Jak wcześniej zauważono, w praktyce w zasadzie niemożliwe jest znale-zienie dwóch takich samych inkubatorów62, dlatego tak istotne jest ich prawidłowe zdefiniowanie, a także wyodrębnienie wspólnych cech funk-cjonujących organizacji. Specyfika tych instytucji sprawia, że analizując literaturę przedmiotu, można zauważyć liczne próby identyfikowania ich części składowych – jest to szczególnie ważne dla określenia kluczowych charakterystyk inkubatora oraz dokonania podziału tych organizacji, nad 55 A. Bergek, C. Norrman, Incubator best practice: A framework, “Technovation” 2008,
vol. 28, s. 21.
56 T. Ratinho, E. Henriques, The role of science parks and business incubators in
con-verging countries: Evidence from Portugal, “Technovation” 2010, vol. 30, s. 284. 57 W. M. Pride, R. J. Hughes, J. R. Kapoor, Foundations of Business, Cengage Learning,
Mason 2012, s. 108
58 United Nations, Promoting business and technology incubation for improved
com-petitiveness of small and medium-sized industries through application of modern and efficient technologies, United Nations Publications, Dhaka 2004, s. 93. 59 C. S. Cycyota, W. Volkland, Sustainable Workforce Models: Lessons from India on
Training and Development of Unskilled Labor, [w:] J. A. F. Stoner, C. Wankel,
Innova-tive approaches to reducing global poverty, IAP, Charlotte 2007, s. 62.
60 T. Elfring, W. Hulsink, Networking by Entrepreneurs: Patterns of Tie – Formation in
Emerging Organizations, “Organization Studies” 2007, vol. 28, s. 1859.
61 M. von Zedtwitz, R. Grimaldi, Are Service Profiles Incubator-Specific? Results from
an Empirical Investigation in Italy, “Journal of Technology Transfer” 2006, vol. 31, s. 461.
62 D. N. Allen, R. McCluskey, Structure, policy, services and performance in the
busi-ness incubator industry, “Entrepreneurship: Theory and Practice” 1990, vol. 15 (2), s. 61–77.
Specyfika inkubatorów przedsiębiorczości 75
czym skoncentrowano się w dalszej części pracy. W związku z tym po-niżej przedstawiono przykładowe ujęcia, koncentrujące się na cechach wspólnych inkubatorów przedsiębiorczości.
Pierwsze z nich skupia się na następujących aspektach63:
• świadczeniu określonych usług dla inkubowanych podmiotów go-spodarczych – zarówno przez instytucję udzielającą wsparcia, jak i organizacje zewnętrzne64;
• oddawaniu do dyspozycji przedsiębiorstw powierzchni użytkowej, niezbędnej do prowadzenia działalności65, po cenie niższej niż cena rynkowa66;
• oferowaniu wsparcia w ramach sieci podmiotów i instytucji współ-pracujących z inkubatorem67;
• przyjęciu określonych procedur wejścia do oraz wyjścia z organiza-cji udzielającej wsparcia związanych z rozpoczęciem oraz zakończe-niem procesu inkubacji przedsiębiorstw68.
Kolejna koncepcja koncentruje się wokół takich zagadnień, jak69: • wspieranie prowadzenia działalności gospodarczej inkubowanych
podmiotów w jednym miejscu, tj. siedzibie inkubatora70,
• partycypowanie w świadczeniu usług na rzecz poszczególnych przedsiębiorstw71,
• wspieranie zarządzania inkubowanymi podmiotami gospodarczymi72, • dostęp do sieci współpracy – inkubator stanowi swoisty „pomost”
pomiędzy jego najemcami oraz otoczeniem73. 63 S. M. Hackett, D. M. Dilts, A Systematic…, s. 62–63. 64 K. F. Chan, T. Lau, Assessing…, s. 1215–1228.
65 H. A. Napier, O. N. Rivers, S. W. Wagner, J. B. Napier, Creating a winning E-business, Thomson Learning Inc., Boston 2006, s. 125.
66 S. A. Kumar, Small Business and Entrepreneurship, I. K. International Publishing House Pvt Ltd., New Delhi 2008, s. 200.
67 P. Czupryński [et al.], Organizacja w sieciach instytucji otoczenia biznesu, Małopol-ska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006, s. 26–27.
68 P. Moles, R. Parrino, D. S. Kidwell, Corporate Finance: European Edition, John Wiley and Sons, Chichester 2011, s. 574.
69 L. Peters, M. Rice, M. Sundararajan, The role…, s. 83–91.
70 M. A. Uy, M.-D. Foo, H. Aguinis, Using Experience Sampling Methodology to Advance
Entrepreneurship Theory and Research, “Organizational Research Methods” 2010, vol. 13, s. 43.
71 A. Beer, A. Maude, B. Pritchard, Developing Australia’s Regions: Theory & Practice, UNSW Press, Sydney 2003, s. 132.
72 C. L. Mann, S. E. Eckert, S. C. Knight, Global electronic commerce: a policy primer, Institute for International Economics, Washington 2000, s. 186.
