1.1.1. SŁUCHANIE: tekst 277 słów 1.1.2. MÓWIENIE: wypowiedź: 70 słów 1.1.3. CZYTANIE: tekst: 305 słów 1.1.4. PISANIE: wypowiedź: 91 słów 1.2. test polski
1.2.1. SŁUCHANIE: tekst: 369 słów 1.2.2. MÓWIENIE: wypowiedź: 137 słów 1.2.3. CZYTANIE: tekst: 352 słowa 1.2.4. PISANIE: wypowiedź: 94 słowa 2. BADANIE 2
2.1. test angielski
2.1.1. SŁUCHANIE: tekst: 320 słów
2.1.2. MÓWIENIE: wypowiedź (w tym przypadku mówienie przybrało formę rozmowy, więc trudno podać liczbę słów wypowiedzi - najdłuższy fragment liczy 61 słów.): 116 słów
2.1.3. CZYTANIE: tekst: 320 słów 2.1.4. PISANIE: wypowiedź: 94 słowa 2.2. test polski
2.2.1. SŁUCHANIE: tekst: 415 słów 2.2.2. MÓWIENIE: wypowiedź: 412 słów 2.2.3. CZYTANIE: tekst: 330 słów
2.2.4. PISANIE: wypowiedź: 151 słów Koniec tabeli 8.
W tok nauki włączono również elementy historii i geografii.
Uśredniając liczbę słów tekstów słuchanych oraz czytanych (recepcja) i wypowiedzi ustnych oraz pisemnych (produkcja), widać, że nie rozłożyły się równomiernie (zob. tab.
9).
Tabela 9. Średnia długość tekstów słuchanych i czytanych oraz wypowiedzi ustnych i pisemnych (opracowanie własne). Przejdź na koniec tabeli.
1. angielski
1.1. SŁUCHANIE: 298 słów 1.2. CZYTANIE: 312 słów 1.3. MÓWIENIE: 93 słowa 1.4. PISANIE: 93 słowa 2. polski
2.1. SŁUCHANIE: 392 słowa 2.2. CZYTANIE: 341 słów 2.3. MÓWIENIE: 275 słów 2.4. PISANIE: 123 słowa Koniec tabeli 9.
Str. 143
Wszystkie teksty, będące podstawą zadań na rozumienie ze słuchu i czytania, były dłuższe w języku polskim - w pierwszym przypadku o 94 słowa, w drugim o 29. Również sprawności produktywne zostały zrealizowane za pomocą dłuższych wypowiedzi w języku polskim: w mówieniu o 182 słowa, w pisaniu - o 30 wyrazów. W oczywisty sposób
rozwiązanie testu zajmuje więcej czasu i podnosi stopień trudności w wykonaniu zadań.
Dlatego wyniki należy rozpatrywać z tego punktu widzenia.
Patrząc na przeprowadzone badania pod kątem poziomu opanowania wszystkich czterech sprawności razem, a więc wyciągając jedną średnią wielkość z czterech, która wynosi 5,4 w angielskim, a w polskim - 5,2, należy stwierdzić, że poziom kompetencji w obu językach jest wysoki i bardzo zbliżony.
11.4. Omówienie poprawy i oceny testów
Ponieważ omawiane badania były pionierskie, wykluczało to ich przeprowadzenie przez wyszkolonych oceniających. W przypadku części polskiej rolę tę pełniły dwie różne osoby, przy czym tylko druga to wykwalifikowany nauczyciel. Egzaminator 1 słabo radził sobie z procedurami elicytacyjnymi [przypis 1 1.1 5 ], stworzeniem odpowiedniej atmosfery dla takiego badania, a nie mając na co dzień do czynienia z młodszymi uczniami, punktował wykonanie zadań w sposób bardziej przystający do uczących się w starszym wieku i posiadających wyższy poziom kompetencji (co sam przyznał). Polskie testy odbyły się w dwu różnych miejscach i okolicznościach. Inaczej było w przypadku angielskiego: ten sam egzaminator (kompetentny nauczyciel na co dzień pracujący z młodszymi użytkownikami języka), to samo miejsce, te same okoliczności.
Kryteria, które zastosowano (z braku innych), niezbyt dobrze spełniły swoją rolę - były nie całkiem trafne, częściowo wymagające oceny subiektywnej, zbyt drobiazgowe i zbyt liczne - szczególnie zaś dotyczy to wypowiedzi ustnych, kiedy pojedynczy egzaminator nie jest w stanie dokonać prawidłowej punktacji. Według informacji zawartych w ESOKJ (przypis 267. ESOKJ, 2003: 167 ) liczba kategorii powinna mieścić się w przedziale od czterech do siedmiu.
