Próba badawcza

Dane przyjęte do analizy zostały zaczerpnięte zasadniczo z dwóch źródeł: stron interneto-wych spółek giełdointerneto-wych234

i Monitora Polskiego B. Pierwsze źródło pozyskania sprawozdań finansowych było źródłem podstawowym, a w sytuacji braku sprawozdań na stronie interne-towej spółki korzystano z Monitora Polskiego B.

Do analizy wykorzystano informacje dotyczące stosowanych zasad wyceny dostępne we wszystkich sprawozdaniach finansowych jednostkowych lub skonsolidowanych za lata 2004-2010. Taki horyzont czasowy pozwolił na realizację celu badania, ponieważ wykorzystano sprawozdania finansowe sporządzone za rok 2004 zgodnie z krajowymi przepisami ustawy o rachunkowości, a także informacje dotyczące metod wyceny dostępne we wszystkich spra-wozdaniach finansowych skonsolidowanych lub jednostkowych za lata 2005-2010 sporządzo-nych zgodnie z regulacjami MSSF. Wynika z tego również, że sprawozdania finansowe objęte analizą były sporządzane według zmieniających się regulacji zawartych w MSSF.

Część spółek objęta badaniem zaczęła sporządzać sprawozdanie finansowe zgodnie z MSSF w roku późniejszym niż rok 2005, do tego czasu sporządzając je zgodnie z regulacjami krajowymi²³⁵. W takiej sytuacji znalazły się 24 spółki, co pokazuje tabela 3.2. Dla zachowania porównywalności spółki te wyłączono z próby głównej i zostały poddane odrębnej analizie podlegając grupowaniu według roku, w którym rozpoczęły stosowanie MSSF przy sporządza-niu swoich sprawozdań finansowych.

Badaniem objęto sprawozdania finansowe spółek krajowych kontynuujących działalność, notowanych na GPW w Warszawie mające ciągłość notowań w latach 2004-2010 na dzień 31 grudnia. Przyjęcie przez autora daty 31 grudnia w każdym roku badania wynika z przyjęte-go założenia, że większość spółek sporządza swoje sprawozdania finansowe za okres zprzyjęte-godny z rokiem kalendarzowym, a także z tego, że jeśli spółka była notowana na ten dzień to

234 Zgodnie z art. 56, ust. 2 pkt 2, Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowa-dzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych [Ustawa 2005b] emitenci papierów wartościowych notowanych na GPW w Warszawie mają obowiązek umieścić spra-wozdania finansowe (okresowe i bieżące) na swoich stronach internetowych.

235

Zasadniczy powód takiej sytuacji wynikał z późniejszej niż rok 2005, konsolidacji sprawozdania finan-sowego przez daną spółkę, która do tego czasu sporządzała sprawozdanie jednostkowe i tym samym nie miała obowiązku – a jedynie prawo – sporządzania go zgodnie z MSSF. Taka sytuacja pojawiła się we wszystkich omawianych 24 spółkach. Wynika z tego również, że badane podmioty nie stosowały dobrowolnie regulacji MSSF, a czyniły to dopiero zobligowane koniecznością sporządzenia sprawozdania skonsolidowanego.

na ona upublicznić informację sprawozdawczą za miniony rok obrotowy na swojej stronie internetowej. W związku z przyjętym warunkiem ciągłości notowań między rokiem 2004 i 2010, spośród 208 spółek notowanych na GPW w Warszawie w dniu 31.12.2004 roku, do badania zostało zakwalifikowanych 155 podmiotów.

Tabela 3.2. Liczebność spółek w próbie stosujących po raz pierwszy MSSF

w latach 2006-2010

Rok przejścia na MSSF Liczba spółek

2006 12 2007 5 2008 3 2009 2 2010 2 Ogółem 24

Źródło: Opracowanie własne.

Praktycznie wszystkie spółki w próbie (98,7%) miały rok obrotowy równy kalendarzowe-mu, a w przypadku dwóch spółek rok obrotowy nie pokrywał się z rokiem kalendarzowym. Dla zachowania porównywalności spółki te wyłączono z próby głównej i poddano analizie indywidualnej.

Ze spółek przyjętych do próby na podstawie warunku ciągłości notowań wyłączono te spółki, które w analizowanym okresie sporządzały sprawozdanie finansowe wyłącznie według UoR lub według MSSF. W tych przypadkach, nie można było zrealizować celu badania. Sytu-acja taka zaistniała w odniesieniu do 14 spółek.

Z badania wyłączono również te jednostki, które w analizowanym okresie nie spełniały za-sady kontynuacji działalności, czyli przykładowo były w upadłości. Sytuacja taka dotyczyła dwóch spółek.

Z próby wyłączono także Narodowe Fundusze Inwestycyjne, banki, ubezpieczycieli i jed-nostki świadczące usługi finansowe – za wyjątkiem działalności deweloperskiej – a zatem jednostki uznawane za szczególne pod względem prowadzonej działalności. Łącznie było to 20 obserwacji.

Z próby wyłączono także trzy spółki w związku z brakiem danych zarówno na ich stro-nach internetowych jak i Monitorze Polskim B.

Ostatecznie do badania zaklasyfikowanych zostało 115 krajowych spółek kontynuujących działalność, notowanych na GPW w Warszawie mających ciągłość notowań w latach 2004-2010, przy czym odrębnie zostały zbadane 24 spółki z uwagi na odmienny okres zastosowania regulacji MSSF po raz pierwszy i 2 spółki z uwagi na fakt, że rok obrotowy nie pokrywał się z rokiem kalendarzowym. Do badania zostały włączone wszystkie spółki niezależnie od sektora, w którym prowadzą działalność z wyjątkiem omówionych wyłączeń.

