Cele i odbiorcy sprawozdania finansowego w polskich i

Proces harmonizacji i standaryzacji rachunkowości na świecie. Wśród obszarów

dzia-łalności podlegających najszybciej procesowi globalizacji128

są międzynarodowe rynki

128 Globalizacja odnosi się do obszarów działalności gospodarczej, politycznej, społecznej, kulturowej oraz naukowej. Jej istotą jest wykorzystanie praw rynku w podnoszeniu produktywności całej gospodarki światowej, a nie jedynie wybranych regionów. Proces ten wymaga stopniowej liberalizacji przepływów kapitału, towarów i siły roboczej w wielu sferach działalności gospodarczej.

sowe¹²⁹ co wynika z łatwości identyfikowania interesów uczestniczących w nich stron, czyli inwestorów i przedsiębiorstw poszukujących źródeł finansowania. Inwestorzy są zaintereso-wani maksymalnym pomnożeniem zainwestowanego kapitału, zaś przedsiębiorstwa finanso-waniem swoich przedsięwzięć gospodarczych, które zapewnią zwrot zaangażowanego kapita-łu w stopniu zadawalającym obie strony.

Tak określony mechanizm odnoszący się do pozyskiwania i wykorzystania kapitału jest ściśle związany z ryzykiem ponoszonym przez obie strony uczestników rynku. Zakłada się, że największe ryzyko ponoszą właściciele zaangażowanego kapitału, a zatem są oni najbardziej zainteresowani skutecznym minimalizowaniem tego ryzyka, m. in. poprzez pozyskiwanie i wykorzystanie wiarygodnych informacji finansowych. Jednym z najważniejszych źródeł in-formacji wykorzystywanych w takich właśnie celach są sprawozdania finansowe jednostek gospodarczych. Można więc powiedzieć, że w warunkach globalizacji zasadniczego znaczenia nabiera zapewnienie porównywalności sprawozdań finansowych w skali międzynarodowej.

M. Gmytrasiewicz [2000, s. 4] zwraca uwagę, że zapewnienie porównywalności wymaga „harmonizacji130

norm i zasad rachunkowości, dotyczących przede wszystkim zakresu i treści danych sprawozdań finansowych podmiotów gospodarczych w różnych krajach. Jeżeli spra-wozdania te nie będą między sobą porównywalne, wybór najlepszych możliwości alokacji kapitału i ocena tego wyboru będą utrudnione. Z kolei nietrafne inwestowanie w skali świato-wej osłabić może tempo rozwoju ekonomicznego i na pewno spotęguje ogólne ryzyko gospo-darcze”.

Współcześnie podejmowane są różne inicjatywy i działania lokalnych i międzynarodo-wych regulatorów rynku kapitałowego, a także innych organizacji i instytucji w celu zapew-nienia bezpieczeństwa rynków kapitałowych. Obecnie można zasadnie powiedzieć, że roz-wiązaniami, które zyskały międzynarodowe poparcie131

i zaczynają spełniać rolę rozwiązań instytucjonalnych, są regulacje Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finanso-wej, zwane w skrócie MSSF.

129 Jak się wskazuje wynika to ze zjawiska tak zwanej „nowej ekonomii”, która związana jest z dominacją sfery finansów i stopniowym zmniejszaniu znaczenia produkcji i dystrybucji dóbr w tworzeniu PKB. Sektory finansowy i obrotu nieruchomościami zajmują pierwsze miejsce pod względem udziału w wytwarzaniu wartości dodanej na świecie, natomiast wielkie firmy produkcyjne osiągają największe korzyści dzięki operacjom lub spekulacjom finansowym, a nie z tytułu zwiększania produkcji i sprzedaży [Surdykowska 2001].

130 Gruntownej analizy pojęć harmonizacji, standaryzacji i unifikacji sprawozdawczości finansowej doko-nuje J. Samelak [2004, s. 54-58].

