Rozdział 2. WYCENA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO W POLSKICH
3.2. Identyfikacja stosowanych metod i zasad wyceny sprawozdań
zakresie
Wyniki badania ujęto w zestawieniach tabelarycznych. W tabelach od 3.5. do 3.34. został zaprezentowany procentowy udział liczebności spółek przyjętych do próby, które stosowały określoną metodę wyceny w odniesieniu do danego składnika aktywów lub pasywów. W niektórych tabelach w kolumnie „Zasady wyceny” została zamieszczona informacja o bra-ku danych o wycenie składnika. Sytuacja taka pojawiała się, gdy spółki posiadały dany skład-nik, ale nie omówiły jego wyceny w informacji dodatkowej.
W pierwszej kolejności dokonano analizy stosowanych metod wyceny aktywów i pasy-wów w próbie głównej w latach 2004 (UoR) i 2005 (MSSF). Następnie poddano analizie zróżnicowanie stosowanych metod wyceny w latach 2005-2010, w których spółki z próby głównej kontynuowały sporządzanie swoich sprawozdań finansowych już zgodnie z regula-cjami MSSF. Zestawienie wyników badania sprawozdań tych spółek prezentują tabele 3.5. – 3.19.
Analogiczną procedurę zastosowano w odniesieniu do w odniesieniu do 24 spółek, które sporządziły po raz pierwszy swoje sprawozdanie finansowe zgodnie z regulacjami MSSF w latach późniejszych niż 2005 rok. W pierwszej kolejności poddano analizie lata przejścia z regulacji UoR na regulacje MSSF, a następnie zidentyfikowano zróżnicowanie stosowanych metod wyceny w latach kolejnych, w których spółki te kontynuowały sporządzanie swoich sprawozdań finansowych już zgodnie z regulacjami MSSF. Zestawienie wyników badania sprawozdań tych spółek prezentują tabele 3.20. – 3.34.
Z kolei wyniki weryfikacji stosowanych metod wyceny aktywów i pasywów w odniesieniu do 2 spółek, których rok obrotowy nie pokrywał się z rokiem kalendarzowym zaprezentowano w formie opisowej.
Ostatnim elementem badania empirycznego było ustalenie, które modele wyceny – czyste czy mieszane – są stosowane przez spółki przyjęte do próby. W pierwszej kolejności ustalenie
to dotyczyło przyjętego modelu wyceny w odniesieniu do wszystkich składników sprawozda-nia finansowego, a następnie analizą objęto wyłącznie trzy składniki majątkowe, których wy-cenę lokuje się w ramach szczególnych obszarów praw wyboru. Składnikami tymi są: warto-ści niematerialne i prawne, środki trwałe i nieruchomowarto-ści inwestycyjne. Ustalenie to w obu przypadkach zostało dokonane także przy uwzględnieniu kryterium sektorowego (branżowe-go). W tabelach 3.35.-3.36 zostały zaprezentowane wyniki analizy odnoszące się do grupy 89 spółek, a zatem spółek, które rozpoczęły stosowanie regulacji MSSF od 2005 roku, zaś w ta-belach 3.37.-3.38 zaprezentowano wyniki dotyczące 24 spółek, które rozpoczęły stosowanie regulacji MSSF w latach późniejszych. W odniesieniu do dwóch spółek, których rok obrotowy nie pokrywał się z rokiem kalendarzowym, wyniki analizy zaprezentowano w formie opiso-wej. W tabelach 3.39.-3.40. zaprezentowano wyniki idnetyfikacji stosowanych przez wszyst-kie spółki w próbie modeli wyceny w podziale na sektory (branże), w których te spółki działa-ją.
