Aktualne problemy badawcze

Bache i Flinders (2015) wyróżniają trzy główne nurty rozwoju koncepcji zarządzania wieloszczeblowego. Podział ten można uznać za uzupełnienie cytowanej w podrozdziale 2.2.

pracy Stephensona (2013). Jak piszą Bache i Flinders (2015), w pierwszym z nich koncentrowano się na ewolucji systemu politycznego Unii Europejskiej i włączeniu regionów w istniejące już na poziomach ponadnarodowym i narodowym struktury zarządzania.

W drugim, wychodząc poza tę tematykę i jednocześnie odnosząc się do problematyki legitymizacji działań i rozliczalności władz publicznych, starano się uchwycić cechy lokalnych oraz regionalnych struktur i procesów zarządzania wieloszczeblowego także w szerszym globalnym kontekście. W trzecim wreszcie charakteryzowano różne typy zarządzania wielopoziomowego w nowych obszarach badawczych i kontekstach (geograficznych i politycznych), które wykraczały poza pierwotne założenia koncepcji. Do tej grupy można z pewnością zaliczyć badania opisujące przekształcenia modelu sprawowania władzy publicznej oraz relacji społeczno-przestrzennych wobec wyzwań, przed jakimi stają społeczeństwa w związku ze zmianami klimatu. Jest to obszar badań, w którym najczęściej znajdowała swoje zastosowanie koncepcja zarządzania wieloszczeblowego w latach 2016- -2020, co zostało potwierdzone w kwerendzie literatury przedmiotu opublikowanej w tym okresie.

Głównym celem kwerendy literatury przedmiotu przeprowadzonej na potrzeby niniejszego podrozdziału było ustalenie, jakie są aktualnie dominujące obszary badawcze, w których znajduje zastosowanie koncepcja zarządzania wieloszczeblowego, a także na jakie jej elementy w sposób szczególny zwracają uwagę badacze. Nie mniej ważną kwestią było określenie, w jakich kontekstach występuje w analizowanych pracach wymiar terytorialny.

Wnioski z kwerendy miały też umożliwić usytuowanie tematyki niniejszej pracy w kontekście bieżącego dyskursu w nauce. Kwerenda została oparta na wynikach wyszukiwania w bazie Web of Science. Jak wskazano wcześniej, dotyczyły one lat 2016-2020, a hasłami, których szukano, były „multilevel governance” oraz „multi-level governance” uwzględnione w tytule lub w temacie pracy. Wyszukiwanie dało 1200 rekordów, które poddano wstępnej selekcji i na

tej podstawie do szczegółowej kwerendy wybrano 110 opracowań, które skatalogowano ze względu na tematykę prac, a następnie przystąpiono do analizy.

Jak wskazano powyżej, koncepcja zarządzania wieloszczeblowego najczęściej znajduje obecnie zastosowanie przy opisie działań, polityk, przedsięwzięć, czy też procesów mających na celu implementację rozwiązań wychodzących naprzeciwko wyzwaniom związanym ze zmianami klimatycznymi. Wynika to zarówno z policentrycznego, wielopoziomowego i wielowymiarowego charakteru polityk adaptacyjnych (Hoppe i Miedema 2020, Westman i in.

2019), jak i specyfiki samej koncepcji, która pozwala uchwycić zmianę modelu ich prowadzania – od celów i strategii narzucanych odgórnie (ang. top-down) w kierunku rozwiązań oddolnych (ang. bottom-up) i modeli mieszanych, łączących obydwa podejścia (Wurzel i in. 2019a). Pozostałe obszary zastosowania koncepcji zarządzania wieloszczeblowego, które również zostaną omówione w dalszej części podrozdziału, to przede wszystkim gospodarowanie zasobami wodnymi, polityka migracyjna oraz organizacja i funkcjonowanie systemu szkolnictwa wyższego.

