B ARIERY WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ W EUROREGIONIE P USZCZA

B

Przewodniczący trzech Rejonowych Komitetów Wykonawczych – są to odpowiedniki polskich powiatów – aby wziąć udział w odbywających się w Hajnówce posiedzeniach Rady Euroregionu, muszą dysponować zezwole-niem, które wydają im białoruskie władze obwodowe. Po stronie białoru-skiej nie funkcjonuje biuro euroregionu, a wiceprzewodnicząca Rady Euro-regionu pracuje w Mińsku, co ma swoje zalety w postaci szybkości zała-twiania spraw euroregionalnych na szczeblu centralnym. Ostateczne decy-zje o udziale strony białoruskiej w projektach euroregionalnych są podej-mowane przez Radę Ministrów Białorusi. Białoruscy partnerzy rzadko wy-chodzą z inicjatywą, nie składają wniosków o dofinansowanie własnych projektów, występują wyłącznie jako partner w projektach realizowanych przez stronę polską. Wynika to m.in. z braku informacji o możliwościach wspierania współpracy transgranicznej w programach współpracy przygra-nicznej UE.

Realizacja przez Polskę postanowień z Schengen spowodowała dodat-kowe utrudnienia w rozwoju współpracy transgranicznej polskich samorzą-dów z tworzącymi euroregion rejonami przygranicznymi Republiki Białoruś.

Po wprowadzeniu nowych zasad przekraczania granicy nastąpił wyraźny spadek o ok. 40% ruchu osobowego na granicy polsko-białoruskiej. W po-równaniu z przełomem lat 2006-2007 niemal zupełnie zamarł ruch na, wy-budowanym ze środków Unii Europejskiej, przejściu granicznym Grudki-Piererow w Puszczy Białowieskiej [Interpelacja…]. Tak drastyczne zahamo-wanie ruchu granicznego powoduje trudne do oszacowania straty ekono-miczne i społeczne w rejonach przygranicznych.

W tej sytuacji konieczne jest jak najszybsze negocjowanie i wprowadze-nie w życie umowy o tzw. małym ruchu granicznym. Obowiązująca umowa o ruchu osobowym – zawarta między rządami Rzeczypospolitej Polskiej i Republiką Białoruś – nie przewiduje możliwości wydawania wielokrotnych wiz długoterminowych i zwolnienia z opłat konsularnych – zarówno dla osób zasiadających we władzach euroregionu i organizujących współpracę transgraniczną, jak i dla osób zarządzających wspólnymi projektami trans-granicznymi realizowanymi w ramach programów Unii Europejskiej.

Sytu-acja ta dalece utrudnia, a często wręcz uniemożliwia, realizację podstawo-wych zadań wszystkich euroregionów, działających na polsko-białoruskiej granicy.

P

W kontekście europejskich procesów integracyjnych znaczenie współ-pracy euroregionalnej na pograniczu polsko-białoruskim w ramach Eurore-gionu Puszcza Białowieska, w chwili obecnej należy określić jako mało istotne. W badanym euroregionie procesy integracji ekonomicznej nie zoły rozpoczęte, mechanizm współpracy transgranicznej znajduje się w sta-dium rozwoju. Wskazując na rolę euroregionu Puszcza Białowieska w roz-woju stosunków między Białorusią a UE rozszerzoną o Polskę, warto pod-kreślić, że ogólnie euroregiony mogą umożliwić władzom białoruskim do-strzeżenie ewentualnych korzyści ze statusu państwa graniczącego z UE i wykorzystanie możliwości wynikających z rozwoju współpracy transgra-nicznej.

Omówione projekty i inicjatywy są zgodne ze statutowymi celami Sto-warzyszenia Gmin Puszczy Białowieskiej i Euroregionu Puszcza Białowie-ska. Podejmowane działania prowadzą do rozwijania przyjaznej i wzajemnie korzystnej współpracy transgranicznej bezpośrednio sąsiadujących obsza-rów w Republice Białorusi i Rzeczypospolitej Polskiej na poziomie instytucji samorządowych, oświatowych, sportowych i kulturalnych, zbliżenia lokal-nych społeczności oraz wspierania rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego.