Tabela 3.5. Wycena wartości niematerialnych i prawnych wg MSSF w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Koszt historyczny239 pomniejszony o odpisy umorzeniowe i ewentualną trwałą utratę wartości
100,0% 98,9% 98,9% 98,9% 98,9% 98,9% 98,9%
Wartość przeszacowana do wartości
go-dziwej (KW/WF) 0,0%
240
1,1% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% 1,1%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.5. wynika, że w podmiotach, które sporządzały swoje sprawozdania finansowe zgodnie z UoR, w 100% obserwacji (89 podmiotów) stosowana była wycena tej pozycji w koszcie historycznym co oznacza, że żaden podmiot nie dokonywał wy-ceny w wartości godziwej – jest to zgodne z regulacjami krajowymi w tym obszarze241
. W roku przejścia na stosowanie MSSF, tj. roku 2005, z możliwości wyceny w wartości go-dziwej skorzystało 1,1% obserwowanych podmiotów (1 podmiot, który wyraźnie zaznaczył wycenę bez pomocy zewnętrznego rzeczoznawcy), a pozostała część obejmująca 98,9% ob-serwacji (89 podmiotów), nadal stosowała wycenę w koszcie historycznym.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, tj. w latach 2005-2010, zróżnicowanie stosowanych metod wyceny nie zmieniło się. Większość stosowała metodę kosztu historycz-nego do wyceny składnika. Wynika z tego, że w związku z przejściem na stosowanie MSSF
239 Przez koszt historyczny rozumie się cenę nabycia lub koszt wytworzenia.
240 UoR nie dopuszcza do stosowania tej zasady wyceny w odniesieniu do składnika.
241 W latach 2004-2010, regulacje krajowe nie dopuszczały stosowania wartości godziwej do wyceny war-tości niematerialnych i prawnych.
podmioty w niewielkim stopniu skorzystały z możliwości stosowania metody alternatywnej wyceny.
Tabela 3.6. Wycena środków trwałych wg UoR i MSSF w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Koszt historyczny pomniejszony o odpisy umorzeniowe i ewentualną trwałą utratę wartości
100,0% 94,4% 94,4% 94,4% 94,4% 94,4% 94,4%
Wartość przeszacowana do wartości
go-dziwej (KW/WF) 0,0%
242 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% 5,6%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.6. wynika, że w roku 2004, w 100% obserwacji (89 pod-miotów) stosowano wycenę środków trwałych według kosztu historycznego pomniejszonego o odpisy umorzeniowe i ewentualną trwałą utratę wartości. W roku 2005, po przejściu na sto-sowanie MSSF, z możliwości alternatywnej wyceny w wartości godziwej skorzystało 5,6% obserwowanych podmiotów (5 jednostek, w tym jeden podmiot, który wyraźnie zaznaczył wycenę bez pomocy zewnętrznego rzeczoznawcy243), a pozostała część obejmująca 94,4% obserwacji (84 jednostki), nadal stosowała wycenę według kosztu historycznego. Zatem w związku z przejściem na stosowanie MSSF podmioty w niewielkim stopniu skorzystały z możliwości stosowania metody alternatywnej wyceny. Niemniej jednak zwiększyła się nie-jednolitość stosowanych metod wyceny odniesieniu do tego składnika.
W dalszych latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, zróżnicowanie stosowanych metod wyceny nie zmieniło się. Dominującą metodą był nadal koszt historyczny. Oznacza to także, że po przyjęciu określonej metody wyceny spółki nie zmieniały jej przez cały okres badania.
Tabela 3.7. Wycena nieruchomości inwestycyjnych wg UoR i MSSF w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Koszt historyczny pomniejszony o odpisy umorzeniowe i ewentualną trwałą utratę wartości
70,6% 53,4% 54,1% 54,0% 47,8% 46,3% 46,3%
Wartość przeszacowana do wartości
go-dziwej (rynkowej) (WF) 21,6% 41,4% 39,3% 39,7% 46,3% 47,8% 47,8%
Wartość przeszacowana do wartości
go-dziwej (rynkowej) (WF/KW) 2,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Brak informacji o wycenie składnika 5,9% 5,2% 6,6% 6,3% 6,0% 6,0% 6,0%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
242 UoR nie dopuszcza do stosowania tej zasady wyceny w odniesieniu do składnika.
243 Regulacje MSSF honorują w pierwszej kolejności ustalanie wartości godziwej we własnym zakresie, a dopiero w drugiej kolejności zalecają stosowanie wyceny dokonanej przez zewnętrznych rzeczoznawców.
