SENAT W ŚWIETLE PRAC NAD KONSTYTUCJĄ V REPUBLIKI Jako jeden z czterech, ulokowanych w obrębie egzekutywy i legislatywy,

insty-tucjonalnych filarów nowej architektury ustrojowej, francuska izba druga sta-nowiła istotne zagadnienie w rozpoczętych po objęciu funkcji premiera przez gen. de Gaulle’a pracach służących przygotowaniu głęboko zrewidowanej francuskiej ustawy zasadniczej. Samo istnienie na gruncie nowo powołane-go ustroju bikameralnej struktury parlamentu nie stanowiło obiektu szerszej dyskusji wśród uczestników prac konstytucyjnych aktywnych na poszczegól-nych etapach opracowywania tekstu konstytucji. Dwuczęściowa konstruk-cja organu przedstawicielskiego była już wtedy dobrze ugruntowanym kon-struktem ustrojowym, obecnym przecież w dwóch poprzednich wcieleniach Marianny, czyli w opartych na idei parlamentaryzmu monistycznego konsty-tucjach z lat 1875 oraz 1946. Utrzymanie izby drugiej w obrębie nowej struk-tury instytucjonalnej mocno zresztą akcentował sam gen. de Gaulle, o czym może świadczyć chociażby wieloaspektowa koncepcja ustrojowa wysunięta w przeddzień ustanowienia krytykowanej przez niego IV Republiki. Wobec powyższego uprawniony wydaje się pogląd, że w ówczesnych okolicznościach odrzucenie dwuizbowości parlamentu nie tylko nie stanowiło postulatu do-minującego, ale – inaczej niż dwanaście lat wcześniej – było poglądem, który z racji konsekwentnego w tym względzie stanowiska gaullistów nie miał naj-mniejszych szans na realizację. O niejednoznacznej ocenie unikameralizmu mógł zresztą świadczyć już przebieg prac nad konstytucją IV Republiki. Ich znamiennym epizodem było przecież zakwestionowanie w wyniku referen-dum pierwszego, przedstawionego przez komunistów i socjalistów, projektu

197 Ibidem.

konstytucji (przewidującego parlament jednoizbowy), a następnie uchwalenie projektu bardziej zrównoważonego (z parlamentem dwuizbowym), przygoto-wanego z uwzględnieniem także chadeckiego MRP.

Szczególna, określona w ustawie konstytucyjnej z 3 czerwca 1958 roku, procedura zastosowana w celu dokonania daleko idącej reformy ustrojo-wej, prowadzącej w rezultacie do powstania V Republiki, zakładała prezen-tację projektu przez rząd, a następnie – po zaopiniowaniu przez Radę Stanu – poddanie go pod ogólnokrajowe referendum, a zatem wyłączała parlament z udziału w pracach konstytucyjnych (dopuszczano jedynie udział jego przedstawicieli)¹⁹⁸. Wskazana ustawa konstytucyjna, wprowadzając – oprócz określenia trybu przygotowania i uchwalenia ustawy zasadniczej – ogólne wymogi, które powinna spełniać nowa regulacja konstytucyjna, nie odnosiła się w żaden sposób do przyszłej struktury legislatywy. Jeśli chodzi o proble-matykę władzy ustawodawczej, to akt ten ograniczał się w zasadzie do wy-mogu recepcji podziału władz oraz odpowiedzialności rządu przed parla-mentem. Odrzucenie koncepcji bikameralizmu nie byłoby więc sprzeczne z sygnalizowanymi wymogami ustawowymi jako „warunkami brzegowymi”

przygotowywanej reformy. Biorąc jednak pod uwagę to, że w wyniku decyzji parlamentu prace konstytucyjne miały być prowadzone pod auspicjami rzą-du wyposażonego w znaczącą swobodę działania, można uznać, że unormo-wanie odnoszące się do problematyki jedno- lub dwuizbowości stanowiłoby nadmierną ingerencję w planowany kształt procesu ustrojodawczego. Idea utrzymania izby drugiej została wszakże już w pierwszych dniach po powo-łaniu nowego rządu potwierdzona przez gen. de Gaulle’a¹⁹⁹, a następnie była podtrzymywana w trakcie początkowych, prowadzonych jeszcze w czerwcu 1958 roku, prac konstytucyjnych, które zaowocowały szkicowymi, i mocno wyrywkowymi, projektami nowej ustawy zasadniczej.