Pierwszym kryterium, które porządkuje układ treści na kolejnych stronach, jest poziom zarządzania, czy też w innym ujęciu – skala relacji społeczno-przestrzennych, która stanowiła główny punkt odniesienia dla badaczy. Na początku zostaną zatem przedstawione problemy badawcze, poruszane przez autorów koncentrujących swoją uwagę przede wszystkim na skali ponadnarodowej i wybranych politykach wdrażanych z inicjatywy Unii Europejskiej, a następnie na kontekstach krajowych, regionalnych i lokalnych. Należy jednak podkreślić, że jest to kryterium o charakterze umownym i porządkującym, a w cytowanych poniżej pracach opisuje się współzależności pomiędzy relacjami i układami władzy w różnych skalach przestrzennych. Drugie z przyjętych kryteriów dotyczy natomiast obszaru tematycznego zastosowania koncepcji zarządzania wieloszczeblowego.

Analiza samych tylko wyników badań dotyczących programów i strategii mających swoje źródło w prawodawstwie i politykach realizowanych na poziomie Unii Europejskiej, pokazuje różnorodność zastosowań koncepcji zarządzania wieloszczeblowego ze względu na przedmiot i cel analizy, a także metodologię prowadzenia badań – pomimo ich osadzenia na tych samych podstawach teoretycznych, tj. np. przywoływanych wcześniej w niniejszej pracy badaniach Marksa (1992), czy też Marksa i Hooghe (2004). Zarządzanie wielopoziomowe jest zatem przedstawiane jako narzędzie, które może pomóc w osiągnięciu w Regionie Morza Bałtyckiego wspólnych dla całej UE celów w zakresie bezpieczeństwa energetycznego przy wykorzystaniu platform współpracy międzynarodowej (Hermanson 2020). Wieloszczeblowy charakter ma również współpraca transgraniczna w ramach

euroregionów (Noferini i in. 2020), programów rozwoju obszarów wiejskich (Pollermann i in.

2020) oraz makroregionów, które należy uznać za narzędzie wspierające regionalizację polityk unijnych (Gänzle 2017).

W zależności od przyjętej perspektywy badawczej zarządzanie wieloszczeblowe staje się w powyższych pracach jednym z elementów analizy ilościowej aktywnych euroregionów (Noferini i in. 2020), źródłem wytycznych związanych z tworzeniem i wdrażaniem Strategii Makroregionu Dunaju (Gänzle 2017) oraz ramą do analizy architektury programu rozwoju obszarów wiejskich LEADER, uwzględniającą systemy administracyjne oraz specyficzne uwarunkowania na poziomach regionalnym i lokalnym we Włoszech, w Niemczech i we Francji (Pollermann i in. 2020). Na jeszcze innych wymiarach struktur i procesów zarządzania wieloszczeblowego ulokowanych na poziomie UE koncentrują się Galera (2017), Damurski i Oleksy (2018), a także Bahn-Walkowiak i Wilts (2017). Pierwszy z nich, analizując formalno--prawne uwarunkowania dla prowadzenia przez miasta polityki w zakresie adaptacji do zmian klimatycznych, słusznie zauważa, że o ile cele w tym zakresie są wyznaczane na poziomie wspólnotowym, o tyle ich implementacja nie będzie możliwa bez efektywnych działań lokalnych. Galera analizuje miasta, które, chociaż mierzą się ze szczególnym nagromadzeniem i złożonością problemów w swoich granicach, dysponują jednocześnie istotnym potencjałem w zakresie testowania nowych rozwiązań adaptacyjnych i dostosowywania oferty usług publicznych do potrzeb mieszkańców (Galera 2017; więcej nt. regulacyjnego wymiaru polityk zarządzania wieloszczeblowego zob. np. Mathieu i in. 2017 oraz Vantaggiato 2020). Damurski i Oleksy (2018) starają się natomiast ocenić, w jakim zakresie w dokumentach stanowiących podstawę do realizacji polityk terytorialnych UE, w tym przyjętych i promowanych przez Komitet Regionów Białej Księgi Zarządzania Wieloszczeblowego (2009) oraz Rezolucji w sprawie Karty Wielopoziomowego Sprawowania Rządów w Europie (2014), jest widoczny paradygmat komunikacyjny i partycypacyjny.