Z danych zawartych w tabeli 3.7. wynika, że przy wycenie nieruchomości inwestycyjnych według UoR, 70,6% podmiotów (36 jednostek) stosowało koszt historyczny, zaś wartość go-dziwą łącznie 23,6% podmiotów (12 jednostek). 5,9% podmiotów (3 jednostki) nie określiło metody wyceny tego składnika mimo posiadania takiego składnika w bilansie. W roku przej-ścia na stosowanie MSSF z możliwości wyceny w wartości godziwej skorzystało 41,4% ob-serwowanych podmiotów (24 jednostki), a w przypadku 53,4% obserwacji (31 jednostek), nadal stosowano wycenę w koszcie historycznym, co stanowi 17,2% spadek. Można więc stwierdzić, że po przejściu na MSSF zwiększył się o 17,8% udział jednostek stosujących war-tości godziwą przy wycenie nieruchomości inwestycyjnych.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF można zauważyć, że udział spółek sto-sujących do wyceny nieruchomości inwestycyjnych koszt historyczny systematycznie malał, na rzecz stosowania do wyceny wartości godziwej. Widoczna jest zatem tendencja do szer-szego stosowania przez spółki giełdowe wyceny tej pozycji w wartości godziwej. W latach 2009 i 2010 liczebność spółek stosujących jedną lub drugą metodę wyceny nieruchomości inwestycyjnych nie zmieniała się, co można odczytać jako okresową stabilizację tendencji.
Tabela 3.8. Wycena zapasów wg UoR i MSSF w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Koszt historyczny nie wyższy od ceny
sprzedaży netto 100,0% 97,8% 97,8% 97,8% 97,8% 97,8% 97,8%
Koszt historyczny pomniejszony o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości 0,0% 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% 2,2%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.8. wynika, że przy wycenie bilansowej zapasów według UoR, wszystkie podmioty (89 jednostek) stosowały wycenę zgodną z UoR, czyli według kosztu historycznego nie wyższego od ceny sprzedaży netto. W roku przejścia na stosowanie MSSF, liczba podmiotów stosujących tę metodę zmniejszyła się do poziomu 97,8% (87 jed-nostek), na rzecz wyceny według kosztu historycznego pomniejszonego o odpisy z tytułu trwalej utraty wartości (2 jednostki). Należy jednak zauważyć, że stosowane metody wyceny choć inaczej sformułowane są w istocie podobne. Można więc stwierdzić, że po przejściu na MSSF zasady wyceny w obszarze zapasów nie zmieniły się istotnie.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, zróżnicowanie stosowanych metod wy-ceny nie zmieniło się. Przez cały okres główną metodą wywy-ceny był koszt historyczny nie wyż-szy od ceny sprzedaży netto.
Tabela 3.9. Wycena należności wg UoR i MSSF w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Kwota wymagająca zapłaty pomniejszona
o odpisy z tytułu utraty wartości 100,0% 78,7% 70,8% 67,4% 61,8% 61,8% 61,8% Skorygowana cena nabycia 0,0% 20,2% 29,2% 33,6% 37,1% 37,1% 37,1% Wartość godziwa (rynkowa) (WF) 0,0% 1,1% 0,0% 0,0% 1,1% 1,1% 1,1%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.9. wynika, że przy wycenie należności według UoR, 100% podmiotów (89 jednostek) stosowało wycenę w kwocie wymagającej zapłaty z zachowaniem ostrożności (czyli pomniejszonej o odpisy z tytułu utraty wartości). W roku przejścia na sto-sowanie MSSF 78,7% podmiotów (70 jednostek) nie zmieniało metody wyceny należności (spadek 21,6%), 20,2% podmiotów (18 jednostek) wyceniało należności według skorygowa-nej ceny nabycia zaś 1,1% podmiotów (1 jednostka) napisało w informacji dodatkowej, że wyceniało należności według wartości godziwej (rynkowej). Można więc stwierdzić, że po przejściu na MSSF zwiększył się poziom zróżnicowania stosowanych metod wyceny należno-ści w sprawozdaniach finansowych badanych podmiotów.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, można zaobserwować tendencje do sys-tematycznego zwiększania się udziału spółek stosujących metodę skorygowanej ceny nabycia (z 20,2% w roku 2005 do 37,1% w roku 2010) i zmniejszania się udziału spółek stosujących wycenę według kwoty wymagającej zapłaty pomniejszonej o odpisy z tytułu utraty wartości (z 78,7% w roku 2005 do 61,8% w roku 2010).
