Inwigilacja w sieci to stosunkowo nowe zjawisko, które jednak na przestrzeni ostatnich lat stanowi coraz większe zagrożenie dotyczące prawa do prywatności.
Ustawy „inwigilacyjne” oraz zagrożenia wynikające z korzystania z różnych por-tali społecznościowych, komunikatorów czy innych serwisów, w których dane są masowo przetwarzane, sprawiają, że należy wiedzieć, jak się skutecznie bronić przed inwigilacją. Podstawą w tym zakresie jest przede wszystkim mądre korzy-stanie z komputera bądź telefonu.
Dotyczy to takich kwestii jak16:
• Nie należy otwierać niezapowiedzianych załączników i podejrzanych lin-ków, zwłaszcza od mniej znanych osób.
• Nie należy instalować zbędnych aplikacji od niezaufanych producentów.
• Należy unikać używania pendrive’ów USB, a komputer i telefon trzeba wyposażyć w aktualne oprogramowanie antywirusowe.
• Nie należy używać tych samych haseł do różnych serwisów.
Dodatkowo warto wykonać kilka posunięć, które pozwolą nam zabezpieczyć się przed potencjalną inwigilacją. By skutecznie chronić dane na komputerze, warto je szyfrować. Na zwykłym komputerze z Windowsem można skorzystać z narzędzi do szyfrowania Microsoft BitLocker. Jeżeli komputer nie posiada takich narzędzi, to wystarczy zainstalować oprogramowanie open source typu TrueCrapt.
Nie jest ono w 100% skuteczne, natomiast pozwoli zaszyfrować dane z dysku przed nieproszonymi gośćmi. W przypadku urządzeń mobilnych wystarczy włą-czyć szyfrowanie wchodząc w ustawienia zabezpieczeń. Warto również pomyśleć nad zmianą przeglądarki internetowej oraz poczty e-mail, która pozwoli zwiększyć bezpieczeństwo. Przeglądarka Tor Browser korzysta z trasowania cebulowego i zapobiega analizie ruchu sieciowego, a co za tym idzie – daje prawie anonimowy dostęp do zasobów Internetu. Jeżeli chodzi o pocztę e-mail, to wyróżniają się dwie usługi pocztowe: ProtonMail i Tutanota. Obie skrzynki pocztowe działają w opar-ciu o mocne zabezpieczenia i silne szyfrowanie danych17.
Korzystając z portali społecznościowych oraz komunikatorów (Facebook, Messenger) również warto wdrożyć pewne działania. Przede wszystkim należy
hakerski-na-facebooka-50-milionow-uzytkownikow-zagrozonych-utrata-danych-dlaczego (do-stęp: 08.05.2020 r.); Hakerzy wystawili na sprzedaż dane 267 mln kont z Facebooka, „cyberde-fence24.pl”, 2020, https://www.cyberdefence24.pl/hakerzy-wystawili-na-sprzedaz-dane-267-mln-kont-z-facebooka (dostęp: 08.05.2020 r.).
16 D. Jemielniak, Kilka porad jak uniknąć inwigilacji w sieci (po wprowadzeniu noweli policyj-nej),”polityka.pl”, 2016, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/1647758,1,kilka-porad-jak-uniknac-inwigilacji-w-sieci-po-wprowadzeniu-noweli-policyjnej.read (dostęp: 08.05.
2020 r.).
17 M. Nowak, Jak zabezpieczyć komputer, telefon, pocztę i komunikator przed rządową inwigilacją – poradnik dla początkujących, „spidersweb.pl”, 2016, https://www.spidersweb.pl/2016/01/
ustawa-inwigilacyjna-szyfrowanie-danych-ochrona-prywatnosci-poradnik.html (dostęp: 08.05.
2020 r.).
171 przejrzeć dokładnie ustawienia zwracając szczególną uwagę na te związane z bez-pieczeństwem, logowaniem, prywatnością, aplikacjami i reklamami oraz chronić dane z zakładki informacje. Dodatkowo warto ukryć dostępność na chacie, zaktu-alizować listę znajomych oraz wyłączyć wyszukiwanie profilu w przeglądarkach spoza Facebooka18.
