogabye chtodzone_wolniej,np.

w

wo- dziezdodatkiemglicerynylub

w

^oleju.

Abypredkoscchtodzeniamatych przedmiotowbyla wystarczajaca, nale- zymozliwieszybkoprzeniescjezptytki.

nakt6rejbylyogrzewane,docieczy chtodzacej.Skutecznym sposobem

jestprzeniesienieptytkipoogrzaniu nad pojemnikzcieczachtodzacaiprze- chylenieptytkitak,abyprzedmioty spa- drydonaczynia.Przenoszenieprzed- miotow pesetajestniewtasciwe,gdyz powodujeniekontrolowaneodbieranie ciepta,atozmieniaprzebieg obrobki cieplnej.

W

celunadaniazahartowanymprzed- miotomstalowym odpowiedniej_sprezy- stosci,przy zmniejszonejtwardoscilub nawetpozostajacejna tym

samym

po- ziomie, stosujesieodpuszczanie.

Na

ogotjest tokonieczne,gdyz zahartowa- ne przedmiotymajqznacznakruchosc.

Odpuszczanie polega naogrzaniu przedmiotu doscisleokreslonejtempe- ratury_(tablica2),przetrzymaniu

w

tej

temperaturzeprzezpewienczas, a na- stepnie ochtodzeniu.Stosowanapod- czas odpuszczania temperaturajest tak mala,zekontrolajejwartosci przez obserwacjebarwypromieniowaniasta- jesieniemozliwa.Totezdosprawdze- niatemperatury odpuszczaniawyko-

rzystujesiezjawiskopowstawaniana powierzchni ogrzewanych,cienkich stalowych przedmiot6wbarwnychpo- wtok,tzw.barwnalotowych. Odcienie barwnalotowychiodpowiadajaceim temperatury ogrzewania saprzedsta- wione wtablicy3.

Aby wygodnie obserwowac barwyna- lotowe, trzebapowierzchnie przedmio-

tulub blaszki kontrolnej(por.rys.₁

)

oczyscicprzed ogrzaniemdrobnoziar- nistympapieremsciernym.Odpu- szczaniebardzo matychelementow (wkrety,kotki,sprezynkiitp.)jest klo- potliwezewzgledu natrudnosci z osia- gnieciemrbwnomiernegoogrzania, na- wetprzystosowaniuptytkidoobrdbki cieplnej.Abyuzyskacpozadanyefekt nalezydrobne elementy umiesci6

wew-

nqtrzrurkimetalowej wypelnionej^opit- kami miedzianymi_(dobrzeprzewodzq

ciepto).Proste urzadzeniedo ogrzewa- niadrobnychelementow_{jestprzedsta-} wione narys.2.Jezelirurkajestwyko- nanazestali,tooczyszczona papierem sciernymjejpowierzchniaumozliwia wygodnakontrolebarwnalotowych, a tym

samym

sprawdzanie temperatury ogrzewania.

A.D

Przechowywanle

wiertet

w

specialniedla nichzaprojekto

wany m

pude*ku bardzo porzqdkuje podreczny

warsztat majsterkowiczaI

usprawnia

postugiwaniesiewiertarka..

A

nietrudno_Jezrobic.

Pudetko na wiertta

Pudetko umozliwiaprzechowywanie

wiertetpodstawowegozestawu -

1 ...10

mm

co1

mm.

Popodniesieniu

jegowieczkawierttaprzyjmujapozycje pionowa_{(rys. 1).}

Zasadnicze elementy pudetka pokaza- no narys.2.

Dwa

klocki1i2,miesz- czacewiertta,nalezyuksztattowac

wg

rys.3ztwardegodrewnalubtekstolitu.

Sredniceotworbwnawierttapowinny bye wieksze o0,5...2,0

mm

odsrednicy wiertta.

2blachy stalowej lub mosieznej, gru- bosci ok.1mm,nalezywyciad

dwa

taczniki3

wg

rys.4.Z twardegodrewna

lub tekstolitutrzebaz koleiwyciac

dwa

klocki415

wg

rys.5i6,zabezpiecza- jacewierttaprzedwypadaniemz kloc- ko

w

¹ⁱ2 po zamknieciupudetka.

Sama obudowe

robl siezesklejkilub tekstolitugrubosci4mm.Sktadasie

onaz

bok6w

6,7,B\9,dna10iwieczka

1 1.Wymiary obudowy podanonarys._7,

asposobjejwykonaniailustruje rys.8.

Montazpudetkaodbywasie

wg

rys.2.

Dwa

klocki*i2taczysieblaszkami3i

cienkimigwozdzikami(wkretami)o srednicy ok.1

mm

tak,abyruch kloc-

k6w

na..zawiasach" ztacznikow 3 odbywatsiebezoporow. Nastepnie klockiJi2trzebaumiescic

wobudowie

izbi6gwozdzikami 12tak,aby mozliwe byloswobodneodchylanieklock6wdo pionu.Zkoleitrzeba przykleitnadnie pudetkaklocki4j5.

Ostatnimiczynnosciamisa:przymoco- wanie sznurka 13dtugosciok.35

mm

doklocka1iwieczka11

w

miejscu po- kazanymnarys.1orazprzymocowa-

nie

samego

wieczka

wg

rys.8.

,

Zabezpieczeniem pudetka przedotwie- raniemsiemozebye

gumka

recepturka zatozona na pudetko na wyskoscikloc- k6w4i5.

Janusz

Tomczyk

HiejscepnSBJSS

8

B5

s

Kram z pomystami

W tym nowym

^dziale,

adresowanym do

zaa

wansowanych ma

jsterkowicz6w, za

mieszczamy

jedynie

pomysty

przy

rzadow

Iuspra

wnieh

warsztatowych. Praktycznych rozwiazah

oczeku jemy

wtasnie

od

Czytelnikdw.

Opraco wane

przez

Was

prototypy,

wraz

z

technology,

dokumentacja

rysunkowa,

opisem montazu

izasad uzytkowania, jestesmy

gotowi prezentowad

na

tamach Zr6b sam,

nagradzajac zar6

w

noautorstwo publikacji,jakifaktyczne

(udokumentowane

fotograficznie)

wy

konanief

unkcjonujacego

oryginatu.

