Od numeru 2 zamieszczano rubrykę „Przegląd prasy zachodniej”, w póź-niejszym okresie pojawiała się rubryka „Ze świata”. Zawierała ona głów-nie omówienia i tłumaczenia tekstów z prasy zachodgłów-niej. Wyboru arty-kułów dokonywał podczas swoich wizyt w Empiku Michalkiewicz, oraz
Jerzy Brykczyński81. Artykuły były nakierowane na opis dramatycznej
sytuacji po przejęciu w danych krajach rządów przez komunistów oraz
78 E. Górska, Ewolucyjne zmiany są możliwe. Zbigniew Brzeziński w Gdańsku, „Prze-gląd Polityczny” 1987, nr 10, s. 117–127.
79 Wywiad z Mohamedem Tamarem: Afganistan Walczy, „Przegląd Polityczny” 1987, nr 6, s. 46–47.
80 A. Toffler, Trzecia fala, „Przegląd Polityczny” 1987, nr 10, s. 128–137.
81 Relacja Michalkiewicza.
ukazanie dwubiegunowego świata rywalizacji amerykańsko-radzieckiej82. Jeżeli pisano o Japonii, to w kontekście instalowania na terenie tego pań-stwa rakiet amerykańskich, kiedy o Chinach to o kontaktach handlowych
z USA83 i rywalizacji z ZSRR, jeśli zaś poruszały tematykę afrykańską
to pokazywały katastrofalne skutki rządów dyktatorskich wsparte
dzia-łaniami sowietów84. Receptą miało być przeciwstawienie się sowieckiej
penetracji kontynentów amerykańskich (zwłaszcza Ameryki Łacińskiej),
wspieranie ruchów prodemokratycznych85.
Zarówno w „przeglądzie prasy”, jak i poza nim wyraźnie na czoło wysuwają się analizy dotyczące sytuacji polityczno-gospodarczej ZSRR, głównie w kontekście Stanów Zjednoczonych. Odezwa sierpniowa Kon-gresu Solidarności Narodu przypominała, że Rosja będzie zawsze
mo-carstwem zaborczym, zagrażającym wolności86. Pokazywano prawdziwe
oblicze sowietów na przykładzie liczby zestrzelonych przez nich samo-lotów innych państw (w tym cywilnych) między rokiem 1950 a 1981. Dramatycznie wyglądała sytuacja Kościoła na terenach ZSRR (uniemoż-liwianie wstępowania do seminarium i nauczania religii, aresztowania duchownych). Analizowano sytuację w imperium po śmierci Kosygina,
Susłowa, Andropowa, Czernienki87. Nie wierzono w decentralizację i
re-formę gospodarki. System gospodarczy centralnego planowania określo-no jako nieskuteczny i kosztowny, wskazując na zdeformowaną i arbi-tralną industrializację pochłaniającą blisko połowę dochodu narodowego,
nieefektywne czy wręcz upadłe rolnictwo88 niebędące w stanie wyżywić
mieszkańców imperium, niską stopę życiową, czy wreszcie opłakane
82 Por. szerzej: „Kurs” 1983, nr 2; „Kurs” 1984, nr 7; „Kurs” 1984, nr 10; „Kurs” 1987, nr 29; „Kurs” 1988, nr 34; „Kurs” 1988, nr 36.
83 „Kurs” 1984, nr 8. W tym numerze zamieszczono kalendarium stosunków amery-kańsko-chińskich w latach 1949–1984. Opracowano na podstawie „Newsweeka” oraz in-formacji o wizycie Ronalda Reagana w Chinach zamieszczonych w „Journal de Geneve”.
84 Por. szerzej: „Kurs” 1983, nr 2; „Kurs” 1983, nr 3; „Kurs” 1985, nr 16; „Kurs” 1986, nr 21; „Kurs” 1985, nr 11.
85 G. Russel, Czy można powstrzymać Sandinistów?, (przedruk z „Commentary”), „Kurs” 1988, nr 34, s. 60–61.
86 „Kurs” 1983, nr 2.
87 „Kurs” 1984, nr 9, s. 26–37. Tekst o wizycie Mitteranda skupił się głównie na zdro-wotnych problemach Czernienki.
88 Sprawy sowieckie. Rolnictwo z ZSRR, „Kurs” 1985, nr 11, s. 57–62.
skutki kolektywizacji89. Teksty miały też na celu pokazanie walącego się imperium i jego ogromne problemy (ekonomiczne, socjalne, lukę
techno-logiczną między Zachodem, Ameryką)90. Pisano o sytuacji więźniów
poli-tycznych w ZSRR, o wojnie w Afganistanie91. Donoszono również o
kom-plikującej się sytuacji w republikach radzieckich (np. Litwie, Ukrainie)92.
