Również politycy należący do SLD we wziętym pod uwagę okresie wskazują dużą liczbę problemów w obszarze współczesnej edukacji – dlatego też poni-żej zostały one uporządkowane w większe, luźne grupy. Jedną z kategorii, ja-kiej dotyczą, są trudności związane z administracją i organizacją oświaty. Za duże problemy uznają politycy SLD „urynkowienie edukacji” (PW07-SLD,
s. 9), a także „cofnięcie oświaty w rozwoju”, zwłaszcza jeśli chodzi o kwestie dotyczące programów (GW01/3), oraz „ideologizację oświaty w latach 2005–
–2007” (GW01/24, GW01/28), łączącą się według posłów oraz senatorów SLD z „braniem młodzieży i oświaty za twarz przez PiS” (GW01/3). Po-nownie musi tu paść stwierdzenie o tworzeniu przez polityków SLD pozoru.
Ideologię widzą bowiem w działaniach polityków PiS, nie dostrzegają jej na-tomiast u podstaw własnego myślenia i działania w obszarze edukacji. Two-rząc pozór oparcia w działaniu jedynie na argumentach racjonalnych czy na-ukowych, zamazują lub ukrywają pochodzenie proponowanych przez siebie wizji człowieka i społeczeństwa.
Z ogólnych problemów całej sfery wychowania, a zwłaszcza kształcenia, przywoływany przedstawiciel SLD wymienia również niską jakość polskiego systemu oświaty: „poziom dla mnie jest nie do przyjęcia” (W/SLD01) oraz
„niedostosowanie oferty edukacyjnej do rynku pracy, do wyzwań rynku pra-cy” (W/SLD01). Postulat dostosowania edukacji do wymagań rynkowych wydaje się bardziej związany z neoliberalnym podejściem do wychowania i kształcenia.
Problemami według polityków SLD są również kwestie dotyczące celów, treści i rezultatów edukacji. Należą do nich „wyrzucenie ze szkoły dyskusji o seksualności” (GW01/28), „nieskuteczność wychowania do życia w rodzi-nie” (B/SLD01/5X10), „wprowadzanie i odwołanie ze szkół edukacji seksual-nej” (B/SLD01/6IV09), a także nieodpowiednie prawo odnoszące się właśnie do wychowywania dzieci:
obecny stan prawny i faktyczny nie odpowiada wymogom nowoczesnego państwa przygotowującego młodzież do podejmowania najważniejszych decyzji w życiu.
Mamy do czynienia ze złym prawem, w którym względy światopoglądowe spowo-dowały wzrost niekorzystnych zjawisk społecznych, wśród których wymienić można między innymi nieprzystosowanie dzieci i młodzieży do radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia przestępczością seksualną, wzrost podziemia aborcyjnego oraz wypacze-nia świadomości seksualnej obywateli i postaw wobec świadomego rodzicielstwa (B/SLD01/ 29IX10).
Problemy te uważane są za bardzo ważne, brak jednak bezpośrednich od-niesień do stopnia trudności czy łatwości wprowadzenia zmian, które mogą doprowadzić do ich zniknięcia. Tym propozycjom wydaje się przydany walor naukowości, racjonalności czy swoistej bezideowości, zaprzeczający ich ideo-logicznym czy światopoglądowym uwarunkowaniom. Nasuwa się pytanie, czy to wynik manipulacji mającej na celu ukrycie ideologicznych podstaw interpretacji rzeczywistości społecznej czy brak świadomości.
Inny rodzaj problemów koncentruje się wokół kwestii religii i etyki w szko-le. Według polityków SLD należą do nich: „brak organizacji zajęć z etyki”
(RZ04/5), „indoktrynacja religijna w szkole” (B/SLD01/23 XI07), a ogólniej
rzecz biorąc, sama obecność „religii w szkołach” (B/SLD01/23 II09) oraz
„religia na świadectwach” (B/SLD01/23 XI07). Poza tym wskazują na „brak umieszczania religii na pierwszej lub ostatniej lekcji” (B/SLD01/23XI07), co powoduje niemożność jej ominięcia przez dzieci tych rodziców, którzy nie życzą sobie uczestnictwa ich potomstwa w tych zajęciach. Wszystkie te kwe-stie widziane są jako ważne, ale brak bezpośredniego określenia stopnia trud-ności czy łatwości w ich rozwiązaniu. Ważnym problemem jest również brak neutralności światopoglądowej w szkole:
Szkoła powinna być też neutralna światopoglądowo. Co w przypadku polskiej szkoły stoi pod poważnym znakiem zapytania, przede wszystkim z uwagi na obec-ność religii w szkole i brak faktycznie alternatywnej oferty, bo lekcje etyki są często fi kcją, czy jeżeli jest kilkoro dzieci, czy są to pojedyncze osoby, ale również programy nauczania powinny być oparte na doświadczeniach i ustaleniach naukowych, tak?
(W/SLD01).
Krytyka stanu współczesnej oświaty połączona z podkreśleniem koniecz-ności zachowania neutralkoniecz-ności światopoglądowej szkoły wydaje się wskazy-wać na radykalną ideologię edukacyjną. Pojawia się również kwestia „powta-rzania tych samych partii materiałów w nieskończoność” (W/SLD01).