Redakcja

Naprawa

uszkodzonych gwintdw

Srubyiwkretyz miekkich materlaidw, takich jaknp.mosiqdz,sadosenie- trwateze wzgledu na tatwoscodksztal- cenia gwintupod

wptywem

obciazenia.

Zdeformowany(aleniezniszczonydo kohca)gwintzewnetrznymoznalatwo odtworzyt,jeslidysponujesieprzyrza-

dem

przedstawionym narys.1.Sklada sieonz korpusu,doktoregoprzymoco-

wany

jestoddotu(wdowolnysposob)' wspornik orazz zespotudwochszczek:

nieruchomej,zwiazanejze wsporni- kiemorazruchomej,osadzonejnakoft- cutrzpienia,przechedzacegoprzez otwor

w

korpusie.Szczeki

moga

bye potqezone:nieruchoma-ze wsporni- kiem,ruchoma-ztrzpieniemzapo- srednictwem kolkdwlubwkretbw.Tyl-

naczesctrzpienia,omniejszej sredni- cy, jestgwintowanaⁱwspotpracujez gwintowanym otworem

w

korpusie,a najejkoiicuznajdujesieradelkowane pokretlo.Szczekipowinny bye przesu- nietewzgledem^siebieopotskoku od'warzaneoo awintuimiec

w

nrzekro- Cztii

naprawiana

Obejma Wkladki blaszana

tnace

Wkretyspelniajqce funkejeosi

Otwory

35'85

6

juksztalt trojkqtny,odpowiadajacyza- rysowitego^gwintu.

Wkretpoddawanyregeneracjiwprowa- dzasie,miedzy szczeki,zaciska(zapo-

moca

radetkowanegopokretla),anas- tepnieobraca azdoodtworzeniaprawi- dtowego^ksztattugwintunacatejwy- maganejdlugosci.Wyposazajqcprzy- rzqd

w

kompletwymiennychszczek, moznaodtwarza6

w

tensposobuszko- dzonegwintyr6znychrodzajiw.

Swego

^rodzajuodpowiednikiemprzed- stawionego wyzejprzyrzadu,przezna- czonym doregenerowania uszkodzo- nychgwintbw(wewnetrznych)

w

otwo- rachjestnarzedziewidoczne narys. 2.

Sktadasieonoz

dwoch

lekkowygie- tych dzwigni,zakohczonychz jednej stronydrewnianymirekojesciami,az drugiej-osadzonymiwahliwiena osiachwktadkami skrawajqcyml.Oby- dwie dzwignie sa

zamocowane w

bla- szanej obejmie, ktbrarbwnoczesnie ustalaichwzajemnepolozenie.Obejme moznazrobic(wgrys. 2)przez docis- nieciedosiebiedwoch pasowblachy.

Korpus

S:c:$ka ruchoma

Szafka nieruchoma

Pokretlo Sra

regenerowana

lekko odgietychna kohcach.

W

obydwu pasachnalezyjednoczesnie wywiercid szereg rdwnomiernie rozstawionych otworow,przyczymotwory

w

jednymz pasowpowinny bye mniejszeniz

w

dru- gimidodatkowonagwintowane,aby caloscmoznabyto skrecic wkretami.

Srodkoweczesci tychwkretbwspet- niajairownoczesniefunkejeosiobrotu dzwigni,osadzanych

w

obejmie.Roz- stawienie tychosidobierasiestosow- niedosrednicykalibrowanegootworu, wykorzystujacdo osadzeniadzwigni

dwa

odpowiednio rozstawione otwory

w

obejmie.

Postugiwaniesienarzedziem_jestpros- te.Na kohcachdzwigninalezyzamoco- wac„grzebieniowe"wkladkiskrawajq- ce,oksztatcieodpowiadajqeym^zary- sowiregenerowanegogwintu,nastep- nie rozchyiic rekojesci,wprowadzid wkladki

w

otwor,zacisnacrekojescii

obracac przedmiotobrabiany.Zacis- niecierekojescipowodujedocisniecie wkladekdopowierzehniotworu, a obrot przedmiotuumozliwiaodtworzenie zdeformowanegogwintu. Dzieki wahli-

wemu

^osadzeniuwktadekmoznanimi kalibrowacotworyzgwintemo taklm

samym

skoku. aleroznychsrednicach.

W

wypadkugwintdw o rbznychsko- kachisrednicach znacznierozniacych sieodsiebieniezbednajestwymiana wkladekiumocowaniedzwigni

w

innychotworach obejmy.

Innym przyklademrozwiqzania proble-

mu

regeneracjiuszkodzonegogwintu

w

otworze saoferowane na Zachodzie wkladki..Heli-Coil",niezastapione

wowczas, gdygwintjestnienaprawial- ny(nasta.pilyubytki),aczesczuszko- dzonym gwintemzbytduzaⁱzbytdroga dowymiany. Wkladkite(rys. 3),wyko- nywanezespecjalnejstalichromowo-

-niklowej,majqksztaltsprezynsrubo- wychoodpowiednim skokuiprzekroju zwojow.

W

celunaprawieniauszkodzo- negogwintu rozwiercasieotworna odpowiednio wiekszqsrednice,na- stepnieponowniegwintujeⁱna zakon- czeniewkreca wkladke.Wewnetrzna powierzehniazwojowwkladkitworzy gwint,

w

ktorymoznawkrecicwspol- oracujqcyelement-wymiarywkladki sabowiemtakdobrane,zewielkosc

nowego

gwintujestidentyczna,jakpo- przedniouszkodzonego.

Uchwyt

paskow klinowych

Wymiana

paska^klinowego

w

przeklad- niniemajacej naprezaczatoczynnost

ktopotliwa,wymagajacana ogolpolu- zowaniapaskaprzez^zblizeniedosie- bieobydwuwspolpracujacychkolprze- kladni.Wielu majsterkowiczow zdejmu-

jejednakpaskibez tegozblizania, nie- jako,.na slle".czestoprzy uzyciuwkre- takaczy innegopodobnego^narzedzia.