198 Przygotowaniem wstępnego projektu rządowego zajął się Komitet Międzyresortowy (Comité interministériel), którego kierownictwo objął gen. de Gaulle. W jego składzie znaleźli się m.in. Michel Debré oraz ministrowie stanu reprezentujący partie polityczne tworzące rządy IV Republiki. Ponadto ustanowiona została specjalna grupa robocza (groupe du travail), na któ-rej czele stanął Debré. Zespół ten miał proponować rozwiązania merytoryczne, stanowiące na-stępnie przedmiot obrad Komitetu Międzyresortowego, a także prowadzić prace redakcyjne.

Na kolejnym etapie przygotowany w ten sposób projekt konstytucji należało poddać dalszemu opracowaniu na forum Konstytucyjnego Komitetu Konsultacyjnego (Comité consultatif constitu-tionnel). Tworzyli go m.in. parlamentarzyści wyznaczeni przez odpowiednie komisje izb. Łącznie w skład komitetu weszło 39 członków. Dopiero w finalnej fazie prac nad projektem swoją opinię miała przedstawić Rada Stanu. Zob. B. Chantebout, Droit..., s. 384–385; F. Goguel, L’élaboration des institutions de la République dans la Constitution du 4 octobre 1958 [w:] M. Debré, N. Wahl (wstęp), Naissance..., s. 74; Ph. Ardant, B. Mathieu, Droit constitutionnel..., s. 338; M. Morabito, Histoire constitutionnelle..., s. 432–433.

199 Conversation avec le général de Gaulle le 6 juin 1958 [w:] Documents pour servir à l’histoire de l’élaboration de la Constitution du 4 octobre 1958, t. 1: Des origines de la loi constitutionnelle du 3 juin 1958 à l’avant-projet du 29 juillet 1958, La Documentation Française, Paris 1987, s. 235.

Struktury parlamentu dotyczył projekt poświęconych temu organowi artykułów konstytucyjnych z 27 czerwca 1958 roku. Miał się on składać ze Zgromadzenia Narodowego i Senatu, przy czym o ile izba pierwsza po-chodziłaby z wyborów powszechnych, o tyle izba druga miała być wybierana przez specjalne kolegium wyborcze oraz reprezentować wspólnoty teryto-rialne²⁰⁰. Pod tym względem proponowane regulacje były zbieżne z tymi, które zostały ostatecznie przyjęte. Można więc uznać, że w krótkim czasie wykrystalizowała się podstawowa struktura legislatywy, która stanowiła dogodny punkt wyjścia do dalszych, bardziej pogłębionych prac konstytu-cyjnych poświęconych temu zagadnieniu. Jednocześnie trzeba zauważyć, że projektowana konstytucja miała podtrzymywać realizowany w III i IV Republice model izby drugiej jako reprezentacji struktur terytorialnych pań-stwa, co można uznać za wspólny mianownik konstrukcji wskazanego or-ganu, który urzeczywistniano konsekwentnie od roku 1875. W dalszej fazie prac nad tekstem ustawy zasadniczej zaczęła się wyraźniej rysować specyfika podstawowych rozwiązań w zakresie personalnej obsady izb, jak również w przedmiocie realizacji funkcji ustawodawczej oraz kontrolnej parlamentu.

Co do składu nowo tworzonego Senatu, to trzeba zauważyć, że dość szybko zarzucona została formułowana przez gen. de Gaulle’a jeszcze na począt-ku czerwca 1958 ropocząt-ku idea podziału izby drugiej na trzy odrębne sekcje²⁰¹, przy czym największe wątpliwości nasuwała propozycja reprezentacji na fo-rum omawianego organu interesów ekonomicznych²⁰². Idea takiej właśnie konstrukcji izby drugiej nie budziła entuzjazmu uczestniczących w pracach konstytucyjnych polityków spoza obozu gaullistowskiego, takich jak Guy Mollet czy Pierre Pflimlin. W ujęciu tego ostatniego, proponowana przez gen. de Gaulle’a konstrukcja Senatu nie miałaby realnego uzasadnienia, po-nieważ kwestie ekonomiczne normuje się z reguły aktami, które nie mają

200 Projet d’articles relatifs au Parlement du 27 juin 1958 [w:] Documents pour servir..., s. 299.

201 Zgodnie z relacją konstytucjonalisty François Luchaire’a, w świetle wyrażonej wówczas opinii generała Senat miałby zostać podzielony na trzy sekcje: polityczną, ekonomiczną oraz ds. terytoriów zamorskich. Warto zaznaczyć, że stanowiło to bezpośrednie nawiązanie do kon-cepcji przedstawianych przez późniejszego prezydenta V Republiki w I połowie lat 50. Zob. Con-versation avec le général..., s. 235.