Bahn-Walkowiak i Wilts (2017) stawiają z kolei pytania o to, w jaki sposób usprawnić wzajemne oddziaływania instytucji i polityk na różnych poziomach systemu instytucjonalnego UE w zakresie realizacji celów związanych z transformacją energetyczną i efektywnym gospodarowaniem zasobami naturalnymi – zarówno na poziomie analiz, jak i projektowania działań implementowanych w różnych skalach przestrzennych. Jak dowodzą rzeczeni autorzy, najszersze kompetencje w zakresie realizacji trzynastu analizowanych przez nich polityk (np. planowania przestrzennego, badań i rozwoju oraz ekoinnowacji) mają państwa narodowe i niewiele mniej z nich jest ulokowanych na poziomie UE. We wszystkich analizowanych przez Bahn-Walkowiak i Wilts przypadkach kompetencje zostały już także przyznane władzom

regionalnym, przy relatywnie wąskim zakresie odpowiedzialności po stronie władz lokalnych i instytucji o globalnym zasięgu działania (Bahn-Walkowiak i Wilts 2017).

Według Jänicke i Quitzow (2017) warunkiem koniecznym do realizacji wyznaczonych na poziomie Unii Europejskiej celów w zakresie przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatycznych, jak również do uznania europejskiego przywództwa w tym zakresie przez opinię publiczną, jest mobilizacja aktorów na różnych szczeblach zarządzania, będąca pochodną dostrzeżenia przez nich korzyści ekonomicznych wynikających z realizowanych programów transformacji gospodarek krajowych i regionalnych. Jänicke i Quitzow (2017) wskazują również na ewolucję znaczenia szczebla subnarodowego we wdrażaniu polityk klimatycznych – od aktora, który umożliwia realizację inicjowanych oddolnie działań, do kluczowego podmiotu wzmacniającego interwencję o charakterze wielopoziomowym i stanowiącego forum ścierania się celów i interesów władz publicznych, reprezentantów innych sektorów oraz grup społecznych.

Badacze zajmujący się dynamiką zmian procesów i struktur zarządzania wieloszczeblowego w odniesieniu do obszaru zmian klimatycznych oraz nauk o środowisku rzadziej w centrum uwagi stawiają relacje zachodzące w przestrzeniach regionalnych, a swoją uwagę koncentrują najczęściej na perspektywie miast i lokalnych społeczności. Podobnie uwarunkowania krajowe stanowią najczęściej, co prawda bardzo istotny, ale jednak szerszy kontekst lub dodatkowy poziom uwzględniany w badaniach, a nie pierwszoplanowe pole analizy (komentarz ten można odnieść również do badań wykraczających poza wskazane powyżej obszary tematyczne). Wyjątkiem są publikacje autorów takich jak Hvelplund i Søren Djørup (2017), Kull i in. (2018) oraz McCarthy i in. (2018), którzy koncentrują się w swoich pracach w pierwszej kolejności na programach oraz procesach zarządzania inicjowanych na szczeblu centralnym (krajowym). Hvelplund i Søren Djørup (2017; por. Muinzer i Ellis 2017) zastanawiają się nad warunkami koniecznymi do przeprowadzenia w Danii radykalnej transformacji energetycznej i dochodzą do wniosku, że fundamentalne dla powodzenia tego procesu jest aktywne wejście rządu krajowego we współpracę z partnerami regionalnymi i lokalnymi oraz przyznanie im kompetencji silniejszych niż ma to miejsce obecnie. Kull i in.

(2018) uznają z kolei, że wdrażanie w Brazylii sterowanego centralnie programu, mającego na celu pozbycie się w kraju ubóstwa, napotyka przede wszystkim na problem braku współpracy rządu federalnego z władzami stanowymi (Kull i in. 2018). McCarthy i in. (2018) wykazują natomiast, w jaki sposób marginalizowani wcześniej aktorzy (farmerzy, politycy na szczeblu centralnym i regionalnym, firmy zajmujące się rozbudową farm) poprzez nawiązywanie sojuszy na różnych szczeblach uzyskali w Irlandii wpływ na kierunki polityki rolnej

i środowiskowej prowadzonej przez rząd w Dublinie. Sojusze te, a innymi słowami – zawiązane formalne i nieformalne struktury zarządzania wieloszczeblowego, stały się, jak piszą autorzy, narzędziem dyscyplinowania działań państwa (McCarthy i in. 2018).