73 R. C. MacGregor, A. Hodgkinson, Small business clustering technologies: applications in
Oprócz powyższych, w literaturze przedmiotu wielu autorów wskazuje również na znaczenie pomocy w poszukiwaniu źródeł finansowania dla inkubowanych podmiotów74.
Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż w niektórych opracowaniach organizowanie kontaktu z potencjalnymi inwestorami zaliczane jest do szeroko rozumianego dostępu do sieci współpracy, w innych zaś stanowi odrębną, istotną cechę procesu inkubacji. Biorąc pod uwagę wątpliwo-ści częwątpliwo-ści autorów, uzasadnione wydaje się być wyjaśnienie istoty sieci współpracy. Termin ten charakteryzuje tworzenie oraz podtrzymywanie relacji pomiędzy poszczególnymi aktorami75, tj. uczestnikami procesu inkubacji i otoczenia, do których należą m.in.: inkubowane podmio-ty gospodarcze, menedżer inkubatora, jego personel, uczelnie wyższe, przedstawiciele przemysłu, a także różnego rodzaju usługodawcy76. Do wymienionego grona należy zaliczyć również przedsiębiorstwa, które opuściły inkubator – w wielu przypadkach oferowane przez nie wsparcie stanowi istotną wartość dodaną77.
Zdaniem wielu autorów sieć współpracy istotnie zwiększa szansę na sukces przedsiębiorców, jakim niewątpliwie jest przetrwanie na rynku i rozwój przedsiębiorstwa78. Jest to możliwe dzięki swoistemu transfero-wi informacji oraz dośtransfero-wiadczenia, który odbywa się pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi uczestniczącymi w sposób pośredni lub bezpo-średni w procesie inkubacji79. Wiedza pochodząca od przedstawicieli różnych grup interesów może mieć charakter specjalistyczny, biznesowy oraz rynkowy, co w sposób szczególny akcentuje jej rolę w procesie roz-wijania przedsięwzięć gospodarczych80.
74 L. Bollinger, K. Hope, J. M. Utterback, A review of literature and hypotheses on new
technology-based firms, “Research Policy” 1983, vol. 12, s. 1–4.
75 M. von Zedtwitz, Classification and management of incubators: aligning
strate-gic objectives and competitive scope for new business facilitation, “International Journal of Entrepreneurship and Innovation Management” 2003, vol. 3 (1/2), s. 176–196.
76 A. Chandra, Business…, s. 9–10.
77 R. Aernoudt, Incubators: Tool for Entrepreneurship?, “Small Business Economics” 2004, vol. 23, s. 130.
78 M. S. Freel, Sectoral patterns of small firm innovation, networking and proximity, “Research Policy” 2003, vol. 32 (5), s. 751–770.
79 S. Collinson, G. Gregson, Knowledge networks for new technology-based firms:
an international comparison of local entrepreneurship promotion, “R&D Manage-ment” 2003, vol. 33 (2), s. 189–208.
80 K. Łobacz, Źródła wiedzy warunkującej innowacyjne zachowania przedsiębiorcze
– konsekwencje dla sterowania kierunkami rozwoju systemów gospodarczych, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2015, nr 41, s. 418.
Specyfika inkubatorów przedsiębiorczości 77
Wspomniany sposób zaangażowania poszczególnych instytucji jest kryterium podziału sieci współpracy, zgodnie z którym wyróżnia się81:
• wewnętrzną sieć współpracy – stanowi ona ważny element tworze-nia wartości dodanej procesu inkubacji. Relacje pomiędzy inkubo-wanymi przedsiębiorstwami tworzone są w oparciu o udostępnia-nie posiadanych zasobów oraz doświadczeń82. Z tej perspektywy bardzo istotny jest fakt, iż większość przedsiębiorstw w tym samym okresie mierzy się z podobnymi bądź nawet tymi samymi proble-mami83, co jeszcze bardziej determinuje potrzebę dzielenia się in-formacjami lub określonymi rozwiązaniami84.
• zewnętrzną sieć współpracy – jest ona ważna ze względu na oddzia-ływanie na wizerunek i postrzeganie inkubowanych podmiotów gospodarczych przez instytucje zewnętrzne85. Relacje inkubatora z interesariuszami, których pozycja i renoma jest niepodważal-na niepodważal-na rynku, pozytywnie wpływają niepodważal-na wiarygodność poszczegól-nych przedsiębiorstw86. Pozwala to również odnosić korzyści skali – instytucja skupiająca i reprezentująca wiele podmiotów gospo-darczych jest w stanie uzyskać lepsze warunki przy negocjowaniu wszelkich kontraktów i warunków transakcji87.
Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż występowanie sieci współ-pracy jest korzystne nie tylko z perspektywy inkubatorów przedsiębior-czości jako instytucji wspierających tworzenie przedsiębiorstw i ich funk-cjonowanie, ale również z punktu widzenia interesariuszy. W literaturze zwraca się uwagę, iż ich współpraca jest niezbędna do osiągnięcia sukce-su przez organizację wspomagającą postawy przedsiębiorcze.