202 Warto nadmienić, że taką właśnie wizję izby drugiej gen. de Gaulle akcentował w roz-mowie z Michelem Debré, która odbyła się w przededniu prac nad nową konstytucją. Jak rela-cjonował późniejszy pierwszy premier V Republiki, miano by ustanowić zgromadzenie złożone zarówno z przedstawicieli jednostek terytorialnych, jak i reprezentantów podmiotów gospo-darczych oraz społecznych. Debré zaznaczał, że była to formuła, która została przedstawiona w przemówieniu z Bayeux i o której rozmawiał z gen. de Gaulle’em w okresie późniejszym, gdy funkcjonowało już RPF. Zob. J.-L. Debré, Les idées..., s. 161. Co warte podkreślenia, lansowana przez gen. de Gaulle’a koncepcja izby drugiej opartej przynajmniej w części na reprezentacji funkcjonalnej była niezgodna z wizją w pełni politycznego Senatu, jaką przedstawiał sam Debré.

Szerzej na temat idei Senatu ekonomicznego zob. D. Dulong, Moderniser la politique. Aux origi-nes de la V^e République, L’Harmattan, Paris–Montréal 1997, s. 143–148.

charakteru ustawodawczego, lecz należą do domeny działalności rządowej.

Skutkiem płynących z różnych stron ocen krytycznych było odejście od kon-cepcji gaullistowskiej na rzecz powołania odrębnego podmiotu grupującego przedstawicieli organizacji ekonomicznych i społecznych, którego rola nie polegałaby jednak na uczestnictwie w postępowaniu ustawodawczym, lecz wyłącznie na prezentowaniu opinii w przedmiotowych kwestiach²⁰³.

Odejście od propozycji połączenia formuły reprezentacji terytorial-nej oraz reprezentacji stricte funkcjonalterytorial-nej nie oznaczało jednak, że już na początkowym etapie prac ustawodawczych zrezygnowano z planowanego podziału izby drugiej na różne części. Do takiego wniosku prowadzi treść wspomnianego projektu artykułów dotyczących parlamentu z 27 czerwca 1958 roku. Wynikało z niego, że izba druga będzie wybierana przez kole-gium elektorskie reprezentujące wspólnoty terytorialne, przy czym skład Senatu miały tworzyć dwie izby (chambres). Do pierwszej mieli wchodzić senatorowie wybrani w departamentach metropolitalnych, algierskich oraz zamorskich, natomiast do drugiej – senatorowie pochodzący z zamorskich wspólnot terytorialnych (collectivités territoriales d’outre-mer). Przewidzia-na została jednocześnie możliwość wspólnych posiedzeń obu sePrzewidzia-nackich izb.

Miały one obradować jako zgromadzenie ogólne (en assemblée générale) w sprawach dotyczących „wszystkich wspólnot terytorialnych, które są w nim reprezentowane”²⁰⁴. Nieco później z inicjatywy Michela Debré do projektu konstytucji wprowadzono dodatkowo rozwiązanie zakładające reprezento-wanie w Senacie Francuzów zamieszkałych za granicą (les Français résidant hors la France)²⁰⁵. Modyfikacji uległy też regulacje zakładające, że w ramach Senatu będą funkcjonowały dwie odrębne izby, choć w obu przypadkach ich struktura miała stanowić odzwierciedlenie konkretnych jednostek tery-torialnych. W projekcie ustawy zasadniczej, który pod koniec lipca przed-stawiono Konstytucyjnemu Komitetowi Konsultacyjnemu, pozoprzed-stawiono jedynie unormowanie, zgodnie z którym senatorowie wybrani w departa-mentach oraz senatorowie reprezentujący terytoria zamorskie Republiki ob-radują oddzielnie w kwestiach, które są im właściwe (délibèrent séparément sur les affaires qui leur sont propres)²⁰⁶. W toku dalszych prac konstytucyj-nych, które toczyły się w ramach wspomnianego komitetu, dała się zresz-tą zauważyć niechęć jego członków do lansowanego przez gen. de Gaulle’a