131 MSSF stanowią obecnie najszerzej stosowaną na świecie podstawę sporządzania sprawozdań finanso-wych. Wysoka ranga MSSF wynika też ze znacznego dla nich poparcia, które wyraziło szereg organizacji mię-dzynarodowych, jak OECD, UNCTAD, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Grupa G7 (obecnie G8+5), Grupa G20 i Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (IOSCO). Największe poparcie dla MSSF pochodzi ze strony Unii Europejskiej, która jest największym obszarem gospo-darczym, gdzie stosowane są MSSF. Jest ona przez to szczególnie zainteresowana stworzeniem światowych standardów [UE 2009].

Regulacje MSSF stanowią wzorce do stosowania zasadniczo w odniesieniu do sprawozdań finansowych. Dotyczą one zasad, metod i procedur wszystkim stosowanych do sporządzania sprawozdań finansowych na potrzeby użytkowników zewnętrznych. Są one obecnie ważnym instrumentem służącym do harmonizacji zasad sporządzania sprawozdań finansowych na świecie.

Regulacje MSSF są stanowione przez Radę Międzynarodowych Standardów

Rachunko-wości w skrócie RMSR132

z siedzibą w Londynie. Zasadniczym celem działania RMSR jest opracowanie, zgodnie z interesem publicznym, zestawu wysokiej jakości, zrozumiałych i możliwych do wyegzekwowania globalnych standardów rachunkowości, których zastosowa-nie sprawi, że informacje w sprawozdaniach finansowych i innych formach sprawozdawczo-ści finansowej będą wysokiej jakosprawozdawczo-ści, przejrzyste i porównywalne, aby w ten sposób pomóc i innym użytkownikom tych sprawozdań [MSSF 2011, s. 18].

Do wzmocnienia pozycji i roli MSSF w tworzeniu globalnego ładu przyczynił się kryzys na rynkach kapitałowych na przełomie XX i XXI wieku, który dotyczył głównie rynku ame-rykańskiego, a który został spowodowany utratą zaufania do lokalnych systemów rachunko-wości, w tym szczególnie sprawozdawczości finansowej.

Do rozprzestrzeniania się MSSF przyczyniła się także wdrożona „nowa księgowa strategia Unii Europejskiej”. Stworzyło to realne podstawy do realizacji wizji ogólnoświatowego poro-zumienia w sprawie wypracowania jednolitych, ogólnoświatowych regulacji o wysokiej jako-ści, które mogłyby być uznawane przez wszystkie rynki świata.

Również w Polsce podejmowane są działania włączające regulacje krajowe w nurt global-nego procesu harmonizacji. Wyrazem tego dążenia są dokonywane nowelizacje ustawy o ra-chunkowości, z których najważniejsza obowiązuje od 1 stycznia 2002 roku. Zmiany te przy-bliżają wymagania krajowe do tych obowiązujących w MSSF, co stanowi także konsekwencje wymagań zawartych w nowej strategii UE.

Obecnie już blisko 120 krajów wymaga lub zezwala na stosowanie MSSF w odniesieniu do spółek giełdowych. W innych krajach jak np. Kanada, Korea, Malezja, Meksyk, Singapur i Tajwan ustalono ramy czasowe (około dwóch lat) do zapewnienia zbieżności lub też do pod-jęcia decyzji o przyjęciu MSSF [RMSR 2010b, s. 3].

Regulacje MSSF cechuje obecnie duża zmienność, która w głównej mierze jest rezultatem dążenia RMSR do doskonalenia starych i tworzenia nowych MSSF tak, aby spełniały one oczekiwania odbiorców informacji. Duży wpływ na kierunki tych zmian ma dialog, jaki został zapoczątkowany w 2002 roku pomiędzy RMSR a FASB, czyli amerykańskim

132 RMSR jest prywatną organizacją, która rozpoczęła działalność w 1973 roku jako Komitet Międzynaro-dowych Standardów Rachunkowości, a po restrukturyzacji w 2001 roku została przekształcona w RMSR.

kiem RMSR, podpisaniem pisemnej deklaracji w Norwalk, tzw. „Norwalk Agreement” (MoU).

