Kwestię celów edukacyjnych w aspekcie wiedzy można również odnaleźć w różnych źródłach materiału badawczego odnoszących się do polityków Platformy Obywatelskiej, między innymi w dokumentach programowych tego ugrupowania. Przeważają bardziej konkretne ujęcia pewnych celów edu-kacyjnych dotyczących wiedzy – łączące się z wprowadzeniem danych treści lub też przedmiotów nauczania. Mniej natomiast jest bardziej ogólnikowych określeń, chociaż w niektórych przypadkach nieco trudno o rozstrzygnięcie, użyte bowiem wyrażenia mogą mieć konotacje zarówno szersze, jak i węższe.
Według przedstawicieli tej partii politycznej każdy człowiek powinien w procesie edukacji nabyć wiedzę dotyczącą „podstaw i zasad przedsiębior-czości” (PW07-PO, s. 52) oraz „podstaw prawa” (PW07-PO, s. 52), które winny być jednym z głównych aspektów wiedzy człowieka nowoczesnego.
Zwraca się tu także uwagę na wiedzę z zakresu matematyki oraz nauk przy-rodniczych, gdyż ta pierwsza jest uważana „za królowę nauk” (W/PO02), a „niebagatelny wpływ na rozwój gospodarczy kraju ma kształcenie technicz-ne” (PW07-PO, s. 52). Z tego też powodu proponują politycy PO „obowiąz-kowy egzamin maturalny z zakresu właśnie matematyki” (PW07-PO, s. 52).
Członkowie PO stwierdzają również, że „przysposobienie obronne w szko-łach zostanie zastąpione nowym przedmiotem – edukacja dla bezpieczeń-stwa” (B/PO02/20V09), a lepsze poznanie nauk ścisłych ma „zachęcać do zgłębiania nauk ścisłych” (B/PO02/13XII10), co powinno także wiązać się z „zafascynowaniem ich wszechświatem, pozwoleniem na bezpośrednie ob-serwowanie ciał niebieskich” (B/PO02/13XII10).
Podobnie jak ich koledzy z PiS, politycy PO sugerują wprowadzenie jednego „języka obcego już od I klasy szkoły podstawowej” (PW07-PO, s. 52), bez jednak jego specyfi kacji i bez szczególnego uwzględnienia języka angielskiego. W ogóle celem edukacji powinna być „lepsza nauka języków obcych” (GW01/28). Powinno to wyglądać w ten sposób, że „edukacja ję-zykowa [rozpoczyna się – dop. D.J.] w pierwszej klasie szkoły podstawowej i kontynuuje [się] ją przez 12 lat, nie wracając ciągle do korzeni, nie zaczyna-jąc (…) kilkakrotnie od początku, tylko kontynuuzaczyna-jąc, rozwijazaczyna-jąc, no to nie ma takiego ucznia, którego nie jesteśmy w stanie nauczyć” (W/PO01). Za ważny cel edukacji PO uznaje w swoich programach „edukację kulturalną” (PW07--PO, s. 73), rozszerzającą w tym zakresie wiedzy społeczeństwa.
Wskazu-je również na znaczenie nauki „historii najnowszej” (B/PO13/1VI09, B/
PO13/18IVI09, W/PO01) oraz ogólnie rzecz biorąc, „historii i patriotyzmu”
(B/PO13/12XI09, W/PO01). Politycy podkreślają też pozytywną wagę tego, aby „informować o znaczeniu przeprowadzanych wyborów, roli, zadaniach i znaczeniu Parlamentu Europejskiego oraz o zasadach ustalania wyników wyborów” (B/PO13/30III09).
Jeden z członków PO opowiada się także za prowadzeniem w szkołach wychowania seksualnego jako ważnego przedmiotu mającego duże znacze-nie dla współczesnej młodzieży, podpowiadając przy tym treści, które powin-ny się tam znaleźć: „zajęcia z wychowania seksualnego. (…) jeżeli ja mówię o seksie w postaci piękna, miłości, oddania, drżenia rąk, oczekiwania, emo-cji związanych z przytuleniem i przy okazji mówię też o technikach, które pozwolą im zapobiegać zmartwieniom różnego rodzaju, to wtedy ta mło-dzież nie irytuje się i nie robi sobie tak zwanych podśmiechujków, prawda”
(W/PO02).
