ich szkoły z osobą dorosłą
Analiza przebiegu rozmowy Adama lat 6;7 z osobą dorosłą
Faza otwarcia rozmowy Adama i dorosłego rozpoczyna się od polece-nia, które dorosły kieruje do chłopca, prosząc, aby otworzył leżącą przed nim książkę na pierwszej stronie. Dziecko wykonuje polecenie dorosłego, jedno-cześnie kieruje do niego komunikat werbalny, w którym wyraża swój za-chwyt: Ale bajelancka. Dodatkowo w swojej wypowiedzi odnosi się do swoich
III.4. Analiza przebiegu rozmów dzieci z trudnościami logopedycznymi…
doświadczeń, mówiąc: Dobze, ze nie ma litelek, bo nie cielpię cytać. Dorosły chcąc zaciekawić chłopca obrazkiem, który widzi wspólnie z nim dokonuje wskazania: Na tym obrazku jest bardzo dużo narysowanych rzeczy, np. drzewo z czereśniami [Dorosły wskazuje ręką drzewo czereśniowe]. Odpowiedzią chłopca na zachowanie komunikacyjne dorosłego jest komunikat werbalny, w którym chłopiec dokonuje stwierdzenia oraz wskazań różnych elementów z obrazka: No, ale tu jest jesce dom, motocykle, samochody, klowy, wozy stlazac-kie i wąs. Dorosły nawiązując do wypowiedzi chłopca, formułuje komunikat werbalny, informując Adama o tym, że nie widzi wskazanego przez chłopca elementu z ilustracji: Ja nie widzę tutaj węża. Chłopiec wysyła do dorosłego komunikat, w którym dokonuje wyjaśnienia wraz ze wskazaniem, mówiąc:
Bo to nie jest zwiezę, tylko taki wąs do podlewania [Chłopiec wskazuje palcem szlauch na obrazku]. Osoba dorosła reaguje na wypowiedź dziecka w formie stwierdzenia. Jednocześnie precyzując nazwę danego elementu: Aha wąż do podlewania, czyli szlauch. Adam wysyła do dorosłego komunikat werbalny w formie stwierdzenia: Tak właśnie. W tej fazie bardzo intensywnie dziecko włącza się w proponowany przez dorosłego obszar rozmowy. Chłopiec re-aguje na komunikat werbalny osoby dorosłej, wykonuje jego polecenie, wyka-zuje zainteresowanie obrazkiem, który jest tematem ich rozmowy, dokonuje wskazań wybranych przez siebie elementów, kieruje do dorosłego wyjaśnie-nia. Wspólnie rozmówcy starają się ustalić nazwę i znaczenie elementu z ob-razka, aby wysyłane komunikaty były dla nich zrozumiałe i jednoznaczne.
Po tym następuje przejście do fazy głównej rozmowy, którą inicjuje do-rosły, mówiąc: Zobacz, co znalazły zwierzęta wędrujące po ulicy?. Chłopiec w odpowiedzi wyraża w sposób werbalny swoje zdziwienie: W ogóle to dziw-ne, ze zwiezęta na ulicy. Odpowiadając na pytanie dorosłego dokonuje wska-zania. Starając się poprawnie wypowiedzieć głoskę cz, z którą ma problem:
One znalazły cze…cze…czeleśnie [Chłopiec wypowiada słowo z zamknię-tymi oczami]. Dorosły w żaden sposób nie zareagował na to, że chłopiec podejmuje próbę prawidłowej artykulacji głoski cz; przechodzi do kolejnej sekwencji, kierując do Adama dalsze pytanie, które pozwoli im kontynuować wspólną rozmowę. Chłopiec reaguje na komunikat werbalny dorosłego, do-konując wskazania: Jest tutaj (wskazuje palcem) on sobie siedzi.
Następnie dorosły przechodzi do kolejnej części w tej fazie poprzez py-tanie ze wskazaniem, zmieniając dotychczasową formę stosowanych pytań:
A jak myślisz, dokąd biegnie pies po chodniku z podniesionym ogonem?. Adam odpowiada dokonując interpretacji: Za swoją panią [Adam cały czas patrzy na obrazek i podpiera dłońmi twarz]. Dorosły nie kontynuując danego te-matu zadaje chłopcu kolejne pytanie, zmieniając dany wątek: Zastanawiam się, co robi dzięcioł siedzący pod budką dla ptaków?. Odpowiedzią Adama jest zachowanie werbalne, w którym chłopiec najpierw dokonuje stwierdzenia:
Widziałem go psed chwilką [Wodzi wzrokiem po obrazku]. O jest, a potem buduje interpretację: On ucieka psed ptakami, bo na tym dzewie jest ich duzo.