Czynnosctemoznaulatwic przez za-

Ifymenka Taraaoporom

Wzmocmcme

_1

Preto przekroju

okrqglym Bekojeid

stosowanie prostegonarzedzia,Ktore-

gopodsta

wo

wa.czesciajest preto przekrojuokra,glym,z jednej strony osadzonyobrotowo

w

rekojescidrew- nianej,a z drugiejzakohczonywaska, rynienka,,stanowiqeguchwyt paska.

Rynienkenalezyprzyspawac dopreta.

Przesuwaniusie rekojesciwzdluzpreta zapobiegajqtarczeosadzonena

mm

na wcisk.Czescpreta,

w

poblizurekojes-

ci,jestusztywnionaprzyspawanymka- walkiem plaskownikalubpaskiembla- chy.Sciankibocznerynienki,wygietej z blachy,powinny tworzyckat36".

W

celu zdjeciapaskawprowadzasie

podniegorynienke,a nastepnierecz- nieobracaprzekladnie.

W

^chwili,gdy rynienkawchodzi wrazzpaskiem na koto,rekojescprzyrzadu nalezy prze- chylitpotukukuosikolapasowego.

Pasekzostaniewtedyusunietyzrowka kolai

moze

byeswobodniezdjetybez jakichkolwiek trudnosci.Zakladanie paskaodbywasieprzywykonaniutych samychczynnosci

w

odwrotnejkolej- nosci.

Zaokraglanie krawedzi

Poobrobcewatowiotwor6wwalco- wych

wymagane

jestczasaminietylko gratowanie(usuniecie zadziordw), alei

rownomiernezaokraglenie krawedzi.

Dotegozabiegumozna zastosowac narzedzie sktadajacesiezwalcowego

trzpienia zwykonanyminadoleuchami oraz zdwochnaprzemianleglychra-

a)

Obejma btaszana

Segment icierny

Wykonywanelaokrqglenie '

\

— _M

b)

Ramie sztifujqce

Przeciwwaga

Wykonywanelaokrqglenie

mionszlifujacych,zamocowanych wa-

hliwie.Uchamozna przyspawaclub przykrecicdotrzpienia;

w

tymdrugim wypadkuniezbednejestjegowczes- niejszepodfrezowanie.

Kazdezramionszlifujacych skladasie zwkfadkisciernej (ktbra

moze

byenp.

mata osetkkalubjejczesc) oraz z obej-

my

blaszanej o przekroju ptytkiego ceownika,

w

ktorawktadkatajest wklejona.Walcowytrzpiennarzedzia wktadasie

w

uchwytwiertarki.Wtacze- niejejpowoduje, ze ramionaszlifujace ukladajasiepod

wptywem

silyodsrod- kowej poziomo,_takzepo dosunieciu do przedmlotu,

w

ktorymnalezy zaokraglic krawedzie otworu_{(rys. a),wktadki} scierne stykajqsienajpierwzjego po- wierzchniaczofowa.Przy zagtebianiu sienarzedzia

w

otwor ramionascierne

..sktadajqsie"iwykonuja,rownomierne zaokrqglenie jego krawedzi.

Obrbbkakoiicowekwatow odbywasie podobnie, ztym zedoblaszanych obejm segmentowsciernych nalezy uprzedniozamocowac(np.wkretami) usytuowane prostoo^le donichprze- ciwwagi_{(rys. b).}

W

obejmachmuszq bye

w

tymwypadku wykonanegwinto-

wane

otwory,umozliwiajacetakiemo- cowanie.Pozatozeniuprzeciwwagi

wlqczeniu obrotowwiertarkiramiona szlifujacezajmapotozeniebliskie pio-

nowemu

(niewielkikgtostry

w

stosun- kudoosiwatul,apozetknieciu sie_z watemzacznasie„rozchodzic"na boki,wykonujac rownomiernezaokrq- gleniezakohczeniawatu.

Klucz nasadowy

z elementami sprezynujacymi

Znacznymutrudnieniem przy poslugi- waniusiekluczaminasadowymijest koniecznosc przytrzymywania odkre- canych(lubdokrecanych) nakretekczy srub

w

celuichzabezpieczenia przed wypadnieciemzgniazdaklucza.Ko- niecznosctakawystepuje czesto

w

pierwszejfaziedokrecaniaiostatniej fazieodkrecania, przyczymczynnosci te

moga

byeszczegolnie trudnedo^wy- konania,gdy^otwbrna srubelubwysta- jacasrubapodnakretka. znajdujasie

w

miejscachtrudnodostepnych.

Trudnoscitychmoznaunikngcprzez niewielkaprzerobkeklucza,polegajaca nawykonaniu podtocznia na zewnetrz- nejpowierzehninasadyiwsunieciu na topodtoczeniepierscieniaztrzema elementamisprezystymi,wchodzgcymi

w

wyfrezowania

w

powierzehniczoto- wejkluczafwyfrezowaniatenalezywy- konadprzezzamontowaniempierscie- nia).Pierscieft,

mocowany

nastepnie do korpusu_kluczakotkiemlubwkre- tem,mozna wykonatzfragmentucien- kosciennejtulejkilubcienkiej rurki sta- lowej,nacinajacgowzdtuz

w

szesciu miejscachilekkozaginajacotrzymane wqskie_paskitak,abysprezynowary.

Przy wprowadzaniunakretki lubsruby

w

gniazdo nasady, elementy sprezynu- jace uginajasie,..przepuszczajqc"je

w

gfqb gniazda, alepotemwracaja

w

potozeniewyjsciowe, uniemozliwiajac ichwypadniecie.

Pierscieh

Wyfrewwa/iie Clemenl spreiysly w pmtmhniuolowej I

mocujqcy

Piericien

Ctti6chwytowa '_klucza

Jlementy spreiyilt

Osttzenie wiertef

Reczneostrzeniewiertetkretychwy-

maga

duzejwprawy,jestnaogotpraco- chtonneiniezawszezapewnia doklad- ne odtworzeniewtasciwej geometrii ostrza.Przyrzaddoostrzeniawiertefo roznych srednicach sktadasie zgrubej ptyty,

w

ktorejwywierconesa otwory prowadzacewiertfa(kazdyotwor o innejsrednicy) orazzesciernicyostoz- kowej powierzehniroboczej.