203 S. Aromatario, La pensée politique et constitutionnelle de Michel Debré, L.G.D.J, Paris 2006, s. 307. Funkcję taką miała spełniać powołana w konstytucji z 1958 r. Rada Ekonomiczna i Spo-łeczna (Conseil économique et social), a od 2008 r. – Rada Ekonomiczna, SpoSpo-łeczna i ds. Ochrony Środowiska (Conseil économique, social et environmental).

204 Projet d’articles relatifs au Parlement du 27 juin 1958, s. 299.

205 Compte rendu de la réunion du groupe de travail du 3 juillet 1958 [w:] Documents pour ser-vir..., s. 343; Avant-projet de Constitution (vers le 10 juillet 1958) [w:] Documents pour serser-vir..., s. 419.

206 Avant-projet de Constitution des 26/29 juillet 1958 [w:] Documents pour servir..., s. 506.

podziału Senatu na odrębne izby, który w ograniczonej i dość niejedno-znacznej formie utrzymano w projekcie wstępnym przedstawionym wspo-mnianemu komitetowi pod koniec lipca. Krytyka dotyczyła zastosowanej koncepcji szczególnego charakteru izby drugiej jako z jednej strony organu pozostającego w obrębie legislatywy i realizującego funkcję ustawodawczą, a z drugiej – podmiotu, który miano traktować jako instytucję reprezentu-jącą terytoria zamorskie, a przez to w pewnej mierze włączoną do struktury organizacyjnej przyszłej Wspólnoty Francuskiej (Communauté française)²⁰⁷. Formuła izby drugiej, jaka wyłoniła się z prac Konstytucyjnego Komitetu Konsultacyjnego, spowodowała, że idea wewnętrznego podziału tego orga-nu nie znalazła odzwierciedlenia w ostatecznie uchwalonym tekście nowej ustawy zasadniczej²⁰⁸.

Jeśli chodzi o pozycję izby drugiej w postępowaniu ustawodawczym, to już w początkach prac konstytucyjnych przyjęto, że jej status nie będzie tak silny jak pod rządami konstytucji III Republiki, jakkolwiek silniejszy niż na gruncie konstytucji z 1946 roku. Przejawem nierównorzędnej pozycji obu członów parlamentu miało być przyznanie prawa decydowania w spo-sób ostateczny izbie pochodzącej z wyborów powszechnych i bezpośrednich, a zatem izbie pierwszej²⁰⁹. Tego typu rozwiązanie znalazło odzwierciedlenie w kolejnych propozycjach regulacji poświęconych organowi przedstawiciel-skiemu. W projekcie z 27 czerwca 1958 roku przewidziano, że każdy projekt lub propozycja ustawy powinny być przyjęte przez obie izby w tym samym brzmieniu. W przypadku jednak, gdy brak zgody w przedmiocie projektu zgłoszonego przez rząd trwa przez okres trzech miesięcy, licząc od złożenia go w biurze jednej lub drugiej izby, premier może zażądać zebrania się parla-mentu w formie Kongresu, który wypowie się co do danego tekstu (la réunion du Parlement qui se prononcera au congrès sur le texte du projet). Jeśli rząd zgłosił projekt jako pilny, wzmiankowany okres ulega skróceniu do piętnastu dni²¹⁰. Z rozwiązania zakładającego udział Kongresu w procedurze służącej

207 Omawiając strukturę władz publicznych, takie ulokowanie izby drugiej sygnalizował 31 lipca 1958 r. na posiedzeniu Konstytucyjnego Komitetu Konsultacyjnego reprezentujący rząd Raymond Janot. Zob. 1^re Séance du jeudi 31 juillet 1958 (4^e séance) [w:] Travaux préparatoires de la Constitution. Avis et débats du Comité consultatif constitutionnel, La Documentation Française, Paris 1960, s. 45. Należy zaznaczyć, że w projekcie wstępnym z 29 lipca 1958 r. używano jeszcze terminu „Federacja”, a nie „Wspólnota Francuska”. W art. 71 ust. 2 projektu znalazło się bez-pośrednie odwołanie do art. 22, który otwierał rozdział poświęcony parlamentowi, zawierający również regulacje dotyczące Senatu.