On ucieka, zeby go nie podziobały [śmiech]. Dodatkowo używa żartu i wzmac-nia go śmiechem. W tej sekwencji podobnie, jak w poprzedniej dorosły nie odnosi się do zachowania komunikacyjnego dziecka i przechodzi do dalszej części rozmowy, w swoim komunikacie werbalnym stara się zachęcić chłop-ca do wyboru elementu, który pozwoli im kontynuować wspólną wymianę.
Adam zachęcony przez dorosłego dokonuje wskazań wybranych przez sie-bie elementów z obrazka, dokonując także interpretacji: Tutaj jest [Wskazuje palcem] śmiesny facet na motoze, ale zna zasady bezpieceństwa. Ma na głowie kask. A tutaj [Wskazuje palcem] wychodzi dziadek i będzie jechał na poctę. To jest jego rowe…rowe.., no rowellllr. Chyba z napędem. Chłopiec poprzez prze-dłużenie sylaby w wyrazie rower, stara się wypowiedzieć poprawnie głoskę r, której jeszcze nie artykułuje w sposób prawidłowy. Dorosły odnosząc się do wypowiedzi chłopca, kontynuuje z nim rozmowę poprzez komunikat werbal-ny w formie pytania, starając się rozwinąć dawerbal-ny temat, którego inicjatorem jest Adam: A dlaczego myślisz, że ten pan będzie jechał na pocztę?. Chłopiec w odpowiedzi na pytanie dorosłego dokonuje wyjaśnienia wraz ze wskaza-niem: Bo ma packę na bagazniku, o tutaj [Wskazuje palcem]. Odpowiedzią dorosłego jest komunikat werbalny w formie stwierdzenia: No faktycznie ma jakieś pudełko. To może być paczka. Adam odpowiada mu stosując taką samą formę komunikatu, mówiąc: No właśnie.
Następnie osoba dorosła proponuje przejście do kolejnej sekwencji, kie-rując do chłopca nowe pytanie ze wskazaniem innego elementu do ich dal-szej rozmowy: Może sobie opowiedzmy o tych panach, co oni robią, jak myślisz?.
Adam dokonuje wskazania, mówiąc: To są ludzie od malowania. Dorosły sta-rając się, aby wypowiedź chłopca była precyzyjna kieruje do Adama pytanie:
A jak się tacy ludzie od malowania nazywają?. Chłopiec wysyła w odpowiedzi komunikat werbalny, nazywając osoby, które zajmują się malowaniem, mó-wiąc: „malaze [śmiech]. To są malaze i malują pokój. Dodatkowo jego wypo-wiedź jest wzmacniana poprze śmiech.
Dalej dorosły stara się kontynuować rozmowę z chłopcem, zadając mu pytanie w formie zachęty: A może zobaczymy, o kim jeszcze możemy sobie opo-wiedzieć?. Adam przyjmuje propozycję dorosłego, dokonuje wskazania ele-mentu z obrazka wraz z opisem: Tutaj [Wskazuje palcem] popsuł się tlaktol.
Ten pan oze pole. Dorosły kieruje do Adama komunikat werbalny w formie pytania, chcąc rozszerzyć dany wątek, nawiązując do wypowiedzi dziecka, wykracza poza obrazek: A co to znaczy orać pole?. Chłopiec udziela odpowie-dzi dorosłemu, wyjaśniając mu daną kwestię: To znacy, ze je się psygotowuje na sacenie ziemniaków lub zyta. Dalej dorosły w odpowiedzi na komunikat Adama kieruje do niego pytanie, dalej wykraczające poza wspólnie oglądany
III.4. Analiza przebiegu rozmów dzieci z trudnościami logopedycznymi…
obrazek: Adaś, a skąd ty to wszystko wiesz?. Chłopiec stosując komunikat wer-balny w swojej odpowiedzi odnosi się do swoich doświadczeń: Mam dziad-ków na wsi i jak były wakacje to z dziadkiem olałem na tlaktoze. Mój dziadek ma jesce świnie i klo…klo…klllowy. Baldzo lubię tam jeździć, ale dawno nie byłem, bo popsuł nam się samochód. Swoją wypowiedź kończy w formie wskazania danego elementu z obrazka, wracając do wspólnego obszaru rozmowy: Niech pani zobacy, tutaj ktoś jedzie na wycieckę. Dorosły podążając za dzieckiem, kieruje do niego pytanie, nawiązując do wskazania Adama: A czym oni jadą na wycieczkę?. Chłopiec w tej sekwencji kończy rozmowę z dorosłym w bar-dzo nietypowy sposób. Pierwszy człon jego wypowiedzi zawiera fragment interpretacji: Oni jadą na … Następnie Adam ujawnia zachowanie komuni-kacyjne, w którym zawiesza głos, uśmiecha się do dorosłego, mówiąc: „ta-jemnica”. Kończy rozmowę poprzez komunikat niewerbalny: zamyka książkę.