Naczelną rozprawą z sowieckim systemem, jego zakłamaniem, cyni-zmem stanowił przetłumaczony przez redakcję fragment książki R. Arona: Playdoyer pour l’Europe decadente. Rządzących Rosją od 1917 określo-no mianem „sekty określo-nosicieli prawdziwej wiary”, którzy wspierają się ide-ologią uzasadniającą monopol polityczny partii, co: „wypełnia przepaść
między rzeczywistością a zamierzeniem, usprawiedliwia zbrodnię”93.
W analitycznym tekście Z. Brzeziński pokazywał, że Rosja była od zawsze ekspansywnym imperium-agresorem, co z kolei rodzi w niej brak poczucia bezpieczeństwa i nakręcanie ekspansywnego pędu. Jednak ZSRR ze względu na swoje głębokie zacofanie (głównie ekonomiczne) jest niezdolne do pełnienia funkcji światowego przywódcy, czy globalnej dominacji, a jedynie może podkopywać amerykańską dominację
świato-wą poprzez wspieranie militarne swoich sojuszników94. Przedruk z
pary-skiej „Kultury” autorstwa W. Rysera-Szymańskiego przy okazji rozważań na temat instalacji rakiet Cruise i Pershing w Europie Zachodniej stwier-dzał, że nigdy jeszcze Moskwa i komunizm typu sowieckiego nie były tak
niepopularne w Europie jak obecnie95.
Początkowo z nadzieją witano objęcie sterów przez Gorbaczowa „młodego wiekiem” i „kompetentnego”, który, jak uważano, będzie chciał
zmodernizować ZSRR96. Szybko jednak przedruki z prasy zachodniej
roz-wiewały złudzenia97. Brzeziński uznał, że Moskwa obawia się po
pierw-89 M. Dolot, Egzekucja głodem, „Kurs” 1987, nr 29, s. 10–18.
90 Por. szerzej: „Kurs” 1984, nr 5; „Kurs” 1984, nr 8; „Kurs” 1984, nr 14.
91 Por. szerzej: „Kurs” 1984, nr 7; „Kurs” 1987, nr 29. W kilku numerach Afganistano-wi pośAfganistano-więcono specjalnie kolumny, np.: „Kurs” 1986, nr 22, s. 31–32 (pt. W Afganistanie).
92 „Kurs” 1988, nr 34, s. 28, 33.
93 R. Aron, Ideokracja, czyli marksizm jako ideologia państwowa, „Kurs” 1983, nr 4, s. 56–61.
94 Z. Brzeziński, Tragiczne dylematy radzieckiej potęgi światowej, „Kurs” 1985, nr 11, s. 1–11.
95 W. R. Szymański, Granice ekspansji, „Kurs” 1984, nr 6, s. 12–15.
96 Red. dyżurny, Na Kremlu bez mian, „Kurs” 1985, nr 13, s. 48–53.
97 „Kurs” 1985, nr 15.
sze zjednoczonej Europy Zachodniej odrodzonej politycznie, militarnie i związanej sojuszem z USA oraz przyciągająca kraje Europy
Wschod-niej, a po drugie osi Waszyngton–Tokio–Pekin98. Teksty z prasy
zachod-niej prezentowały dość jednolite stanowisko stojące w opozycji do po-zorowanych działań Gorbaczowa, np. mówiące o propagandzie głasnosti ukierunkowanej na dokonywanie podziałów w postawach zachodu: „to, co Gorbaczow rozumie jako demokratyzację to »większa skuteczność«
systemu – nie zaś »większa wolność w systemie«”99.
Bardzo dużo miejsca w piśmie poświęcono amerykańskiemu progra-mowi wojen gwiezdnych (SDI). W końcu padło stwierdzenie, że celem
USA jest nie agresja, a powstrzymanie dalszej ekspansji sowieckiej100.
Stwierdzano, że umieszczenie rakiet średniego zasięgu w Europie Za-chodniej ściśle wiązano z rywalizacją amerykańsko-sowiecką o nowy podział świata, a także wzmacniało obecność amerykańską w Europie
i przekreślało jej związanie się z ZSRR101.
Publikowanie doniesień ze świata dawało także nadzieję. W 1988 r. teksty mówiły o klęsce sowietów w Afganistanie, o malejącej po raz pierwszy pomocy finansowej dla Kuby, czy separatystycznych nastrojach
Jugosławii102.