Do

nape-

Wtertlo

—

-=S.

ostnone

Otwory wplycie

Plyta

Walcowa aescchwytowa

dusciernicymoznawykorzystacsilnik zwyklejwiertarki recznej,mocujqcwal- cowa kohcbwkeprzyrzgdu

w

jejuchwy-

cie.Ostrzonewiertfowktadasie

w

otwor o odpowiadajacej

mu

srednicyi

lekkodociskadosciernicy.Podwpty-

wem

tarcianastepujeobrotwiertfaz rownoczesnymszlifowaniemjego ostrza.Podkladka_zwycieciami,zamo- cowana dodolnejpowierzehni czofowei pfytyprzyrzqdu,zabezpieczawiertfo przedzginaniemsi?

w

stroneosi przyrzqdu.

Usu wanie zadziorow

Przywykonywaniu otworowprzeloto- wych

w

ceownikachiinnychprzedmio- tachopodobnymksztalciekonieczne jestczasemusunieciezadziorow (pow- stafychpowierceniu)rowniez na

wew-

netrznych,trudnodostepnych powierzehniach.

Do

tegocelumozna uzycnarzedziaprzedstawionego na rys.a.Moznajezrobic zwalcowego

trzpienialubpreta,przyczymjego srednlcapowinnaodpowiadatsrednicy otworu

w

ceowniku.

W

trzpieniu (pre- cie)wykonujesiewzdtuzny rowek,np.

frezem tarczowym.i

w

rowkutym osa- dzasienaosiwqskie,podtuzneostrze oprzekroju prostokata.Po zamocowa-

niu trzpienia

w

uchwyciewiertarkiiwta- czeniu obrotow, ostrze przyjmujepod

wptywem

sityodsrodkowejpolozenie jaknarys.b,coumozliwiawprowadze-

niego

w

wykonywanyotwdr(rys. c).

Przydalszymzagtebianiusie

w

otwor ostrzeprzyjmuje potozeniepionoweⁱ

w

tejwfasniepozyejijegodolna,obu- stronniezaostrzona czesc oksztalcie

„ptasiegodziobka"usuwazadzioryz dolnej,wewnetrznejscianki(rys. d).

Usunieciezadziorowzesciankigbrnej nastepuje

w

trakciewycofywania narzedzia.

b, d

'i\

(MatZJfc

WytnnmnynimtK CKwrvk \y

Ogladajac

dzieta

dawnych

cio^li,stolarzyisnycerzynie

zawsze uswladamiamy

^sobie,ze

wykonano

Jewytacznieprostymi narzedziami:siekiera, cieslica,osnikiemIdtutami.

W

^katedrze

pelpiiiskiejJedna^{z XVI-}

wiecznych

stalljest

ozdobiona

ptaskorzezba przedstawiajacastolarza.

Obrabia on drewniany

ship dtutem, pobijajac

go

mtotklem-pobijakiem. Zaro

wno

dtuto,jakipobijakz ptaskorzezby niewlele^rozniasie

od

narzedzi

wspotczesnle uzywanych.

Nalezy

domniemy

wad, zerdwniez technika dtutowanianie ulegtaistotnym

zmianom.

Wy

korzystujacwiec

w ^domowym

^warsztacie

doswiadczenia dawnych mistrzdw mozna

^prostyminarzedziami

wykona6

starannieidoktadnie ztozone

wyroby

zdrewna.

Dtutowanie drewna

Dlutamimoznaobrobicztozonepota- czenia,wykona6gtebokieotworyI

gniazda,wreby, wregiiodsadzenia, precyzyjneornamenty,atakzewygla- dzibiwyrdwnactrudno dost?pneipro-

fHowepowlerzchnie.Niezbednajestdo tego^cierpliwoscoraz precyzja narze- dzlairak Poprawnedtutowanieto przestrzeganiezasad^obrbbki.

W

mysi

pierwszej,podstawowejzasady,dtuto uzytedoobr6bkidrewna powinnobye bardzo ostre-jakbrzytwa.Ostrzenie jestzmudnaipracochtonna czynnoscia

idlategoniezawszestolarzamatorsta- rannieprzygotowuiedtutodopracy.

Ostrzezleprzygotowanegodtutaopor- niezagtebiasie

w

material,trudno oddzielawior,narzedziepodrywaⁱza- ginawtokna.drewno pekaⁱjestodtupy- wane.Abyutatwitsobie prace -amator mtotkiempobijadiuto,alebardzotatwo

tracikontrolenad obrbbkq.Nie podtrzy- mujac

w

dtonibrzeszczotudtuta,trudno prowadzibje

w

zamierzonymkierunkuI

oddzieiacwarstwedrewnawlasciwej gruboscl.

StaranneiprawieniewidoczneD0I3- czeniemoznawykonac, uzywajqcdo dtutowaniatylkobardzo ostregonarze- dzia.

Najlepszymsposobemupewnieniasie,

czynarzedziejestdostatecznie ostre jestprobanacieciaostrzemdtutacien- kiegopaskapapieru,podtrzymywane-

gow

dtoni(rys. 1).

Jesliostrzebeztrudu przecinapapier, znaczyto,zedtutojestdobrze naostrzoneimozna gouzyc.

Naostrzoneatutojestniebezpieczne.

Nierozwaznyruchprowadzi nieuchron- niedogtebokiegozranienia.Dlatego

w

mysldrugiejzasady dtutowanianie

wolnopodczasobr6bkiumieszczac rekilubinnejczesciciatana^liniidziata- nia ostrza.Niewolnotezpodtrzymywac obrabianego przedmiotudloma przed ostrzem(rys. 2),boprzynieznacznym chocbyposiizgu dtutamoznabolesnie sie zranid.Trzebatakstanacprzywar- sztacielub stole,na ktorymzamocowa-

5'85

8

Nadmiar

Odpad

Kqlpuyloiema

8

nyJestobrabiany przedmiotiprzyjqc takq pozycje,abyniedtutowac

w

kie- runkudosiebieiniepracowacz ostrzemskierowanym

w

kierunkututo- wla.