Prezentowana analiza w sposób bardzo wyrazisty ujawnia zachowania komunikacyjne, które wskazują na wspólne obszary tworzenia rozmowy dziecka z dorosłym. W fazie rozpoczęcia dziecko od początku reaguje na komunikaty werbalne osoby dorosłej, otwiera książkę na wskazanej stronie, a także wykazuje zainteresowanie obrazkiem, który jest tematem ich rozmo-wy. Adam dokonuje wskazań wybranych przez siebie elementów oraz w sy-tuacji niejasności dorosłego, kieruje do niego wyjaśnienia. Rozmówcy starają się także ustalić wspólne znaczenia określonego elementu, który stanowi wą-tek w ich wspólnej rozmowie.
W fazie głównej również dziecko bierze aktywny udział świadczą o tym takie zachowania komunikacyjne jak: udzielanie odpowiedzi na komunikaty dorosłego, dokonywanie wskazań, ujawnia zdziwienie, buduje swoje inter-pretacje na temat danych elementów, które pojawiają się w wątkach zapropo-nowanych przez dorosłego, dokonuje stwierdzeń odnoszących się do kwestii podejmowanych przez dorosłego, stosuje żart, a także odnosi się do swoich doświadczeń. Adam też inicjuje temat w niektórych sekwencjach, zawracając uwagę dorosłego na elementy o których mówi. Na szczególną uwagę zasłu-guje udział chłopca w fazie zakończenia rozmowy z dorosłym. Początkowo podażą za zachętą dorosłego do jej kontynuowania. Swoją wypowiedź rozpo-czyna komunikatem werbalnym w formie interpretacji. Jednak jej nie koń-czy, stosuje komunikat, w którym zawiesza głos, uśmiecha się do dorosłego, mówiąc: „tajemnica”. Moment zamknięcia książki sygnalizuje koniec rozmo-wy i przerwanie interakcji.
Warto zaznaczyć, że Adam ujawnia zaburzenia artykulacyjne takich głosek jak: sz, ż, cz, dz, ń i r. Chłopiec w trakcie rozmowy wykazuje świado-mość nieprawidłowej realizacji głoski cz i r. Formułując swoją wypowiedź, powtarza kilka razy daną głoskę, aby wyartykułować ją poprawnie. Są to je-dyne zakłócenia, które wystąpiły w rozmowie Adama z osobą dorosłą.
Analiza przebiegu rozmowy Gai lat 6;8 z osobą dorosłą
Rozmowę rozpoczyna dorosły poleceniem do dziewczynki: Gaju, weź do ręki książkę i otwórz ja na pierwszej stronie. Odpowiedzią dziecka jest ko-munikat niewerbalny: Gaja siada, bierze książkę do ręki, obraca ją do góry nogami i otwiera ją na ostatniej stronie. Reakcją dorosłego na komunikat dziewczynki jest kierowanie do niej komunikatu werbalnego w formie pole-cenia: Gaju odwróć proszę książkę i otwórz ją na pierwszej stronie, trzymasz ją do góry nogami. Dziewczynka wykonuje polecenie dorosłego: otwiera książ-kę na wskazanej stronie. Dodatkowo formułuje do niego pytanie: A teraz dobrze? [Patrzy na dorosłego]. Dorosły odnosi się do pytania dziewczynki w formie stwierdzenia: Tak, a następnie stara się ją zaciekawić obrazkiem, który widzi wspólnie z nim. Gaja wysyła do dorosłego komunikat werbalny, w którym dokonuje wskazań określonych elementów z obrazka: O ile kwia-tów i krzaków. Są tez gawlony i kluki. Dwa lowely i tlaktol, a daleko jedzie stlaż pożalna. [Gaja wskazuje palcem wymieniane przez siebie elementy obrazka].