Szczególnie wartościowym przykładem badań (w kontekście tematyki niniejszej pracy), koncentrującym się na układzie regionalnym, jest praca Chandrashekeran (2016), która przeprowadziła wielowymiarową analizę systemu zarządzania wieloszczeblowego (w tym jego porażek) w zakresie transformacji energetycznej w Australii w oparciu o studium przypadku stanu Victoria. Autorka uwzględniła w niej cztery wymiary relacji społeczno-przestrzennych (terytorium, miejsce, skala i sieci powiązań) i wykazała, w jaki sposób wpłynęła na nie restrukturyzacja systemu podyktowana wdrażaniem neoliberalnego modelu zarządzania (Chandrashekeran 2016: 1648). Praca Chandrashekeran (2016) została osadzona na dwóch koncepcjach teoretycznych: perspektywie wielopoziomowej (ang. multilevel perspective;

więcej na temat jej założeń zob. np. Geels 2004, 2005 oraz Geels i Schot 2007) oraz polimorficznym podejściu do analizy relacji społeczno-przestrzennych (zob. np. Brenner 2004, Jessop i in. 2008; więcej na ten temat w rozdziale 1.). Zabieg ten pozwolił autorce na dynamiczne ujęcie tematu, a także całościowe oraz staranne osadzenie go w konkretnej przestrzeni regionalnej. Podobne założenie przyjęto w niniejszej pracy, jednak zamiast perspektywy wielopoziomowej wykorzystano założenia koncepcji zarządzania wieloszczeblowego.

Co warto podkreślić, niewielką uwagę w literaturze przedmiotu dotyczącej zarządzania wielopoziomowego (nie tylko powiązanej z tematyką zmian klimatycznych i nauk o środowisku) poświęca się istniejącym oraz tworzącym się relacjom społeczno-przestrzennym na obszarach metropolitalnych. Obserwacje w tym zakresie ogniskują się na perspektywie instytucjonalnej i zależnościach, jakie występują w układach zarządzania pomiędzy poziomem metropolitalnym i regionalnym, a także lokalnym oraz krajowym. Analizowane przez badaczy zależności mogą być przyczyną albo rezultatem braku systemowych rozwiązań w zakresie planowania transeuropejskiej sieci transportowej oraz regionalnego planowania przestrzennego (van Straalen i Witte 2018), a także mogą prowadzić do udanych eksperymentów w zakresie wspierania dzielenia się wiedzą przez społeczności na obszarach funkcjonalnych (Mattiuzzi i Chapple 2020). Jak argumentują van Straalen i Witte (2018), przyznanie holenderskim prowincjom większego zakresu kompetencji byłoby krokiem w kierunku poprawy funkcjonowania systemu planistycznego w Holandii i unormowania relacji pomiędzy decydentami na poziomie prowincji a reprezentantami interesów gmin położonych na terenie obszarów metropolitalnych. Mattiuzzi i Chapple (2020) wykazują z kolei, że finansowany ze

środków federalnych i kierowany przez władze badanych stanów w USA system grantowy pobudził napotykającą wcześniej na trwałe przeszkody współpracę pomiędzy władzami oraz społecznościami miast i ich obszarów funkcjonalnych. Tymczasem Sellers i in. (2017) dowodzą, w oparciu o analizę funkcjonowania systemu edukacji, że model redystrybucji środków finansowych, którym zarządzają w USA władze stanowe, pozwala na niwelowanie nierówności w tym obszarze pomiędzy samorządami położonymi w granicach regionów metropolitalnych.

Kto (jakie podmioty i instytucje) i dlaczego przejmuje rolę liderów we wdrażaniu działań adaptacyjnych w miastach? W jaki sposób różna gęstość powiązań w ramach struktur zarządzania wieloszczeblowego wpływa na zdolność tych liderów do oddziaływania na inne podmioty? Jak współpraca międzynarodowa miast może wesprzeć ich zdolności adaptacyjne w zakresie realizacji polityk klimatycznych? W jaki sposób uwarunkowania instytucjonalne na szczeblu krajowym przekładają się na realizację w miastach lokalnych inicjatyw w zakresie transformacji energetycznej? Są to wybrane pytania badawcze stawiane przez autorów, którzy, korzystając najczęściej z metody studium przypadku, analizują wielopoziomowe polityki adaptacyjne i transformacyjne realizowane w miastach położonych w Europie, w Republice Południowej Afryki oraz w Ameryce Łacińskiej. O ile w przywoływanych wcześniej w niniejszym podrozdziale badaniach koncentrowano się głównie na uwarunkowaniach formalno-prawnych i relacjach pomiędzy różnymi szczeblami zarządzania, o tyle miejskie studia przypadku częściej dotyczą również innych wymiarów relacji społeczno-przestrzennych.

