redaktor czasopisma „chemia przemysłowa” i portalu www.kierunekchemia.pl
Fot.: BMP
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2020 77
soda +200
na terenie zakładu w inowrocławiu funkcjonują 4 ciągi (3 podstawowe i rezerwowy) technologiczne, a zdolność zakładu to 800 tys. ton produktów rocznie.
Jest to efekt rozbudowy w 2015 roku mocy produkcyjnych (pierwotnie 600 tys.
ton) zakładu sodowego w inowrocławiu, w ramach projektu Soda +200. Sercem instalacji jest oddział Sody Surowej z węzłami absorpcji, karbonizacji i destylacji
proces absorpcji
nasycenie solanki oczyszczonej
amoniakiem prowadzone jest w kolumnach absorpcyjnych. podczas procesu następuje wzrost temperatury solanki, która następnie zostaje schłodzona – w celu lepszego związania amoniaku. nasycona solanka kierowana jest do procesu karbonizacji (nasycenie gazowym dwutlenkiem węgla) w kolumnach karbonizacyjnych
panele – rUrki gorąca soda lekka po kalcynatorach (gęstość nasypowa 600) transportowana jest do krystalizatora, gdzie łączy się z kondensatem, tworząc granulki, które następnie trafiają na suszarnię. jej sercem są panele--rurki – to przez nie przesypuje się hydraulicznie zawieszona w powietrzu soda. rurki ogrzewają granulki, pozbywając się z nich wody (przez do zwiększa się gęstość nasypowa), a w panelach z wodą następuje chłodzenie produktu
podstawowym surowcem do produkcji sody jest solanka surowa, która za pomocą metody sodowo-wapiennej oczyszczana jest z jonów wapna i magnezu (sodą strącane są jony wapna, wodorotlenkiem wapnia – jony magnezu). proces
oczyszczania przebiega w dekanterach.
Solanka pobierana jest z ikS Solino S.a. – dla inowrocławia z kopalni góra, dla janikowa – kopalni mogilno s o l a n k a
Fot.: CIECH Soda Polska
Fot.: BMPFot.: BMP
krystalizacja sody
chłodzenie solanki sprzyja krystalizacji sody, czyli tworzeniu wodorowęglanu sodu (bikarbonatu), który wychodzi wraz z roztworem z kolumny karbonizacyjnej w postaci zawiesiny. po odsączeniu na filtrach (taśmowych), wodorowęglan sodu zostaje termicznie poddany rozkładowi (proces kalcynacji, temp. 230--2400c), w wyniku czego otrzymywany jest węglan sodu, czyli soda kalcynowana. dwutlenek węgla powstały z rozkładu ponownie zostaje sprężona i kierowany do węzła karbonizacji
soda ciężka
metoda zgniatania sody (soda ciężka – ciężar nasypowy 800) jest konkurencyjna dla procesu otrzymywania sody lekkiej, głównie pod względem energetycznym, gdyż energia wykorzystywana jest wyłącznie na zgniecenie sody, kruszenie i przesiewanie. w procesie nie jest zużywana dodatkowo para
kamień wapienny
Głównym źródłem dwutlenku węgla jest kamień wapienny, który poddawany jest w wysokiej temperaturze procesowi wypalenia – następuje rozkład węglanu wapnia na dwutlenek węgla i tlenek wapnia (wapno). aby uzyskać pożądaną temperaturę, do kamienia dodawane jest paliwo (koks, antracyt). w produkcji sody codziennie zużywa się ponad 3 tys. ton kamienia wapiennego o określonej granulacji
Fot.: BMP Fot.: BMP
Fot.: BMP
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2020 79 n o w o c z e s n e z a k ł a d y
Spółka, której historia produkcji sięga 1882 roku, jest wiodącym europejskim producentem sody kalcynowanej ciężkiej i lekkiej, a także największym w polsce producentem sody oczyszczonej i soli warzonej. w portfolio spółki znajduje się także znana marka konsumencka – Sól kujawska – oraz inne wyroby chemiczne, takie jak: chlorek wapnia, hopkalit, mieszanki solne, peklosól oraz tabletki solne.
ciech Soda polska posiada dwa zakłady produkcyjne – w inowrocławiu oraz janikowie.
o c i e c H s o d a p o l s k a
instalacja sody monoHydratowej Soda, która trafia na oddział monohydratu, zostaje uwodniona w krystalizatorze, tworząc monohydrat, który po wysuszeniu ulega zagęszczeniu, uzyskując ciężar nasypowy powyżej 1000. Monohydrat wędruje na silos, skąd pakowany jest big-bag lub luzem na cysterny samochodowe lub kolejowe
elektrociepłownia w celu zmniejszenia uciążliwości zakładów dla środowiska, jednocześnie spełniając wszystkie niezbędne normy, na terenie elektrociepłowni w inowrocławiu pracują cztery kotły wraz z instalacją katalitycznego odazotowania spalin (Scr) oraz instalacją odsiarczania spalin.
produktem jest reagips, sprzedawany lafarge
piec wapienny i popioły pierwotnie na terenie zakładu znajdowały się cztery piece szybowe, w pełni zautomatyzowane. następnie dobudowano jeden w ramach intensyfikacji produkcji, a w ramach projektu Soda +200 dobudowano kolejny piec. z wapna, na bazie wody, przygotowuje się mleko wapienne, wykorzystywane w celu rozkładu chlorku amonu powstałego w procesie karbonizacji (otrzymywania bikarbonatu). wyniku reakcji powstaje chlorek wapnia i amoniak, który zostaje oddestylowany – zawrócony do procesu.