Następnie dorosły przechodzi do fazy głównej rozmowy, kierując do niej pytanie ze wskazaniem: Gaju, a zobacz co znalazły zwierzęta wędrujące po ulicy?. Dziewczynka jednak początkowo wykazuje odmowę na wątek za-proponowany przez dorosłego: nic. Dorosły próbując zachęcić dziecko do podjęcia zaproponowanego przez siebie tematu, wysyła do niej komunikat werbalny w formie pytania: Jesteś pewna?. Gaja przyjmuje zachętę dorosłego, co potwierdza w swojej wypowiedzi, mówiąc: No dobla. Dalej dokonuje in-terpretacji określonych elementów z obrazka: Samochód tląbi na jeża i kluka, a ślimak ich woła. Tutaj zwiewać [Gaja patrzy na obrazek].
Po tym dorosły nie odnosząc się do wypowiedzi dziecka, nowym pyta-niem ze wskazapyta-niem przechodzi do dalszej sekwencji ich rozmowy. Odpo-wiedzią dziewczynki na komunikat werbalny dorosłego jest ponowna inter-pretacja: Czeka aż przyjdzie jego pan i go wpuści do domu.
Następnie dorosły inicjuje nowy wątek poprzez kolejne pytanie: A jak myślisz, dokąd biegnie po chodniku pies z podniesionym ogonem?. Gaja w odpo-wiedzi dokonuje interpretacji w odniesieniu do danego elementu oraz wska-zania: On goni lowel, ale go nie widać. Wyjechał za oblaz, tu jest [Gaja wskazuje palcem punkt poza ilustracją]. Dorosły nawiązując do wypowiedzi dziew-czynki formułuje do niej pytanie, starając się rozwijać dany wątek: Myślisz, że ten rower tam był? Dziewczynka podejmując turę konwersacyjną, reaguje na pytanie dorosłego, mówiąc: Tak, on już odjechał.
Dalej dorosły nie odnosząc się do wypowiedzi dziecka, przechodzi do kolejnej sekwencji poprzez pytanie. Jednak zmienia nieco jego formę: Zasta-nawiam się, co robi dzięcioł siedzący pod budką dla ptaków?. Gaja tak, jak w po-przednich sekwencjach tej fazy dokonuje interpretacji wraz ze wskazaniem:
III.4. Analiza przebiegu rozmów dzieci z trudnościami logopedycznymi…
On się czai na muchę, a mucha leci za motolem [Wskazuje palcem, gdzie leci mucha].
Dorosły stosując do dziewczynki komunikat werbalny w formie stwier-dzeń i pytania otwartego, stara się zachęcić dziewczynkę do wyznaczenia przez nią nowego wątku w ich rozmowie: Gaju, zobacz w tym domu mieszka dużo lu-dzi. Wszyscy się czymś zajmują. O kim sobie możemy opowiedzieć?. Dziewczynka reaguje na komunikat dorosłego, dokonuje wskazania samodzielnie wybranych elementów: Tutaj śpi kotek [Wskazuje palcem na kota], a ten pan ma kaczuszkę.
Dorosły w sposób werbalny komunikuje dziewczynce, że nie znajduje wskaza-nego przez nią elementu na wspólnie oglądanym obrazku: Ale ja nie widzę tutaj pana z kaczką. Gaja dokonuje wskazania, w którym stara się nakierować uwagę dorosłego na dany element: O tutaj pan z nią idzie, niech pani zobaczy [Wska-zuje palcem]. Dorosły w odpowiedzi wysyła do dziewczynki komunikat wer-balny w formie stwierdzenia wraz z opisem: No faktycznie. Ten pan na obrazie ma pod pachą kaczkę. Dziewczynka kontynuując rozmowę rozwija dany wątek, dokonując stwierdzeń i wskazań wraz z interpretacją: To chyba taki oblaz w tym pokoju. Jest jeszcze tam klólik i lowel. To chyba pokój dziecka. Ja tez mam swoje za-bawki w pokoju, ale nie mam takich oblazów [Wskazuje palcem]. Dorosły jednak nie kontynuuje już tego tematu i poprzez pytanie ze wskazaniem wyznacza nowy wątek: Może sobie opowiedzmy o tych panach, co oni robią, jak myślisz?.
Dziewczynka włącza się w jego linię działania i dokonuje opisu wraz z inter-pretacją. W jej wypowiedzi zawarte jest także wskazanie: Jeden pali papielos, a dlugi ma wąsy i maluje ścianę. Ma śmieszne poltki w pasy i chyba się pomalowali na buziach [Wskazuje palcem na twarze mężczyzn na obrazku] żółty i żółty.
