Akademickie inkubatory przedsiębiorczości są instytucjami działający-mi w otoczeniu uczelni wyższych, których głównym celem jest wspie-ranie postaw przedsiębiorczych środowisk akademickich. W literaturze przedmiotu wskazana organizacja jest definiowana na dwa sposoby199. Pierwsze podejście koncentruje się na lokalizacji akademickiego inku-batora przedsiębiorczości jako miejsca, w którym podejmowane są przez studentów, absolwentów oraz pracowników naukowych różnego rodzaju inicjatywy, których celem jest założenie oraz prowadzenie działalności gospodarczej200. W drugim ujęciu do zadań analizowanej jednostki należy m.in. współpraca ze studenckimi kołami naukowymi, prowadzenie kon-sultacji dla potencjalnych przedsiębiorców oraz organizowanie spotkań w formie wykładów z praktykami biznesu. Innymi słowy, podstawowa działalność akademickiego inkubatora przedsiębiorczości koncentruje się wokół aspektów związanych ze wspieraniem tworzenia i funkcjono-wania przedsiębiorstw, aczkolwiek dodatkowo podejmowane są czynno-ści mające za zadanie pobudzanie postaw przedsiębiorczych wśród osób ze środowiska akademickiego.
Funkcjonowanie akademickich inkubatorów przedsiębiorczości jest szczególnie istotne z punktu widzenia wybranej przez studentów ścieżki kariery zawodowej. Dzięki działalności wspomnianej instytucji są oni le-piej przygotowani do zarządzania własnym przedsiębiorstwem, co wpły-wa na wzrost szans ich podmiotów gospodarczych zarówno na przetrwpły-wa- przetrwa-nie, jak i na szybszy rozwój. Bez względu na przyjętą strategię wyboru 197 M. P. Feldman, The Entrepreneurial Event Revisited: Firm Formation in a Regional
Context, [w:] S. Breschi, F. Malerba (eds.), Clusters, Networks, And Innovation, Oxford University Press, New York 2005, s. 160.
198 M. Lazarowich, J. Wojciechowski, Russian…, s. 9.
199 J. Cieślik, Zintegrowany model wsparcia innowacyjnej przedsiębiorczości
akade-mickiej, [w:] P. Niedzielski, K. Poznańska, K. B. Matusiak, (red.) Kapitał ludzki –
In-nowacje – Przedsiębiorczość, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2009, nr 525, s. 129.
200 J. P. Martino, Science Funding: Politics and Porkbarrel, Transaction Publishers, New Brunswick 1992, s. 345.
najbardziej perspektywicznych projektów, długoterminowa współpraca niesie ze sobą korzyści również dla akademickiego inkubatora przedsię-biorczości. Obserwacja potencjalnych przedsiębiorców pozwala efektyw-niej selekcjonować jednostki, dzięki czemu inkubator redukuje ryzyko związane z okresem przeżywalności podmiotów gospodarczych201.
Również z perspektywy rozwoju zawodowego pracowników nauko-wych funkcjonowanie akademickiego inkubatora przedsiębiorczości może odgrywać kluczowe znaczenie. Efektem takiej współpracy jest ko-mercjalizacja wyników badań pracowników naukowych w formie two-rzenia innowacyjnych firm „odpryskowych”. Wyróżnia się ich dwa ro-dzaje202:
• Spin-off – w przypadku tego typu przedsiębiorstw uczelnie wyższe
udostępniają własność intelektualną tym przedstawicielom śro-dowiska akademickiego, którzy wyrażą wolę rozpoczęcia własnej działalności. Co istotne, w przypadku podmiotów spin-off moż-liwość jakiegokolwiek ingerowania władz uniwersytetów w pro-wadzoną przez nie działalność jest ograniczona i sprowadza się głównie do kontaktów o charakterze nieformalnym. Dla uniwer-sytetów korzyścią z takiej współpracy jest wzrost renomy oraz ko-lejne wspólne przedsięwzięcia w przypadku odniesienia sukcesu przez poprzednią inicjatywę (tworzy się w ten sposób swoista sieć współpracy)203.
• Spin-out – podmioty gospodarcze utworzone są tu jako wspólne
przedsięwzięcie przedstawicieli środowiska akademickiego oraz uczelni wyższych. Tego typu przedsiębiorstwa korzystają z know-
how uniwersytetu na podstawie pozwolenia, natomiast władze
akademickie są zaangażowane w sposób prowadzenia działalno-ści przez firmę odpryskową, powołując np. dyrektora zarządzają-cego204.