dodatkowo spółka, wspólnie z lafarge, w zakładzie przeróbki w janikowie oczyszcza popioły lotne powstające podczas spalania węgla i przekształca je w produkty o różniej zawartości części palnych, wprowadzane ponownie do obiegu i wykorzystane np. do procesu wypalenia cementu
soda oczyszczona
Soda kalcynowana przesyłana jest transportem pneumatycznym w celu rozpuszczenia i przepuszczenia przez nią ponownie dwutlenku węgla. następnie sodę poddaje się suszeniu, tak aby nie rozłożyć wodorowęglanu. ostatnim etapem jest przesiewanie, gdzie otrzymujemy produkty o różnej granulacji – SoBic. jedna z instalacji służy do produkcji sody oczyszczonej farmaceutycznej
Fot.: BMPFot.: BMP Fot.: BMP
Fot.: BMP
CHEMIA PRZEMYSŁOWA 3/2020 81 f e l i e t o n
c
hemia to nauka o naturze substancji i powiąza-niach między nimi – tak głosi jej klasyczna defi-nicja. W oparciu o klasykę przyjrzyjmy się, jak każdy z nas oddziałuje na drugiego człowieka, wysyłając sygnały, które – okraszone satyrą – zostaną poddane analizie w lekturze tego artykułu.w
yobraźmy sobie zmaterializowaną substancję – piękną i długonogą, siedzącą w jakiejś pocze-kalni i nerwowo palącą papierosa. Na jej ostatnich po-włokach krążą wolne, samotne elektrony walencyjne.Elektrony szukają powiązań, chcą być „oddane” lub pragną, aby ktoś je „przyjął”. Dosiada się uprzejmy pan, a my – czytelnicy – stajemy się wirtualnymi świadka-mi reakcji cheświadka-micznej. Elektrony pani przeskoczyły na jego ostatnią powłokę, pan je przyjął, a pani je oddała. W tej chwili zaczęła się nowa historia oparta na najprostszych chemicznych relacjach – wiązaniach jonowych.
o
tym, czy my chętnie oddajemy elektrony, czy je przyjmujemy, świadczy nasza elektroujemność oraz okres (ale o tym później). Najbardziej znany rosyjski chemik Dymitr Mendelejew, zafascynowany zjawiskiem wzajemnego oddziaływania na siebie, sprawdził go na własnej skórze. Będąc w kwiecie wieku (jako 47 latek), mając stabilne życie małżeńskie, uległ przyciąganiu młodziutkiej (17-letniej) Anny. Dziewczy-na tak bardzo go przyciągała, że wstąpił z nią w zwią-zek małżeński, nie bacząc na ten, który już istnieje.W następstwie tych wydarzeń nie mógł spokojnie spać, bowiem jak głoszą doniesienia, śnił o oddziały-waniach jednego pierwiastka na drugi. Potęga przycią-gania chemicznego zawładnęła życiem Mendelejewa i przeplatała się z przyziemnymi rozrywkami, jak sądy zwierzchników Kościoła prawosławnego czy rozwód otrzymany od cara. tablice pierwiastków zostały przez niego poukładane pod względem przyciągania, czyli wspomnianej już wcześniej elektroujemności. Patrząc na układ okresowy, największe oddziaływanie na po-zostałych ma F, będący po prawej stronie układu, czyli w naszych firmach np. prezes w sali konferencyjnej, a najmniejsze lit, czyli np. pan z działu przepustek na
bramie głównej. Pewnie się już Państwo domyślają, że gabinet prezesa jest na ostatnim piętrze, ponieważ tam przyciąganie jest największe, w tablicach okreso-wo wzrasta od dołu do góry.
S
koro poznaliśmy już naturę prostych wiązań che-micznych, powinniśmy być świadomi, że łatwo ulegają destrukcji pod wpływem rozpuszczalników polarnych. W życiu wygląda to tak, że on albo ona jadą na delegację, w hotelu nadmiar rozpuszczalnika polarnego (alkoholu) i obserwujemy rozpad wiązań i związków na „+” i „-”.j
ako chemik rekomenduję budowanie trwałych związków opartych na wiązaniach kowalencyjnych, w których powłoki orbitali nakładają się na siebie i pozostają w relacji. Czasem w przyrodzie oddziałują na siebie dwa takie same pierwiastki , nakładające swoje orbitale. W takich związkach nie występuje polaryzacja, jednocześnie w życiu mamy kolorową tęczę. Częściej jednak spotykamy wiązania kowalen-cyjne spolaryzowane, gdzie orbitale nakładają się na siebie, prowadząc do uwspólniania elektronów. Nie-jednokrotnie to uwspólnianie energii po 9 miesiącach zaczyna żyć własnym życiem. to wiązanie jest bardzo silne i musielibyśmy się postarać oraz dołożyć energii, żeby je rozerwać. Pamiętajmy, że nawet jednorazowe dołożenie energii wywołuje wielkie tarcia, często po-laryzacja nas rozpiera wewnętrznie, często też okres ma ogromne znaczenie.k
ończąc, chciałabym zwrócić uwagę, żeby tworzyć swoje związki w ten sposób, żeby było w nich dużo zasad i mało kwasów. Należy stosować bufory i katalizatory celem kontrolowania wybuchów. Naj-lepsze katalizatory to metale szlachetne, np. złoto czy platyna, a zwłaszcza te, które można ubrać na palec. Dobry chemik wie, kiedy przestać reagować, a po kilkunastu latach małżeństwa prawie każdy jest dobrym chemikiem. Bez wątpienia łączy nas chemia, dlatego odchodząc od klasycznej definicji, chemia to nauka o naturze ludzi i oddziaływaniach pomiędzy nimi. Pamiętajmy o tym na co dzień.„Łączy nas Chemia”, czyli nauka z przymrużeniem oka
alicja trojanowska-laskowska, Trener Biznesu, Mówca, Business Development Manager w Grupie Azoty Polyolefins