Dorosły przerywając tę sekwencję, przechodzi do kolejnej, stosując pytanie otwarte, zachęcając tym samym Gaję do wyboru elementu z obrazka, który stanie się tematem dalszej ich rozmowy: A może zobaczymy, o kim jeszcze mo-żemy sobie opowiedzieć?. Dziewczynka w swojej wypowiedzi stosuje żart, który wzmacnia śmiechem, dokonuje interpretacji wybranego elementu: Na stlychu jest skrzynia ze skalbem i pilnuje go pająk, ale śmieszne [Śmieje się zakrywając usta ręką]. Dorosły podążając za wypowiedzią dziecka, kieruje do dziewczyn-ki pytanie, nie wykraczając poza obszar obrazka: Ciekawe co znajduje się w tej skrzyni?. Gaja dokonuje interpretacji, reagując na komunikat werbalny dorosłe-go: Może tam są klólewskie stloje. Dorosły dalej kontynuując dany wątek, zadaje dziewczynce kolejne pytanie, by zachęcić ją do dokonania bardziej rozbudo-wanej interpretacji: A skąd one by się tam wzięły?. Gaja początkowo przyjmuje zachętę dorosłego, rozwijając dany temat: Schował je tam ten dziadziuś, co stoi przed domem [Wskazuje palcem, patrząc na obrazek]. Jednak kiedy dorosły chce jeszcze bardziej rozwijać tę sekwencję, mówiąc: Ale zastanawiam się skąd on miał królewskie stroje?, Gaja wyraża odmowę: Nie wiem, kończąc rozmowę z dorosłym, zamyka książkę.
Na podstawie prezentowanej analizy rozmowy daje się zauważyć, że we wszystkich fazach dziewczynka intencję współdziałanie z osobą dorosłą.
W fazie rozpoczęcia, pomimo tego, iż Gaja otwiera książkę na ostatniej stro-nie, trzymając ją do góry nogami, to reaguje na komunikat werbalny dorosłe-go i wykonuje jedorosłe-go polecenie. Co więcej upewnia się w formie pytania, czy teraz polecenie wykonała prawidłowo. Wykazuje zainteresowanie oglądanym wspólnie z dorosłym obrazkiem, reaguje na jego wskazania, dokonując iden-tyfikacji wybranych przez siebie samodzielnie elementów z ilustracji.
W fazie głównej Gaja początkowo wykazuje odmowę na poruszanie wątku zaproponowanego przez dorosłego. Jednak zachęcona podejmuje się kontynuowania danego tematu. Swoją gotowość wyraża w formie stwierdze-nia „no dobra”. W określonych sekwencjach dokonuje interpretacji określo-nych elementów z obrazka, a także dołącza do nich wskazanie. Dziewczynka zachęcona do rozwijania wątku przez dorosłego, przyjmuje zachętę. Jednak jej wypowiedzi nie mają rozbudowanej formy. Pomimo tego, wybiera samo-dzielnie elementy z obrazka i wypowiada się na ich temat. W momencie, kiedy jej komunikat nie jest zrozumiały dla dorosłego (nie może on znaleźć pana z kaczką) Gaja stara się poprzez wskazanie, nakierować uwagę dorosłe-go na dany element, aby wspólnie kontynuować rozmowę. Dodatkowo dziew-czynka stosuje żart, który wzbogaca śmiechem.
Do fazy zakończenia przechodzi wyrażając odmowę na rozwinięcie wspólnie poruszanego wątku, zaś poprzez komunikat niewerbalny (zamyka książkę), kończy rozmowę z dorosłym.
Wśród zakłóceń odnoszących się do formalnych aspektów rozmowy na-leży wskazać u dziewczynki zaburzenia artykulacyjne w zakresie realizacji głoski r. Inne trudności nie wystąpiły.