W deklaracji tej obie Rady zobowiązały się do współpracy nad pełnym ujednoliceniem MSSF i amerykańskich standardów rachunkowości (US GAAP), dzięki czemu światowe rynki kapitałowe otrzymają zestaw wysokiej jakości ogólnoświatowych standardów rachunkowości, którym inwestorzy będą mogli zaufać [RMSR 2002]. Twierdzono także, że takie wysokiej jakości standardy mogłyby być podstawą sprawozdawczości finansowej dla spółek na całym świecie. Zasadniczym celem deklaracji było zapewnianie realnej zbieżności standardów

ra-chunkowości opracowywanych przez RMSR i FASB do 2009 roku133

. Z perspektywy roku 2012 można stwierdzić, że proces ten został w większości zakończony¹³⁴.

Wskazane cele RMSR, a także jej działania zmierzające do ulepszania starych i tworzenia nowych regulacji MSSF w ramach procesu zapewniania zbieżności z US GAAP wskazują, że regulacje te są głównie adresowane dla spółek giełdowych notowanych na rynkach zagranicz-nych, czyli jednostek pozyskujących kapitały poprzez rynek kapitałowy krajowy jak i mię-dzynarodowy. Należy zatem uznać, że w skali globalnej porównywalność sprawozdań finan-sowych sporządzanych przez te podmioty nabiera podstawowego znaczenia.

Znaczącym osiągnięciem procesu harmonizacji na skalę globalną jest podjęcie przez

RM-SR i FASB wspólnych działań celem wypracowania nowych ram koncepcyjnych135

.

Podejmu-jąc pracę nad projektem nowych „Założeń koncepcyjnych sprawozdawczości finansowej”136

(w skrócie „Założenia koncepcyjne SF”)137

Rady uznały konieczność zweryfikowania i uaktu-alnienia dotychczasowych rozwiązań, ale także dodanie nowych elementów138. Projekt

133

Porozumienie Norwalk Agreement określało cel działań, zmierzających do osiągnięcia porównywalno-ści stosowanych rozwiązań, w szczególnoporównywalno-ści dotyczących sporządzania sprawozdań finansowych na szczeblu krajowym i ponadnarodowym, a w konsekwencji przyczyniających się do wzajemnego uznawania na rynkach europejskich i amerykańskim zasad, w oparciu o które sprawozdania są sporządzane.

134

Spośród projektów priorytetowych zasadniczo pozostały jedynie cztery o najwyższym priorytecie, któ-rych Rady jeszcze nie sfinalizowały, a mianowicie: kontrakty ubezpieczeniowe, instrumenty finansowe, ujaw-nienie przychodów, leasing. Przewidywany termin zakończenia tych projektów przypada na pierwszą połowę 2012 roku.

135

Ponadto dotychczasowe założenia koncepcyjne wymagają uaktualnienia biorąc pod uwagę zmiany na rynkach, w przedsiębiorstwach i w otoczeniu gospodarczym, które zaistniały w ostatnich 20 latach od momentu ich opracowania przez RMSR, a w przypadku FASB w ostatnich 40 latach.

136

Zasadniczą zmianą tworzonych obecnie regulacji nowych „Założeń koncepcyjnych SF” jest to, że odno-szą się one do sprawozdawczości finansowej, nie zaś do sprawozdania finansowego, jak to miało miejsce do-tychczas. Jednak jak podkreśla RMSR, nadal rdzeniem sprawozdawczości finansowej pozostaje sprawozdanie finansowe [RMSR 2011].