W

^czasieprzerw

w

pracyniewo!no wktadacnarzedziadokieszeni ani ktascgona krawedzistolu.Olawtasne- gobezpieczenstwanalezytrzymac obierecez dalaodostrza.Jesttomoz-

Ii

we

tylkowtedy,gdy

w

czasiepracy dtuto je&tpodtrzymywaneobura.cz,

w

sposobpokazanynarys.3.Prawareka nalezypewnieuchwycictrzonek, a lewa,prowadzicbrzeszczot,podtrzymu- jacgounasady.Takisposobuchwyce- nia dtutazapewnianietylkobezpiecz- na,aleidoktadnaprace.Ostrenarze- dziabeztruduskrawa^drewno,oddzie- lajgccienkiewiory,ado przesuwania ostrza

w

drewniewystarczynaciskdto- ninatrzonek.

Lewa

reke,podtrzymuja.- ca brzeszczot, opierasienaobrabia-

nym

przedmlocie. Oziekitemumozna doktadniekontrolowacruch ostrza

w

materlaleigrubosc oddzielanegowio- ra,gtebokosb wcinaniaostrza

w

drew- no,atakiepredkoscirdwnomlernosc ruchunarzedzia.Taktrzebatrzymac dtuto,chcacdoktadnie obrobicelement naiadanywymiarorazwygtadzi6iwy- rbwnacpowierzchnle.

Podczaswybieraniagrubszychwarstw drewna,przecinaniasekowlubstrefy przysekowej.przecinaniazwartychsto- j6w przyrost6wrocznychitp.oporycie- ,

ciasaniekiedydoseduzeⁱdoichpoko- nanianiewystarczy naciskdtoni.Trze- bawtedyzmieni6sposdbtrzymania dlutaipobijac trzoneknasadadtoni,

w

sposob pokazanynarys.4.Mozna

wdwezas

doktadniekontrolowatsite pobljaniadtuta,atym

samym-

ruch ostrza

w

drewnie.

Przygtebokim wcinaniudtuta,wyblera- niudrewnaz gniazd, oddzielaniu du- zychkawatk6w drewna(przyksztalto- waniubrytywyrobulubele

me

ntowzla- cza)oporyc ieciasqjuzbardzoduzei

trzeba pobijacnarzedziemlotkiem -po- bijakiem(rys. 5).Niewolnopobijacdlu- tamlotkiemmetalowym. Trzoneknale- zy pobijacdelikatnie.takabystale kon-

trolowackierunekruchuostrzaietekty obrobki.Uzyskanie precyzyjnegocie- ciaprzy pobijaniu dtutamlotkiemwy-

maga

jednakduzejwprawy. Dlatepo stolarzeamatorzy powinni obrabiac drewno

w

dwochetapach:najpierwdtu- towanie wstepne,a pozniej -wykah- czajace. Przydtutowaniuwstepnym moznapobijac dtutomtotkiem.Trzeba jednakpozostawicczescmateriatu, prowadzacnarzedzie

w

odlegtosci

1...2

mm

odliniitraserskiej(rys. 6).

Bedzieto tzw.nadmiarnaobr6bkewy- kahczajaca-Przydtutowaniuwykan- czajqeymnalezy dlutouchwycit obu- raczⁱdoktadnie, wielokrotnie,niepo- biajajqcgomlotkiem,usuwaccienkiml wioraminadmiarmateriatuazdopo- wierzehniwyznaczonejliniami traser- skimi,jednoczesnie wyr6wnuja.ciwy- gtadzajacpowierzchnlewyrobu.

Kolejnazasada dtutowaniaglosi,ze obrabianyelementmusibye unierucho- miony. Niemozesieprzesuwac,skre- caclubobracac.Obrabiany przedmiot nalezypewnie zacisnqc miedzy szcze-

kamiimadla,zaciskamistrugnicylub stoluwarsztatowego,przytwierdzicdo stolusciskamistolarskimi,zacisnQC klinamilubsrubami naptycieoprzyrza- dowaniaitp.

Jakoscidoktadnoscobrobki zaleza takze od usytuowaniaostrza dtuta wzgledempowierzehni przecinanego drewna. Ostrze

ma

ksztattklina.Kiedy zaglebiasieje

w

material

w

kierunku wyznaczonymprzez dwusiecznakqta ostrza,tozgniecenieiuszkodzenie strukturydrewnanastepujepo obu stronachklina(rys. 7).Takprzeciete czescielementubedqmiaty obie po- wierzehniesilniezdeformowane,z za- gietymiizgniecionymiwt6knami drzew- nymi,bedq chropowateinierdwne.

Prawidtowepotozenie ostrzawzgledem kierunkuruchudtutapokazano na

rys.8.Powierzchnia brzeszczotu (ostrza),ta nienapierajqeana drewno, powinna bye odchylonaodkierunku dtutowaniapodniewielkimkatem

(3...5").Ka,ttenjestnazywanyka,tem przytozenia.Przy wygtadzaniuiwyrdw-

JO

I

e

3s N

nywaniupowierzchni,nawetjezelisil- niepodtrzymujesienarzedziemiedzy palcami,n ielatwoutrzymacwtasciwy kat przytozenia.Dlategostolarze pro- wadzadtuto ptasko, cataptaszczyzna brzeszczotu poobrobionejuprzednio powierzchni drewna. Leczprzyinnych rodzajachdlutowanianalezypamietac otakim ustawieniu ostrzadtuta,abyza-

chowacprawidtowykatprzytozenia.Na rysunku 9przedstawiono prawldtowe usytuowanie_ostrzadtutaprzywygta- dzaniugniazda.

Przy oddzielaniu wioralubprzecinaniu elementudtutozagtebia_sie

w

tkanke drzewna,napierajacnaniasilniedruga ptaszczyznaostrzaklina.Ptaszczyzna tanazywanajestptaszczyznanatarcia.

Taczesc drewna,na Moraoddziatuje ostrzeptaszczyznanatarciajestpo obrobcetakzniszczona,zetraciwar- toscuzytkowa.jestodpadem.

Przystepujacdodtutowania nalezy tak ustawicostrzewzgledemuprzednio wyznaczonychliniitraserskich,aby zniszczeniedrewnapodczasobrobki wystepowatowytqcznie

w

odpadowej czesci elementu.Prawidtowepotozenie ostrzapodczas dtutowaniapokazano narys.10.