Do podstawowych problemów współczesnej polskiej edukacji politycy SLD zaliczają brak równości w polskiej oświacie. W tym kontekście przy-wołują „segregację dzieci i młodzieży w szkołach” (PW07-SLD, s. 9) oraz kierowanie polityką edukacyjną w taki sposób, jak rząd PiS, Samoobrony i LPR, oparty na „ograniczeniu światopoglądowym, homofobii i zastrasza-niu” (PW09-SLD). Przypisując takie cechy przedstawicielom tych partii poli-tycznych, jednocześnie politycy SLD twierdzą, że sami ich nie posiadają. Tym samym tworzą pozór, przyznając jedynie swojemu punktowi widzenia pozy-tywne aspekty i racjonalność, a ukrywając lub zamazując odmienne treścio-wo, ale o podobnym charakterze istotowym, przesłanki myślenia i działania w sferze oświaty.
Zastrzeżenia polityków SLD budzą również reformy szkolne. Do ważnych problemów według nich należą takie kwestie, jak: „podział na gimnazjum i liceum jest no, co najmniej dyskusyjny, również ze względów wychowaw-czych” (W/SLD01), „przyspieszanie edukacji szkolnej bez uproszczenia wy-chowania przedszkolnego, bez przygotowania szkół, to kolejny absurd ekipy rządzącej” (W/SLD01). Natomiast na kolejnych poziomach szkoły zauwa-żają „likwidację szkolnictwa zawodowego czy znaczące jego ograniczenie”
(W/SLD01). Problemem jest również forma matury:
jeżeli w naukach humanistycznych uczeń musi, maturzysta zgadywać, co autor miał na myśli, formułując to pytanie i mimo że, jak to bywa w naukach humanistycznych, zwłaszcza w polonistyce, wiele odpowiedzi jest poprawnych, to trzeba zgadnąć, którą
autor miał na myśli, prawda? I traktowanie nauk humanistycznych tak jak matematy-ki czy fi zymatematy-ki, chemii, jest bez sensu (W/SLD01).
Część z wymienianych problemów dotyczy sytuacji nauczyciela w Polsce.
Za trudności politycy SLD uznają: „dezawuowanie dorobku kilku pokoleń nauczycieli w tym członków Związku Nauczycielstwa Polskiego” (PW09--SLD), „zubożenie nauczycieli” (ND01/20), „uniemożliwienie nauczycielom poszukiwania nowości” (GW01/28).
Inne problemy dotyczą zaś szkolnictwa wyższego. Pojawiają się tu „nad-produkcja [studentów takich kierunków, jak – przyp. D.J.] marketing, zarzą-dzanie, dziennikarstwo, jeżeli chodzi o studia, o poziom wyższy, to przykład”
(W/SLD01), a także kwestia kontroli politycznej nad uniwersytetami: „nasła-nie na UJ kontroli Komisji Akredytacyjnej. To prawdziwy skandal. Nie wolno tak traktować szacownego uniwersytetu i podważać zaufania do profesorów tylko dlatego, że jedna z prac magisterskich krytykuje czy nawet szkaluje waż-ną osobę w państwie” (B/SLD01/6IV09). Jako problem określone są również przez polityków SLD niskie płace pracowników naukowych, na co wpływa ograniczenie wieloetatowości:
na poziomie wyższym płace młodych pracowników naukowych są absurdalne, to jest niedopuszczalne. Na poziomie doktora czy powiedzmy doktora habilitowanego było lepiej, ale w sensie materialnym, ponieważ była możliwość do pewnego momentu wieloetatowości. Teraz to ograniczono, no, to coś za coś, to trzeba umożliwić na pod-stawowym etacie wyższe zarobki (W/SLD01).
Próbując podsumować wskazywane przez polityków SLD problemy i trudności edukacyjne we wszystkich źródłach materiału badawczego, moż-na uzmoż-nać, że w większości odsyłają one do nurtu radykalnego ideologii eduka-cyjnych. Krytyka zaistniałej sytuacji w edukacji, zwracanie uwagi na kwestie równościowe oraz neutralności światopoglądowej, podkreślanie wagi wycho-wania seksualnego oraz etyki jako sposobu „obiektywnego” przygotowycho-wania młodych ludzi do życia w społeczeństwie – wszystko to wskaźniki takiego sposobu ujmowania edukacji. Jak można zauważyć, zdarzają się też nawią-zania do ideologii neoliberalnej – zwłaszcza postulaty dostosowywania edu-kacji do rynku pracy. Niemniej jednak te elementy chyba są zdominowane przez kwestie, które można zaliczyć do ideologii radykalnej. Co interesujące, kilka razy pojawiają się próby dyskredytacji innych ideologii czy światopo-glądów jako ideologicznych przy niewypowiedzianym założeniu, iż politycy SLD takowymi się nie kierują, wybierając drogę racjonalnego lub naukowego uzasadniania stanowiska. Wydaje się to zafałszowywać ideologiczne podłoże twierdzeń głoszonych przez polityków SLD, choć nie wiadomo, czy zabieg ten jest podejmowany celowo, czy rzeczywiście przedstawiciele tej partii nie są świadomi ideologicznych podstaw własnych przekonań.