Str. 144
Jeśli jest ich więcej, sugeruje się ograniczanie ich liczby przez łączenie pokrewnych i/lub eliminowanie nieadekwatnych do postawionego zadania. Wydaje się, że przy ocenie mówienia nie powinny przekraczać pięciu - zwłaszcza gdy test przeprowadza tylko jedna osoba (co także nie powinno mieć miejsca).
Przyjrzyjmy się zatem zastosowanym kategoriom pod kątem ich uproszczenia. Jeśli chodzi o rozumienie ze słuchu spośród wszystkich kryteriów, którymi były: 1. pamięć słuchowa, 2. myślenie i rozumowanie, 3. uwaga i koncentracja, 4. rozumienie słownictwa, 5. pewność w udzielaniu odpowiedzi - jedynie „rozumienie słownictwa” oraz „pewność w
udzielaniu odpowiedzi” można ocenić obiektywnie. A oto propozycja uproszczonych kryteriów:
1. gramatyka 2. słownictwo 3. pewność
4. myślenie i rozumienie
Mówienie badano na podstawie aż dziewięciu elementów. Były to: 1. szybkość mówienia, 2. intonacja, 3. wymowa, 4. akcent, 5. płynność, 6. gramatyka, 7. słownictwo, 8. spójność, 9. pewność. Należałoby więc je ograniczyć, a da się to zrobić, łącząc „szybkość” z
„płynnością”, „gramatykę” ze „spójnością” oraz „intonację” z „wymową i akcentem”.
Uzyskujemy wtedy cztery elementy, nad którymi pojedynczy egzaminator jest w stanie zapanować:
1. płynność 2. gramatyka 3. słownictwo
4. intonacja/akcent/wymowa
W ocenie rozumienia tekstu wzięto pod uwagę: 1. szybkość czytania, 2. intonację, 3.
wymowę, 4. akcent, 5. płynność, 6. pamięć wzrokową, 7. myślenie i rozumowanie, 8.
rozumienie słownictwa, 9. pewność. Tu - podobnie jak w mówieniu - można połączyć intonację z wymową i akcentem oraz pewność z płynnością. Zarówno głośne czytanie, jak i rozumienie tekstu byłyby oceniane według trzech kryteriów:
1. głośne czytanie 1.1. szybkość 1.2. płynność
1.3. intonacja/akcent/wymowa 2. rozumienie
2.1. słownictwo 2.2. gramatyka
2.3. umiejętność wyciągania wniosków
Str. 145
Elementy podlegające ocenie w wypowiedzi pisemnej to: 1. pismo, 2. interpunkcja, 3.
ortografia, 4. kompozycja, 5. spójność, 6. gramatyka, 7. słownictwo, 8. struktura zdań. Ich liczbę także można ograniczyć, zachowując:
1. pismo
2. gramatyka 3. słownictwo
4. interpunkcja i ortografia
W przypadku tak krótkich tekstów pisanych przez małe dzieci trudno mówić o kompozycji.
Można by ewentualnie wprowadzić element „ogólne wrażenie”, które dotyczyłoby treści i redakcji tekstu.
Powyższe propozycje odnoszą się do modyfikacji zastosowanych kryteriów. W nowej postaci mogłyby stanowić fundament przygotowania odpowiednich wymogów poprawy i oceny testów kompetencji w dwóch językach - zwłaszcza w świetle dzisiejszej wiedzy i doświadczeń w przeprowadzaniu egzaminów biegłości i osiągnięć.
Mimo iż zastosowano równoległe wersje testu (pod względem budowy i zawartości), zaburzona została ich rzetelność, ponieważ - jak wspomniano - czynniki zewnętrzne nie były takie same. Należy też do nich zaliczyć postawę i samopoczucie zdającego oraz egzaminującego:
„(…) przy jednej okazji zdający może mieć lepsze samopoczucie; testy mogą odbywać się w różnych pomieszczeniach, z których jedno jest wygodniejsze i lepiej oświetlone niż drugie; osoba przeprowadzająca test może danego dnia dawać jaśniejsze i dokładniejsze wskazówki; test rozumienia ze słuchu może być przeprowadzany jednego dnia w
absolutnej ciszy, a drugiego przy hałasującej na korytarzu przed salą, w której odbywa się egzamin, grupie dzieci.
(przypis 268. Przewodnik dla autorów zadań … , 2004: 172 )”
11.5. Korpusy testów
W tym rozdziale zamieszczono teksty, na podstawie których oceniano kompetencje w zakresie słuchania i czytania oraz polecenia do zadań sprawdzających kompetencje w zakresie mówienia i pisania w obydwu badaniach.
Str. 146
BADANIE 1 - TEST ANGIELSKI