137 W rozprawie przyjmuje się następujące rozróżnienie pojęciowe, mianowicie: założenia koncepcyjne obowiązujące do września 2010 roku zwane będą w rozprawie „Założeniami koncepcyjnymi”, natomiast zmie-nione założenia obowiązujące od tej daty będą określane „Założeniami koncepcyjnymi SF”.

138 Takim nowym obszarem „Założeń koncepcyjnych SF” jest przykładowo koncepcja jednostki sprawoz-dawczej, która jak dotąd została wydana w formie projektu. Kategorii tej ma być poświęcony rozdział 2 „Założeń koncepcyjnych SF”. Dotychczas opublikowano projekt ED/2010/2 [Biuletyn MSSF, 2010].

nych ram konceptualnych RMSR i FASB został podzielony na osiem faz¹³⁹. We wrześniu 2010 roku została zakończona pierwsza faza obejmująca zagadnienia celów i odbiorców sprawoz-dania finansowego, a także cech jakościowych. Nowe zagadnienia zastąpiły dotychczasowe ich ujęcie, przy czym pozostałe zagadnienia pozostały niezmienione. Taka formuła jaką Rady przyjęły przy wdrażaniu ram koncepcyjnych jest przedmiotem krytyki140, bowiem powoduje ona, że obecne założe-nia są niespójne i przez to trudne do właściwej oceny.

Istniejące obecnie niespójności w omawianych regulacjach „Założeń koncepcyjnych SF” są tym bardziej niepokojące, biorąc pod uwagę ich charakter i istotę. Stąd też obecnie można mieć wątpliwości czy tworzone standardy sporządzania sprawozdań finansowych są oparte na jakiś fundamentach, czy też wynikają tylko z kompromisu stron zaangażowanych w proces zapewniania zbieżności rozwiązań w skali globalnej141

.

„Założenia koncepcyjne SF są fundamentem regulacji MSSF dotyczącym sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych. W „Założeniach koncepcyjnych SF” są określone pod-stawowe kategorie, którymi posługuje się rachunkowość w procesie pomiaru rzeczywistości gospodarczej jednostki, a także kryteria uznawania pozycji w sprawozdaniu finansowym, do których odwołują się poszczególne międzynarodowe standardy rachunkowości. Traktuje się je jako ogólną teoretyczną strukturę rachunkowości finansowej, dostarczającą wytycznych dla formułowania praktyk rachunkowości [Jarugowa 2009, s. 17]. Niemniej jednak, nie mają one charakteru nadrzędnego w stosunku do postanowień poszczególnych MSSF, a także nie

sta-nowią międzynarodowego standardu rachunkowości142

.

W „Założeniach koncepcyjnych SF” podkreśla się, że cel sprawozdania finansowego ogólnego przeznaczenia stanowi ich fundament. Inne elementy „Założeń koncepcyjnych SF” takie jak jednostka sprawozdawcza, cechy jakościowe i ograniczenia użyteczności informacji finansowej, elementy sprawozdań finansowych, uznawanie, wycena, prezentacja, a także inne ujawnienia – mają wynikać logicznie z tego celu. Oznacza to zarazem, że istotnym kryterium wyceny sprawozdania finansowego – tzn. wyboru metod wyceny – jest cel, do realizacji

139

Szczegółowe zestawienie etapów i planowanej zawartości merytorycznej poszczególnych faz tworzo-nych regulacji są dostępne w internecie [RMSR 2010b].

140 Jest to główny zarzut EFRAG w stosunku do formułowanych nowych „Założeń koncepcyjnych SF”. Nowe „Założenia koncepcyjne SF” odnoszą się obecnie do sprawozdawczości finansowej, nie zaś jak dotychczas do sprawozdania finansowego, co także zwiększa niespójność i trudność w interpretacji tych przepisów. Z tego też względu uważa się, że właściwszym rozwiązaniem byłoby w pierwszej kolejności wypracowanie spójnych ram koncepcyjnych w całości, ich ocena, a dopiero później zastąpienie dotychczasowych przepisów nowymi kompletnymi rozwiązaniami [EFRAG 2008].