Jak zauważono, akademickie inkubatory przedsiębiorczości mogą sku-piać się zarówno na tworzeniu podmiotów gospodarczych (okresie pre-inkubacji) oraz ich funkcjonowaniu (przede wszystkim początkowe eta-py fazy inkubacji). W pierwszym aspekcie kluczową rolę odgrywa m.in. 201 M. Dzierżanowski, S. Szultka, P. Tamowicz, E. Wojnicka, Analiza stanu i kierunków
rozwoju parków naukowo-technologicznych, inkubatorów technologicznych i cen-trów transferu technologii w Polsce, PARP, Warszawa 2005, s. 8.
202 B. Clarysse, M. Wright, A. Lockett, E. V. D. Velde, A. Vohora, Spinning…, s. 185. 203 K. B. Matusiak, Przedsiębiorczość akademicka, [w:] K. B. Matusiak (red.),
Innowa-cje i transfer technologii. Słownik pojęć, PARP, Warszawa 2005, s. 282.
204 D. Dec, Firmy typu spin-off I spin-out. Poradnik dla osób chcących założyć
dzia-łalność gospodarczą, Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2011, s. 8–9.
Rodzaje inkubatorów przedsiębiorczości 105
sporządzanie biznes planów oraz przeprowadzanie szkoleń i organizowa-nie doradztwa z zakresu prawa, ekonomii czy marketingu. W drugim zaś akademicki inkubator przedsiębiorczości koncentruje się na stwarzaniu odpowiednich warunków do rozwoju podmiotów gospodarczych205, co ma miejsce poprzez np.206:
• udostępnianie infrastruktury uczelni wyższej do dyspozycji inku-bowanych przedsiębiorstw (laboratoria, aparatura badawcza itd.), • umożliwianie współpracy z pracownikami naukowymi oraz
stu-dentami,
• zapewnianie dostępu do baz danych o patentach, wynalazkach, no-wych technologiach itd.
Za świadczone usługi akademicki inkubator przedsiębiorczości pobie-ra opłaty, które pobie-razem z czynszami za udostępniony lokal stanowią istot-ne finansowanie jego funkcjonowania207.
W literaturze przedmiotu występuje wiele strategii inkubacji przedsię-biorczości wykorzystywanych przez uczelnie wyższe. Zgodnie z jednym z ujęć wyróżnia się trzy podejścia208:
• strategię polegającą na wyznaczeniu relatywnie łatwych do spełnie-nia warunków przy selekcji inkubowanych podmiotów – celem jest maksymalizacja liczby tworzonych firm odpryskowych209;
• strategię opartą na wspieraniu przedsięwzięć – koncentruje się ona na generowaniu możliwie największych przychodów ze wspólnych inicjatyw210;
• strategię, w której kluczową rolę odgrywa polityka wyjścia z prein-kubatora – koncepcja ta opiera się na osiąganiu korzyści finanso-wych w momencie zakończenia procesu inkubacji przez wybrane podmioty211.
Pomimo iż zaprezentowane podejścia różnią się od siebie w znacznym stopniu, literatura przedmiotu nie rozstrzyga, które z nich jest optymalne. 205 C. Lendner, University technology transfer through university business incubators
and how they help start-ups, [w:] F. Thérin (ed.), Handbook of Research on
Techno--Entrepreneurship, Edward Elgar Publishing, Cheltenham 2007, s. 164.
206 K. B. Matusiak, Preinkubator, [w:] K. B. Matusiak (red.), Innowacje i transfer
tech-nologii. Słownik pojęć, PARP, Warszawa 2008, s. 252. 207 R. Grimaldi, A. Grandi, Business…, s. 114.
208 B. Clarysse, M. Wright, A. Lockett, E. Van de Velde, A. Vohora, Spinning…, s. 183–216. 209 M. Takahashi, Analysis of the innovation process created through the
mana-gement of business incubators in the Japanese content industry, [w:] T. Hara, N. Kambayashi, N. Matsushima (eds.), Industrial innovation in Japan, Routled-ge, London 2008, s. 194.
210 M. Wright, B. Clarysse, P. Mustar, A. Lockett, Academic…, s. 87.
211 R. P. O’Shea, H. Chugh, T. J. Allen, Determinants and consequences of university