Tabela 3.10. Wycena udziałów w jednostkach podporządkowanych wg UoR i MSSF
w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Metoda praw własności 45,8% 59,5% 64,4% 65,8% 68,3% 67,5% 67,5%
Koszt historyczny pomniejszony o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości 43,4% 32,9% 31,5% 30,4% 30,5% 31,3% 31,3% Wartość godziwa (rynkowa) (WF) 0,0% 1,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Brak informacji o wycenie składnika 10,8% 6,3% 4,1% 3,8% 1,2% 1,2% 1,2%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.10. wynika, że przy wycenie udziałów w jednostkach pod-porządkowanych według UoR, najwięcej podmiotów, bo 45,8% (38 jednostek) stosowało wy-cenę metodą praw własności, natomiast 43,4% podmiotów (36 jednostek) stosowało wywy-cenę według kosztu historycznego pomniejszonego o odpisy z tytułu utraty wartości. Pozostałe podmioty (9 jednostek) nie opisały sposobu wyceny omawianego składnika mimo, że
wyka-zywały go w sprawozdaniu. W roku przejścia na stosowanie regulacji MSSF, zwiększył się udział podmiotów wyceniających udziały w jednostkach podporządkowanych metodą praw własności i wyniósł on 59,5% podmiotów (47 jednostek), co daje 13,7% wzrost udziału. Na-tomiast 32,9% podmiotów (26 jednostek) stosowało wycenę według kosztu historycznego pomniejszonego o odpisy z tytułu utraty wartości, co oznacza spadek udziału o 10,5%. Jedna jednostka dokonała wyceny omawianych udziałów według wartości godziwej (1,3% podmio-tów), zaś 5 jednostek nie zamieściło informacji o wycenie udziałów w sprawozdaniu finanso-wym (podmioty te stanowią 6,3%).
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, można zaobserwować względną stabili-zację udziału spółek stosujących metodę kosztu historycznego (między 32,9% w roku 2005 a 31,3% w roku 2010). Wzrastał natomiast udział procentowy spółek stosujących metodę praw własności z 59,5% w roku 2005 do 67,5% w roku 2010, co daje 8% wzrost.
Tabela 3.11. Wycena udziałów w pozostałych jednostkach wg UoR i MSSF w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Koszt historyczny pomniejszony o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości 84,3% 86,5% 90,6% 90,9% 90,9% 90,9% 90,9%
Skorygowana cena nabycia 0,0% 2,7% 3,1% 3,0% 3,0% 3,0% 3,0%
Wartość godziwa (rynkowa) (WF) 9,8% 5,4% 3,1% 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% Brak informacji o wycenie składnika 5,9% 5,4% 3,1% 3,0% 3,0% 3,0% 3,0%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.11. wynika, że przy wycenie udziałów w pozostałych jed-nostkach według UoR, najwięcej podmiotów, bo 84,3% (43 jednostki) stosowało wycenę we-dług kosztu historycznego pomniejszonego o odpisy z tytułu utraty wartości, 9,8% podmiotów (5 jednostek) dokonywało wyceny w wartości godziwej, a pozostałe podmioty (3 jednostki) nie ujawniły sposobu wyceny omawianego składnika mimo, że wykazywały go w sprawozda-niu. W roku przejścia na stosowanie MSSF, 86,5% podmiotów (32 jednostki) stosowało do wyceny koszt historyczny pomniejszony o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, 5,4% pod-miotów (2 jednostki) dokonało wyceny w wartości godziwej, jeden podmiot zaznaczył, że dokonuje wyceny udziałów według skorygowanej ceny nabycia, zaś pozostałe dwie jednostki (5,4% podmiotów) nie zamieściły informacji o wycenie składnika majątkowego. Zaważyć zatem można, że po przejściu na MSSF, zwiększyło się zróżnicowanie stosowanych metod jego wyceny.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, można zaobserwować względną stabili-zację udziału spółek stosujących metodę kosztu historycznego (między 86,5% w roku 2005, a
90,9% w roku 2010). Udział podmiotów stosujących inne metody wyceny w analizowanych okresach nie zmienił się.