141

Wątpliwości te przedstawiane są przykładowo przez EFRAG w odniesieniu do procedury tworzenia „Założeń koncepcyjnych SF” [EFRAG 2008].

142 Należy mieć jednak nadzieję, że w fazie F tworzonych „Założeń koncepcyjnych SF” otrzymają one wła-ściwy nadrzędny status w stosunku do MSSF, zapewniając przez to spójność rozwiązań w ramach przyjętej filo-zofii (którą reprezentują założenia koncepcyjne).

rego dane ze sprawozdania finansowego mają zostać użyte [Beresińska, Golec i Karmańska 1997, s. 12].

Celem sprawozdawczości finansowej ogólnego przeznaczenia143

jest dostarczenie infor-macji finansowej o jednostce sprawozdawczej, która jest użyteczna dla obecnych i potencjal-nych inwestorów oraz pożyczkodawców i inpotencjal-nych wierzycieli, przy podejmowaniu przez nich decyzji, które leżą w ich gestii jako dostarczycieli kapitału. Decyzje te dotyczą kupna, sprze-daży lub posiadania instrumentów kapitałowych i dłużnych oraz udzielania i spłaty pożyczek lub innych form kredytowania.

Tak sformułowany cel sprawozdawczości finansowej wyrażający zarazem cel samego sprawozdania finansowego, kładzie nacisk na użyteczność informacji dla jej użytkowników. W konsekwencji określenie zasobu informacyjnego sprawozdania finansowego jest tu uzależ-nione od właściwego rozpoznania potrzeb informacyjnych odbiorców informacji sprawoz-dawczej.

Głównymi użytkownikami sprawozdań finansowych są ci użytkownicy, którzy zapewniają jednostce kapitał, czyli inwestorzy kapitałowi (akcjonariusze i udziałowcy), pożyczkodawcy, inni wierzyciele¹⁴⁴. Zakłada się, że wszystkie wymienione grupy mają wspólne potrzeby in-formacyjne. Zaznaczyć tu należy, że potrzeby informacyjne głównych użytkowników nie róż-nią się zasadniczo od potrzeb odnośnych grup zawartych w regulacjach „Założeń koncepcyj-nych”.

Zgodnie z „Założeniami koncepcyjnymi SF” wyróżnia się dwa obszary informacji spra-wozdawczej, która ma być użyteczna przy podejmowaniu decyzji, a mianowicie:

1) informacje, które pozwolą użytkownikom ocenić zdolność jednostki do generowania przy-szłych wpływów gotówkowych netto do jednostki,

2) informacje o zdolności zarządu do ochrony i zwiększania ich inwestycji¹⁴⁵.

Pierwszy obszar użyteczności decyzyjnej informacji dotyczy jej przydatności do oceny zdolności jednostki do generowania środków pieniężnych. Zgodnie z „Założeniami koncep-cyjnymi SF” dostarczyciele kapitału są bezpośrednio zainteresowani wielkością, terminem i niepewnością: przepływów pieniężnych z dywidend, odsetek oraz ze sprzedaży, wykupu lub

143 Nowe „Założenia koncepcyjne SF” określają sprawozdanie finansowe mianem „sprawozdania finanso-wego ogólnego przeznaczenia”.

144 Zauważyć można, że główna grupa użytkowników „Założeniach koncepcyjnych SF” została określona szerzej niż miało to miejsce w „Założeniach koncepcyjnych”. Co prawda w „Założeniach koncepcyjnych” został sformułowany szeroki katalog użytkowników, to jednak wskazywano tam, że potrzeby informacyjne wszystkich interesariuszy są zogniskowane na potrzebach informacyjnych tylko jednej grupy – inwestorów kapitałowych dostarczających kapitał jednostce.