208 D. Maus, Le Sénat [w:] L’écriture de la Constitution de 1958, Actes du Colloque du XXX^e Anniversaire, Aix-en-Provence, 8, 9, 10 septembre 1988, red. D. Maus, L. Favoreu, J.-L. Parodi, Économica – Presses Universitaire d’Aix-Marseille, Paris–Aix-en-Provence 1992, s. 424–429.

209 Compte rendu de la réunion constitutionnelle du 13 juin 1958 [w:] Documents pour servir..., s. 246.

210 Projet d’articles relatifs au Parlement du 27 juin 1958, s. 301. Warto nadmienić, że koncep-cje zakładające wzmocnienie pozycji rządu w postępowaniu legislacyjnym przez wyposażenie go

przyjęciu projektu ustawy, który nie znajduje poparcia obu izb działających odrębnie, szybko zrezygnowano na rzecz mechanizmu alternatywnego w po-staci komisji mieszanej mającej za zadanie wypracować tekst nadający się do akceptacji przez każdą z izb. W razie niepowodzenia tak skonstruowane-go postępowania rozjemczeskonstruowane-go prawo decydowania w sposób ostateczny mia-ło należeć do izby pierwszej²¹¹. Zbudowany w ten sposób tryb postępowania w przedmiocie ustaw zwykłych utrzymano także w projekcie przedstawio-nym Konstytucyjnemu Komitetowi Konsultacyjnemu, przy czym pierwotnie przyjęty okres trzech miesięcy przeznaczony na to, by postępowanie usta-wodawcze toczyło się według schematu symetrycznego, skrócono do dwóch, liczonych jednak od głosowania w ramach pierwszego czytania (le délai de deux mois à compter de son vote en première lecture). Warto też nadmie-nić, że w projekcie przedstawionym wymienionemu komitetowi odmiennie ujęto procedurę uchwalania ustaw organicznych. Modyfikacja miała polegać na ich przyjmowaniu – w razie braku zgody między izbami – bezwzględ-ną większością głosów członków Zgromadzenia Narodowego, co oznaczało pewne wzmocnienie pozycji izby drugiej. Było ono jeszcze silniejsze w przy-padku ustaw organicznych dotyczących samego Senatu, które musiały być uchwalone w tym samym brzmieniu przez obie izby²¹².

Konstytucyjny Komitet Konsultacyjny, który na początku sierpnia podjął prace nad przedstawionym projektem, nie zaproponował żadnych szczegól-nych zmian w przedmiocie uchwalania ustaw organiczszczegól-nych, ale zasugerował poprawki do artykułu regulującego procedurę uchwalania ustaw zwykłych, która ma częściowe zastosowanie również do ustawodawstwa organicznego.

Należy podkreślić, że rola izby drugiej w postępowaniu ustawodawczym sta-nowiła przedmiot kontrowersji wśród członków wskazanego gremium. Za-rysowało się bowiem – niejako w kontrze do projektu z 29 lipca – wyraźnie artykułowane stanowisko na rzecz recepcji znanej z okresu III Republiki kon-strukcji bikameralizmu równorzędnego, a zatem lansujące odejście od sche-matu relatywnie asymetrycznego, który został ujęty w projekcie przedstawio-nym przez Komitet Międzyresortowy²¹³. Poglądy zwolenników przywrócenia

w zdolność do przerwania navette celem uskutecznienia prac ustawodawczych były formułowane już w latach 30. XX w. Można w tym dostrzec dalekie tło obecnie obowiązujących rozwiązań konstytucyjnych. Zob. S. Pinon, Les réformistes constitutionnels des années trente. Aux origines de la V^e République, L.G.D.J, Paris 2003, s. 331–332.

211 Takie rozwiązanie nie było przyjmowane bezkrytycznie. Wskazywano, że komisja mie-szana nie będzie specjalnie użyteczna, ponieważ Zgromadzenie Narodowe, które i tak decydo-wałoby w procedurze ostatniego słowa, nie będzie skłonne do tego, by zawrzeć kompromis z izbą drugą. Zob. Compte rendu de la réunion du groupe de travail du 3 juillet 1958, s. 329.