Tabela 3.12. Wycena udziałów (akcji) krótkoterminowych wg UoR i MSSF w latach 2004-2010
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Koszt historyczny pomniejszony o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości 61,9% 21,1% 29,4% 29,4% 28,6% 28,6% 33,3% Wartość niższa z dwóch: cena nabycia lub
wartość godziwa (rynkowa) 11,9% 42,1% 29,4% 29,4% 28,6% 28,6% 26,7% Wartość godziwa (rynkowa) (WF) 21,4% 26,3% 35,3% 35,3% 35,7% 35,7% 33,3% Brak informacji o wycenie składnika 4,8% 10,5% 5,9% 5,9% 7,1% 7,1% 6,7%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.12. wynika, że przy wycenie udziałów (akcji) krótkotermi-nowych według UoR, najwięcej podmiotów, bo 61,9% stosowało wycenę według kosztu hi-storycznego pomniejszonego o odpisy z tytułu utraty wartości, 11,9% podmiotów wycenia udziały w wartości niższej z dwóch: ceny nabycia lub wartości godziwej (rynkowej), zaś 21,4% podmiotów wyceniało pozycję według wartości godziwej. Pozostałe jednostki (4,8% podmiotów) nie opisały sposobu wyceny omawianego składnika mimo, że wykazywały go w sprawozdaniu. W roku przejścia na stosowanie MSSF, zmniejszył się do 40,8% udział pod-miotów stosujących do wyceny pozycji koszt historyczny pomniejszony o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. 42,1% podmiotów wyceniło udziały w wartości niższej z dwóch: ceny nabycia lub wartości godziwej (rynkowej), zaś 26,3% podmiotów dokonało wyceny w warto-ści godziwej. Pozostałe dwie jednostki (10,5% podmiotów) nie zamiewarto-ściły informacji o wyce-nie składnika majątkowego. Zaważyć zatem można, istotne zróżnicowawyce-nie stosowanych przez spółki metod wyceny w odniesieniu do tego składnika.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, można zaobserwować względną stabili-zację zróżnicowania stosowanych metod wyceny omawianej pozycji. Istotną zmianę można zaobserwować między rokiem 2005 a 2006. Widać bowiem zwiększenie się o 8,3% udziału spółek stosujących wycenę według kosztu historycznego, a także wzrost o 9,0% udziału spół-ek stosujących wycenę według wartości godziwej (rynkowej). Natomiast zmniejszył się o 12,7% udział spółek stosujących do wyceny pozycji metodę wartości niższej z dwóch: ceny nabycia lub godziwej (rynkowej).
Patrząc z punktu widzenia całego badanego okresu, widać zwiększanie się udziału spółek stosujących metodę wartości godziwej, zaś zmniejszenie się udziału spółek stosujących do wyceny koszt historyczny. Sytuację tą można tłumaczyć faktem, że jeśli spółki posiadały udziały (akcje) krótkoterminowe pod rządami UoR, to po przejściu na regulacje MSSF zaczę-ły je traktować jak instrument finansowy i klasyfikowazaczę-ły je zgodnie z MSR 32. Regulacje
MSSF nakazują dokonywanie klasyfikacji udziałów (akcji) o charakterze krótkoterminowym do odpowiednich grup w ramach instrumentów finansowych, a to z kolei determinuje stoso-wanie określonej metody wyceny. Wycena instrumentów finansowych w podziale na po-szczególne grupy została przedstawiona w tabelach 3.13-3.16.