Zastosowane w badaniu kryterium ciągłości notowań na GPW w Warszawie w okresie ob-jętym badaniem, a także szereg dalszych wyłączeń, z jednej strony ograniczyło liczbę spółek, których sprawozdania podlegały analizie do 115 podmiotów, ale z drugiej było konieczne do uchwycenia zmienności i ewentualnej tendencji w stosowaniu określonych metod wyceny w spółkach w całym badanym okresie. Takie podejście badawcze jakkolwiek wydaje się słuszne, może rodzić pytania o istotność próby przyjętej do badania. W tabeli 3.3. zaprezentowano zestawienie całkowitej liczebności spółek notowanych na GPW w Warszawie na 31 grudnia w poszczególnych latach badania, a także udział 115 obserwacji przyjętych do badania w tej liczebności. Wynika z niego, że udział waha się między 30% a 55%, co może świadczyć, że istotność próby jest duża.

Tabela 3.3. Struktura próby według lat

Rok kalendarzowy Liczebność Spółek na GPW %

2004 208 55% 2005 236 49% 2006 264 44% 2007 338 34% 2008 340 34% 2009 365 32% 2010 384 30%

Źródło: opracowanie własne.

Zaznaczenia wymaga, że badana próba nie była reprezentatywna dla całej populacji przed-siębiorstw w Polsce, a celem badań nie było formułowanie wniosków dotyczących tej popula-cji.

Struktura próby ze względu na sektor, do którego została zaklasyfikowana dana spółka zo-stała przedstawiona w tabeli 3.4. Z danych zaprezentowanych w tabeli 3.4. wynika, że łącznie 63,5% spółek przyjętych do próby pochodziła z grupy spółek, których przedmiot działalności

był związany z szeroko pojętym przetwórstwem przemysłowym236, zaś pozostałe 36,5%

spół-ek pochodziło z szeroko rozumianej działalności usługowej237

. W ramach pierwszej grupy, przemysł metalowy (12 spółek) był reprezentowany w próbie liczniej niż na GPW w Warsza-wie. W przypadku grupy przedsiębiorstw usługowych, branża medialna (2 spółki) była repre-zentowana w próbie mniej licznie niż na GPW w Warszawie.

Z kolei w przypadku działalności finansowej mała reprezentatywność liczebności spółek w próbie (1 spółka) wynika z faktu wyłączenia – za wyjątkiem działalności deweloperskiej – wszystkich spółek z tej grupy jako nie spełniających przyjętych kryteriów klasyfikacji do pró-by badawczej. W pozostałych branżach różnice oczywiście występują, jednak nie są one tak

236 Chodzi o rodzaje przemysłu zaprezentowane w tabeli 3.4. w punktach od 1-15.

237

istotne. Podsumowując można stwierdzić, że struktura próby według branż jest charaktery-styczna dla całej populacji spółek według branż na GPW w Warszawie, zaś ewentualne wnio-ski z badania empirycznego można odnosić do wszystkich podmiotów notowanych na GPW w Warszawie.

Tabela 3.4. Struktura próby według sektorów

Lp Nazwa sektora Skrót ^Próba

GPW 16 wrze-śnia 2011 roku (w %) Liczebność ^struktura (w %) Przemysł

1 Przemysł spożywczy spo 12 10,4% 7,3%

2 Przemysł lekki lek 5 4,3% 2,3%

3 Przemysł drzewny drz 4 3,5% 2,0%

4 Przemysł paliwowy pal 1 0,9% 1,8%

5 Przemysł chemiczny che 3 2,6% 1,3%

6 Przemysł tworzyw sztucznych tws 3 2,6% 1,5%

7 Przemysł farmaceutyczny far 1 0,9% 2,0%

8 Przemysł materiałów budowlanych mbu 8 7,0% 4,8%

9 Budownictwo bud 12 10,4% 9,0%

10 Przemysł elektromaszynowy ele 9 7,8% 6,8%

11 Przemysł surowcowy sur 0 0,0% 2,0%

12 Przemysł motoryzacyjny mot 2 1,7% 1,8%

13 Przemysł metalowy met 13 11,3% 4,8%

14 Deweloperzy¹ dew 1 0,9% 6,5%

15 Inne Przemysły pin 0 0,0% 0,5%

Usługi

16 Handel hurtowy hah 11 9,6% 7,8%

17 Handel detaliczny had 8 7,0% 5,8%

18 Informatyka inf 8 7,0% 7,5%

19 Telekomunikacja tel 3 2,6% 1,8%

20 Media med 2 1,7% 4,0%

21 Energetyka ene 2 1,7% 2,0%

22 Hotele i Restauracje hir 1 0,9% 2,0%

23 Inne Usługi uin 6 5,2% 7,5%

Finanse

24 Finanse inne fin 0 0,0% 7,3%

Ogółem 115 100,0% 100%

1 Sektor deweloperski jest klasyfikowany na GPW w Warszawie do działalności finansowej. Jednak dla potrzeb niniejszego badania i ze względu na charakter samego sektora deweloperskiego uznano, że zostanie on włączony do szeroko rozumianego przemysłu.

Źródło: opracowanie własne.