Proponuje się także, aby „religia w szkole była dla chętnych” (GW04/9) oraz aby odbywały się „lekcje etyki w szkołach” (GW04/9) dla wszystkich zainteresowanych. Te postulaty uważane są przez członków PO za pozytyw-ne, ale brakuje określenia ich wagi. To samo odnosi się do propozycji, aby w programach wychowawczych szkoły znalazło się miejsce dla omawiania zarówno z dziećmi i młodzieżą, jak i z dorosłymi kwestii „dopalaczy oraz konsekwencji ich zażywania” (GW04/11, GW04/15), oraz aby w szkołach po-nadgimnazjalnych mogła występować „fi lozofi a jako przedmiot do wyboru”
(RZ02/22) na maturze. Również większy nacisk na fi lozofi ę i literaturę powi-nien być kładziony na studiach wyższych (W/PO02). Członkowie tej partii politycznej natomiast mają zastrzeżenia co do przekazywania „wiedzy ency-klopedycznej” (GW01/28).
Jak zatem widać, mamy tu do czynienia z bardziej konkretnym postawie-niem kwestii celów edukacyjnych w zakresie różnorakiej wiedzy, aczkolwiek jeszcze nie na tyle sprecyzowanym, aby można mówić o celach na poziomie operacyjnym. Podobnie jak w przypadku PiS również w badanym progra-mie wyborczym trudno określić, jaką wagę przedstawiciele przykładają do poszczególnych kwestii przedstawionych powyżej. Samo ich wymienienie w programie wyborczym w pozytywnym znaczeniu stanowi o tym, iż są one ważne dla członków tej partii politycznej. Można chyba zaliczyć przywołane postulaty dotyczące celów edukacyjnych w obrębie wiedzy za względnie no-woczesne i modne, odnoszące się do wiedzy praktycznej, uważanej za istotną w demokratycznym społeczeństwie kapitalistycznym. Wydają się najbardziej powiązane z neoliberalną wizją człowieka i społeczeństwa, ale mają jednak jeszcze jedną cechę, bardzo ważną. Sprawiają wrażenie „bezpiecznych” – właściwie trudno jest cokolwiek zarzucić, gdy słucha się jedynie
przedsta-wionych powyżej określeń dotyczących treści czy przedmiotów, które powin-ny zostać wprowadzone do wychowania i kształcenia według polityków PO.
Tym samym postulaty te wydają się mało specyfi czne i oczywiste we współ-czesnych społeczeństwach demokratycznych, chociaż można zauważyć ich neoliberalne zabarwienie. Czyżbyśmy mieli do czynienia ze wspomnianym wcześniej triumfem myśli liberalnej we współczesnej refl eksji społecznej i politycznej, znieczulającym na pewne założenia oraz idee odnoszące się do możliwych, ale nie uniwersalnych modeli, kreujących rzeczywistość społecz-ną państw demokratycznych?
Traktowanie matematyki jako jednego z ważniejszych przedmiotów może być łączone z myśleniem zakorzenionym w neokonserwatyzmie. Wychowa-nie seksualne jest tu pokazane jako pewien kompromis między poglądami konserwatywnymi a radykalnymi i może nosić znamiona neoliberalne. Kwe-stia natomiast poznania literatury oraz fi lozofi i jest tu raczej powiązana nie z ogólnym wykształceniem, ale z użytecznością w najbardziej pragmatycz-nym sensie – w wykonywanych działaniach zawodowych – można zatem ująć ją też jako wynikającą raczej z neoliberalnej ideologii edukacyjnej. Jak więc widać, znajduje się tu wiele odniesień do wywodzących się z neoliberalizmu celów edukacyjnych, pojawiają się jednak również takie, które odwołują się do neokonserwatywnej wizji świata. Przyglądając się całości celów edukacyj-nych obecedukacyj-nych we wszystkich źródłach materiału badawczego, a odnoszą-cych się do szeroko rozumianej wiedzy, w przypadku polityków PO dominuje podejście neoliberalne, aczkolwiek pojawiają się także postulaty mogące być uważane za elementy ideologii edukacyjnej o profi lu neokonserwatywnym lub też radykalnym.