Budd i Sancino (2016) opierają ramy analizy przywództwa w kontekście funkcjonowania systemów miejskich o jego trzy podstawowe formy: przywództwo o charakterze menadżerskim, przywództwo polityczne oraz przywództwo obywatelskie.

W zaproponowanym przez tych autorów ujęciu działania liderów wpływają na pozycję miast w hierarchicznych systemach administracji publicznej. Można wówczas mówić o „przywództwie miast”, np. w zakresie dążenia do przejęcia nowych kompetencji od szczebla centralnego w zakresie mitygacji i adaptacji do zmian klimatu. Opierając się o pracę Budd i Sancino (2016), równie poprawne jest też wyróżnienie pojęcia „przywództwa w miastach”, które charakteryzuje postawy aktorów działających w ramach i na rzecz danych społeczności.

Podążając w tym kierunku, Wurzel i in. (2019a, 2019b) zestawiają założenia koncepcji zarządzania wieloszczeblowego oraz zarządzania policentrycznego (ang. polycentric governance) w celu identyfikacji typów i stylów przywództwa w prowadzeniu miejskich polityk nakierowanych na transformację lokalnych gospodarek oraz modeli zarządzania w związku z konsekwencjami zmian klimatycznych. Ważną, a często pomijaną w dyskursie

naukowym, rolę mają w tym zakresie nie tylko inicjatywy liderów i pionierów zmian (przedstawicieli instytucji publicznych, sektora biznesu, nauki, organizacji pozarządowych, związków zawodowych oraz zaangażowanych obywateli), ale również naśladowców, którzy są w stanie wdrażać dobre rozwiązania przy wykorzystaniu właściwej dynamiki relacji na linii lider-naśladowca (Wurzel i in. 2019a). Co ciekawe, analiza działań podejmowanych przez małe i średnie miasta, mające strukturalne problemy gospodarcze, prowadzi do wniosku, że ich celem nie jest tylko pełnienie roli naśladowców, ale również liderów w zakresie wdrażania rozwiązań wychodzących naprzeciwko wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu, które są uznawane za szanse na dokonanie rewizji prowadzonych wcześniej polityk (Wurzel i in.

2019b).

Czynnikiem, który może ułatwić identyfikację potrzeb i wyznaczanie celów w zakresie działań związanych z ochroną klimatu i zrównoważonym rozwojem, jest członkostwo miast w międzynarodowych sieciach współpracy. Jakkolwiek jednak udział w konferencjach, seminariach i wizytach studyjnych z udziałem ekspertów korzystnie wpływa na budowanie zdolności instytucjonalnej oraz umiejętność adekwatnego projektowania kierunków interwencji publicznej i może stanowić impuls do wdrożenia konkretnych rozwiązań, o tyle nie jest warunkiem wystarczającym do wprowadzenia systemowych zmian w tkance miejskiej (Hickmann i Stehle 2019, Pierre 2019). Międzynarodowe sieci współpracy miast, skupione m.in. wokół zadań związanych z ochroną klimatu, stanowią dobry przykład struktur zarządzania wieloszczeblowego drugiego z typów zidentyfikowanych przez Marksa i Hooghe (2004), które opierają się o zasady dobrowolnego członkostwa aktorów z różnych sektorów.

Sprawnie funkcjonujące struktury zarządzania wieloszczeblowego mogą zatem zarówno wspierać transfer wiedzy pomiędzy miastami w ramach współpracy międzynarodowej, jak i wspomagać lokalne społeczności w realizacji inicjatyw skierowanych na poprawę ich sytuacji. W tym kontekście szczególnie ważną rolę w wielopoziomowych procesach związanych z zarządzaniem zasobami środowiskowymi mogą odegrać aktorzy społeczni, którzy nie tylko podejmują rolę inicjatorów zmian instytucjonalnych w miastach, ale też są przekaźnikami informacji, wiedzy i interesów swoich społeczności na wyższe szczeble (Sattler i in. 2016). Sattler i in. (2016) podają przykłady organizacji społecznych, biznesowych i międzysektorowych, które zostały w analizowanych przez nich miastach Ameryki Łacińskiej powołane właśnie w celu usprawnienia procesów decyzyjnych poprzez łączenie perspektyw aktorów operujących w różnych skalach przestrzennych. Podobnie jednak jak w przypadku współpracy międzynarodowej miast (która może co prawda przyczynić się do wypracowania rozwiązań związanych z mitygacją i adaptacją do zmian klimatu, ale bez wsparcia finansowego