Tabela 3.13. Wycena instrumentów finansowych wg UoR244 i MSSF w latach 2004-2010 - aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy245 (w tym instrumenty pochodne)
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Wartość godziwa (rynkowa) (WF) 100,0% 97,1% 97,3% 97,4% 97,5% 97,5% 97,5% Koszt historyczny pomniejszony o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości 0,0% 1,4% 1,4% 1,3% 1,3% 1,3% 1,2% Brak informacji o wycenie składnika 0,0% 1,4% 1,4% 1,3% 1,3% 1,3% 1,2%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.13. wynika, że przy wycenie instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy według UoR, wszystkie podmioty posiadające tę pozycję wyceniały ją według war-tości godziwej (rynkowej). W roku przejścia na stosowanie MSSF, nieznacznie zmniejszył się, bo o 2,9%, udział podmiotów stosujących do wyceny pozycji wartość godziwą (rynkową), zaś znikomy, bo 1,4% podmiotów stosowało wycenę według kosztu historycznego. Zaważyć za-tem można niewielkie zróżnicowanie w stosowanych przez spółki metod wyceny, co może wynikać z braku alternatywnych metod wyceny omawianego składnika.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, można zaobserwować niewielkie zróż-nicowanie stosowanych metod wyceny omawianej pozycji. Praktycznie wszystkie spółki wy-ceniają omawiane aktywa według wartości godziwej przez wynik finansowy.
Tabela 3.14. Wycena instrumentów finansowych wg UoR i MSSF w latach 2004-2010 -
- pożyczki i należności
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Skorygowana cena nabycia 73,0% 89,7% 93,1% 93,4% 94,9% 94,9% 95,0% Kwota wymagająca zapłaty pomniejszona
o odpisy z tytułu utraty wartości 27,0% 5,9% 5,6% 3,9% 3,8% 3,8% 3,8% Brak informacji o wycenie składnika 0,0% 4,4% 1,4% 2,6% 1,3% 1,3% 1,3%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
244 Zaznaczyć należy, że omawiana w tabelach 3.13.-3.16. wycena kategorii instrumentów finansowych, została omówiona w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (z późn. zm.), na podstawie delegacji zawartej w UoR. Zatem rozważając wycenę według regulacji UoR, autor rozumie przez regulacje UoR także przepisy Rozporządzenia Ministra Finansów odnoszące się do omawianych składni-ków.
245
Z danych zawartych w tabeli 3.14. wynika, że przy wycenie instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do należności i pożyczek według UoR, 73,0% podmiotów posiadających tę pozycję wyceniało ją według skorygowanej ceny nabycia, zaś 27,0% podmiotów stosowało do jej wyceny kwotę wymagającą zapłaty. Widać zatem istotne zróżnicowanie metod wyceny omawianej pozycji. W roku przejścia na stosowanie MSSF, zwiększył się udział podmiotów stosujących do wyceny pozycji skorygowaną cenę nabycia (89,7% podmiotów), zaś udział podmiotów stosujących do wyceny pozycji kwotę wymagającą zapłaty zmniejszył się do 5,9%. Tym samym ograniczone zostało zróżnicowanie stosowanych metod wyceny omawia-nej pozycji.
Z kolei w latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, można zaobserwować niewielki 5,3% wzrost (między rokiem 2005 i 2010) udziału stosowania metody skorygowanej ceny nabycia i 2,1% spadek udziału stosowanej wyceny składnika według kwoty wymagającej za-płaty. Patrząc więc z perspektywy roku 2010 można stwierdzić, że spółki wyceniają omawia-ny składnik głównie według skorygowanej ceomawia-ny nabycia.