81 A. Bøllingtoft, J. P. Ulhøi, The networked…, s. 274.
82 L. Rothschild, A. Darr, Technological Incubators and the Social Construction of
Inno-vation Networks: An Israeli Case Study, “Technovation” 2005, vol. 25 (1), s. 59–69. 83 J. M. A. Guillen, A. T. Garcia, K. Giordano, Tecnologico de Monterrey, [w:] M. L.
Fet-ters, P. G. Greene, M. P. Rice, J. S. Butler (eds.), The development of university-based
entrepreneurship ecosystems: global practices, Edward Elgar Publishing, Chelten-ham 2010, s. 127.
84 H. Sherman, D. S. Chappell, Methodological challenges in evaluating business
incu-bator outcomes, “Economic Development Quarterly” 1998, vol. 12 (4), s. 313–321. 85 M. Mcadam, S. Marlow, Building Futures or stealing Secrets?: Entrepreneurial
Cooperation and Conflict within Business Incubators, “International Small Business Journal” 2007, vol. 25, s. 363.
86 M. A. Zimmerman, G. J. F. Zeitz, Beyond survival: achieving new venture growth by
building legitimacy, “Academy of Management Review” 2002, vol. 27 (3), s. 414– 431 .
87 J. C. Panzar, R. D. Willig, Economies of scope, “American Economic Review” 1981, vol. 71 (2), s. 268–272.
Relacje pomiędzy interesariuszami inkubatora przedsiębiorczości przedstawia rysunek 3. INKUBATOR PRZEDSIĘBIORCZOŚCI RZĄD BIZNES UCZELNIE SPOŁECZNOŚĆ SIECI WSPÓŁPRACY
Rysunek 3. Relacje pomiędzy interesariuszami inkubatora
Źródło: opracowanie własne na podstawie: R. Lalkaka, Best Practices’ in Business Incubation: Lessons (yet to be) Learned, Business & Technology Development Strategies LLC, New York 2001, s. 9
Ze względu na rodzaj podmiotu, korzyści dla interesariuszy inkubato-rów przedsiębiorczości kształtują się następująco88:
• dla inkubowanych przedsiębiorstw – wynikają one ze współpracy z inkubatorem przedsiębiorczości i są skorelowane z celami jego funkcjonowania, a także zadaniami oraz cechami szerzej omówio-nymi w punktach 2.2.1–2.2.3 niniejszej pracy;
• dla rządów poszczególnych państw – promowanie przedsiębiorczo-ści dla strony rządowej może oznaczać m.in. przezwyciężenie pew-nych niedoskonałości rynku, wspieranie rozwoju regionalnego oraz tworzenie nowych miejsc pracy;
• dla uczelni wyższych oraz instytutów badawczo-rozwojowych – do głównych korzyści wynikających ze współpracy z inkubatorem przedsiębiorczości należą zacieśnianie relacji między środowiskiem uniwersyteckim i biznesem, sprzyjanie komercjalizacji wiedzy, 88 L. A. Molnar, D. R. Grimes, J. Edelstein, R. De Pietro, H. Sherman, D. Adkins, L.
Tor-natsky, Business Incubation Works: The Results of the Impact of Incubator
Invest-ments Study, NBIA Publication, Ohio 1997 [za:] M. Lazarowich, J. Wojciechowski,
Russian Business Incubator Program – The Functioning of Business Incubator Orga-nizations: Legal Framework, Finances, Governance Structure and Tenant Relations, School of Planning – University of Waterloo, Ontario 2002, s. 13.
Inicjatorzy inkubatorów przedsiębiorczości oraz ich formy prawne 79
a także efektywniejsze wykorzystanie infrastruktury uniwersytetów oraz potencjału kapitału ludzkiego;
• dla biznesu – relacje z organizacjami promującymi przedsiębior-czość w długiej perspektywie pozwalają podnosić poziom innowa-cyjności przedsiębiorstw, również spoza inkubatora, oraz dają im możliwość angażowania się w społeczną odpowiedzialność biznesu; • dla lokalnej społeczności – korzyściami są m.in.: promowanie po-staw przedsiębiorczych oraz większa identyfikacja z podmiotami gospodarczymi funkcjonującymi w regionie;
• dla społeczności międzynarodowej – główną zaletą w tym przypad-ku jest możliwość wymiany doświadczeń poprzez realizację wspól-nych projektów i przedsięwzięć.
Przedstawione cechy inkubacji jako procesu wspierającego przedsię-biorczość stanowią swoisty fundament, wokół którego tworzone są do-datkowe usługi, funkcjonalności czy charakterystyki. Pozwala to z jednej strony dywersyfikować zakres wsparcia, z drugiej zaś koncentrować się niejednokrotnie wyłącznie na określonych przedsięwzięciach, np. w ra-mach jednego sektora czy grupy społecznej.