i kompetencyjnego ze strony państwa nie rozwiąże najważniejszych problemów danych społeczności), jeżeli oddolne inicjatywy podejmowane przez władze lokalne nie spotykają się z adekwatną reakcją i wsparciem ze strony władz centralnych, mogą pozostawać jedynie w sferze planów i być co najwyżej przedmiotem analiz dotyczących funkcjonowania układów władzy (Ehnert i in. 2018, Tingey i Webb 2020).

Istotna część badań łączących tematykę zarządzania wieloszczeblowego ze zmianami klimatycznymi i ochroną środowiska dotyczy gospodarowania zasobami wodnymi. Za regiony uznaje się w nich zlewnie rzek i jezior, a zarządzanie i ochrona ich zasobów staje się zadaniem wykraczającym poza granice administracyjne. Wyzwania w tym obszarze wymagają współpracy, również o charakterze międzynarodowym i ponadnarodowym, pomiędzy osobami i instytucjami działającymi na obszarach regionów wodnych (Assis i in. 2020, Indset 2020, Kim i in. 2020, Widmer i in. 2019, Yi i in. 2019). Tezę tę potwierdzają badania Hilemana i Lubella (2018), którzy zauważają, że koordynacja procesów zarządzania w ramach i pomiędzy wchodzącymi ze sobą w interakcje skalami przestrzennymi jest głównym wyzwaniem w zakresie zarządzania zasobami wodnymi.

Hileman i Lubell (2018) dostrzegają różnice w zakresie funkcjonowania struktur i procesów zarządzania wielopoziomowego na szczeblu lokalnym i regionalnym. Procesy zarządzania na poziomie lokalnym są ich zdaniem w pierwszej kolejności motywowane potrzebą ścisłej współpracy pomiędzy zaangażowanymi aktorami i, ze względu na gęstość interakcji pomiędzy nimi, mają relatywnie zamkniętą strukturę. Na poziomie regionalnym z kolei głównym czynnikiem łączącym działania zainteresowanych podmiotów jest potrzeba dzielenia się informacjami i wiedzą, z czego wynika ich bardziej otwarta struktura (Hileman i Lubell 2018). Tym, co może integrować opisywane poziomy, są natomiast sieci typu „small- -world” (ang. small-world networks), pozwalające na tworzenie połączeń pomiędzy wskazanymi powyżej szczeblami i na balansowanie konsekwencji wynikających z innej charakterystyki struktur, które występują w ich ramach (Hileman i Lubell 2018)⁴. Szczególną rolę w stymulowaniu powiązań (również poprzez ich instytucjonalizację) pomiędzy aktorami na różnych szczeblach cytowani tu autorzy przypisują instytucjom na poziomie regionalnym.

Zauważają oni jednak, że trwałość tych powiązań jest często osłabiana ze względu na brak wsparcia finansowego oraz ich projektowy charakter (Hileman i Lubell 2018).

Interesującymi przykładami zastosowań, które potwierdzają szerokie wykorzystywanie koncepcji zarządzania wieloszczeblowego (biorąc pod uwagę zarówno terytorialny zakres

4 Więcej na temat budowania zdolności instytucjonalnej i „uczenia się” administracji oraz procesów partycypacji społecznej w kontekście zarządzania zasobami wodnymi zob. np. Den Boer i in. 2019 oraz Hassendorfer i in. 2020.

analizy, jak i charakter analizowanych systemów) są badania odnoszące się do wielopoziomowych polityk dotyczących transformacji energetycznej i ochrony środowiska, realizowanych w Chinach na różnych poziomach władzy. Jak dowodzą liczni autorzy, zastosowanie koncepcji zarządzania wieloszczeblowego do analizy procesów zachodzących wewnątrz struktur scentralizowanego półautorytarnego reżimu w Chinach faktycznie jest możliwe, natomiast należy mieć wzgląd na specyfikę tego systemu i ograniczenia samej koncepcji. Westman i in. (2019) uznają, że ramy teoretyczne zarządzania wieloszczeblowego dają co prawda sposobność prowadzenia dyskusji na temat układów instytucjonalnych, podejmujących próby zarządzania zmianami klimatycznymi, niemniej jednak nie pozwalają na uchwycenie kompleksowości analizowanych polityk i tego, w jaki sposób znajdują one swój materialny wymiar w tkance miejskiej (por. Wu i in. 2016, Yi i in. 2019).