212 Avant-projet de Constitution des 26/29 juillet 1958, s. 509–510.

213 Zwolennikiem symetrii izb był m.in. Robert Bruyneel, przedstawiciel Zgromadzenia Na-rodowego, który na posiedzeniu komitetu z 13 sierpnia 1958 r. wystąpił z inicjatywą ograniczenia ówczesnego art. 40 do przepisu zakładającego, że projekty i propozycje ustaw uchwalają obie

reguł funkcjonowania Senatu przyjętych w ustroju ufundowanym w 1875 roku nie znalazły jednak powszechnej akceptacji, co oznaczało m.in. utrzymanie procedury ostatniego słowa Zgromadzenia Narodowego w razie niemożno-ści uzgodnienia przez izby jednolitego tekstu ustawy²¹⁴. Jeśli zatem chodzi o konkretne sugestie Konstytucyjnego Komitetu Konsultacyjnego, które zo-stały zawarte w opinii tego gremium, to warto wskazać na wyeliminowanie dwumiesięcznego okresu, podczas którego postępowanie legislacyjne musia-łoby się toczyć według modelu symetrycznego. Zamiast tego przyjęto wymóg uprzedniego przeprowadzenia dwóch czytań w każdej z izb, a w przypadku zadeklarowania przez rząd pilności – tylko jednego. Należy też odnotować, że w projekcie ustawy zasadniczej w wersji przedstawionej przez wymieniony komitet uprawnienie do zwołania mieszanej komisji parytetowej miało przy-sługiwać nie tylko premierowi, lecz także każdej z izb, co wyłączałoby w tym względzie monopol egzekutywy²¹⁵. Wskazane rozwiązanie nie zostało jednak utrzymane w wersji przedłożonej przez rząd Radzie Stanu, a w rezultacie tak-że w ostatecznie przyjętym tekście konstytucji²¹⁶.

Niezwykle istotne z punktu widzenia podstawowej konstrukcji systemu parlamentarnego prace nad regulacjami dotyczącymi politycznej odpowie-dzialności rządu poszły w kierunku przyjęcia możliwości jej egzekwowania przez izbę pierwszą, a zatem z wyłączeniem izby drugiej, na co wyraźnie wskazywał Michel Debré²¹⁷. W rezultacie w projekcie przedłożonym pod ko-niec lipca Konstytucyjnemu Komitetowi Konsultacyjnemu nie było mowy o izbie drugiej jako o podmiocie w ten czy w inny sposób włączonym w pro-cedurę stosowania instytucji wotum zaufania, wotum nieufności lub innej formuły wypowiadania się w przedmiocie realizacji programu rządowego.

W projekcie przewidziana została możliwość angażowania odpowiedzialno-ści rządu w izbie pierwszej w związku z aprobatą programu lub deklaracji

izby w jednakowym brzmieniu, co oznaczałoby wyeliminowanie nie tylko procedury ostatniego słowa Zgromadzenia Narodowego, lecz także poprzedzającego ją postępowania pojednawczego.

Jak zaznaczał, pod rządami konstytucji III Republiki blokowanie przez Senat niektórych ustaw

„było zarówno jego prawem, jak i obowiązkiem”. Takie rozwiązanie krytykował inny przedsta-wiciel izby pierwszej René Dejean, który optował za bliskimi ówczesnemu ministrowi sprawied-liwości rozwiązaniami racjonalizującymi postępowanie legislacyjne. Wskazywał, że konstytucja powinna zawierać mechanizmy zmuszające organy władzy ustawodawczej do przyjmowania ustaw w odpowiednim czasie, zaznaczając, że istnieje potrzeba szybkiego stanowienia prawa (il faut légiférer rapidement). Zob. 2^e séance du mercredi 13 août 1958 (16^e séance) [w:] Travaux préparatoires..., s. 174–175.

214 D. Maus, Le Sénat, s. 439–442.

215 Propositions de modifications à l’avant-projet de Constitution adoptées par le Comité Consultatif Constitutionnel [w:] Travaux préparatoires..., s. 213–214.