Podsumowanie
Tematem rozważań było przedstawienie kwestii związanych z inwigilacją w sieci. Interpretacja polskich ustaw, które weszły w życie w ostatnich latach, po-twierdziła słuszność tezy, iż można je nazwać ustawami „inwigilacyjnymi”, bu-dzącymi wiele wątpliwości co do słuszności oraz łamania prawa prywatności. Za-prezentowane przykłady ustaw to nie są jedyne ustawy dotyczące inwigilacji, lecz zdecydowanie najbardziej kontrowersyjne oraz szczegółowe. Również kontrower-syjna staje się kwestia inwigilacji ze strony światowych firm cyfrowych. Nie pod-lega wątpliwości fakt, iż koncerny cyfrowe wykorzystują dane miliardów ludzi, by wykorzystywać je do działań komercyjnych, doprowadzając do absurdalnych sytuacji, w których użytkownik jest atakowany z każdej strony reklamami usta-wionymi pod jego potrzeby.
Jednym z tych koncernów jest największy portal społecznościowy Facebook.
Pokazano w tekście politykę prywatności stosowaną przez Facebooka oraz bez-radność ich systemu, który doprowadził do dramatycznych skutków w postaci wy-kradzionych milionów danych przez hakerów.
Podsumowując, warto zauważyć, iż postęp technologiczny, jaki nastąpił na przestrzeni ostatnich lat, doprowadził do sytuacji, w której takie zjawiska jak in-wigilacja stają się jednym z głównych zagrożeń. Dlatego nie powinny być one ba-gatelizowane, a w interesie każdego z nas jest skuteczna ochrona przed nimi.
Bibliografia
Klicki W., Rok z ustawą inwigilacyjną, Fundacja Panoptykon, Warszawa 2017.
Nyzio A., Wokół „ustawy inwigilacyjnej”. Geneza, przepisy i konsekwencje Ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw, „Jagielloński Przegląd Bezpieczeństwa” 2017, nr 1.
Szymielewicz K., Władcy Danych/Europa Kontra GAFA, „polityka.pl”, 10.03.2020.
Prawodawstwo
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ z dnia 10 grudnia 1948 r. (rezolucja Zgro-madzenia Ogólnego ONZ 217 A (III))
18 Jak zwiększyć swoją prywatność na Facebooku?, „ideaforce.pl”, 2018, https://www.ideoforce.
pl/wiedza/jak-zwiekszyc-swoja-prywatnosc-na-facebooku,172.html (dostęp: 08.05.2020 r.).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 ze zm.).
Ustawa z dnia 15 stycznia 2016 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 147).
Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 904).
Netografia
Atak hakerski na Facebooka. 50 milionów użytkowników zagrożonych utratą danych,”wir-tualmedia.pl”,2018, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/atak-hakerski-na-facebooka-50-milionow-uzytkownikow-zagrozonych-utrata-danych-dlaczego
Facebook pozwany w związku ze skandalem Cambridge Analytica, „businessindi-ser.com.pl”, 2018, https://businessinsider.com.pl/media/internet/afera-cambridge-analy-tica-facebook-pozwany/edv34d2
Hakerzy wystawili na sprzedaż dane 267 mln kont z Facebooka, „cyberdefence24.pl”, 2020, https://www.cyberdefence24.pl/hakerzy-wystawili-na-sprzedaz-dane-267-mln-kont-z-facebooka
https://en.wikipedia.org/wiki/Surveillance#cite_note-3
https://panoptykon.org/sites/default/files/prawo-do-prywatnosci_kliniki_prezentacja.pdf https://www.facebook.com/business/gdpr.
Jak zwiększyć swoją prywatność na Facebooku?, „ideaforce.pl”, 2018, https://www.
ideoforce.pl/wiedza/jak-zwiekszyc-swoja-prywatnosc-na-facebooku,172.html.
Jemielniak D., Kilka porad jak uniknąć inwgilacji w sieci ( po wprowadzeniu noweli poli-cyjnej),”polityka.pl”, 2016, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/
1647758,1,kilka-porad-jak-uniknac-inwigilacji-w-sieci-po-wprowadzeniu-noweli- policyjnej.read
Klicki W., Ustawa antyterrorystyczna wchodzi w życie – co się zmienia, „panoptykon.org”, 01.07.2016, https://panoptykon.org/wiadomosc/ustawa-antyterrorystyczna-wchodzi-w-zycie-co-sie-zmienia
Kuchta-Nykiel M., Facebook po raz pierwszy prezentuje zasady prywatności, „social-press.pl”, 29.01.2018 r., https://socialpress.pl/2018/01/facebook-po-raz-pierwszy-prezen-tuje-zasady-prywatnosci
Nowak M., Jak zabezpieczyć komputer, telefon, pocztę i komunikator przed rządową inwi-gilacją – poradnik dla początkujących, „spidersweb.pl”, 2016, https://www.spider-sweb.pl/2016/01/ustawa-inwigilacyjna-szyfrowanie-danych-ochrona-prywatnosci- poradnik.html