Westman i in. (2019) zwracają też uwagę na słabość koncepcji zarządzania wielopoziomowego w zakresie możliwości trafnej identyfikacji i charakterystyki relacji pomiędzy decydentami politycznymi oraz elitami biznesowymi w analizowanych układach władzy. Jak bowiem twierdzą ci autorzy (Westman i in. 2019), w systemie chińskim większe znaczenie dla funkcjonowania procesów zarządzania wieloszczeblowego mają relacje władzy i interesy ekonomiczne, a mniejsze – zdolności koordynacyjne konkretnych osób i instytucji, jak ma to miejsce w państwach europejskich i anglosaskich. Do nieco innych wniosków dochodzą Liu i Xu (2018) w badaniu relacji pomiędzy aktorami na lokalnym, narodowym i ponadnarodowym poziomie w zakresie wdrażania polityk mających na celu budowę infrastruktury pozwalającej na pozyskiwanie energii z paneli słonecznych. Autorzy ci (Liu i Xu 2018) osadzają swoją analizę w pierwszych, klasycznych zastosowaniach koncepcji zarządzania wieloszczeblowego i trafnie wykorzystują jej założenia między innymi do opisu przekształceń i konfliktów instytucjonalnych zachodzących wewnątrz systemu jednolitej władzy państwowej. Może to prowadzić do wniosku, że kluczową kwestią przy analizie wielopoziomowych struktur i procesów jest dogłębne poznanie kontekstów, w jakich występują, a także świadomość trudności oraz ograniczeń związanych z wykorzystywaniem danych metod badawczych. Kończąc fragment dotyczący polityk zarządzania wieloszczeblowego w Chinach, należy podkreślić, że autorzy cytowanych powyżej prac wnikliwie przyglądają się roli miast i regionów, upatrując w ich zaangażowaniu we wdrażanie

Westman i in. (2019) zwracają też uwagę na słabość koncepcji zarządzania wielopoziomowego w zakresie możliwości trafnej identyfikacji i charakterystyki relacji pomiędzy decydentami politycznymi oraz elitami biznesowymi w analizowanych układach władzy. Jak bowiem twierdzą ci autorzy (Westman i in. 2019), w systemie chińskim większe znaczenie dla funkcjonowania procesów zarządzania wieloszczeblowego mają relacje władzy i interesy ekonomiczne, a mniejsze – zdolności koordynacyjne konkretnych osób i instytucji, jak ma to miejsce w państwach europejskich i anglosaskich. Do nieco innych wniosków dochodzą Liu i Xu (2018) w badaniu relacji pomiędzy aktorami na lokalnym, narodowym i ponadnarodowym poziomie w zakresie wdrażania polityk mających na celu budowę infrastruktury pozwalającej na pozyskiwanie energii z paneli słonecznych. Autorzy ci (Liu i Xu 2018) osadzają swoją analizę w pierwszych, klasycznych zastosowaniach koncepcji zarządzania wieloszczeblowego i trafnie wykorzystują jej założenia między innymi do opisu przekształceń i konfliktów instytucjonalnych zachodzących wewnątrz systemu jednolitej władzy państwowej. Może to prowadzić do wniosku, że kluczową kwestią przy analizie wielopoziomowych struktur i procesów jest dogłębne poznanie kontekstów, w jakich występują, a także świadomość trudności oraz ograniczeń związanych z wykorzystywaniem danych metod badawczych. Kończąc fragment dotyczący polityk zarządzania wieloszczeblowego w Chinach, należy podkreślić, że autorzy cytowanych powyżej prac wnikliwie przyglądają się roli miast i regionów, upatrując w ich zaangażowaniu we wdrażanie