Na podkreślenie zasługuje innowacyjność euroregionu dla pogranicza polsko-białoruskiego, a przede wszystkim jego wyraźnie samorządowy cha-rakter. Sam fakt, że do euroregionu formalnie przystąpiły rejony po stronie białoruskiej, jest kolejnym krokiem w ewolucji polsko-białoruskiej współ-pracy transgranicznej. Euroregion wyróżnia się także swoimi małymi roz-miarami, co zapewnia autentycznie transgraniczny charakter realizowanych przedsięwzięć [Ładysz J., 2004].

L

:

[1] Dieterich M., Wesołowski T., Rezolucja dotycząca ochrony Puszczy Białowie-skiej, http://puszcza_bialowieska.republika.pl/publikacje/rezolucja.htm [2] Interpelacja nr 1184 do ministra spraw zagranicznych w sprawie utrudnień

w rozwoju współpracy transgranicznej między zrzeszonymi w euroregionie Puszcza Białowieska samorządami a tworzącymi euroregion przygranicznymi rejonami Republiki Białoruś, Warszawa, dnia 6 lutego 2008 r.,

http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/53B72D78

[3] Ładysz J., Współpraca transgraniczna na pograniczu polsko-białoruskim w kontekście integracji europejskiej, praca doktorska, Wydział Gospodarki

Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze Akademii Ekonomicznej we Wrocła-wiu, Jelenia Góra 2004.

[4] Międzynarodowy apel w sprawie puszczy, BISON – Bialowieza International Solidarity Network,

http://puszcza_bialowieska.republika.pl/publikacje/apel2.htm

[5] Practical guide of crossborder cooperation, Assembly of European Border Re-gions, Gronau 2000.

[6] Raport roczny z realizacji Programu Sąsiedztwa Polska-Białorus-Ukraina In-terreg IIIA/Tacis CBC 2004-2006 za 2005 rok, zatwierdzony w dniu 5 listopa-da 2004 r., Warszawa, kwiecień 2006.

[7] Raport końcowy z realizacji zadania państwowego: Narodowy Program dla Polski PL 2002/000-580.03.04, Fundusz Małych Projektów Phare 2002 Euro-region Puszcza Białowieska, Władza Wdrążająca Program Współpracy Przy-granicznej PHARE, Warszawa 2005.

[8] Raport końcowy z realizacji zadania państwowego: Narodowy Program dla Polski PL 2003/005-710.06.02, Fundusz Małych Projektów Phare 2003 Euro-region Puszcza Białowieska, Władza Wdrążająca Program Współpracy Przy-granicznej PHARE, Warszawa 2006.

[9] Serwis informacyjny Władzy Wdrażającej Program Współpracy Przygranicznej Phare, http://www.pbu.wwpwp.gov.pl/

[10] Statut Euroregionu Puszcza Białowieska, http://www.euroregion-puszcza bialowieska.prv.pl/

[11] Umowa o utworzeniu międzynarodowego zrzeszenia społeczności lokalnej pod nazwą „Euroregion Puszcza Białowieska” zawarta dnia 25 maja 2002 roku w Hajnówce, http://www.euroregion-puszczabialowieska.prv.pl/

[12] Wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o rejestrację Stowarzyszenia Gmin Puszczy Białowieskiej, Sąd Wojewódzki w Białymstoku I Wydział Cywilny, Białystok 29.04.1996.

S

Współpraca transgraniczna jest prowadzona na wszystkich pograni-czach narodowych Polski. Specyfika poszczególnych pograniczy decyduje o celach współpracy transgranicznej i sposobach ich realizacji. Puszcza Białowieska jest unikalnym w skali światowej, przyrodniczo cennym, obsza-rem transgranicznym, na którym współpracują polskie samorządy i insty-tucje białoruskie. W artykule zostały przeanalizowane cele współpracy transgranicznej na tym obszarze i ich realizacja.

S

AIMS OF LOCAL AUTHORITIES CROSSBORDER COOPERATION AT