145 Należy zaznaczyć, że cel sformułowany w „Założeniach koncepcyjnych” traktował realizacje funkcji kontroli powierniczej jako dodatkowy aspekt, którym powinna zajmować się sprawozdawczość finansowa. Obecnie cel ten został zrównany z użytecznością decyzyjną, przez co wyraźnie podkreślono jego wagę dla użyt-kowników sprawozdania finansowego.

spłaty obligacji czy też pożyczek – ogólnie więc przyszłymi wpływami pieniężnymi netto do jednostki.

Drugi obszar użyteczności decyzyjnej informacji sprawozdawczej dotyczy jej przydatności do oceny sprawowania przez kierownictwo przedsiębiorstwa funkcji powierniczej

(stewards-hip)¹⁴⁶. Sprawozdanie finansowe ma zatem przedstawiać sposób w jaki kierownictwo jednost-ki zarządza nią i ochrania majątek oraz ilustrować odpowiedzialność jednost-kierownictwa za powie-rzone zasoby. Informacja taka jest ważna dla użytkowników sprawozdania finansowego przy podejmowaniu decyzji dotyczących ewentualnej zmiany zarządu, wysokości jego wynagro-dzenia, czy też sposobu głosowania nad proponowaną przez zarząd polityką.

Zauważyć można, że oczekiwania informacyjne użytkowników ogniskują się w dwóch ob-szarach informacji, a mianowicie informacji pozwalającej na dokonywanie projekcji przyszłej sytuacji finansowej jednostki – informacji prospektywnej, a także informacji pozwalającej na przeprowadzenie kontroli dotychczasowej działalności jednostki – informacji retrospektywnej. Może się zatem okazać, że realizacja tych celów wymaga zastosowania w procesie tworzenia informacji z rachunkowości odmiennych narzędzi. W szczególności może to dotyczyć wyboru odpowiednich zasad wyceny aktywów i zobowiązań.

W „Założeniach koncepcyjnych SF” wskazuje się, że informacje pochodzące ze sprawoz-dań finansowych mogą być także użyteczne dla innych niż wymienione grup głównych użyt-kowników, jak na przykład organów ustawodawczych, rządów i agend rządowych, zarządza-jących przedsiębiorstwem menedżerów, a także dla społeczeństwa. Sprawozdania finansowe nie są jednak bezpośrednio adresowane do tych grup.

W świetle powyższego można wyrazić zatem uzasadnioną wątpliwość co do określania sprawozdania finansowego mianem „ogólnego przeznaczenia”, co intuicyjnie wskazuje, że powinno ono być nakierowane bardziej na potrzeby szerszego kręgu użytkowników niż na potrzeby wąskiej grupy (np. inwestorów giełdowych).

W „Założeń koncepcyjnych SF” sprawozdania finansowe ogólnego przeznaczenia opierają się bardziej na oszacowaniach, osądach i modelach, niż na dokładnym odzwierciedleniu. „Za-łożenia koncepcyjne SF” określają zasady, które leżą u podstaw tych oszacowań, osądów i modeli. Zasady te stanowią cel, do którego zmierzają RMSR i osoby sporządzające sprawoz-dania finansowe. Jednak wyraźnie podkreśla się, że sprawozsprawoz-dania finansowe ogólnego prze-znaczenia nie mają na celu szacowania i prezentacji wartości jednostki sprawozdawczej

146

Zarząd ponosi odpowiedzialność przed dostarczycielami kapitału za ochronę powierzonych mu zasobów gospodarczych jednostki i ich efektywne i zyskowne wykorzystanie. W szczególności zarząd odpowiada za ochronę zasobów jednostki przez niekorzystnymi efektami czynników ekonomicznych (zmiany cen, zmiany technologiczne), a także za wywiązywanie się przez jednostkę ze wszystkich obowiązków wynikających z regu-lacji prawnych, umów i innych przepisów.

tości firmy), ale mają dostarczać informacji, która pomaga użytkownikom sprawozdań osza-cować tę wartość we własnym zakresie. Podkreślenie tego faktu wynika z oczekiwań niektó-rych grup odbiorców sprawozdawczości finansowej, aby sprawozdanie finansowe służyło bardziej do ustalania wartości rynkowej kapitału własnego.