Analiza przebiegu rozmowy Kamila lat 6;10 z osobą dorosłą
Fazę otwarcia rozmowy inicjuje dorosły, kierując polecenie do chłopca, aby otworzył książkę na pierwszej stronie. Odpowiedzią chłopca na komu-nikat werbalny dorosłego jest pytanie: Co to za ksiązka?. Dodatkowo Kamil kieruje do dorosłego komunikat niewerbalny: patrzy na niego. Dorosły od-powiada dziecku stosując komunikat werbalny w formie stwierdzenia: To jest książką obrazkowa. Chłopiec włączając się w proponowany obszar rozmo-wy, wykonuje polecenie dorosłego i równocześnie wysyła do niego komuni-kat werbalny w formie stwierdzenia, wykazując zainteresowanie obrazkiem w książce: Aha. Fajna. Dorosły starając się zwrócić uwagę Kamila na obra-zek, dokonuje wskazania, mówiąc: Zobacz tu jest bardzo dużo narysowanych rzeczy, np. drzewo z czereśniami [Dorosły wskazuje na obrazku ręką drze-wo czereśniowe]. Chłopiec wykraczając poza obrazek wysyła do dorosłego
III.4. Analiza przebiegu rozmów dzieci z trudnościami logopedycznymi…
komunikat werbalny, odnosząc się do własnych doświadczeń: Bardzo lubię jeść cereśnie. Dorosły reagując na zachowanie komunikacyjne dziecka stosuje komunikat werbalny w formie stwierdzenia: Ja też. A następnie w formie py-tania ze wskazaniem przechodzi do fazy głównej rozmowy: Zobacz, co zna-lazły zwierzęta wędrujące po ulicy? Chłopiec odpowiada, stosując komunikat werbalny w formie zdziwienia: Ooo tez ceresnie.
Następnie dorosły przechodzi do kolejnej sekwencji, formułując do Ka-mila pytanie odnośnie innego elementu ze wspólnie oglądanego obrazka, zachęcając go do dalszej wypowiedzi: A co robi siedzący na poręczy czarny kot?. Chłopiec przyjmując zachętę dorosłego dokonuje interpretacji: Carny kot odpocywa, bo gonił myskę. Jest smutny, bo uciekła mu ona. Dorosły podtrzy-mując temat, formułuje do niego pytanie w nawiązaniu do jego wypowiedzi, zachęcając go do jeszcze bardziej rozbudowanej interpretacji: Jest smutny, bo mu ona uciekła?. Kamil reaguje na komunikat werbalny dorosłego. Jednak odpowiada jednym słowem: Tak.
Po tym dorosły przechodzi do kolejnej sekwencji, kierując do dziecka pytanie ze wskazaniem o inny element z obrazka, zachęcając go do doko-nania pogłębionej interpretacji: A jak myślisz, dokąd biegnie pies po chodni-ku z podniesionym ogonem?. Odpowiedzią Kamila jest komunikat werbalny w formie stwierdzenia wraz z pytaniem do dorosłego: On uciekł swojemu panu i ściga się z panią, cymoze ucieka psed samochodem?. Osoba dorosła reaguje na komunikat dziecka, formułując przypuszczenie. Jednocześnie w swoim ko-munikacie werbalnym stara się poprzez stwierdzenie zwrócić uwagę chłopca na określony element w poruszanym wątku: Myślę, że on ściga się z tą panią, bo samochód stoi. Zobacz, nie ma w nim kierowcy. Kamil w swojej odpowiedzi stosuje przypuszczenie, kontynuując interakcję z dorosłym, mówi: Może zła-pał gumę. Niestety dorosły ignorując komunikat chłopca przechodzi do kolej-nej sekwencji, kierując do niego pytanie ze wskazaniem, wyznaczając nowy wątek do dalszej rozmowy: A ja zastanawiam się, co robi dzięcioł siedzący pod budką dla ptaków?. Chłopiec kontynuując temat zaproponowany przez doro-słego stosuje pytania, w którym wykazuje zdziwienie: Cy ja dobze widzę? On siedzi do góry nogami?. Dorosły podążając za wypowiedzią chłopca odpowia-da w formie stwierdzenie, jednocześnie kieruje pytanie do Kamila, w którym chce zachęcić chłopca do dokonania interpretacji: Tak. Ciekawe dlaczego?.
Kamil udziela odpowiedzi. Jednak nie ma ona charakteru interpretacji, ale nierozbudowanego stwierdzenia: Coś mu się chyba popsestawiało.
Dalej dorosły inicjuje przejście do kolejnej sekwencji w tej fazie. Stosuje w tym celu stwierdzenia w połączeniu z pytaniem. Starając się, aby chłopiec sam dokonał wyboru elementu, który będzie tematem ich dalszej rozmowy.
Dalej dorosły inicjuje przejście do kolejnej sekwencji w tej fazie. Stosuje w tym celu stwierdzenia w połączeniu z pytaniem. Starając się, aby chłopiec sam dokonał wyboru elementu, który będzie tematem ich dalszej rozmowy.