Wśród umiejętności traktowanych jako cele edukacyjne przez członków PO znajdują się nieco inaczej sformułowane kwestie, ale o podobnym zna-czeniu jak te przedstawione przez PiS. Członkowie PO wskazują bowiem, iż edukacja powinna sprzyjać nabywaniu umiejętności „potrzebnych w do-rosłym życiu” (PW-PO07, s. 52). To bardzo ogólnikowe stwierdzenie, nie-ujawniające konkretnego programu i zabarwienia ideologicznego tej partii politycznej. Inne umiejętności ważne z punktu widzenia członków PO to
„umiejętności informatyczne” (PW-PO07, s. 45) – podobnie jak w programie PiS – oraz przywódcze” (PW-PO07, s. 52), a zwłaszcza „wykazywania przy-wództwa i przedsiębiorczości” (RZ04/8). Pozytywne nastawienie można po-znać tutaj ponownie po ich wymienieniu w kontekście określeń dotyczących dążeń czy powinności procesów edukacyjnych, a wagę jedynie poprzez to, że znalazły się w tekście programu wyborczego. Celami edukacyjnymi w za-kresie umiejętności, które mocniej akcentują ukierunkowanie ideologiczne, są uznawane za ważne przez przedstawicieli Platformy Obywatelskiej „umie-jętności potrzebne na rynku pracy” (PW-PO07, s. 52, GW01/28). Niemniej
jednak w dalszym ciągu są one niedookreślone, a przywołane tak ogólne ha-sło pozwala na różne domysły i interpretacje. Niemniej jednak można uznać przedstawione powyżej cele jako wywodzące się z neoliberalizmu.
Poza tym wymienia się takie umiejętności, jak: „podejmowanie decyzji”
(GW01/28), „otwierania się na kulturę innych” (GW01/28), związane z umie-jętnością „systematycznego uczestnictwa w kulturze” (RZ04/8), a także „my-ślenia matematycznego” (GW01/28). Ponadto dla polityków PO pozytywną funkcję jako cel edukacji pełnią również umiejętności „planowania włas-nej kariery zawodowej lub naukowej” (RZ04/8), „współpracy” (RZ04/13),
„działania w sposób kreatywny i przedsiębiorczy” (RZ04/8) oraz „zbierania informacji z różnych źródeł” (RZ04/13). Jako pozytywne cele wychowania i kształcenia przedstawiciele tej opcji politycznej wskazują też umiejętności
„działania na rzecz dziedzictwa narodowego” (RZ04/8). Traktowana jako pozytywna i istotna jest również umiejętność „uczestniczenia w życiu pub-licznym” (B/PO13/1VI09), powiązana z taką umiejętnością, jak „rozumienie mechanizmów życia społecznego” (B/PO13/1VI09). Oprócz tego ważną i po-zytywną umiejętnością, której podstawą ma być edukacja, jest „umiejętność uczenia się przez całe życie” (B/PO13/10V09) – gdyż: „wszyscy uczymy się całe życie i do tego musimy także przygotowywać się w naszych szkołach”
(B/PO13/10V09).
Próbując podsumować wszystkie umiejętności widziane jako cele wycho-wania i kształcenia przez polityków PO, należy podkreślić, iż – w porówna-niu z propozycjami polityków innych ugrupowań – jest ich sporo. Większość można uznać za powiązane z ideologią neoliberalną, szczególnie te, które podkreślają znaczenie umiejętności potrzebnych na rynku pracy oraz właś-ciwych dla prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie obywatelskim, a mniejszą część można zaliczyć do takich, które są charakterystyczne dla nurtu neokonserwatywnego ideologii edukacyjnych, zwłaszcza te odnoszące się do uczestnictwa w kulturze i dziedzictwie narodowym naszego kraju.
W przypadku celów edukacyjnych odnoszących się do preferowanych po-staw – również one pojawiają się u polityków należących do Platformy Oby-watelskiej. Między innymi występuje tu kwestia „odpowiedzialności za swoje postępowanie, za siebie” (PW-PO07, s. 52). „Szkoła powinna przygotowywać do życia w nowoczesnym społeczeństwie: uczyć odpowiedzialności za siebie (…) (PW-PO07, s. 52) i rozumienia odpowiedzialności, jaka związana jest z udziałem w wyborach” (B/PO13/30III09). Postawa ta może wskazywać na ideologię liberalną jako tę, do której odnoszą się przedstawiciele tej partii politycznej, o ile jej pojawienie się zostanie poparte także innymi kategoria-mi analitycznykategoria-mi. Postawa ta jest częścią przygotowania do życia we współ-czesnym społeczeństwie, a jej rozumienie jest inne niż w przypadku takiej postawy interpretowanej w porządku neokonserwatywnym, co wynika z