Przydtutowaniuwykahczajacym, wy- gtadzaniupowierzchnioraz oddzielaniu cienkichwibrow podczas formowania brytywyrobu,nalezyusytuowacostrze wzgledemobrabianejpowierzchni

w

sposdb pokazanynarys._{1 1,}tj.ptaska czesciabrzeszczotu doobrabianejpo- wierzchni.Przywycinaniudrewnaz gniazd,przy oddzielaniuⁱodcinaniu grubychwarstwdrewnatrzeba usytuo-

wa6

dtutoskosnie,zeszlifowana po- wierzchniadoobrabianejptaszczyzny

(rys.12).

Abydokladniekorygowacpotozeniei

ruchynarzedziapodczaspracy, trzeba dtutopodtrzymywaboburacz.

Na

ry-

sunku13przedstawionopotozenie rak przydtutowaniu zewnetrznych,piono- wychpowierzchnilubskosnych

bokow

elementu.Narzedzienalezypodtrzymy-

wac w

nastepujacy sposdb:prawareka pewnie uchwycictrzonekinapieracna jegotytkciukiem,oprzebdtoh lewejreki o obrabianyelement,palcemwskazu- jacym objacbrzeszczot unasady, a od wewnatrzpodeprzecgokciukiem.

Dziekitemuprzy napieraniuprawareka natrzonekmoznajednoczesniekontro- lowacjegopionowelubskosnepotoze- nie,lewazas prowadzicbrzeszczot.

Podobnienalezypostepowacprzydtu- towaniupionowych,wewnetrznychpo- wierzchni(rys.14).

W

^czasieformowa- niaiwygtadzania krzywoliniowychpo- wierzchnizalecasiepodtrzymywaci

prowadzifi dtuto

w

sposdb pokazanyna rys.15.Brzeszczotnalezypodtrzymy- waclubpodpierac_catawewnetrzna

czescia. dtoni,lekko obejmuja.cgopal- cami.Utatwiatoprowadzenieostrzapo tukowejliniiciecia.Narysunku1

6

przedstawionosposobtrzymania dtuta ptaskiego przyobrobce powierzchni poziomych,_ana rysunku 17-podczas wyrownywanlaIwygtadzania powierz- chnipionowych.

W

obuwypadkach nalezytrzonek dtutauchwycicprawa

dtonia,a kciukskierowac wzdtuzosi narzedzia. Lewa, dtoh trzebaoprzeco bokelementu,obejmujacipodpierajac brzeszczotod spodu.Kohcamipalcowi

kciukiemnalezy lekko objac brzeszczot

'

odgory.Zdarzasie.zepoprzecieciu strefydrewna p6znegostojurocznego lubstrefyzzawitym uklademwldkien czysekaostrzedtutanapotyka nastre- femiekka drewna, o mniejszym oporze ciecia.

Wowczas

kciukiemlewejreki

moznaspowolnicruchbrzeszczotutak,

abydtutonieodskoczyto

w

niepozada- nymkierunku.Natomiastprzywygla- dzaniu(rys._{1 1)}nalezylewadtonia bar-

dzodelikatniedociskacbrzeszczotdo obrabianej powierzchni.

Opisalismypodstawoweutozeniadtoni przypodtrzymywaniudtutapodczas cieciadrewna.

W

konkretnychsytua- cjach,zaleznieod mozliwosciutozenia rakinarzedziawzgledemobrabianego przedmiotu, nalezymodyfikowacchwy-

ty.Narysunkach18i19 przedstawiono sposobypodtrzymywanianarzedzia przyobrobcednawrebu.

Podczasdtutowania otworu oostrych krawedziachmozna podtrzymywatⁱ prowadzic brzeszczot kciukiem

(rys.20),podobniejakpodczasscina- nianaroza(rys.21).Przy wybieraniu drewnazgniazdiusuwanianadmiarow doobrobki wykaiiczajacejmoznacata dloniakontrolowacgruboscodcinanej warstwydrewna(rys.22).

Scinajacnarozewzdtuz boku elementu lubwzdtuzjego czotamoznanieco zmienic uchwytⁱpracowabtak,jak to

pokazanonarys.23.Niekiedyuzywa

sie dtutadonacinaniapowierzchni obrabianychelementdwwzdtuzlinii

prostejlubdoprzecinaniaforniru, oklei- nyiinnych cienkich materiatow.

Mozna

wtedypostuzycsie listwaprowadzaca

(rys.24).Nalezytakdobrac grubosc listwy,abypodczasruchuostrzenie wystawatoponadgornajejpowierzch-

nle.Bezpieczniej bedzieprzymocowac

listwesciskiemstolarskim, adtutopro- wadzicoburacz.

Przy wycinaniurowkowdtutemztoba- kiemlubdtutami rzezbiarskimimozna podtrzvmvwacnarzedzie

w

sposobpo- kazany narys.25.

W

nastepnymartykulebedaopisane zasady dlutowaniadrewnaprzywyko- nywaniuelementdwpotaczehorazspo- sobywykonywanladtutamirbznych odmianpotaczeh.

Wojciech Sokotowski

Pita do ^ztqczy

S5'85

10

Przywykonywaniupotqczehnawczepy

pomocnym

narzedziemmozeokazab

Siepodwojnapita,pokazana narys.1 .

Narzedzietosporzadzone_jestzkom-

pletnejpitygrzbletnicy oraz zdodatko-

wego

brzeszczotuotakichsamych wy- mlarach.Pozostateelementy todwie sruby(

~ 0

8

mm)

znakretkami(najle- piejskrzydelkowyml)ipodkladkamioraa wktadkidystansoweikorekcyjne.

Jakwidac narysunku,

w

obu kohcach brzeszczotbw przewiercone sa otwory (podczaswykonywanlatejczynnosci brzeszczotymuszabyerownozesoba zlozone).

Wktadkidystansowestuzadozwiek- szanialubzmniejszaniaodstep6w_mie- dzybrzeszczotami.Zrobionesa,onez wzglednie twardegomaterialu(metal, tworzywosztuczne.drewno,sklejka).

fruba suskajqea

J.