Zaznaczyć także należy, że przy sporządzaniu sprawozdań finansowych nie jest brany pod uwagę sposób wykorzystania informacji w nich zawartych. Sprawozdania finansowe dostar-czają informacji, które są w stanie zaspokoić tylko podstawowe potrzeby informacyjne, nie są natomiast w stanie w pełni sprostać potrzebom informacyjnym wszystkich użytkowników. Zasadniczo obrazują bowiem skutki finansowe zdarzeń z przeszłości i niekoniecznie dostar-czają informacji niefinansowej.

Drugi obszar badawczy w niniejszym rozdziale stanowią polskie regulacje rachunkowości. Ustawa o rachunkowości147

nie określa w sposób bezpośredni celu sporządzania sprawozdania finansowego. W UoR formułuje się wskazanie, aby jednostka stosowała określone w przepi-sach zasady rachunkowości148, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finanso-wą oraz wynik finansowy. Wymaga się także, aby jednostka dokonując wyboru rozwiązań dopuszczonych w przepisach i dostosowując je do potrzeb jednostki, zapewniła wyodrębnie-nie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych z punktu widzenia oceny sytuacji mająt-kowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności. Wskazuje się także, aby zdarzenia te ujmować w księgach rachunkowych i wykazywać w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Na tej podstawie można przy-jąć, że zasadniczym celem sprawozdania finansowego według polskiego prawa bilansowego jest prawidłowe i rzetelne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, jej wy-niku finansowego.

W przeciwieństwie do regulacji międzynarodowych, zakres podmiotowy odbiorców spra-wozdania finansowego nie został określony w regulacjach krajowych. Niemniej jednak, nie zostały również wprowadzone wyłączenia, czy ograniczenia użytkowników informacji spra-wozdawczej. Można zatem zasadnie przyjąć, że użytkownikami sprawozdania finansowego w polskich regulacjach rachunkowości są zarówno użytkownicy zewnętrzni jak i wewnętrzni. Jednak sprawozdanie takie jest sporządzane głównie dla potrzeb użytkowników zewnętrz-nych, bowiem adresaci wewnętrzni mają możność zapoznania się z sytuacją finansową i ma-jątkową jednostki również z innych źródeł. Przykładowy zakres użytkowników sprawozdań finansowych wraz z ich potrzebami informacyjnymi prezentuje tabela 2.1.

147 w skrócie Ustawa lub UoR.

148

Tabela 2.1. Zakres potrzeb informacyjnych użytkowników sprawozdania finansowego

Użytkownik Zakres potrzeb informacyjnych

Właściciele (inwestorzy obecni jak i potencjalni)

Osoby te chcą uzyskać informacje co najmniej okresowo o powodzeniu lub niepowodzeniu dzia-łalności gospodarczej. Ponoszą więc największe ryzyko związane z funkcjonowaniem firmy i dlatego mają największe potrzeby informacyjne. Największe znaczenie ma dla nich informacja pozwalająca ocenić możliwy do podziału zysk lub też zabezpieczenie realizacji stopy zwrotu z planowanych lub podjętych przedsięwzięć inwestycyjnych. Interesuje ich ocena sprawności dzia-łania przedsiębiorstw i jego strategie rozwojowe, a także ocena ryzyka nieodłącznie związanego z inwestycją. Informacje te pomagają w ustaleniu czy nabyć, utrzymać, czy też zbyć dane inwesty-cje, a także stanowią argument przy próbach wpływania na zmianę kierownictwa jednostki.

Doradcy i ana-litycy finanso-wi

Mimo, że sami nie podejmują decyzji inwestycyjnych, to ich wiedza i sporządzane na podstawie