216 D. Maus, Le Sénat, s. 442–445.

217 Compte rendu de la réunion du groupe de travail du 27 juin 1958 [w:] Documents pour servir..., s. 293; Compte rendu de la réunion du groupe de travail du 2 juillet 1958 [w:] Documents pour servir..., s. 330.

dotyczącej polityki ogólnej. Zgromadzenie Narodowe mogło również uchwa-lić wotum nieufności, przy czym zgodnie z pryncypiami parlamentaryzmu zracjonalizowanego instytucję tę obudowano ograniczeniami mającymi uniemożliwić praktykę nazbyt częstego upadania kolejno tworzonych gabi-netów. Wzmiankowany projekt zawierał także rozwiązanie dające premie-rowi uprawnienie do wiązania odpowiedzialności rządu z głosowaniem nad określonym tekstem, co oznaczało wprowadzenie możliwości przyjmowania ustaw bez głosowania na forum izby pierwszej. Należy zaznaczyć, że w świet-le omawianego projektu wyłączenie Senatu z procedur związanych z kwestią parlamentarnej odpowiedzialności gabinetu korespondowało z regulacją za-wartą w rozdziale poświęconym rządowi. Mowa była w nim bowiem o tym, że wskazany organ jest odpowiedzialny nie przed parlamentem, lecz przed Zgromadzeniem Narodowym²¹⁸. Takie ujęcie nie pozostawiało jakichkol-wiek wątpliwości co do roli, jaka przypadałaby w tym zakresie izbie drugiej.

Wymaga podkreślenia, że zmian do przepisów dotyczących konkretnych procedur związanych z egzekwowaniem parlamentarnej odpowiedzialno-ści rządu nie wprowadził Konstytucyjny Komitet Konsultacyjny, co jednak nie oznaczało, iż w tej właśnie postaci znalazły się one w tekście konstytucji uchwalonym w referendum z 28 września 1958 roku. Należy bowiem podkreś-lić, że rezultatem prac wspomnianego komitetu była zmiana art. 18 finalnego projektu Komitetu Międzyresortowego, której następstwem było wprowadze-nie przepisu mówiącego o odpowiedzialności rządu przed parlamentem (jak-kolwiek przy wskazaniu, że egzekwuje ją Zgromadzenie Narodowe na podsta-wie dalszych regulacji konstytucyjnych), a zatem zgodnie ze sformułowaniem wynikającym z ustawy konstytucyjnej z 3 czerwca 1958 roku, określającej wymogi, które miała spełniać przyszła konstytucja²¹⁹. Z punktu widzenia roli Senatu związanej z szeroko pojętą parlamentarną odpowiedzialnością rządu istotne znaczenie miała natomiast zmiana wprowadzona już po wydaniu opi-nii w przedmiocie przedstawionego tekstu przez Radę Stanu. Zamieszczono wówczas unormowanie, zgodnie z którym premier jest władny występować

Wymaga podkreślenia, że zmian do przepisów dotyczących konkretnych procedur związanych z egzekwowaniem parlamentarnej odpowiedzialno-ści rządu nie wprowadził Konstytucyjny Komitet Konsultacyjny, co jednak nie oznaczało, iż w tej właśnie postaci znalazły się one w tekście konstytucji uchwalonym w referendum z 28 września 1958 roku. Należy bowiem podkreś-lić, że rezultatem prac wspomnianego komitetu była zmiana art. 18 finalnego projektu Komitetu Międzyresortowego, której następstwem było wprowadze-nie przepisu mówiącego o odpowiedzialności rządu przed parlamentem (jak-kolwiek przy wskazaniu, że egzekwuje ją Zgromadzenie Narodowe na podsta-wie dalszych regulacji konstytucyjnych), a zatem zgodnie ze sformułowaniem wynikającym z ustawy konstytucyjnej z 3 czerwca 1958 roku, określającej wymogi, które miała spełniać przyszła konstytucja²¹⁹. Z punktu widzenia roli Senatu związanej z szeroko pojętą parlamentarną odpowiedzialnością rządu istotne znaczenie miała natomiast zmiana wprowadzona już po wydaniu opi-nii w przedmiocie przedstawionego tekstu przez Radę Stanu. Zamieszczono wówczas unormowanie, zgodnie z którym premier jest władny występować