Wkladka [nil dystansooa

mtodka kortkcyjna

Srreuaoty

\miadka dystonsowa IGNIAZDO

Wkladka korekcyjna

2L

^WCZEPU

Wazne

jest,abygruboscwktadki byta

w

kazdymmiejscujednakowa.Grubosc wktadki korekcyjnejpowinna bye rdw- natacznejgruboscidwbchbrzeszczo- t6wzuwzglednieniemrozwarciazebow

(najlepiejzmierzycszerokoscrzazu).

Wktadkidystansoweⁱkorekcyjnemu-

sza,byestosowaneparami oidentycz- nychgrubosciach,abyzachowacr6w- nolegloscbrzeszczotdw.

ChcacsporzadziCpotaczeniewklada siemiedzy brzeszczoty wktadki dystan- soweiwykonujeciecie(rys. 2).Pousu- nieciudtutemniepotrzebnegodrewna, uzyskujesiegniazdo.Abyuzyskac odpowiednidotegogniazdawczep,do- ktadasiedo^wkladekdystansowych wkladki korekcyjne.Powykonanlucie- ciauzyskujesiewczep.

Sporzadzajac komplet wkladekmozna utatwibsobiewykonywanierozmaitych ztacz.

Tadeusz

Got^biewski

Uchwyt

umozliwiajqcy

przy

mocowanie

wiertarki

do

blatu stotuznacznieposzerza

mozliwosci

wy

korzystania elektronarzedzia.Taki

uchwyt wchodzl w

sktad

zestawu Ema-Combi,

ale

stosunkowo

tatwo

mozna go

^zrobid

samemu

.

*

Stacjonarny uchwyt wiertarki

Wymiaryibudoweuchwytupokazano narys.2ifot.1.Zroblonogoztekstoli- tu,alezrdwnym powodzeniem mozna uzydnp.twardego drewna. Bardzo waznesa.

dwa

wymiary.

-_srednicaotworumocujacegokorpus wiertarki,wynoszaca 43±0,1

mm;

-griiboscuchwytu

w

gornej czesci

C=

25mm,dziekiczemupozatozeniu wiertarkimozna

mocowac

najejkorpu- siedodatkoweprzystawki,np.ostrzar- kedonozyinozyc(typuPRZgl

)czy

ostrzarkidowiertel(typuPRZf10)

.

Pozostate wymiarysa orientacyjnei

moga.byezmienione

w

zaleznosciod potrzeb majsterkowicza.Wartojednak pamietac,zepodstawa

samego

uchwy- tupowinnaby6natyleduza,byzapew-

niatastabilnosc przyrzaduimozliwosci

wykonania otwordwstuzacychdojego mocowania. Uchwyt mozna wykonacz jednegokawatkamateriatusfrezowu-

ja.cjegogorna czescdozadanejgru- bosci(rys.2)lubz

dwoch

czesci,jakto ilustruje rys.3.

Otw6r

0

43

±

0,1

mm

najlepiejwyto- czyt natokarce (pozamocowaniu ma-

teriatu

w

uchwycie czteroszczeko- wym).Praktyczniejsza,,chocprymityw- niejsza.metoda,,bedziezastosowanie tzw.otwornicydoduzychotwordw(pod warunkiem, ze

ma

sienarzedzieo odpowiedniejsrednicy).'

Oo

zaciskaniauchwytu nakorpusie wiertarkistuzysruba

M8

lubM6.Otwor podtesrube powinien byegwintowany

tylkona potowieszerokosci8.Nalezy pamietac,byprzytegotypurozwiaza-

4

niu naj'pierwwykonacotwdrpodgwint nacatejszerokosciuchwytu,anastep- nierozwiercicpotowe na

0

8mm.

Sredniceotworupodgwintdobierasie zgodniezuproszczona.metoda.:sredni- ca otworu=srednicagwintu x0,8.

Oopiero ponacieciugwintuwykonuje

sieprzeciecieszerokosci4mm.

Uchwytwraz ze sciskiemsrubowymdo jegomocowaniaorazkluczemdosruby zaciskajacejprzedstawiafot.4.

Tekstizdjecia

Wojciech

Rieger

Podswietlana rysownica

Przydasie

w domowym

warsztacie giowniedo przerysowywaniaskompli- kowanych schematdw.Jesttodrew- nianaskrzynka^przykrytaszyba-najle- piejmatowa.lubmlecznq.Rysownice wykorzystujesie

w

^tensposob,zena szybektadzle sierysunek przeznaczo- ny doskopiowania,a na nimczystypa- pierlubkalke techniczna.ⁱcatosc przy- plnaplnezkami do obrzezaobudowy lub przyklejaplastremdoszyby. Dzieki podswietleniuoddotuutozonynaszy- blerysunekjestczytelnyna przykrywa- iacym gopapierze.Wystarczy wiec wziad otdwekdorekiⁱprzystapicdo kopiowania.

Wewnqtrzobudowy,zrobionejzesklej- kigrubosci10

mm,

zainstalowanodwie zardwkio

mocy

15

W

^{potaczonerbwno-}

legle(obydwiezmatymioprawkaml E14).LepszymrozwiazaniembytoBy rdwnoleglezainstalowaniedwoch ma- tychswietldwek(np.po8W), ktdre wydzielajamalocieptaizapewniaja.

bardziejrdwnomierneoswietlenie.Doi- ng czescobudowywytozonoponiklo- wana.^blacha,,tworzqea. zwierciadto odbijajaceswiatto.Moznatakzepoku-

sic sieo umieszczenietarn lustrabadz zadowolicfolia,aluminiowq.

W

bocz- nych sciankachobudowytrzebawy- wiercidkilkaotwordwumozliwiajqcych przeptywpowietrzaiodprowadzanie ciepta.

Nazewnqtrzobudowyzainstalowano klawiszowywytaczniknadtynkowy,pod

ktdrypodtozonokawatekblachy.

Rozmiary rysownicy sadostosowane dowymiarowznormalizowanegofor-

matuA3.Kopiujqcrysunek omniej- szychwymiarach mozna czescszyby przykrycnieprzezroczystym papierem lubkartonem.

Andrzej

Janeczek

3

listeria modelarskoW'W

Siklo lub metapleks

*5mm jU

150

&

Szaf ^ki kuchenne inaczej

Krajowe

szafki

kuchenne maja zazwyczaj jednakowe

wzory,

Co prowadzl do

tego,ze wszystkle kuchnle

w typowych

blokach mieszkalnych wygladaja nlemal tak

samo. Okazuje

siejednak,ze urzadzajackuchnie

w nowym

mieszkaniu,

mozna

smiato

zaplanowac

rozmieszczenie szafekniekoniecznie

„pod

sznurek".