Tabela 3.15. Wycena instrumentów finansowych wg UoR i MSSF w latach 2004-2010 - inwestycje
utrzy-mywane do terminu wymagalności
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Skorygowana cena nabycia 100,0% 98,3% 98,5% 98,6% 98,6% 98,6% 98,7% Brak informacji o wycenie składnika 0,0% 1,7% 1,5% 1,4% 1,4% 1,4% 1,3%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.15. wynika, że przy wycenie instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do inwestycji utrzymywanych do terminu wymagalności według UoR, wszystkie podmioty posiadające tę pozycję wyceniały ją według skorygowanej cenie nabycia. W roku przejścia na stosowanie MSSF, nieznacznie zmniejszył się, bo o 1,7%, udział podmio-tów stosujących do wyceny pozycji skorygowanej cenie nabycia, zaś znikomy, bo 1,7% pod-miotów nie zamieściło w sprawozdaniu finansowym informacji o sposobie wyceny składnika. Zaważyć zatem można niewielkie zróżnicowanie w stosowanych przez podmioty metod wy-ceny, co może wynikać z braku alternatywnych metod wyceny omawianego składnika.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF można zaobserwować względną stabili-zację zróżnicowania stosowanych metod wyceny omawianej pozycji. Praktycznie wszystkie spółki wyceniały omawiane aktywa według skorygowanej ceny nabycia.
Tabela 3.16. Wycena instrumentów finansowych wg UoR i MSSF w latach 2004-2010 - aktywa finansowe
przeznaczone do sprzedaży
Zasady wyceny UoR MSSF
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Wartość godziwa (rynkowa) (KW) 72,0% 90,8% 91,4% 94,5% 96,1% 96,1% 96,1% Wartość godziwa (rynkowa) (WF) 20,0% 7,7% 7,1% 4,1% 2,6% 2,6% 2,6% Koszt historyczny pomniejszony o odpisy
z tytułu trwałej utraty wartości 8,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Brak informacji o wycenie składnika 0,0% 1,5% 1,4% 1,4% 1,3% 1,3% 1,3%
Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorskiego badania empirycznego.
Z danych zawartych w tabeli 3.16. wynika, że przy wycenie instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do aktywów finansowych przeznaczonych do sprzedaży według UoR, 72,0% podmiotów posiadających tę pozycję wyceniało ją według wartości godziwej (rynko-wej) odnosząc przeszacowania na kapitał własny, zaś 20,0% odnosiło przeszacowania warto-ści godziwej na wynik finansowy. 8,0% podmiotów wyceniało pozycję według kosztu hirycznego pomniejszonego o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. W roku przejścia na sto-sowanie MSSF, udział podmiotów stosujących do wyceny pozycji wartość godziwą (rynko-wą) ujmując przeszacowania w kapitale własnym zwiększył się o 18,8%, zaś o 12,3% zmniej-szył się udział wyceny w wartości godziwej (rynkowej) odnoszonej na wynik finansowy. Sy-tuacja taka może wynikać z faktu, że w regulacjach UoR w odniesieniu do tego składnika przyjęto dwie alternatywne możliwości ujęcia przeszacowań wartości godziwej, a mianowicie wynikowe lub kapitałowe, natomiast regulacje MSSF nakazują wyłącznie ujęcie kapitałowe. 1,5% podmiotów nie ujawniło stosowanej metody wyceny. Zaważyć zatem można, że po przejściu na stosowanie MSSF zróżnicowanie stosowanych przez spółki metod wyceny, zmniejszyło się. W większości stosowały one wycenę w wartości godziwej ujmując przesza-cowania kapitałowo.
W latach stosowania przez spółki regulacji MSSF, można zaobserwować regularny wzrost udziału spółek stosujących w poszczególnych latach metodę wartości godziwej przez kapitał własny (5,3% między rokiem 2005 i 2010) i systematyczny spadek udziału metody wartości