W

^kuchni

^od

^lat

uzytkowanej

taka

zmiana wydaje

siepozornieniemozliwa,aleItarn nietrudnojaprzeprowadzid.

Podajemy

zabiegiisposoby, dziekikt6ry

m

zupelnle no

we

kuchnle nabiora

cech

indywidualnych,astare,juz

nudne

^-

nowego

wyrazu.

Mozna

to zrobid

szybko

i

maty m

koaztem, zwtaszcza

gdy w domu

jest majsterkowicz.

Najtatwiejzmienicwygladszafokku- chennychmalujacjenakolorowo.Moz- na posluzycsielakieramiiemaliaminl- trocelulozowymi, farbami, lakierami lub emaliaminlnjnyml,atak»Atapaig (0^|jg

samoprzylepna- barwna,wzorzysta, albo imltujacadrewno.

Bardzowaznyjestdoborbarw;nadaja onestandardowej kuchniIndywidual- nychcech,odpowiadajacychgustom domownikow.

Kuchma

Dedzie wesola, gdywprowadzisie np.barwy:czerwo- na,pomarahczowa,ruda -na zasadzie kontrastu zpopularnabiatabarwa

scian.Dlatych,ktorzylubiaspokojne wnetrzabardziejodpowiedniebeda.ko- lory:zielony,granatowy, brazowy.

Innymsposobem,dziekiktoremuszafkl nabioraodmiennegocharakteru.jest czesciowalubcatkowitawymiana drzwiczek -nadrewniane.

Moga

tobye drzwiczkizlistewekutozonychpoziomo

(rys.1a)lubpionowo(rys.1b).Te

same

listewki

mozna

osadzic

w

ramiedrew- nianej(rys.1c).Spos6btaczenialiste-

wek

przedstawiononarys.2.Ale uwaga: drewno,z ktorego bedg-wyciete listewki,musibye dokladniewysuszo- neorazpozbawlonetakichwad,jak sekiczyniero

wnom

iernyprzebieg wlo- kien.Nledotrzymanietychwarunkdw doprowadzl po

pewnym

czasiedode- formacjidrzwiczek.

W

srodek ramy, zamiastlistewek,moz- na v/montowacbiatelubkolorowe

1d

1e

Rys.1.Roznarodzaj*drzwiczek-. a) zliste-

wekutozonychpoziomo,b)z^Iistewskuto- zonych pionowo,c)zlistewekosadzonych

w

ramie, 0) z szybka.wprawlona.

w

rame, e)zeskiejkioklejone)tkankiaIoeadzonej

w

ramie

Rys.2.Sposobwykonanla drzwiczekzII-

stew:a)konstrukejadrzwiczeklistewko- wych,b)pot^czenle listeweknazaktad, c) polqczenle listeweknaobcepioro

/

2d

1c

szybki(rys. 1d)albosklejke.Sklejke moznapozostawic

w

^{kolorzenatural-}

nym,tylkopolakierowaclubprzedtem dodatkowopobejcowac, anajlepiej okleicjafoliasamoprzylepna.,tapeta,'a

nawettkaninaimpregnowana(rys.1e),

w

^zaleznoseiodupodobanizasobnosci sktadzikumajsterkowicza.Zamiast tkaninyImpregnowanej, okt6ra trudno, proponujemyokleidsklejkepf6tnemi

kilkakrotniepokrycjelakieremwodo- odpornym.

Listewkiisklejkemoznabejeowac ogdlniedostepnymipreparataml. Mie- szajac sktadniki bejco rPznychkolo- rachuzyskasieciekawe,oryginalne zabarwienie drewna. Stosujac zwykte barwnikidotkanin(rozpuszczone

w

wodzie)moznaotrzymacdrewnokolo-

rowe(np.czerwone,zielone),przyza- chowaniujegonaturalnegorysunku.

Oczywiscie.wczesniej dokonujesie prdbnychbarwiertna niepotrzebnych kawatkach drewna,zktbregobedazro- bionedrzwiczki.Pamietajmy owtasci-

wym

zgraniubarw.

Szafkikuchennejasne(np.sosnowe)

lubclemniejsze,beda.wesoto wyglada-

fy,gdydodasiedonichrbznewykoii- czenia (uchwyty,listwy, poteczki, n6zki)

w

^kolorzeczerwonym,rudym, pomarahczowymlubzoftym.

Ciemne,_naturalnedrewnoszafek ku- chennych

wymaga

umiejetnegodoboru wykortczeiiidodatk6w.Bardzo dobrze prezentujasieciemne,drewnianeszaf- kinatiebiafychlub jasnobtekitnych scianiwykoriczeri (np.flazuryibla- tow).Takizestawkolorystyczny rozjas- ntaIpowieksza wnetrze kuchenne.

Wy-

Kohczenia

moga

by6szare,bezowe

ilbojasnozotte.Moznarozweselic wnetrzeakcentamibarwyczerwonej lubpomarahczowej.

Czesto unikasiezestawienia

w

jednym pomieszczeniumeblijasnychiciem- nych.Leczprzeztakiepotaczenie, jeze-

iizrobisietoumiejetnie,motnauzy- skacciekaweefekty.Naprzyktad szaf- kiwykohczonejasnym laminatemlub tapeta imitujacadrewno, a takzezjas- negodrewnamoznazestawic(na za- sadzie kontrastu) z polkami,przegrod- kami czylistewkami,zrobionymiz dre-

wna w

clemnymkolorze.

Zwykleliczbagotowychszafekku- chennychjestdostosowana dowymia- rdwkuchni.Urzqdzajacnowqkuchnie moznacelowokupic mniejszafekiuzu- petnicjeregalamilubszafka miwtasne- gopomystu,choc wydajesietomalo praktyczne. Jesttopropozyejadla tych majsterkowicz6w,kt6rzy chcieliby urzadziCwnetrzekuchennejaknajbar- dziejsamodzieinieinadac

mu

indywi- dualnywystroj.

Wowczas

liczbestan-